España sagrada. Tomo XLIV. Tratado LXXXII. De la santa iglesia de Gerona en su estado moderno... por Antolin Merino, [...]

Tamaño: px
Comenzar la demostración a partir de la página:

Download "España sagrada. Tomo XLIV. Tratado LXXXII. De la santa iglesia de Gerona en su estado moderno... por Antolin Merino, [...]"

Transcripción

1 España sagrada. Tomo XLIV. Tratado LXXXII. De la santa iglesia de Gerona en su estado moderno... por Antolin Merino, [...] Source gallica.bnf.fr / Université de Paris Sud 11

2 Merino, Antolín,Canal, José de La,Calzados, Agustinos. España sagrada. Tomo XLIV. Tratado LXXXII. De la santa iglesia de Gerona en su estado moderno... por Antolin Merino, José de La Canal, Agustinos Calzados, / Les contenus accessibles sur le site Gallica sont pour la plupart des reproductions numériques d'oeuvres tombées dans le domaine public provenant des collections de la BnF.Leur réutilisation s'inscrit dans le cadre de la loi n du 17 juillet 1978 : *La réutilisation non commerciale de ces contenus est libre et gratuite dans le respect de la législation en vigueur et notamment du maintien de la mention de source. *La réutilisation commerciale de ces contenus est payante et fait l'objet d'une licence. Est entendue par réutilisation commerciale la revente de contenus sous forme de produits élaborés ou de fourniture de service. Cliquer ici pour accéder aux tarifs et à la licence 2/ Les contenus de Gallica sont la propriété de la BnF au sens de l'article L du code général de la propriété des personnes publiques. 3/ Quelques contenus sont soumis à un régime de réutilisation particulier. Il s'agit : *des reproductions de documents protégés par un droit d'auteur appartenant à un tiers. Ces documents ne peuvent être réutilisés, sauf dans le cadre de la copie privée, sans l'autorisation préalable du titulaire des droits. *des reproductions de documents conservés dans les bibliothèques ou autres institutions partenaires. Ceux-ci sont signalés par la mention Source gallica.bnf.fr / Bibliothèque municipale de... (ou autre partenaire). L'utilisateur est invité à s'informer auprès de ces bibliothèques de leurs conditions de réutilisation. 4/ Gallica constitue une base de données, dont la BnF est le producteur, protégée au sens des articles L341-1 et suivants du code de la propriété intellectuelle. 5/ Les présentes conditions d'utilisation des contenus de Gallica sont régies par la loi française. En cas de réutilisation prévue dans un autre pays, il appartient à chaque utilisateur de vérifier la conformité de son projet avec le droit de ce pays. 6/ L'utilisateur s'engage à respecter les présentes conditions d'utilisation ainsi que la législation en vigueur, notamment en matière de propriété intellectuelle. En cas de non respect de ces dispositions, il est notamment passible d'une amende prévue par la loi du 17 juillet / Pour obtenir un document de Gallica en haute définition, contacter reutilisation@bnf.fr.

3 Madrid 1826 Merino, Espana Antolin sagrada Tome 44 6~<~M

4 ESPAÇA SAGRADA, it TOMO XUV, TRATADO LXXXII. De la Santa Iglesia de Gerona en su estado moderno. POR LOS J~A PP. Maestros ~M<c~ ~~McyJF~.JoM de la Canal ~tm~oj? Ctt~ad~~ e /na~~mm de la Real ~c~emmï la Historia. CON LICENCIA: MADMD, BX t.a IMHtENTA M DON <M~ CM. COmAM~ ANO'fS~e. )~~ nt ~<'i `i '1

5

6 -ÏL~SE~O'R!'t~. (.)" ))!i,t' ~'t'~t'i~i~ 't' -t i "BT~P' "T~C~B'tL'B-C".H\Y')..t.t.t). DE LA SANTA tg,lesia DE GERONA. ILL. SE~OR. < «~Me ~<ï~m<~ nos om<f<! <~ <~<~car el Mer~/rMto de nuestros ~a&<mo~ M<e~a~o~ al ~0~ no ~Me ~MM ~o&re MMe~ro.? ~&~M ~o/k&ro~ <on grave c~~<t como M continuacion de la J5'~o%~ ~~<t- MM~ta: MO~Mc~a ahora ~M~c<*wcH<e~~ecer <z A el ~Mn</o. J5*~ tambien e~<ï <yam~ /g~~m<z objeto <~MO <<e~ <owo Jf/< AM~ /M~/M(/MO~ ~<Ma<~o~ ~Mcn<M nos A<ï~ ~F'oco~'cMn<t</o los ma- ~T/~M con sus ~<ï&oy!0~<m <<ïrc< ~M c~arfo de no tener <f~mt nosotros ~<M ~Me ~ï <*e~ccmm nos <ï<refe~o~ <t <M<~car este <o/mo Y. <R co~ocotn~o <t jrm ~rek<e tan /'ej~e~/e no~rc cok firme c~e-

7 r<m~o!<~e ~MC ~r<~ ~MCM~~r!0)f ~CM~O~ tmejf<!c< <~Mc?M ~Me em ~7a~~ carrera <~ <<tm~ y <ett o~cmro~ A~M~a' (~ ~MMa < ~M~<OK<Ï<?M~'<~r<t~C~t ~i {~ Jo~ ~e «t C~7t<t?. J~r. ~er<mc. f r~

8 PROLOGO. t~f~.t. '!u.f.)..tt.)!,'«i.i -U'<t't. r," :1, )"f. ')i')'.)' i. r 't:ff. a.~ :o:;, '.t'!.) -f. t ftiu~t, ;'p~r.w fn.. ~I.,)~ 1 1 r -r,' ~nando en el abo de 4'849 dimoe luz el tomo XUU de la EspaSa Sagrada d~puea de haber pasado a Catalu~a 4 buscar do. eut!mat<m(~ y e<m<pmp9t~bamos conttnnar con'espot)di6ttdû a t& gmtt ~odad del Soberano que fié a nuestrb coidado tan dinch co- MOivaa~ ~mpresa; cuandp ammados por ta real coodesceoden- Ma.qMe se d)gn<; adn<it!r la dedioatoria de dicho 'jmo ibamos or. denando orono!6gicamente los documentos que hamamos do podi- repogeren nuestro ~iam literario para seguir publicando las glm-ma de la Santa Iglesia. de: Gerona e~ su estado moderno; euabdo ~.amigos M apresuraban ya. A corregir 'nue'stras eactonea é equivo- tnexactitodes, yà" A Mmittrnos nuevos dooumentos y ndmcias; ya à buscar.cuanto pudiera sernos ut!t pat-a el Cn nos. que praponiamos y en 6n, cuando estabamos ya iid;ando a brazoparttdo contas obscuridades y tinieblas de los siglos medios para haltar.la! verdad de tos:hech<~ mte mejor pudiesen en una Mstorta figurar colesia~ica nos hahantos cortados en nuestra earrera.y reducidosa las escasas noticias que hasta entonces halmam<)s pûdtdo reomr: EstaUo la revotucton del ano de absorvtû la atendon de v cuantos conocieron desde ihego cuales dian ser sus fuaestos po. resultadosr En la agitacioa de%s espiritus qneibàcmcteado~nbet'a&oit6)arta atencion en an~guedades; ypot.otmt parte~ la intenupcion de las comunicaciones nos de. pba ~n los auxthoa necesanos~ Nos tue Rtrzoso, ya (me no suspeoder enteramente nuestros trabajos a to menos coot:nua)ios paasadamente y esperar tiempos mas favorables. Llegaron ei(to&por&rtana; petofae preciso dejarqucpasa-

9 vt seitliron afgnn tiempo para darle a los a que tenian Archivos a sn car. gu t-ccugcrios y ot'deoar!os. ReOovamos nuestra correspoadcncia cou les que nos tavorecian, y escribimos aute todas cosas at Htustrtsimo Cabildo de Gcrona J fin de supt:ca)'té se dignase continuarnos su &<vor. Este~sicntpre O'ancoygeneroso,tuv<t!a bondad de cotnuntcarnos por ntedio de su Suctftaxo el o(!c!<~ sigt)!cnte. "Etttpt'Mdo este CabUdo (tct zelo que aniota a VV. pa- "ra co«tu'"at' et t«nt0 XHV de!a Espaça Sagrada que desti- ~tt:m a pn))ttc.u- las g~ot'iax de esta Sattta iglesia Catedt'at en su "H<tado tnodft'tto ha nombrado a los Scnores Candn!gos D. Mar-»tia Matute y D. Manuet Hmtado para qoe estos estando de MitCtMt'do coo VV. coopeten a los lattdabies fines q)te se pro- HjMttuu y tnanitiestan eu su escrito dmi 22 del proxuno pasad~ '<Juu~ Lo que hago sat<era VV., de acaerdo de esteitustr!- Mtihuo CahUdo, dandotes gracias i nombre del mismo por la Mmoaot'ia partn:tdat' que les met'ece esta Santa tg!t'8ta. Dios "gnante a V V. muchos anos. (jerona 't de Julio de4 824.== Manuet ohut'tado, CattHMtgo Seofetano." l'an ateuta cat~a del Ilustrisimo Cabildo y tatt accrtada eieccion de sugetos para atixiliarnos fumt'on dos estimulus ~derosospara atnpt'otderttuevamentecon cabt' Muestm obrà. Conoctamos ya el n~t'ito, ia intet!gemia~y el zelo del Seitor Matutc, y supomamos oh'o tanto en UK Se- Oor Secrettirio del Cabitdo. Et p)'ifnet-o como digno individuo co)'respondie<)tte de!a lieal Acadcnua de la Htiftona, tomd à su cargo a copia, exatnett y cun'cccion de io<t documentos, que por lo comun venian corregidos de su totra. N!)<guno le pedimos que no nos le remttiese con prontitud i pesar dé otras mnchas ocupauion~stptc le HemtjaM ta atencion, y )an)as podt'entosntanitestar' le d<{;na)ncnte nuestro agradecinnento. Habia recogido atgunaw notifias cm'iosas sobre varies asuntos pet'tenccientes a su Igtesia, qxc le ptopot'ciono la corrcspondencia con el laborioso P. Ff. Jaime Vitianueva y deseoso de que se,publicasen tuvo la hon< dad de <'ttviat'no~!as para que amentzasemos, decia et, nuestras s noticias de Gct'fma. AI ver estos papeles sentitnns la cotnp!acencia de bahartos contbrtnet! a los apunt~ y copias que nosotros ha- ))!antos tomado y bechocn nnestro viage a Catatuna; y asi'es que nos hemos valido de ellos c<mt maj or confianzaa.

10 Vît J ) No ha sido eï Seftor D. Martin e! unico i quien hemos debtdo auxilios. En et a~ode4849 por et mes djeoctubt~, t~cibin)q~ noa earta de D< Ff< Roque OizmeUae~ Monge de RipoM, en la quetncs hacia prosomtes atgunat) equivocaoionett que con Hna eorteaamad!ce poder seryerroade!mprenta, y son los siguientes. Pag. ~54 del tomom~ lin. ùtt. debedech' G<c</<M como el onginat, no CM/t'e~tM. P~g. stguiente, hn. 2. debe decir: Aoc jacet /M~M~. En la pag. 418 columna 4~, Mn. 87, debe decir C«r~ en lugar de ZMM y en la 544, cdl'. 2, Un. 7, OKf0 en,h)gm' dejmfro~. Estas emiendashechaa por el Sefior 01- zinellaa quedan adoptadas por cotubrmes. AI mismo Hempo tuvo la bondad de renutirnos el testamento deî Obispo Miron, y la coosagractoa de n'es tgtesms del Obispado de Gerona, que son pegu~amenteithedjtos. Es muy t~spetabtoanantiguedad para nô dai-tas tngat'~neote tomocoh)cando!ar despuesdelprotogo. Ten. dremum oeaafon mastde M)ta vezde bablar de au&trabakm. famttiett debemos màniieittar nuestca gratitud at P. D. Ff. Caudcnbio de Putg, Mohgede Baftolas é mdtviduo correspondiente de la Aca- ~Qt~ia de la hmt.ofta,dequten hkintos mencton en el tomo an- )enor,conmt 6Mnando et de Abaoiotogio: aquel Monasterio ) sacado par etdeiosdoeumenkmortgtaaies ocoptas anténticas. Este labonoso M~hge tomtd con tàl cator ïa.sùphca que te hicimos para que nos a~xdiatte, que escribtd una cïrcutar a tos Monasterios del Objspado, paca oue nos enviasen not!c!as. No quedd sin efec- <o su deseoy OHc:osidad. Lbsilustt'os Abade&de Besatù y de Amer ttoa.)'b~j)tm<!o&;p<tf<tu <nedt0 no;tio!as.y docntnentos de MonaatefM~: antiguos del Obiepado, de -!oi< que no. hinhmos mencion ~<1, toatq.precedbhie. ï~ Abacioto~oa de te~ Monasterios citadossonhatttocomp!etosyco«temmton d documentos. Otros Senofes Abadf~ notpudieton hacefiomismoporetdesordenen qh6,ootaban toda~& sus ArcMvû~ Debeinos igu~tmente mencion ItonortCea aï.sa6my.d< Prospère Botaruit, Aroh.vero de Cof&na ~Ayagontqwhaistdo~aotMmoeo'envtaraos to quebembs ne- ~td~ yaum~s. Recibimo~ omcbos de estas documentas y noticias cnando ya estabamosmuy avani!ado8ene!ep)scopoiogto~ eh el que dexa- ~os.comer la phttna ao vist~ de o&eecfoos.an cathpa harto vas-

11 vnï tnvftf to y de atguna amemdad. Segnn nuestro ptan, que ea el n)!nao de nuestrttsanteoesores, ateptscopotogto debian segmtme tosgon~ cilios, Santos y escritores, matehates sobrados para un tomo M- gutat'tpor mas que nos eatbrz~aemos ser conotma. ~Como et) tat ca'!0 podiamos dar cabtda cuanto nos quedaba qa& decir sobre Monasterios y Conventos, ftmdacionea todos estos de! estado moderno, y sobre los cuales teniamos tambien una nu)y bueaa coleooiott de matcriutef) dosde el afio de 180 recûgtdos por el R. P. Fr. Juan Snbirana Prior entonces del convento de Agnstmos de G&. rona? ~Y c5mo podiamôs omitir sin thengua una parte tan!nteresamte de la historia de un Obtspado, en que florecieron en ellos hombres eminentes ea santtdad y virtud, y por cona!guiente d)gnos de ser propuestos por modelos d los Setos? Sentiainos ademas de eato tenerque ontutir; yacam condenar tt un otvidoeterho, Cterta~ noticias cunomndecodtcesantiguos, deoeremon!as,n-' tos y costmàbrea cuya~ trazas hamamos em tos itbros Hturg!- cos, do fnscrtpcione! epita<i<m y hasta de mohodas que cor. rieron en el Obispado de Gerona de las que no se hauard memena en otra~ partes. Siéndonos pues nnposime juntar tantaa n< ticias en un solo tomo~ nohemosteaidomparo en formarotro~ al que renuthnoa todas las iasinuadas not!c!as, ostatnpando ~a el presente el EpMoopologto~Gonctttos, Santo!syEscnt<nf'es"so<' lamente. Por lo que tmee at Episcopologio hemos seguido las trazas y -noticias que nos dejo escritas tan menuda como exaotamonte el Sonor Canoaigo de Gorona D. SulptOtO Pontich,' oon~ {roatandote coin otros qt)< aunque m~y supern~ahnente/trata~ ron de la MMmahMter!a. Hetnos anadido un'!hdtce de ta~ datermtnaeionea sinodates ouahdo trataitno~de cada OMapado en'par* ttcutar, como para convidar à los tectorea~ que ûomntten las Sinodales. Es preq!so conteur, paragtomadel ObispadodeGerona, que la constanoia de sus Obiapds y cter~ en ta cetebraoton de Sinodos mcrecé un e!og!opart!o)t~t)'~no'<nenoreh esta 'pafte que elque se tributd~ su'igtes!a Mattizpoftaexacta obaet~ancia en las ceretnonias. Tan&ton nos ocurre aqui, y 009 patete cl tu~ar de alabar el propio pensannento de haber cotooado entre!a~ S<nodates et Cateoismo de la doctrina cristiana redactado por el Seaor Auttter, aprobado pop et Stnodo de 4 6M, y man-

12 M datlo pumtcar A continuacion del décréta Sitiodal que aonfa t al ajt Senor Obispo y ai Sinodo. Ei citado Cateciamo nos ha pacec~ do digno de la aabidue!a dei Sanor Auther ya sea DM fa doo~ trina tomada de la Divina Esontura, de los Concihos, de los Santos Padres, y de los Teotogoa de y Canonistas mejor nota, ya por el método, claridad y ~onctston con que esta cscrito. Sët'ia de desear que todds los OMspo~ mutasen este teniendo como cons!gnados egempto, en los Catec!stnos t(m prtncipfoa de ta fe y de tas coxtutnbt'es que deben conservar como un deposttct sagt'ado con ei cual puedan presentarse en tqdas partes y decir Esta es la ~e <~ mi ~M<< que esta en contormtdau co<t la doctrina apostduca de donde parte, y en oposicion con toda novedad que se quiera introducir. En cuanto Concihos, en la introduccion a su cap'tuïo deetmos to que nos ha parecido conveniente para <nteugencta de los lectores los cuales veran en el del Senor Taverner, qtte co!ocamos en los apéndtcos el espiritu que dtcto a principios del siglo XVIII unas maximas que en fines del tmsmo, y en ci desgraciado en que estamos hub!eran akorrado y aborranan torrentes de tagrunas y de sangre que tas contrarias ban hecho derf'a-' mar. Hubtéramos podido extendernos mas sobre las vïrtudes y milagros de los Santos y Bienaveuturados pertenecientes al estado moderno de la Santa Iglesia y Obispado de Gerona pcro nos parecto que estando pubt!cad&s tas vidas de los mas de ellos, bastaba que nosotros nos Unutascmos a lo mas esencial. Lo mismo hemos hecho con los Escr!tor<;s. Los hay entre ellos de un mérito distinguido, cuyas obras debieran andar en manos de todos; y no podemos menos de decir que hemos teido con sorpresa, principalmente la exposicion del Abad de Villabertran Hortota, que como decimos en su art!cu!o, merecia otra impresion mas t!mp!a y correcta. Acaso Hegard tiempo en que sepamos apreeiar nuestras nquezas literarias, y abandonemos tas producc!ones miserables de otras naciones cuya lectura ha corrotnptdo ~ntre nosotros la te, la moral, la disciplina el gusto y basta la lengua. No nos resta ya mas que suplicar rendidamente a nuestros lectores que tengan la bondad de advertirnos caritativamente nuestros errores é tmdvertenc!aa, y la generosidad de comu- 2

13 x nicarnos las noticias que puedan. sernos &t!îcs para el siguiente temo XLV, que esté ya escnbtéodow. Les quedaremos ntuy r&- ~oaoctdos~ y hfn'emos honoriëca menclon de sus nombres preaw &OMOton que debemos paprles.

14 M ~e* ConsecMtio Ecc!es!a: Sancti Aodtcac de CoHe, anno 99~. ~~«<~<W~<~f~ <~)-HM~<t. ï. Ïa nomine Sancte & individue Trinitatis. Anno Dominice Tocaroationb DCCCC.XCV inditione VIII VI Kaiendas De. cembris veniens vir reverentissimus domnus Odo Episcopus Sedis Gerundensis humilis Episcopus ad coosecrandam Ec. ciestam in honore Sanctl Andce Apostoli qui est io comitato Bisulusense in locum que numcupant Collo atiarit que edi.. Cc&verunt domnus Emelius & uxor sua Quixilo & filius suius Reimundus & Durandus & Dagbert. Coogruit devotio auctorum Hdetiutn ut ad celestem patriam toto desiderio anelant quatinus sanctis rnonicis inherendo cetestium bonorum potiantur e&ctibus. Hune igttur secuti suot morem ab exordio Sancte Ecclesie religiosi sanctique viri qui in ipsa Ecdes!asttca sunt educati pi!s operibus insudare & ipsa Ecctesia enutrire & augmentare satagerunt. Horum itaque fortnam sequentes oportet nos ad celestem patriam inspicere ut caducam respuentes ad sub!im!a manentia toto nisu tendere valeamus. Denique in Dei nomine ego $uprad!cta Quixilo donc ad diem dedicationis ad predicta Ecclesia elodem meum propter remedium anime viro meo Ameiio & anime mee & ~iiis me!s, id est ipsa casa hubi Ermemirus habitat cum ipso clauso qui afrontat de oriente in terra Guifredo, de meridie in ipsa strada de occiduo & de circi similiter in ipsa strada. Et in alio loco ad ipsa Cherosa peca t.* de terra cum suis afrontationibus & habet afrontationes ipse villare de oriente in val de Biania & de meridie in ipso atode qui fuit de Segario vicescomite, & de occiduo in flumen ridazar & de circi in ipso alodo de Sancta Maria Grassa. Quapropter & ego Odo gratia Dei Episcopus concedo ad ipsa Ecclesia supramscripta decimas & primitias & oblationes fldetium de ipsa villa que nominant colle aliarii cum fines & termines Se

15 ~t agatentias earum & villare colle atiarii cum fines & termines suos. Ideo ego Odo Episcopus dono ad ipsa Ecclesia suprascripta hec omnia constttuens ut nuui in postatodun) hoc nostrum dotis vel decretum ullatenus yiolari!iceat seu~!nconvuisam & inviolabile permaneat. Redditum vero Sancte Marie Sedis Gerundensis Ecclesie statuimus per singu!os annos cera t, valente denarios II, & Sinodum & Crisma'acceptionis. Digesta est autem bec scriptura dot!s nons. Marcii anno VHU quod Hugo Rex Francorum regnandi sumpsit exordium. Odo hac si indignut gratia Dei Episcopus Sancte Sedis Gerundettsis Ecclesie, & nutu Dei abba cenobii Sancti Cucufati. t Reimundus Levita. t Senderedus Archilevita. Cfu* nardus Archipresbiter. tndeinnefi~hunus Presbiter Capud Scote. t Argmirus Presbiter & Sacrista. t Petrus ArchHevita.t Sendildes Presbiter. t Teredus Presbiter. t Reimundus Levita.t Petrus Levita qui cita. Scripsi die & anno quod supra. t i 104. Arnaldo Bermundi cterigo, diô dicha tgtes~a de S. Andres al Monasterio de RipoH con los diezmos &c. 4 de las Kalendas de Febrero, ano 45 de Felipe. =: Firma Beren~ario Obispo de Gerona, M~«justicia GcfaMdensis Ecclesie. il 1 i7. Berengario Obispo de Gerona, con tonsentimiento de sus clérigos connrm6 y did al Monasterio de Ripoii dicha Iglesia de San Andres con sus alodios diezmos y primicias, confirmando la donacion heeba por Arnatdo Bormundi. 19 de las Kalendas Febrero, ano 9 de Luis.

16 IL MM DotatioEccies.Sanctae Marie de Pinna, Anno i022. C~~<!«~~MMC~/bfMMt~H7. Anno Incarnationes Domini nostri Jesu-Christi m!t!esi* mo XXtt, indicione V.Coosecravit Cuba Episcopus Ecclesiam in hoaorem Sancte ~arie!n atodem Pinee per asseosionem & jussionem Petri Episcopi. Et concessit jam dictus Petfus Episcopus decitnas & primitias & obiationes fidelium, & quecumque Domino obtuterict fideles qui infra tefojinos Picée consistunt ad predictam Ecctesiaon & ad monachos. San. cte Marie. Concessit autem hoc Petrus Episcopus propter amorem Dei & Saocte Marie & remedium anime sue XVI Ka~* lendas Februarii anno XXVI regnante Roberto Rege & manu propria Hfmavit ne u!!us audeat inquietare hanc concessionem vel donationem = Petrus gratia Dei Episcopus. t == Sig t num Arnaldus. Sig t num Buanalgodus. Sigtoum Hacfredus. Sig t oum Sumerius. Sig t oum Wifredus. =: Sig t num Seniofredus. == Fruia Sacerdos & monachus qui hanc concestionem vêt dooacionem rogatus scrip$i sub die & anno que supra: t

17 mv Dedicatio Easilicae Sancti Sepulcri de Paiera. Anno i<m$. C~~ Ot~M. Hoc est transtatutnr fideliter sumptum BMutduni Gerundensis dioecesis die veneris computata terna decima mensi! Martii anno à Nativitate Domini 1450 auctoritate & decreto venerabilis Anthonii Ribot judicis ordinarii Curie Regie Bisul. duni dicte diœcesis Gerundensis in his intervenientibus à quodatn publiée iodutgentiarum& pnviiegiorumper~amen! instru. mento antiquissimo, sano & ïnte~ro~ non vttiato nec cancellato nec in aliqua sui parte suspecto seu on)niprorsus vhio & suspitione carente. Cujus quidem instrumenti indu!gentiarunt & privilegiocum sequ~ur ténor sub hac forma. Anno ab incarnatione Donnim nostri Jesuchristi millesima octuagesimo V era nuttesima centesima XIIV!ïî nonas Septembris anno XVI Philippi regis Francorum factus est conventus rum Episcopo- in Ecclesia Sancti Seputcn Domini nostri Jesuchrisnin territorio Bisuldunensis in Parochta Sancte Marie de Paleria ad dedicationem Basilice ipsius scilicet Sancti Seputcfl Don)i" ni simulque principurn patrie ac fldelium retïquorum utriusque sexus etatis & ord!nis Dalmatrus sancte prime Sedis Narbonensis Archiepiscopus &: Berengarius Gerundensis Episcopus & Petrus Carcassonensis Episcopus & Gotafredus Magalonensis Episcopus & Bertrandus Barchinoaensis Episcopus omnibus Saacte Matris Ecclesie filiis ct~uscumque status & ordinis hereditatem & gaudium Regni celestis. Notum esse volumus vestre fraternitad diiectis<:imi fratres & 0!ii quoniam convenientes ad dedicationem Ecclesie Sancti Seputcn Domini dedimus ei la predicte Ecclesie circuitu trigtnta passuum spatium in salvationis inmunitatem taii auctoritate ut nullus homo vel femina hanc immunitatem audeat violare; nec ia horum spatio hominem vel feminam capere aut inde extrahere vel eis aliquid auferre. Concedimus etiam predicte Ecclesie ex parte Dei omnipotentis & béate Marie Virginis & beati Petri Apostoli & omnium sanctorum talem libertatem ut qui-

18 XV cumque it!!c causa orationis venerit & de sua proprietate vel substantia predicte Ecclesie dederit accepta peccatorum confessione ac penitebtia ex malis retro ante comisis tatis ci mer" ces à Domino recompensetut sicut, in aeputcro Domini nostri Jesuchristi Jherosolimitani. ïnterdicimus insuper omnibus utriusque sexus hominibus ut!n nulla te nemo noceat ad predictam Ecc!esiam orationis gratia venientes, neque inde redeuntes. Hanc quoque Nostreconst!tution!s dotem predicte Ecclesie fecimus ad ipsius domus decorem ut semper in melius prosciat. Si quis ergo hujus nostre constitutionis & con~rmationis adjutor extiterit, hune de parte Dei Omnipotentis & Beate Marie Virginis & Beatorum Petri & Pauli ecterorumque Apostotorum ac prenomioati Sanctissimi Sepu!cri gloriosi & ohnimn Dei fidelium & nostra bencdicimus, & ut in perpetuum salvus permaneat perobtamus. Si quis autem quod absit ausu temerario enringere vel violare quotibet modo hoc quod constituimus votuerit, hune à iimiaibus Saacte Dei Ecclesie extraoeum judicamus & ab omni consortio Christianorum itlum segregamus, atque de parte Dei Omoipotentis & Sancte Marie Virginis omniumque Sanctorum ac Dei Sdetium ilium excommumcamus donec digna penitudine Deo & Beato Sepuicro satisfaciat. Insuper & districtione venerandorum Principum legalis ittum peoa coherceat & sacrilegii censura constringat, & in antea hec dos nostre constitutionis perpetuo stabilis & inconvuisa permaneat Ego B. Crassensis Ecclesie minister indtgnus Chatotice & Apostolice Sedis servus & iegatus Apostolica auctoritate laudo & confirmo. t Dalmatius gratia Dei Narbonensi~ Archiepiscopus.f Gotafredus Magatonenh Episcopus. t Bertrandus Bar- <:hinoneo. Episcopus. t Raimundus gratia Dei Elnensis Episcopus. t Sig num Brunichitdis que vocant Maria. Sig t num Arnaldus Gaufredi. t Ego Galterius gratia Dei Albanensis Episcopus videns hec catolice facta 6rmo & Jaudo. Petrus gra. tia Dei Carcasonensis Eplscopus. t Bernardus gratia Dei Geruadeosis Episcopus. Petrus gratia Dei Élnensis Episcopus. t Berengarius gratia Dei Gerundensis Episcopus t supra dic-

19 KVt tum cimiterii spatium dono conhrmo & auctodso hu!c prédicte Eccte~ef t salva auctoritate Matris Etctesie videlicet Sancte Marie. GuiMëttNUs ïpodiachonus qui hanc dotem scripsit sub d!e & anuo t quo supra. Ego Antonius Ribot Judex ordinarius Curie B!su!dum huic translato privitegiorum & indulgentiarum à suo on~imati fideliter sumpto & comprobato auctofitatem meam juditiaiem interpono parîterque & decretum. Sigfoum mei Joann!s. Scriptoris publici castri de. Diocests Gerundensis auctoritate venerabilis Gispcrti Malartii Domiai dwtt castri qui huic translato pro teste me subscnbo..< Sig t num Joannis de Planis habitatoris Ville de.< Dioecesis Geruodensis auctoritate lllustrissimi Dom!ni Aragonum Regis Not. publici per totam terram & domiaatiooem suam qui huic translato pro teste me subscribo. Et go Antonius Serra Notarius publicus auctoritate Reverendi Domini Abbatis Monasterii Sancti Petri de BbutdutM hujusmodi translatum à suo originali Hdet!ter sumptum y & cum eodem veridice comprobatum scribere feci & clausi. Nota. La era esta claramente errada, y tambien el aro de Felipe.1' Sera la era 1123 que corresponde al afio i085, à no Mf que estuviese errado el ano y fuese la era ii24, pues las tuatro unidades son distintas, y es claro que debe decir < ma y oo «nt~c~mm, como puso el notario por estar seguramente despintada la segunda X.. En los a6os de Felipe falta una X. y asi debe decir 27. que puede comesponder à i08$ y 1086.

20 INDICE )M< x De los Capitulos y Apendïces contcnuoa en este tomo XHV. Prôtogo. V Consagpacion de la!gtes<a de S. Andres de CoU. XÏ Dotacion de la Iglesla de Santa Maria de Pinna. XIH Dedicacion de la!gtes!a del Santo Sepultro de Palera, XtV Cap. ï. Obispos de Gerona del siglo XtH. i Cap. li. Obispos Gerunden* sesdet9!gtox!v. 4 Cap.!tt. de! sigto XV. 76 Cap.tV.de!s:g!oXVL ioo Cap.V.detsigtoXVH. i28 Cap.Vt.d~sigtoXVUïy X<X. 190 Cap. Vtï. Syttod~s de <3e. tona en su e&tado modefoo. 220 Cap. VHÎ. Santos y Varo* oes célebres en virtud del Obt~padût de Gerooa. 226 Cap, ÏX. EscdMfes de Gerona, 332 Apéndices. I. Raimundi de Patafolls M Episcopum Gerundensem electio. 859 If. BeneHc:: Sancti Joannh fundatio facta ab Alamando de Aquaviva Ge< rundensi Sacrista. 260 ML De quibusdam manda' tis & promissionibus factis Ecctesise Gerundensi per Comitefn Impuriarum. 263 IV. Fratrum hospitalis Je. fosot'mitani abso)ut!o ab excdmunicatione abalafnando Episcopo ipsis imposita. 265 V. Rex Jacobus declarat non ex débita sed gratiose aux~ium ad expugnandos paganos ab Episcopis Prov!nd< Tarraconensis 8t hominibus U)')runt tpsi concessum. 266 VI. Sententia per compro. missados iata!n iite in- «<t

21 xvnx ter Canonicos & Pfesb!- teros de Capitulo. 268 VIL Testamentum Episçopt Gerundcnsis Gui- Hetn.iaCabanetHs. 270 VU t. Pars quaedacn testamenti Domini Fratris Beren~am de Castro- Epb;o,i Gerundensis Episcopi 2?7 IX. Jacobi t. Aragonum Re~is dipploma animi t pr~parattonem ad satis- Uteiendum pro.injuria Gerund. Episcopo tacta. exprimens. X. Ejusdem Reg's Epistola ad Innocentium IV absolutionem postulans. 280 XI. Innoceotu IV ad Jacobun! Epistola in qua de concesso sibi absotutionis benefitio certiorem fadt. 282 XII. Jacobus Innocentio pro absotuttonis bene~cio gratias agit. 284 XI!L Formula absolutionis Jacobo 1 Aragonum Régi ab apostotice Sedis legatis impertitae.. 28$ XIV. Jacobi larak.re~s condonatio injuriae à Gerund. Episcopo sibi fac- M. 286 XV. OrdioatM quod Epis.. copus & Domini de Capitulo tcstari valeant juxta vehe & infra mor' tis anoum redditus retinere, ceteros fériali peftitiere. 287 XVI. Quantum qutubet de Capituto feriali diniitere debeat S: de ejus institutionc. 289 XVU. Juridica potestatis t<:anstniss)o Episcopo Gerundensi Petro de Castronovo à Jacobo Rege Arag. facta. 291 XVU!. Rex Jacobus ccc so!!dossac6fdoti destinatos pauperibus distribu! vuit. 29i XtX. ïn$trutnentum venditionis Castri de Villaromano & ejus jurium factx Ecctestae Gerundensi. 292 XX. Epistola PetriArag. Régis Petro de Castronot~o scripta. 297 XXI. & XXII. Altéra Bajuio & probis hominibus Gerundae. 298 XXtH. Alia inhibitoria. 299 XXtV. tnstrumentutn pr~stationis pecuniae pro pa* ce obtinenda a Clero Gerund. Dicecesis iactse.300 XXV. Conventiones & pac-

22 ta inter Dotninutn Regetn & Capitutum Gerundae super & contra éjectes à pace & tregua. 30i XXVI. Instrumentum venditionis factte per Comitem Impuriarum homi-. mbusecdesiarum de bo'!e vando nec ab eisaliqualiter vaticonumquam petendo amodo in futurum, videlicet in toeis, vih)s& parochis subs< criptis. 305 XXVII. Instrumentum declarationis fàctx super jurisdictione Canonicorum & Cleticoruni Sanc* tl Felicis Gerundx qualiter per Dominum pis. copum aut Abbatem de. bcat exerceri. 315 XXVIII. Instrumentun) cantinens quod Abbas Monasterii Vattis-bonae & Conventus ejusdem faciebant procuracurem suum ad componendum cum Domino Episcopo de decima de Fraxino. 318 XX!X. tndutgent'aeconcessaebenefactoribus Ecctesiae Gerundensi. 320 XXX. OfHcium Conccptionis Beatx Marue Virginis. 322 xï< Item, Statutum pro ce.!ebrat!one Concepdonis Beat~ManaeVirgmism Gerund. Eccksia. 327 J*w ~awcfo. Concordta inter Episcop~m & Capitulum Gerund. & Jma~os ejusdem Civitatis pro barra & pro impositione piscium. 330 XXXI. Ordinatio quod quilibet de Capitulo ubi. cumque prosecuatur negotium Ecctesiae habcat canonicam portionem. 334 XXXH.Ïnstrumentum quod homines de corpore Ecctesiae sedis & eleemosiose non solvunt aliquid pro coronatione Reginx. 336 XXXIII. Bula Eugenii Papae IV decreti à Capttu-!o facti confirmatoria. 338 XXXIV. Instrumentum do. nationis ad beneptacitum Reverendi Episcopi Cap!tutt factk Gordiano & Conventui tratrum Minorum. 340 XXXV. Epistola Eminentissimi Cardinalis Barotm Episcopo Gerundensi.

23 XXXVT. Hymnua pro tremauncttone ntinh" tranda. 343 Constitutiones CoocMM Provincialis Tarraconens!s Gerundw celebrati à D. D. Michaele Joanne de Taverner & Kub! ejusdem Gernad. Ecetesie Episcopo. 3<m Dtv~Ma Ka)endar!a de M* bus retroactis tentporibus. ~ctts tn~x;tne Epbcopatu Gerund9t)si. Ncctotogiutn ex Mardrolo~'o Eccksbe Qepuodensis exscnptum ad r~ cpnttotem statum pert~ oens.

24 DE LA SANTA IGLESIA DE GERONA EN StJ ESTADO MODERNO. CAPITULO PRIMERO. c~ Gerona en <cjr/7z i Si todos los documentos y memorias conservadas en los Archivos del obispado de Gerona pudieran (igurar con iguat dignidad en una historiaectesiastica, to pertenecien. te à su estado moderno ofrecia mater!:ues sobrantes para muchos y muy vo!uminosos to. mos. Marcharfamos en este caso por un camino itano, agra' dable y seguro, libres ya de perdernos en obscuridades y laberintos; y at mismo tiempo con tasatisfacdooy placer de ir recogienjo y escogiendo aque- Ïtos hechos que hontasen mas TTt~- vr rr~ Tom.. particularmente sus Pre!ados, Cabildô, Parrocos, Sacerdotes, seculares y reg~res y demas reb~po; paca que sirviesen de mode!<~& cuantos vinie,en'en pos de ettos no sotamente en el obispado de Gerona, sino en todos los del mundo cristiano. Pero por desgracia nos vemos en la triste necesidad de repetir la antigua queja de nuestros prede. cesores. Es tan palpable cocao dolorosa la incuba de aodguoseo escribir los hechos y, virtudes apost6licas de sus. pastores ai paso que se esme~ ~'r

25 2 ~~ot Sagrada?~ LXXXII. 0~. 7. raban en conservar las memoriasy escrituras de sus temporulidades atacadas muchas veces la avaricia por y pré" potencia de los grandes del sig!o. '2 Sin embargo, a este cm* dado digno de atabanza en cuanto tenia por objeto el sus' tento de los ministros del altar, det cutto y de los pobrcs, debemos dtues é interesantes noticias, tanto politicas, econôm'cas y militares, cuanto ec!esi&st!cas y retigtosas. La série no interrumpida de Obispos, tes aros de su existencia, el coaoc!mtento de sus caracteres y de las virtudes que los adornan, todo esto hubiera quedado ènvuetto en la obscuridad de los tiempos, sin la ibcmacton de cartas de ventas, compras, permutas y,donaciones conservadas en los archivos de Catalufia por una especie de prodigio, s! se atiende a las guerras y c!ase de ellas que el Principado ha tenido que sufrir desde la reconquista sobre los moros hasta nuestros dias no merios barbartos y aciagos para los Archtvos. A este culdado debe et tectof cuanto vamos à eserib!r ~)bre los obispos de Getona desde et s!g!o 13, hasta nuestros dias. Seguiremos, aunque no siempre à ciegas!as noticias que recogtô el no bien nunca alabado Sulpicio Pontich canônigo de la misma igtesia, que registré sus archivos deten!damcntc, y conserva memorias que sin su taborlostdad quedanan seputtadas en eterno olvido. De todo deducira el lector que la santa iglesia de Gerona puede ponerse at nivet con Jas primeras de Espana. 3 Interrumptmoseneitomo anterior la cadena de obispos de Gerona en Gaufredo de Mediniano, cuva muerte ocurri6 en i8 de Junio de H98. Dijimos que en el anterior expidiô el Rey Don Pedro un decreto contra los Waldenses, y que su ejecucion iba libertando al obispado de Gerona del cruel azote de estos hombres revoltosos, que cran mu' chos en aqueuas partes por!a proximidad at tugar en que se hicieron fuertes y jr)rmidab!es, segun podemos colegir de la historia de los condes de Tolosa. Et sucesor de Gaufredo en la silla de Gerona necesitaba mana y vigor para Hevac al cabo el decreto real en la parte que le tocaba; y el dero de Gerona celoso de sus de-

26 jo4. numéro il y es un recibo de Arnaido à nombre de Raimundo de Rocaberti, dadoen i3deagostode ii97, en el cual se Marna Canônigo y Capiscot mayor de la iglesia de Gecona. Como los canonigos de esta iglesia debiao ser de ~M~ w~w~ con et fin de que fuesen tespetados O~w de Gerona en p/ ~/c JM/...$.w 3,,i.L. L. t_ f: 1 rechos, à quien tocaba entonces el de bienes por los de- sus fueros y elegirse pastor, puso los ojos en Arnatdo de como atrevidos, no podia el mas militares tan poderosos CfexeU. clero de Gerona buscar otro XL. tnas ilustre por las armas de sus padres, hermanos y parientes. Descendia de aquet ARNALDO DE CREXELL. valiente Guillen de Crexe!t Desde ii99, A~<ï i2i4. queeni087acompa6ô al conde Don Ramon Berenguer en 4 Son por cierto bien escasas las noticias que los campafia contra los la famosa Eptscopotogtstas gerundeosesnos na; y él misma, si ya no. es moros del campo de Tarrago- han dejado de Arnaldo; contentândose el de las Sinodales Uido, se hauo tambien con el otro del mismo nombre y apecon decir que gobernô desde ii99 hasta 1216 en que muri6, y que en su tiempo se na, Calatayud y Daroca en Rey de Aragon Don Alfonso en la guerra contra Tarazo- instituyefoo los benencios que iii8. Treinta y un anos da ttamaron en la iglesia degerona. Et P. M. Roig fuese el mismo. Entre las fir- distancia no impiden el que uoicamente anade, que cuando le hicieron era camas de las constitucïones de obispo paz y tregua dadas en 1198 nonigo de aquella iglesia; noticia cierta, como se ve por un Man tas de, Dalmacio y Pedro por el Rey Don Pedro se hadocumenta que esta en el armario de la canônica, legatro obispo, como veremos des- de Crexell, hermanos de nuespues y aun en otras de i200 se encuentra un Guillen de Crexell, que pudo ser hermano de los dichos. 5 Eligiéronle los candnîgos y presbiteros de capitulo en la octava de los Santos Apdstotes Pedro y Pablo. La eleccion el modo y el dia constan en et proceso antiguo

27 4 J~< ~~ot< Trot. H~. Z~yff. ~t~t~m. < çap. J: 1. entre ean6n!gos y presbiteros, donde at t'otio 26 se dice que eligieron los canônigosy presbiteros en dicho dia at omspo Arnatdo. c/ow~<p/!<<?- s..c_ -L. I.~ -1 n ta /</tf <MHO M.C.Xt'.IX. in 0~<!ftf ~~Ojr~P/O~'MM J~~ Pauli. Aqui st: office naturat" mente unn cuestion que tmporta aclarar, tanto mas cuanto tuego veremos introducidos en la igtesia otros clérigos!tamados t~ Para entrar en materia conviene recordar to que dijimos en el tomo 43, pag. 174 y siguientes en la M0~«~~<M sobre la da <wt~/c«. Alli nos inclinamos at parecer del senor. can6ni~o Dorca y dij!mos que el obispo Pedro Rodgano restabtec!~ la casa canônka para que viviesen en ella los que seguian la Regla Aquisgranense. Compon<ase et clero de la candrat de Gerona del obispo, cuatro arcedianos y veinte can6n!gos diaconiles, que se Ormaban Levitas. En et ano29 de! sigto en que entramosse ahad!~ron otros cuatrbporet cardenal Sabioense en là visita que hizo. Los accedianos eran el de Gerona, Hanjado anti~uameote de ~o- ~o~~ 6 de J~~o~M por la jumsdi<~cton que. tenia en eî jugar de Rabôs, el de Besa!u, e) de la!?e!va y et deampurdan, que a!guna vez se iirmô Petraiatense: y estes ocupaban ya en!o antiguo!os cuatro aogutos del coro. P.tta los oheios divinos. habia doce presbiteros, que se Ilamaban de capituto los cuates oficiaban semanatmente s'rviendo de diàconos dos canonises. Estas presbiteros se ttamaban Esta*. tores, ~a~o~ como si dijéramos, sttintes pot el capituto y por las digntdades. Los arcedianos eran tes diàconos del obispo. Afiadianse à estos el clavero y dos benefictados) fundado uno por Guillen de Terrades, y otro por la condesa Ermesendis que muri~ por el a5o de Pues estus presbiteros Hamados Statorcs cuya.eleccion se hacia âtera de cabildo a distindon de la de los can6nigos diaconites, fueron los que concur" rierou à ta eleccion de Arna!- do, y no los M~M~~o~ que tuvieron su orgien despues de dicha eleccion como veremos luego. 6 Et primer acto de Arnaldo siendo obispo, de que se halla memoria en los documentos, fue recibir homenage y obediencia de Pedro de

28 CM~~M Gct'M~ el y~/c ~777. Torroella en m00, y en el si. gnicnm consetbaba -que han tenido. Du-Cange en la pavor' su GtosarioVerbo Ff~pc~M, dia del mes de Diciembre juntamente con el obispado, como se lee en pergamino existente en el armario de la canonica, leg. 8. n~m. 4. Estas pavordias no cran otra cosa que las preposituras cncontendadas por meses à los can6n!* gos. Segun dico et ditigenusinno Diago en et tib. 3, cap 8, de los antiguos condes de Barcetona et obispo de esta ciudad Don Berenguer de Palau fue et que de acuerdo con el cabildo hizo dos partes del eumulo de rentas de la igtesia. Tomaban la una doce pavordes, que por meses atendian a! sustento de los demas y si como dice el mismo autor, mur!6etobtspobereaguer en i24i despues de gobernar aquetta igtesia por espacio de treinta anos, podemos presumir que imité la economia que desde ii70 hallamos observada en la igtesia de Gerona, puesto que en dicho afio era pavorde de Diciembre Gui- Ïtermo de Monells. Et Senor Ponticb observa que no eran entonces las pavordias conto son ahora pero ni sefiala su origen ni los mottvos de su institucion, ni las vanactones nos da atguna idea de estas pavordias ô pre~-osituras, auaque tomada de instrumentos muy postt:riores al tiempo en que vamos. Diccas!: ~<p/< rit conditio ~/MJtNC~ ~PpOM- ~t<r~~«m ~«~t<m ad MK~w cura d<<7~< C<!HPM<?~ <tcf< ~M~M CCC~ Barri- MOH. ann. t332 apud ~a~. ~cw. 4. c< 6i2. Ctim HOMM/ <!<<servititim /'f<c~o- ~~Mf<?fMM obligati, minus bene suis tnensibusserviant <~ tenentur idcirco tros POH~~M, Dei gratia JSarcA/nontHyM E- piscopus de expreso COM~O <S? ~~CW«capituli f~m~m ec- C/f~<F. J~~M/WM ~t'f~0 quod pt'<p~<'m/m <S' /<«f~ trepositi sen M~K~ p~'o~hfato~f'jr, ~/r~ ~)f<w me'mcm<, ~O~~M<!M ~NM p~'<c~~«~<î~h~ /MCrint po~~oa? <?~ assecurent per ~M~Mo~ idoneos se facturos ~MC <S? C<W:p/ dictarum pf~po~~m~<?fmm ~f-' vitium aliter per substrac- ~WMM/~MMM COf~M~M ApC fmm~~ ommwo</f compellantur. Podemos pues inferir que la institucion de tas pavordias tuvo por objeto!a distribucion del trabajo, y la instruccion en el gobiefao econômico de

29 6v Espaiia Sagrada 3Tr~. Z~M'f/. -n. 0!p. Z ~.vr.,6. las rentas ec!es!àsttcas, y queh Don Pedro tt de dragon sac6 licencia para establecet un Arnatdo conservé con el obispado la pavordia de Dieicmbre. Lo cierto es que < batan en e! término de la parroqùia de Domeni. Valiéndose les pavordes 6 prepositos mensuales s tammen del favor del mismo tuvieron tambien el titu!o de? Rey, cortô en el ano siguiente las desavenencias que habia las villas 6!g)es!as, cuyosirutos estaban à su cargo, como ) en su obispado con tes comila de Albuciano, dg At'edo, de Eviza y de Casiano. 7 Se conservan en el archivo muchos documentos de ventas, compras y permutas hechas pot Arna!do; entre otras una que en i~o? hizo con el Arcediano de Ampurdan de una casa y huerta en Monjui por otras cedidas en Cessa. En l<i08 Aleman de Aguaviva sacristan mayor y canôotgo de Gerona fund<~ el benehcio de san Juan, cuya fundacion autorix~ en el mismo afio el obispo Arnaldo; y este fue el tercer benehcio de los que se liaman ~< ô establecidos fundado en Ge< rona, que en la sucesion de! tiempo han crecido hasta hacer un clero numerosisimo, que tanto lustre da à las funciones ec!es!àsticas en aquelia iglesia. No perdia nuestro obispo ocasion de hacer bene- Hctos à su iglesia y aprovechando la de tener eo Gerona en el ano de 1210 al Rey? sionados reales qui enes coa pretexto de amor al real secvicio atropellaban las personas, y hottabao los privilegios edesiàsticos. Con fecha del 2i de Marzo de dicho ano dedarô el'rey que el obispado no debia pagar quistia, exaccion, forcia, ni adamprivio por los honores, mansos y hombres de la igtesia; mandando al mismo tiempo que se le re~ tituyese cuanto por esta ra-! zon se habia exigido. Aument6 las rentas de su iglèsia compraodo à su hermano Dalmacio CrexeU los derechos que tenia en la villa y mansos de Bâscara por razon del castillo de Pontos que inmediato s Crexell y no lejos de Bâscara perteoecia à su familia y e1 obispo quiso agregar à su iglesia. En 13 y 14 de Mayo del ano de 1214 tocaba ya Arnatdo en el térmîno de su carrera, pues hizo testamento en el i3, y orden6 en et se fundasen tres benesdos en e<

30 O~poj G~oM«c/ < ~o Jt77Z 7t '"<s"' altar de Santiago que él habia erigido in C~m~«~ y ademas una vela perpetua. Con naldo hasta e) ano de 16, dt- pos de Gerona à Raimundo; pues a!argandb la vida de Ar- estes tenemos ya seis benehciados establecidos y cuyo visitar et sepulcro del Senor, cen que deseando aquel ir & origen es conocido. El obispo hizo testamento en 8 de Agosto de i7, y que fauecm en 2 Arnaldo mur!6 el dia 14, se- del mismo mes del aro de 18. La vista y et examen de los gun se teit en el martirotogio antiguo en estas palabras. (Mayo 1~ ) Anno JD<MM~C<PIncarnationis ~.CC~/ZF: o~ fm/~m Crexello At~M Sedis Episcopus. Siendo asi no atcanzamos et fundamento con que el e~iscopotoe'ma de las sinoda!e$, y et P. M. Roig alargaron la vida de Arnaldo hasta el a6o de t2(6, cuando la eleccion del sucesor to contradice claramente. Fundô tam-.bien Arnttdo un aniversario conventuat que deben pagar los tres beneticios establecidos por él como consta del libro de anivemarios de ta canôntca donde se le supone muerto el dia 3 por un error bien conocido y palpable. XLr. KAÏMUNDO DB PALAFOÏ.M. D~~i214 ~Mi2i8. 8 Si hubiéramos de seguir c!egamente à los episcopologistas citados ya ) apenas podnathos contar entre los obis pergaminos sobre proporcionar noticias mas estensas de Raimundo, evidencian la equi'- vocacion de los episcopologistas sobre el tiempo de su eleccion. Existe et acta de esta, monumento precioso de antigtiedad, que nos saca de dudas. Por!o que hace a! origen de Raimundo se puede decir que era de las casas mas ilustres de Catatuna: y en el privilegio de hombres 6 casas de parage que en 23 de Julio de 1015 concedi6 el conde Don Ramon à los que con armas y caballo le acompanaron à la famosa jornada de Côrdoba en 1010, se halla la casa de Palafolls. Aunque no se sabe cuando entré en el canonicato, es constante que en t i90!o era ya, y arcediano de Rogationibus pues con los dos titulos Hrmô una concordia entre el obispo Raimundo de Orusalli y Pedro Torruella. Manifesta su generosidad con

31 E~p~.Sh~n~a, j~ Z~Ï~VT, Cap t.1 a Y. ta i~tcsia hadénjofe la considerable donacion que le ha. bia dcjado su tio Bernardo, sacrhtao mayor de Gerona, y despues arzobbpo de Tarragona, compuesta de honor casas y cuatro mansos que habia comprado à Datmau de Lloret, y et documento se ha' lia en el armar'o de la canônica, leg. 5, num. i <, con la expresion del ano li98.parccia heredada la generosidad en su famitia pues se sabe que su hermano Guillen hizo orra cop!os:t donacion al monasterio de Santa Maia de Ro caroja de canôntgos reglares Agustinos. 9 Pasado que fue. et oovenario de la muerte d~ Arnaldu, se procediô à la eleccion de sucesor que por aclamacion recay6 en Raimundo. Esta eleccion, que contra un testimonio claro y decisivo se retrasa hasta el ano de 13~6, se h.tua marcada en el antiguo proceso entre cauôntgos y pres. biteros, y ademas en otros dos documxntos existences en el archivo de la catedral. Uno y otro contienen el acta de la eleccion hecha en 25 de Mayo, ano de la Encarnacion <2i4, indiccion Il, la quesegun las tablas cronolôgicas del fever~ndisuno Ftorez, corresponde exactameme à dicho ano. Se observa en el actaque ponemos en el apéadice a! ttd" mero i que et clero y pueb)o de la c!udad y obispado, con consentinu~nto y voluntad de los magnates y a< tamacioa del vulgo nombraron para su pastor à Raimundo de Palatolls, arcediano de dicha iglesia y cuyas prendas se refieren en dicha acta en la cual piden la confirmacion de la eleccion. Martene copia este documento en el tomo i." de su Tesoro de Anéedotas, fefiriéndole à dicho afio de 12i4, y anadteodo que se le femittô Don José Taverner can<)- nigo de Barce!ona. Le hahd tambien, y copie en el archïvo de Tarragona el Hustristmo sabio y virtuoso sefior Amat, honor eteruo de! clero Espanot, y digno de mejor suerte entre los hombres que la que le cupo en los diez ano~t dktmos de su laboriosa carrera, consagrados al estudio mas incansable en sus retiros. Por otro documento que se halla tambien eo el armario dtado, num. 9 del mismo-!egajo $ se sabe que eo 9 de Julio del afio siguiente no estaba consagrado todavia, pues se le Marna

32 Obispos de CtTOM en el <!77X 9 jt ir~- t. obispo electo y pavorde de Diciftnbre. Hemos trabajado inutilmente por averiguar el motivo de no haberse consagfado y solamente podemos conjeturar que esta ditacion pudo nacer de las revueltas del tiempo, y de falta de consagrantes. Los tiempos eran fatales por la guerra de los Albigenses, por la muerte del Rey Don Pedro y menor edad de Don Jaime y pudieron iattar consagrantes en virtud de celebrarse entonces el concilio de Mompetter y el de Letran, y haber oasado à ellos los obispos de Catatuna. Del de Vich consta que estuvo en el de Letran, pues habtd por su arzobispo de Tarragona en la ruidosa causa de éste con el arzobispo de Toledo sobre la primacia. En i2i6 tom<~ ouestro obispo un testimonio de la promesa hecha por Don Sancho, conde de Rosettoa, y tio del Rey Don Jaime de no echar alojamientos en las parroquias de san Mateo y santa Eugenia cuando estuvo en Gerona y ademas d!6 et conde un hombre propio en cambio de otro quien habian quitado la vida los de su acocnpanamiento. En el ano siguiea* te vemos compjrobada la g- ge- y~ ~m.~z7~: nerosidad de los Palafolls con la cesion que Guillen, hermano del obispo, hizo à la iglesia de las posesioncs que ténia en Lloret que unidas à Jas dadas por el obispo, hacian un productoconsiderable. Ninguna otra memoria se halla en los anos de 17 y i8, y ùnlcamente se lee en el martfrologio antiguo que muriô en 2 de Agosto de (2 de Agpsto) Anno Domini ~.CC~T/Ï. obijt ~OM/~M A~W«~M P«- lafolls hujus sedis Episcopus. Como ni el senor Pont!ch, ni et sefior Dorca ( y menos nosotros que tecorrinnos el archivo precipitadamente) haceu mencion del viage à Ro?- ma, ni aun de haberte proyectado nuestro obispo!gno. ramos de donde pudieron sacar ia noticia los demas episcopologistas. Acaso estarà en su testamemo pero no hemos tenido la dicha de tfopmm con él. XLII. ALAMAN DE AGUAVtVA. Desde 1219, hasta Antes de ascender Ahman à la silla de Gerona, habia sido sacrmtao coayof de s

33 10 -E~< ~n~<t, Trat. LXXXII Cap. 7. -vr- 7 _r_ t.,! esta iglesia y pavorde o prepôsito del mes de Julio: y cotno tal nrmô la donacion hecha à los can6nigos regtares de san Agust!n del oraturio de san Vicente de Ramis por el accedhno mayor de Gerona en H87, y tambien en un cambio que en i:207 hizo el cabildo de ciertas tterras con el arcediano dd Ampurdan. En 1208 fundô el benehc'o de los que hemos dicho ya que se Haman ~«M~, y es uno de los siete que hay en la capilla de san Juan 6 por decir mejor, de los dos Juanes. Et P. M. Roig equivoca et nombre del fundador ttamàndote Arnaldo pero confesando el mismo P. M. que la pre- -sentacion toca at sacristan mayor, era natural inferir que la fundacion fuese det que io era entonces, à saber, de Alaman; Mas por fortuna tenemos à la vista copia de la fundacion tomada del lib. 2 de iostituciones existente en et vicariato de Gerona al fol. 30 vueho. Es un traslado hecho fiel y legalmente à 3 de tos Idus de Octubre del ano i335, cuya letra ponemos en el apéndice nùm. y cuyo extracto ~tamos aqui. "La religion viva My e6cazdela? cat6i!ca con" "Hesa, crée y at!rma constanftemente, que con la frecuen- "te cetebracion de misas se ~'unen las cosas terrenas con "!as cetestiatcs, y se pefdonan ~miseficordiusantente las culpas de los pecadores y!o "que es mas agradable y glo- "rioso, se libran maravillusa "y poderosamente tas almas de»los dit'untos de los torm~ntos ~dct purgatotio. Pur tanto, ~contiado en la esperanza y "gt'acia de tan deseable y ama- "bte b!en,yo Alaman de Agua- ~viva sacristan de Gerona, Mon honor de Dios omnipo- "tente, y de ta gloriosa Vtr- Mgen Maria instituyo un sa- "cerdote en la iglesia de Ge- Mrona que tenga obligacion de "decir una misa matutinal en ~'et altar de san Juan en las ~fërias tercera, quinta y sà- "bado por todo el afio; me- "nos en adviento octavas de ~Navidad quaresma, octa- Mvas de Pascua y Pentecos- Mtës, y Asuncion de nuestra ~Senora y fiestas de nueve lec- Mciones que caigan en dichos Mtres dias y en estas misas ~diga una oracion especial- "mente por mt"= Quiere que para esto tenga todo to precise, sin que necesite pedir cosa a!guoa MMistan menor ni

34 al clavero. V('.] V7([/ vviv`.vj RG O~M GpMM Le senata menudamente ~/o -.0' ~7~ «f la rcnta que ha de te- ner para si y para el altar. Le prohibe vender, empenar d enagenar!o que!e senata, y le manda aumentarlo cuanto pueda. Lo'mas notable es que manda al sacristan de Gerona que en el dia nxsmo en que muera uno, nombre otro, de suerte que et vivo entlerre ai muerto perpetuamente y si el sacristan estuviese ausente, 6 no hallase persona tdonea en el espacio de 30 dias, sea la provtsion del obispo. Quiere tambien que su sacerdote no tenga otro destine, y si le obtuviere, en el hecho queda va. cante la capeïïania, y el sacristan debe proveerla. En las nrmas es de notar el orden con que estan tos cuatro arcedianos, y que dos presbiteros se Hamaa ya can6nigos. 1 i Aunque no se halle acta de la eleccion de Alaman como de su antecesor, es creibie que no se ditataria la eleccion, siendo, como era aquel Cabildo, tan celoso en et cumplimiento de los décrètes conciliares. El Episcopologista de las Sinodales asegura que se hizo inmediatamente. El P. M. Roig viene à decir to mismo; pero 10 que hay de cierto es, que ya era obispo Alaman en 25 de Noviembre de i~l9, pues con esta fecha le jurô n- delidad Pedro de Torroella del modo que la habia jurado tam. bien at antecesor. Como obispo y como pavorde asisti6 el afio de 1220 a una donacion que se hizo al arcediano ma. ypr Monrroig. En i224 se movi6 pleito entre el sefior obispo y el abad de RipoU sobre la obediencia que debia al primero ia iglcsia de san Vicente de Torsà. Por amor de la paz se convinieron en que cuando el abad quisiese poner alli un clérigo secular, prometa este y jure obediencia al ob!spo: todo tp cual se hacia satvo el derecho del monasterio, y salvo tambien el de la ley diocesana de la iglesia de Gerona. Su celo por los derechos de la iglesia se manifest6 bien en el ano siguiente de 2S. El conde de Ampurias Hugo habia hecho varies perjuicios a las iglesias y personas pertfnec!entes à ellas. El obispo despues de reconvenirle se va!!6 de las armas de la iglesia, y excomutg6 al conde, el cuat reconocido, ofreci6 resat cir los dafios que habia causado, y se sujet6 à la sentencia del obispo, cuyas coodiciones maaincstm

35 i3 Esparia Sagrada Trat. Z<M~f. Cap. 7. -c::r- r *t t _t~ Jt~ los danos causados por el conde y sus valedores, y las indemnizactones que se exigian de éh Ponemos en el apéndice nt!m. 3. este documente copiado del libro v.'fdc fut. ~5~. Mn duda los valedores del conde quedaron excomutgados, y asi muriëfonatgunos, à qumnesdieron sepuhuraec!fsiàst!ca los hospitalarios de san Juan de Jerusalén contra la vo!un' tad d.ci obispo Alaman. ïntenmos esto de un pergam!no ex!stente en el archivo, que ponemos en e! apendice nùtn. 4, cuyo extracto es el siguiente: "manos, mando que desen- Mterrasen lus cuerpos de los Mfxcomutgados à suber de ~Datmau de CrexeU. A. de "Soter y Ponce Egidio, to< "que et, usando de su ftcut- "tad y derecho, abso!vetia Mdàndo!fs despues Ucencia pa- Mra enterratbs. Manda tam- "bien que no sean dcsent?rra- "dos tos que no estaban exco- "n)u!gados Mpt~w, y pef- "dona à los traosgiesotes de. "sus leyes los yen'~s cometi" "dos, esperando que serén obe- "dtentes en adetante. Asi se lo ~ofrecen y firman en 3 de las Sepan todos que habiendo el ~Caiendas demarxode 122g." "obispo de Gerona Ataman En i227renovô el testamento Mpuesto entredicho en todos que habia hecho ya en i208, M!os lugares de su obispado y muri6 en i5 de Dicienibre "adonde fueren los frailes del dei mismo ano, en el cual ie ~hospttat dejerusa!én, por sus pone et libro de aniversarios de "muchas ofeusas y dentos, y la Canônica por tenerie Alantan con asistencia de todos y Mprohib)do!es buscar benefi- ~'ctos en su obispado porque velas que paga el beneficio fundado pot él. En uno de los n)ar- Mfec!bian en sus iglesias à los ~excomu!gados por et <y los tirologius se lee at dicho dia: "enterraban y cckbraban en Anno ~.œf~7. o~~ "lugares entredichos: por tin lamamius A/< sedis episcopus, qui instituit p~j~~mm "se reconocieron y se pusie- j "ron en manos del obtspo Ala- S ~M«<M~M~ Mj]an. Este, tratado el asunto sarium AoMOf~c /N~n~M~ ''cou sus companefos y her-

36 CUtLLERMO D~~227,i245. O~pM de Gerona en el ~7~ i3 il y- pidiô el Rey D. Jaime un sub- Std)o extfaordttmfio al clero, sin duda porque se preparaba ya para la conquista de Maliorea y aunque se le conced!o, fue haciendo el mismo Rey una declaracion que aque! auxiiio era gracioso y sin perjuicio del clero, cuyos pnv)!egios quedaban en salvo, XLIII. DE CABANELLAS. i3 Constante la iglesia de Gerona en Ilenar cuantu aot~s la silla vacante, à los doce dias de la muertc de Alaman colocô en su tugar à Guttt~rmo, que ya era canoni~o en l~i~ 9 y como tal tirmô la elcccion de Raimundo de PatatoUs. Consérvase et acta de su etecciou en Gerona y en Tarragona, sin mas que una pequcna diferenci.) en la data y mudados los nombres, es idéutica con la del dicho Raimundo, por to que no la copiamos. La diferencia de datas es ùnicamente de dias y no nos parecen graves las:dificultades que se pueden ofrecer, si se tiene presente el diverso modo de empezar d contar los anos é indicciones. Apenas fue hecho obispo, cuando tuvo que pasar à las cortes de Barcelona donde se formaron las constituciones de paz y tregua que unprimio Batucio en la Marca hispana con las fechas de 12 y H de las Calendas de Enero de i228. En las mismas cortes especiatmcntc el que en Lérida les habia concedido su t adre. Esta declaracion se halla en el libro verde de Gerona folio ~21. y en el arch!vo cpiscopal de Vich, tom. 4 de privileglos, nun). 13, antes 9. Se cop!6 en las Calendas de Eneto de 1227, y ponemos en el apendicenum.5. ~3 Como de sangre militar, se enardeciû para ir en persona à la conquista de Mattoca, y en efecto pas6 alla con treinta caballos y trescicutos infantes à su suetdo. Et sacristan mayor de su iglesia, que era GuiUen de Montgri, im!tô su egempto, y!e acom" panô con diez cabaitos y muchos peones pagados tambien por él. Esta disposicion generosa del obispo no podia menos de ser agradable at guerrero D. Jaime y asi es que estando eo Lérida à fines de Miu-xo de i2~9, di6 uoa prag'

37 14 ~o~ ~r~.t, yr~. Z.fJM77. Cap. Jf. mattca contra las usuras, y mandô à sus ottciates reates -u --U_ "r. tabtcs en uuas cortes. Se hibe t~'nef libros del antiguo ô que consuttasen con et obispo nuevo testa mento en romance, y le obedeciesen como à su y quieren que quien tos tenga persona. Agradecido a la connanza reat, acompand at Rey ocho dias at obispo para que los entregue en el término de en la conquista de Mattorca, tos queme, s6 pena de ser tenido por sospechoso de heregia y acaso por esto no se hal)6 en el concilio de Tarazona celebrado en AbrH de i2~9 por tregue, ya sea cierigo ya lego. et que teniéndolos no los en- el cardenal Sabinense, legado Corrian en aque! tiempo bibims adutterauas. Mientras el de Gregorio IX. En est~ concimo se di6 la sentencia de dtvorcio entre el Rey D. obispo hacia servicios importantes al Jaime y la Rey y à ia igtesia, su Reyna Dona Leonor, legitimando à pesât' de ello at In- de Montgtt, electo despues ar* sacristan Guillermo ô Guillen fante 1). Alonso. Hattôse si en zobispo de Tarragona conquistaba la isla de Ibiza en el concilio de Lérida. Estando el Rey en Tarragona se ratincô io tratado en las cortes de Eugenia. Atento el obispo Gui- union con Bernardo de santa Barcelona sobre la division y ttermo a cuanto podia contri" repartimiento de la conquista, buir al bien temporal de su y nuestro obispo fue uno de obispado, no menos que al espiritual, logr6 del Rey D. Jat- los uombrados por juez del te. partimiento. En premio de sus me, que se hallaba en Gerona servicios tnvo parte en dicho en!0 de Abril de i236, la licencia de celebrar en Bàscara repartimiento que le dio et Rey con fecha de i. de Julio una R:na de ocho dias, y aun de se conserva el documento entre tosprivitegios reatc~teg.'2~* 14 Marca no hace mencion de él entre los obispos n6m. 5 y se puede decir que asistentes al concilio de Tarragona del ano de 30 pero es estan marcados con benescios todos tos anos de su obispado tuvo en las certes cekbradas hechos à la iglesia, cuyas rentas aument6 considefabtemen- en la misma ciudad et 7 de Febrero de 33. Form~ronse en te por comptas que hizo, y ellas estatutos, atgunos bien no- j por 16 que le cedieron varios pro"

38 O~jw G~oM siglo ~77. sugetos. Supo ganarse la con- ~anza de todos, y asi es que desde el ano de i23~ se le nombre por uno de los arbitros en el cuntrovert'do pleito entre los canônigos dtaconites y tos presbiteros st.uores. Pretendian estos ser verdaderos canônigos firmar como tales en los instrumentos, ser ttamados à cablido y esperados, tener voto y derecho à to que se da. bai los can6n!gos que salian à estudios, votar en el nombramiento decandnigos y otros de cabildo y ast&t:r en todos los asuntos de éste. Negabanles estos derechos tos canôaigos diacoottes; y para hacer uaa composictoa entre ellos nombraronpor compromisarios al obispo Guillermo ô Guillen de Montgri, sacristan mayor y al arcediano mayor 6 de rogacîones Raimundo de Monterubio. Tuvieron sobre et asunto muchas juntas, hicieron varias consultas, registraron documentos antiguos, y en 20 de Octubre de 1240 declararon, que tospresbitero!! no cran çanôntgos, que tos procuradores de los canôntgos y estos mis. mos quedaban tibres de todas las peticiones de los presbite* fos) especialmentè de io que se daba a los que $atian à estudios; pcro que en atencion a hallarse en tes documentos an. t!ruos que los dichos ptesbtterm habian Ht mado en las e!ecciunes de obispos, aunque no ptenamente, por bencticio no obstante y sliplemento de su conciencia, declararon que tenian derecho à la eleccion de los obispos. Deetaran tambien que pueden tener prepositur~, y aststir à todo!o que se tratasc en cabildo, sin que nadie pudiese impedirselo, y en este condenaron, é!os pro~uradores de los candn'gos A. dp Mi' niana y R. de Corneliano, y à los mistnos can6nigos. Véase el apéndice ntim. 6.. i 5 Su benescencia y genetosidad para con!a iglesia se ve claramente en su testamento que nos manifesta adecoas at~unas cosas cunosas. Es un traslado hecho en i3i9, à fin de Octubre, que se sacô del origtnaj. Nombra por testamentarios à Bernardo de Salt, fesofero, à Guillermo Gaufredo P. (precentor)~ a Bernardo de GaUineras, y à Guii)ermo de CorneUà, y quiere que lo hagan todo de consejo, consentimiento y voluntad de su vénérable y amado Guiller. mo de Montgri, sacristan de GMona~ deguiucfmodt.: Quit~

39 16 ~~«~~«~, 7V< _u.n ZA'Jf~VA C~p. n.f /' 1._ 1.. A -u t 1_ L- ~l. tiliano 6 Quinciano, y de Afnaldo Min!ana. Manda prime- dia y de uocheen la catedral; ntente à las hot'as candmcas de ramente al altar de santa Mafia de la Seo su capilla o pon- de nuestra Senora y otros, can- pero que en los dias sotcmnes tifical de pano de seda, que le tado et Te D~M vayan à la rcga)ù el arzobispo de Narbona Pedro de buena memoria, despues de visperas vayan tam- capilla à cetebtaf maihnes, y con la condicion de que no sir. bien à celebrarlas en la ca~itta. va tuera de la iglesia. Este Pedro es et tercero det nombre y lector en dicho testamento que Otras curtostdades ha)!arà el Ame!i de apellido, que eu i~?8 Ileva en el apéndice et nùm 7. vtno à la conquista de Vatencia, y probablemente entonces idus de Noviembre de 124%, Este tcstamento se hizo en los contraeria amistad con nuestro Guitiermo, y mutteron en obispo, que como dijimos, mu- y en la ditima enfermedad del el mismo ano de 12~5, Pedro rx~ el 24 de dicho mfs. En vista en 13 de las Calendas dejunio~ de esto se ponen en claro las y Guillermo en 24 de Noviembre. Déjà à la canontca de Gerona todo et honor que adquitiô en Mallorca, repartiendo tas mesadas y sefialando un tanto à cada una, y e! resto quierc que se ~aste pof Pascua en vest!r â pobres, y aun para esto anade cierto producto de los molinos de Domeny. Tarnbien se observa en dicho testameuto, que édifice una capilla en el palacio de Gerona en honor de santa Maria y todos!os Santos, y que la dotô con et Castro de Dosquerias y otros bienes. Nombra capclianes à Pedro Riamballo y G. de Letone. Quiere que dichos capemaoes asistan eonttoua- equivocaciones det episcopotog!o de las Sinodales que f~a su muerte en 1234, y se ve prectsado à dar vacante la siità por espacio de cuatro anos, y adelantar seis la deccion del sucesor. XLIV. D. FR. BERENGUER DB CASTBH'BïSBAL. 'Desde i24~ hasta i2s4. i6 Aunque el eptscopoto* gista de las Sinodales marca a! margen e! ano 1238 como para dar à entender que en este ano 6 fue electo 6 eca ya

40 ~fj~w O~M <~ ~'C~VMM G~oo~ el i7 ft~f~rt~h~tt~t. ~7~ ;obispo de Gerona Bereoguer, fue Bcrenguec compaoeco det.es evtdeate la equivojcacio<t JR.Pabrajen.tas.dos espedicto" -PPf:!o que.~abamoatdod~~ fonde' MaHorea.y -/VatetM:'f<t,Naqe, cm sia. duda 4e; dar por no obstaote pareter atgoe~ supue~ ~t P. Diago en sus trano no verse su nombre ecf anales de Valencia, que Bereoguùr fue tre los de los cuatro M!!giosos electo para ob!sp0 de predicadores que en et shio de ~ta.~udad cuando estaba si- la u!tmna ~fmacoa!a confederacion hecha c~o~ en~- ~ada~ y que.!uego q~e $eito~- ~t se diô eiobjspado.à Ferrer tre et de S. Rey D. Jaime y D. pedro Fernandez Azagra, senor MaKtn; pero anade, que habiendo vacado et obispado deatbarraon, de ea 1. de Agos. Gerùoa., aque! cabildole to, eca 1276, que cotrespoo'. ~ig!~ tp9c su obispo. P~ra ~po-t de; atiame 1238: bien es ver. ya~ Phoque. fue.decm Be? dad,.que como advierte el mis~ renguer eoei cerca dc.vateada mo Diago, tampoco se hauaron presentes, ni firmaron di- cita à Miede$; pero este h!s" tor!adorno hace mencion de cha confederacion ~~ni de ningunos su~eccior, y si dice bamne$ ô cabauero~ de los muchos. que bab'a ~e: tqtnada ta cludad se ootn. brd.at muy princtpales en e) cerco. ~nenqipnado Ferrer. Por otra parte arrnoa D'ago, que i7 Pefo habia sido quién prior de santa CataHna de Barcetooa, y en el hizo y cômoesta e!ecdon?faitàndonos libro 3 cap, $dc la historia de los Condes,estab!ec~ que b era en el ano 1240, Io cual se Opone à su eleccion para Gerona en et de 38. El M. Roig no se atrevi~ à sena~ar el ano de su etecciqp, y se contenta con dt!cm'6;eoera!mente, que no habiendo tenido efecto su eleccion para Vatencia, le hic'eron prior de Barcelona, y despues obispo de Gerona. Con. viens, s~ cbn T~ y~ rj~ Piago en aue?~?'om..xz7~ el acta, no podemos responder con ccrttdnmbre à esta pregunta. Ni es de extranar que le nombrase el Rey, atendiendo a los servicios que le habia hecho, ni se hace inverosimil tampoco que por los m!smos le etigiose el cabildo por ser natural del obispado, y pore! ~rao concepto que tenia de su virtud y literatura; sin embargo de ser este e! primer regular que despues de!a reconquis. w <imc sa ta ocupaoa ocupaba Mla Mt~~e sitta de Ci (j Geroua, C*Ulia,(ge

41 )8 F~a~.R~<M~, Trat. Z.f<MTZ C~. 1 que comunmente buscaba para vuelto en que se trata de las pastorà aiguaosdesus MQÏMduos probados ya. L«eierto es safnta Cat&Maay sah Pedto M)~' ~stividades desànto Domingo, que etserorpontich Hja'su etee~ t!rin8t!tu!d~sy dotadaseh Gerona por 6!. Tenemos ademas cion en i8 de las Calendas de Enero de i245, y afiade que oue en i249 gan6 uh alodio en fue obispo hasta et ano de 54: Serinia, declatado por el abad asi como cottsca de doeumen* de Besaiti que Arnaldo de Pa~laciolo rettunciô en et todos;los tos que en 7 de tos ïdus de Marzo de 45!tepunciardn en detechos sobfe e! castiuo de él los derechos que pretcndiah Dosquers que en 1250 Bernardo de Monells, arcediano tener en Crespià Pedro Ponce y Guillermo su hermano. Se' de la Selva le fatmcô la donadoh hëcha a!a mitfa~e la gun el cpiscopotogista de tas Si* nodates, asisttôen el ano si" v~ay honor de Mata, yel guiente al concilio provincial obispo le. senatô por su ~d& de Tarragona; y en el de 52 i50 sueldossobre los frutos del votviô à otro, anadiendo que en e! mismo er!gi6 y fund6 à sus expeosas el convento de Ab!sbat:queeni25iGu!Hea de OUastret!ed!6 parte de decima de Mata: que en m52 Bernardo de Villar6 le con&s6 un honor en Mata y o!t!ma. predicadores de Gerona; y que pa~ando à Napoles en et ano siguiente, donde à la sazon e<taba Alejandro IV, enferme atm caberti Gaufredo y Constancia mente, que los condes de Ro- en 16deEnerOty murio en 6de le prometieron resarcir!os danos hechos en UUà por su or- Febrero dei mismo afio. Luego veremos las inexactirudes de den. esta re!acion ahora busquemos en los documentos su melencio su constitucion puesta 18 No debe pasarse en sitntyia. En el libro vcrde la ha- en la pàg, 145 de las Sinodates, la cual segun ta nota mat- Ïtamos dos veces. La primera esta al fol. 6i,vuetto, donde le ginal se ley6 por trescientos vemos concurrir con los cand* anos continuas en Ïos sinodos nigos en el ano de 47 à dar po" diocesanos y es un excelente der para acudir al Papa en et compendio de ias obtigaciones pleito contra tos presbiteros i de Jbs parpocos y de doctrina <~<e~ îa~egunda al ~t. i08 1 cristiana, que convendria con-

42 'JI O~M~11. G~o~ ~/o jttïz tinuar leyéndose en todas tasa "et habita, eî o6c<o ta coue MvefsacioM 6 trato, <a~pfedtca*' <}0<~ërencMS ec!es<asticas.dice aa)<<lqsifaewde'tea y derigos s Mcipo y' %dm<nntmcioa.'etm~' 't~e t!enencuca de atmas de- "bitodebesefjhoaesto~ydm~ Mben ateoder y cuidar de tres$ *'t!oto del ia!caï, ropa tatap y "co~as, saber, del cuerpo ~uoicolor; sobcctuntcat redon- "de la iglesia de s! mismos, "do y cerrado de!ana <4de tt- "y del puebloque est&4 su car- Mno, tonsura tedoada, tofo- "go. Por lo tocante à ta igtesm ~Q& ancha 6< grande como "debeo ateodec à amte cosas: Mcooviene. Las capas haa de "que se guarde ta EUcansda ~'tenec maogas con unos. eu' "bajo de itave en el akar-ma" "chiites estrechos à losladds. ~yor décente y honestanaente MSe prohtben los zapatos de "enlugafetevado: que el cris-. Mcuetda, 6 sea~(a nuestro Moa esté tambien debajo de tla<. <' Mparecef) atpafgatas. El ofkio "ve que la piscina <ste alta Mhasta~tna$ deta'rodtua, cer- Mca dei altar y cublerta siem- "pre que. los ornamentos y ~demas esté todo ti~pio: que "!a pila bauti~toal emetambien "))mpia y ieubiefta, y que na- Mda se ponga donde esti siao t "debe cetebrarse; à hofas y,tiempos fijos, diciéndole tad~ My bien to que.no harao si oo "tieneo présentes estas tres co" "sas, atenctoo, espacio y pau. ) "sa. La con<rersact0tt debe ser "uoa predicacion muda sus ~subdito!) y debea evitar prin- Maguaytristnacuaadosebau' "dpatmcote la ianjitiandad Mtizan!<M!OiËo& que las pare- Mcoa las mugeres, "des y el y eo su capavimento esten Mtn- "$a no.deben teoertas jôveoes *~ptas. y que nada se guarde "<4 sospechosas. Librense del "en tas ig!esias mas que 10:to-. "coacumoato para no incurrir "cante à e!!a9, excepto en t!etn" Men ta sentencia del Sabinen- "po de guerra. Los libros de- ~se, porque si despues cele- "ben gaardarse coo orden; eo ) "bran,quedantrregu!ares,y "tugaf conveoiente y :cuidac- "serândespojadosdeibene6cio *<se para que no se echeo a imectesiàstico (Abrogado). Se de" "perder sé extfavmo. Por Ïo < ~c!ara quién merece este dic- "tocante à!o segundo, esto es, "tado. La predicacioa es muy "al euidado de si m!stnos, tea- < "aecesaria al cura para ense- '~ran praseates doco cosas, < ~6a)' à sus sabditos Ïo que han

43 20 E~~ ~<~<<, T~ ~~JMf. C~. "de hacer y td que han de evi- "y 10 que le parezca cohve- "<ac& iy'pttnctpattmote Mn!ente aconsejete!a$ d!cha$ "&an de' amoaeatar!que. si! pe- Mttescosas: que cometa tome-~ "cào; aeudan pfooto at' sa- ~obs postbt< 'aqiaeitos pecadô9 MCMoentodeta Penitenoia; y' ~queno quiere.dejar, y que= "digaotes que el que no se con- "tenga dolor de corazon, y "Hesa y comu!ga à io tnenos ~una vez en el a no, à ~to~ me* Mdiar~ cot4sejo;det 'con~sor~ "si muerez sinponiteoda) sera "privado de sepultura ecte~ "siàstica.debe tenercada uno Mtesttmooio de cumphmiento»del pàrfoco) de aiguà re!i- '~tom pfedicador,ometïor, 'yde algun contesor de ia igte"»sia caiedral. Tambten debe et ~sacerdote circunspecm cuan* ~do vieneatguno à penmenc!a MMtStruirie en to perteneciecte Mat sacramenmy~dtcmndo co-' Mmo d~e' Mnecioo~H'tCton de Mcoraxon, contesion de boca, Msaustaccton de obra, y. pro- «pôstto ticme de ïm.pemr mas: Mqueenestoestàetaad'aHtanto~ My que st ~ea a;!guna'casa de *~stas, no debe de nin~un~o~- Mdo decirse penitencia, si el- ~pénitente nene tiempo y opor. otuntdad; pero no 6c ha de ~ejaf at pccador sin coosejo, ~y si que pecados Mh to& que «no quiere dejar el pecadoi-, M de cuales propone absteaerse «en adetante é imponiéndoie Mdtac!on) tunosnas y ayunos, M que considere que en aquella ~hora, pof el}o merece!a ira Mde Dios OmNipotentë y et ~supticio intemat:y de este' "modo <~i~mj6~ < ~ftc~~om MCM~f ~fm~~o la p~m~m- M~ M/f porque la MN~Mt'M yt~b, C/ ~~C M<~OM~ f~m /<! M/Mf~ Lo~quinto y ùttimoesconcep-' niente à la adnnnistraciom de sacramentos.: y son cosas todasharto comunes; pero todas sablas'y sautas, de mane-' raque dan'una'id&a iavio~abte.de su.cotectof.no d<cen< hts Sinodales que ano se di6 esta.constitucion sinodat. i~ A~ftuaadànMnte'.te~' nemos deiant~ 'uha copia: de atg~oas; ciausuias.~dct: testa-' ntenco de Peponguer, tonnadas deun trastadohechoen ei 8 de los Idus de Noviembre -de i335, que ponemos en et apën" dice num. 8 por entero~ y co. extracto es et sigumote. yo 'En et nombre del Senor eter' "no y de nuestro Salvador Je- ~sucristo ano de la encarna-' ~cioni254)pnmefodetpon~

44 Obispos de Gerona ~r ~e vrswv ~~Z. 4.~0.0 2i 614 "tmcado de nuesuo senor pa- ~pa Atejandro iv dia s&bado td~zy Mis de Enero,indicioo ~ttece ea Nàpotes;: Nos Fr. MBerenguef por la gracia de "Dios obispo de Gerona, Mgravemente enfermo, ped!" "d~ en la cuna del senor pa- ~pa, y obtenida por el carde- "oathugo la ttcencta dei 'ï)is- ~mo, ordenatnos por nuestra "~hima voluotad de nuestros "MettM muemes é iomuebles ~y scmovientes to que se sigue. "Nombra para disirtbtutf sus '~ienes.a sus amados hijos Bef' Mtfan de Villacert y Guiller- ~mo de TurnO) canohigos de "Gerona, quienes ~procederàn ~con conse.)odet prior de Bar- Mcetona, de~!a drden de pr < ~dtcaddrea, y de Fr Raimun- ~o de PcRatbrt. Deja à la M~nesa episcopat de Gerona las '~posesioae<, honores y. casas "que t~bia compt~dba Arna!- Mdo de Ponciano, con condi- Mcion de que et ob!spo mande ~hacet un aniversario cada Mano. Déjà tambien la décima ~de Mata para haccr tas tres M&stividades de santo 'Romin- ~go, santa Catalina y san Pe- ~dro Martir. Quiere que ta tett- Mga Pedro. Ferrer su notario, ~mieotras viva~ y) despues pa- "se at obispo coh ~ta misma ~cundicion, y de!o contrario at "pase cab!tdo." Cad at pie de la letra se copié esto eh et mattirologio donde se!ee (6 Febrero) ~MMo Dpm~~ ~.CC.jr~. apud Neapolim K~ erat Curia jro'h<!h<!0~<~ <<MKMMJTJ?M'M- ~~M hujus ledis E~~CO~t ~o~a~ p~<~<mw~w qui tria /~<! J~f /OMM)M hac sede C~/W!~ <S' <M~~M~ ~O~MM~ter celebrari videlicet festum. ~<«<C Ca~M<Cf~MM <S~beati dominici O~wy prc- ~M~O~MM <n~ W.f, <S?yCNC- P~f/ martiris ejusdem or- ut in <M festis C~MM~N~H~M~ <~Mf~ CM< bet ~ftp~n~~ C<MMM«?«pC~- ~<M!~ p~omt in /~0 /~CM- MHWest ~f~ COM~~MM O'fJ~- M<!f~ decimam cfc ~M'(!' ta juxta ~~Op<M ~MfM C- mit <S? ordinavit ~C etiam W~M~ suum, MM~~fMW~M ~e ~Mpcr sui M~wfMf~ duplicentur <<CM< OMM~K~ M MMM~Ca fcc~n~- ~C~fMMM, ad quod <M~M< vit ~MMd<!W AûMOf~M ~MM < pud ~~Op<M~ W/ a<~h/ s;vit pfomt testamento ~M~ M/~M<C ~0/WM~ p/pmm~ (ontinetur. Las fechas del tcstamento pueden estar attfradas por los copiantes, pues aun~ que el aiw sea i254, y et pri-

45 22 JB~&t ~~<t,?~ jm~zk C~p. Z mero del Papa Urbano e!ecto en NâpoÏes en 12 de Diciembre, ni la indiccion es la i3, ni e1 16 de Enero fue sàbado: pero toda la diferencia puede consistir en el modo de con. tar. 20 Aqu! pondriamos 6a de bueaa gana à las escasas mem~rias de Fr. Berenguer, obispo de Gerona, si las severas leyes de la historia no nos obligaran à entrar en el examen de un hecho de los mas ruiddsos que ofrece la de la igtesta de Gerona. Mandô el Rey Don Jaime cortar h lengua al obispo de Gerona, cuyas memorias acabamos de escribir? Mariana, Miedes, Tornamira Abarca, Manrique, Beuther, Batucio y otros tratan del hecho, y buscaota causa. Para unos es un hecho verdadero, y para otros fin» gidoo dudoso. Nosotros despues de examioartc deteoidamente con presencia de a!gunos documentos, vamos à decir nuestro parecer sujetàndole al de nuestroslectores. De* jando para luego el examen del mottvo, hagamos la relacion del hecho. Enojose el Rey Don Jaime contra el obispo, y no solamente mando que le cortasen la lengua, sino que le desterrd de su re!no. Pof îo que hace at destierro, habiendo visto ya que mun~ çp Nàpoles podemos créer que fue ~t consecuencia det extranam!ento y si no son apôcrifos los documentos que ha- Itd el padre Villanueva en Benifaza, consta por cont~sioa del mismo Rey la mutuaobn de la lengua. L!egô la noticia de este atentado at Papa Inocencio IV, y coo fecha det22 de Junio de 1246 eacnm6 at Rey exhortàndote à levantat el destierro at obispo y a ha< cer penitencia. El mismo Rey habia escrito antes al Papa, parttcipàndote lo ocurddo, y este le habia.eovtado un fcat-< le de la <~fdea de los Menores ttamado Des!deno. La cafta del Rey al Papa, con &" cha de tas nonas de Agosto, y dada en Vateociael-aRo di cho dice "Quepo)- consejo y exhortacion de Fr. Desiderio, penitenciario del Papa, recônoctaque eo el hecho de!a mutilacion de la lengua..al.. obispo de Gerona se habia M- t cedidogravemente, y oicodido extraordinariamente en et mismo hecho a la Madre umversat que la ira é indigna* cion mayor tutbaba su a!ma: por to cual doïotido, cootn*

46 ` O~fM Gerona M ~/û JMn.!tt-J~ ~~Jt* L 't TTL ~v <t " to y hurnillado pedia humildemente pcrdôn à Dios y al sumo Pontifice su vkario en la tierra: que ea sénat de verdadera contricion prometia que por sus tetras patentes pediria devotamente perdon at obispo injuriado y que suplicaria a! Papa que no obs. tante tas tetfas y preces afectuosas que le habia escrito para el destierro del obispo, haria? que mas conventecte le pafectese de suerte que si le dtjat en donde esta,!o estimaria, y. 'por la M)juria hecha daria satistacc!on & ta iglesia de Gerona." Ofrece en seguida otras cosas, y por ùithno unas cortes en que resarcirâ el eseandato. Apënd. hum 9. Aqur teoetnos confesado el hecho en sus dos partes de lengoa cortada y destierro. 2i Hay otra carta det Rey al Papa con la misma fecha, contestando & la que éste!e habia escrito sobre el hecho, por el que habia incurrido en excomunion, lo cual dice que sentia mucho pe~o anadc, que esperaba en Dios y en sus ministros que se quitaria luego la carga, para no recaer mas. Anade que à algunos haman pareeido~uras y àspetas hs eïpmstoïks~deta del Papa, pero que él las habia tomado benignamente y como palabras de correccion, nacidas de gracia y amor. Da gracias por que le enviô a Fr. Deaideno. Le suplica que en consideracion à la buena votuntad que habia tenido siempre la iglesia de Jesucristo, se le muestre ahora favorabte, y que por el hecho aouet no le precisase a ttevar à efecto tes ~MM ~ccw que le habia propuesto el dicho fraile. PIde que se dé crédito & éste y al obispo de Valencia en to que decian sobre estas y otras cosas; y coaiesàndose dispuesto à la sansfacoon, pide el beneficio de la absoludon. Apénd. ndm. 10. AI P. Villanueva Uevaron!a atencion ios M~o~M ârduos en que el Papa trataba de meter al Rey, y dice que debié aprovecharse de!a ocasion para propooérsetos. 0 yo me eogaïio mucho, o siendo cierto que Inocencio por aquel tiempo habia publicado una cruzada contra el Emperador Federico pediria a un Rey guerrero que entraxe ea ella. Otros podran exatninarlo mejor. Lo cierto es que el Papa vo!vid à escribir al Rey desde Léon con fecha de! 22 d& Setiem- 23

47 24 E~a~ ~~<t, 7~ f~t bre ano 4. de su pontthcado, avisândole que enviaba por instigacion de! encnugo b!e hermano obispo de Gerons a! obispo de Gamerino y at det género humano SModo m!stno Fr. Desiderio para que asi que <*ra s<o~u!ar antes para ta iglesia entre los le absotvicsen de la excomu- demas nion y le intpusi~en penitencia saludable. E) original de esta carta se halla en el archivo de ta corona de Aragon, donde la copiamos el ano de i&i? sin pensar que podria venir en apoyo de los documentos descubiertos en Bentfaza por el P. ViUaaucva. Se hattaba segun la oumcracton anugua en.el armario de Momblanc, saco san Pedro Armengot, ndm 629 y en la moderna, te~ajo 9, num. 24. Es un pergamino de tercia de anch&, y poco menos de largo, con se!!o de plomo pendiente de un bramante con el nombre del Papa à un lado, y con las cabezas nguradas, y respectivos nombres de san Pedro y san Pablo en el otro. 23 La copia de Bentfaxa es bastante exacta y poquisimas y de corta entidad las variantes. Despues de un largo prefacio: de lugares comunes, viene à caer sobre el hecho diciendo: "Que habiendo Uegado à entender que el Rcyi habia cometido un grava e~tceso contra su vénéra* pnocipes det mundo, le babia esto causado mucho dolor y turbacion. Asi que con coo- Sëjo de sus hermanos habia tratado de enviarte à su 'b!jo amado Desiderio de la <4rden de los MenorM, su penitenc'ar!o. para que con sus e~. hortac!ones procurase reducic- ~e at seno de la t~esia. Que sabia haber sido b'en tec!bjdo, de îo que se alégraba en el Seftor y que habiendo et Rey procurado dar sat!siaccipn at ofendido y, atcas habia pedido la absolucioo: para!o cual, de consejo de los dichos herntanos enviaba al obispo Camarinense y a Desiderio para que le impartieran el benericio de la.absolucion segun la forma de la iglesia: esperando que seria para con et é ){;!<'sîa jrofnaoa to que habia sido aotes. En fin le ase~ura de su favor y det de la silla apostfd* I!ca, que tenia et Rey bien merectdo." Apénd. num. lit En vista de esta carta se juataron en Lerida con los enviados et afzobispo de TafM~o* na,, tos obispos de 2.Magoza,

48 Urgel Huesca y E!n~ con los varones y nobles dèl retno y otras mucho~, y compareciendo et Rey ante todos, con. fësô ei delito que habia corne' tido contra ei obispo de Gerona prometiô con juramen. to estar à ~os mandates de ta iglesia y por penitencia con- Ctmr et monasterio de Benifaza dando ademas à aquella igtesia doscientos marcos de ptata, y dotandb e! nmnaste* rio para que pudiese mantener cuarenta mondes. Prometi6 ademas dotar el hospital de san Vicente de Valencia en 600 marcos de plata anuales y fundar una capeuattta en la ça* tedrat de Gerona. Cobsta esto de ia carta de gracias, escrita por e! Rey al Papa ffcha en Lérida a 18 de Octubre, y de la acta de absolucion que J!evan et ndmero i2 y <3 en el apéndice. De la misma fecha hay en Gerona un pergamino de se!!o de cera con una n- gura en el anverso, y las armas de Aragon en el rever- 7~M.Z~: so, y es el certincado que dà el Rey de perdonar de todo coraxon al obispo de todo a- aue!to por to que habia incurndo en su indignacion y se pone en el apéndice num. i4. 23 En vista de estos do- <M~M de Gerona en el ~/c JtTTK 2S cumentos parece que Do queda ~azon para dudar de( hechp, aunque sea dtncii averiguar el mbuvo. Unos le atribuyen haber el obispo declafado et plan secreto det Rey de dividir el rono entre sus hijos y otros à haber manlfestado et contrato matrimontat ( ô el matrimonio por decirto mejor) que tenia contraido cou Dona Teresa Gil de Vidaurre, que sabia el obispo por la confusion sacramental. Los mas de los autores que bemos consultado para averiguar el motivo convienen eo que fue esto dttimo aunque et P. Villanueva dice confiadamentc, que la ira det Rey contra el obispo no pudo rëcaer sobre!a sospecha de que revelase sus amores con Don& Teresa Git de Vidaurre, cosa que fue posterior a! ano de 1246, como era facil probar. Ignoramos los documentos ea que podria estrivar ia facitidad de estas pruebas pero h) cierto es, que repudiada la Reina Leonor en 1228, y tratada la boda del Rey con Dona Violante de Ungda en 1234, por este tiempo empezo et pleito con Dona Teresa, de quien tenia ya doshijos et Rey* Se dice que~ccurdeodo i Ro~ D

49 26 JE'~«~~«, ~<. r '4i~4. ~r1 ZJ~~ C~. ~vw.~rv munopudopfobar por entonces su.f/ /h/~m p~o~<cf? ts~mn~atf'mcjnip p~ 6t~% ~<i~ ~Mc<< po~~mm ~cm de testées. ~~M? dtce Qo' ~cr~m.rc e~mcftpmm, ~<M mpx Miedes/co~M~«~t~ /~c. ~p cca~mdiutius ~y~ com~fo~f~m/m~, ~My ~.) ~o ~w~c pro- ~o~t< Tpr~M ~M~~w/c pro ~a~ <!MM< g~ MMM se ~~C ~f~ifwom/o) non ~0~0 <jm~<! CO~ ~<!W~p~~ rem sed K~~ <p~'p ~<M~ ~M~ J' CO~WMy Mj~. ~/M~ tmm,«~ ~('W/< w~w ~~f c~~tmmm ~~e fr/w~h f~ of~y~~ ~(/ Lib. 10. Et P. Angel Manrique en el tom. 4. de los Anales del Cister cap. 5, al a~o de 1234, trata del pleito, a~pues de hacer el etogio de Te-' resa se Inctina a creer que en realidad estaba casado el Rey con ella. C~c M ~o- ~e~r. ~< y<i!f~<c, ~M ~0~0~ ~OH~M~<C, ~?<~M/M~ ~f~<c M~~ M- ~r~f~< Illius ~of~o pro- A~y/M~M, duo ~A~ <«< tnenta p~m~a~ M~~MM~ ~M~: alterum est ~t'- ~&~ ~& /a~- ~M~Hy~ Pr~ya/~M ~MM M C~M.M y~f~m ~M~~W p/'o~c~m ft~ jfm~~mm~ ~~M~ fecit ( /MMM ~'<ec~)~~ qui ejus foa' ~~W~W detexisset ex ~M' prmmp~ conjectura. Pri. M~ quod Rex ex xolô ~M~- ( cwm ~cwm pro- ~~)~t~ M testis C< ~i' <; fo~mmn~ sed t<<. ~pm~o~ <S? ~~r~ <!<'CM<t~M~. ~~m ~M~ /< M- tis, ~~w )- ~~<f~ 7~~<< /~g~<m:, ~rmm~r: M~ ~to/<!hy 0~~) O~r. < t/o/o~w ~C/<?~ ~<«~ ~<!fp. Stendo esto asi,, segui~ el p~e!to ;ant? Gregorio 1~, que t~u~p en et anp de 124t: y es elaro que los amorcs y aun les efectos reales de ellos fueron antertores, no rtores a! a~p de 46. poste- 24 Et P. ~barca. se abanza a tener porcuentoei hecho y et monvo y en los ana!es de Aragon, tom. 1, cap. 5 de la vida de Don Jalme dt~e~que hizo.tan.;peco aprecio de estahisto~.el sa~ b~p juicip de Zurita que ni la trae para impugnada y se corri6 de habefta escrito ( co* mo se dice) en ta primera edicion y pues se fatigo en mer, -i Jo.rar la j!egundaj, y e~ cpm-

50 O~M <r~ _y._ "c 27 mes à atribuir el motivo de la ira del Rey, et cuat pudo eastigar al obispo sin ser éste reo de la tnfraccion de! sig;!o: ~Poc qué no podria saber por otra parte la palabra dada a Doi)a p<mer!ôs!nd!ces tacinos, y en uno y ôtt'o tu~.tf omitid todo aquet fm~fo-, to 'desprpcto sin dttda po~~bu!oso~ y entendit que las bulas ( at~adas 'por M!~des ) s<;r!ah como otras mu?hmde la'ant'gmad: y como ellas no son originales, ho mert'ceh mas respeto, ni puéden iguatarse con et testttnonio que a!ega Zùrita at ano <~5!, &e. Y quién creyera que despu'e~ de esto, y un p~rfafb menante nada tha~, habia. de conte~ar el hecho dicho' Padi'e?"Debemos tepter, dice, y cohtbsa~ la sttb$taocia dé aquellâ tragedia. Le mue-' ve à ello!a autoridad y la dit'gencia de Odefico Raiaatdo, et cual en la cdhttnuacton de Baronid. tra~'uha catca $&- cada de ta!!b'rer<a: vat!caha, y demb. 3 tte~as epistotas de toocencio. ÏV." Pues en e! afchivo de Ba~ëtoha ea:abà an' tes quede~vaticana la sacase e! citado' aotor~ y' si PÏ P. Abarca ta hob~ra'v!$ttt, es- ~usaba'andat b~amôcsctisas al hccho. î~ës esta la tjn:ca equ~aci~ -det P. A: barca en'ëste M~ntp. Si pues' èt hecho ttte 'amtes dël anb ~246 no me~6'! qaë!6s ambres de Dona fe~esa, à!a declaracion de~s~nosincuna- Teresa ~or el Rey? Por que ho p'odna haber sido ministro de este matrimonioctandestind ser requerido )ud!e!a<mente por el Papa à so):c!tnd de DoHn Teresa, y dectarar la ~erdad que tanto amargo amtey? En los dos casos se le satya d<; un cttmch, y eh cual.; qu!era sale el,rey fëo de predpitacion, pero su hu!u:)dad la bor~a, y ed!hca su satisfaccion ('uanto pudo eseanda! zar ~atentado. Un Rey conquistadôr de 38 anos de edad que cométe cr amenés no es raro, pero et mismo, conf~sàndole etï unas cbrfes, y sujetàndose à ta pemtencia que se te imponga acaso ho tiene exempta en nuestra historia. Esta por ptra parte nd quedafa htuy itustrada aun cuando p'us~râmôs~en' ev: 'encja rual ~'tisléràm~s ~!a~ido et en verdauero ev 1 ICI1Cla moti- cual Yo'dëla acsgracm. de un ot)ispo dë'&.roha qu?en pefdôno'ei'rey ejn ilénda, como Sè se Huedè' puedè 'ver êti" eh el et. apëridiée apendice n<ïm: IJ" i~ y a cïtà~o.:

51 28 Espaiia Sagrada 2~ Z~~CH. MDRO XLV. DE CASTRONUBVO, Desde i2~, hasta i279. 2~ Muerto Berenguer en donde y en et ano que hemos dicho, votviô â ocupar la silia un individuo de su cabii* do, pues b era Pedro de Castronuevo como se vé en eh<1 proceso tantas veces citado. Aunque se ignora e< dia de su eleccion se sabe que era obispo electo en 14 de Octubre de i2~41 cuando el infante Don Pedro confirm6 un privilegio que su padre Don Jaime, enredado entonces con el moro Alazdrach habia concedido à los clérigos de Gerona. Por el mes de Setiembre dei ano siguiente no estaba consagrado todavia, puesto que en el estatuto de poder testar obispo y can6n!gos, que se fortn6 6 se rénove en dicho ano, se llama obispo etecto.. Et.dotumento que ponemos eh et apénd. num. 15, tdnmftct de! cddice de la )glesia Hamado Dën-Catzada, fol 107, emp!e' za asï /!ow/~ DûM/w. J~j P~f~/ D~ Ff< ~~«~Msis MW~M-~MM f<m< capiiulum Mp~~M ejusdem ~C/~<P bonortm <S? ~<MM /~M/ ampliaff <S?c. Este documento, que tambien se halla en el archivo de la curia, merece alguna consideracion. Conviene primeramente advertir, que profesàndose en la iglesia de Gerona la Regla aquisgranen' se ) los que la seguian no estaban obligados à vivir sin propiedad, ô a! vota de po- Meza, sino que se reservaban el derecho de testar y disponer libremente de sus bienes, muebles é inmuebies. Tenemos egemplares de esto ea los siglos X XI y X!I, y para citar atguno, sea el de el Levita y Caputscho!ae, Ponce, et cua! en el ano de 1064 dispuso de muchos bienes que poseia dejàndolos en favor de la iglesia y de la canonica. Tambien podémqs citar el del obispo Gaufredo de Mediniano, hecho en <6 de Junio de Por'esto decimos que en dicho iu~trumento se halla mas bien una. renovacion del déroche, con a!gunas nuevas ciausutas. Estab!ece~e y ordénase en et para s!en]pre que Jos obispos, preiados y candnigbs gëfundenses, y los presbiteros de capituto puedan tes-

52 OM~M Gp~aa M eft et ~o ~Iff. <<~ n «a* 'II 29 <fy en ia dicha iglesia algun benehcio. Se manda observar in. vtotabtemente el estatuto del ferial hecho por el obispo Cabanellas, segun el iostfumeato formado para e!to, excepto la villa de Crespia~ que sera siempre para el obispo. Uttintatnente se deterajina que hagase la colacion por quten quiera qucdarâ en su fucrza io decretado para el ii-riai. 26 Como esta institucion suena tanto en la série hist6- rica de la igtesia conviene dar uaa razon de ella. Quefiendo Guillermo de Cabane- Ilas y cabildo de Gerona atender ai mas cômodo sustento de tar libremente y su voluntad de los Menés muebles é inmuebles que adquiriesen por la iglesia 6 por cualquiera otra parte anadicndo que los obispos testen, dispongan y ordenen en aniversarios conventuales y anuales en la iglesia de Gerona de todos los frutos de un a~o post mortem resultantes de la villa de Bascara y sus términos y to restante ( si hay ) se apiique al ferial, del que trataremos tuego. Los demas perciban tambien en el ano los frutos y censos de sus dignidades, endos, &c. juntamente con la mitad de los frutos y censos de todas sus capellanias, y de otros bene- ~cios y la mitad de estos a- pliquese at ferial. Senàtase iuego to que no deben percibif, que es la porcion diana, prepositura, ibreias, laudismos, foriscapios &c. que perteneceràn à los sucesores. Si los dichos ya mueren intestados, toda cnenos!o necesario para funerales y pagos de injurias se distribuirâ en aniversario conventual y anual. Del resto ( si!o hay ) dos partes sean para el fëriat, y una para la fabrica de la igtesia de Gerona. Ordénase lo mismo para los demas ctérigos que tengan candnigos y clérigos de la igtesia, ordenaron que cualquier canonigo 6 cténgo que recibiese porcion en ella à.su tnucrte dejase cien sueldos de moneda corriente para un depôsito que Hamaron ferial y que si por casualidad no se practicaba esta diligencia se entendiese hecha. Anadese, que si algun obispo de Gerona, d prelado de la misma" iglesia, y cualquier canônigo dà à otro, esté donde esiuviese, algun beneficio ectesiastico o prebenda, este dcje a! fcrial la mitad del producto o media annata; mas nada de tas

53 30 ~MS«-r- ~~«~, -6-7~'«f. Z<Ï~H. CSM. -r' < < v ~t*t t demas obvenciones. Los pre)ados ano francos d ios hombres de nuevamente eteccos daràn cien suetdos. Et obispo nuevo veinte aureos. El mismo Gui- Itermo!f d~ja todo el honor dej Ct'espiano que habia contrado à Arntudj dt? Nav.tM Qniere qu~ se pon~ un admitnstra* ) Dosquefs~PedriniayCrespia~ que ctan~ propios dei senoc obispo bien que segun consta por et documente que con el numéro 5~0 copi6 Batucio en et apéndice à marca h!spà" nica, tanto el mandato daio dor, y ie s~n.ua c! premio. La i los vegueres, como el de fecha d\: ta cjpm quj tt:ojnj! {: presmr et juramento en tna'* es dft 7 de hts c~knj~s de rnos del ubispo tue générât pa" M.<yo de i234, p~m el co- r.! todfo!, y dajo en tas certes de Lérida Je dicho ano piante la erré sin duit, pues en este uno cfa obispo B~fnar- J1~7. Pero!o que prueba la do de Vilacerto, y ei ferinl esmït~cbn y con~nm que de~ es autefioràpedro d~ Castfo* tbia ai Rey e' un documento nuevo, ci cual como hem~s existente en et archivo de la visto le supone instituido por ( Corona de Aragon R~g. Vf, su antecesor. Debe pues Hjar- Jaime f, part. 2, fol b. En sé su institucion en 12.34, la éet Je hace- el Rey por si y~ Joa que se ventim en ta copia, suyos procuradorsuyo antc eï quitando la L que antecede à P.tpa promgttendo tener potrato y firme cuanto en la cu- las tres XXX. Apénd. nùm. i6. r. ConHrmase esto comparando tia rotnana y ante el Papa hi-" las firmas de este documento ciese de su parte. Et d,)cumento dado en Valencia. en los con las del testamento del m!smo Cabanellas. i< idusde Marzode 1260 se~o~ 27 El Rey Don Jaime di6 ne en el apénd. num~ i7. Sin muchas pruebas de la esttma* duda pensô et Rey envtatte & cion que profesaba al obispo FRoma pues en et mismô a~r- Reg. 4~ J:t'me tbt. 78 Pedro, pues en 1256 mandé chivo~ a los vegueres de Gerona y de St se halla esta not<t D~~ ~.< Besalti que respondiesen de- v, ~rc G. de Rocha DoWM/ tante de é! de la infraccion de gis ~<<p~f <Mr~ ~o~ paz y tregua, y en el siguicnte que jurasen en sus manos. ~o ~~<P Z~oM~o r<t~0f~.6/f<'(~w~< W< A.fNM?~? in.c<~a~mw recipere ~~p<' Tambien hizo el Rey en este r, r.undce ratiorie viatiei~~rm~éel~"1

54 MM//? ypmm ~c~rm~~r. Del mismo ano hay otrodocumento en el mismo archivo, Reg. 6, Jaime 1, part. 2, fol. 227, por el cual, de consejo y asenso del obispo y cabildo de Gerona, trastada tos trescientos sueldos barcetoneses de moacda.vteja de duplenco asigt~~dos sobre las deudas de Gefojna para un Jugar sacerdotal qn dicba iglesia à la limosna qt~babia- estab!ecido en la ~5Jtaa' J~)cs;a A. de Scala,los cuai~s trescientos sueldos segtta ia constitucion rea! haciao doscientos de los nuevos moneda de terno. Manda à Marquesiode santa Cecilia y àfpedfo de Corneliano proc.uradores de ta limosoa y à sus sucesores que cobren dicha cantidad y la empleen eo tos pobres. Apend. num. 18. Asi como no tenemos docunpentosqupprueben el viage de Pedro à Roma, asi tamporo los hallamos para decir que este lugar sacerdotal. fundado por Jaime fue$~ et que proïpct)6 eu satisfaccion et ano de i246 pero parece probable, pues noconsta deoua fundacion suya en la.igirsia:de Gero~a..Por uno de. tes muchos docutbentos que: hemos debidpàia~betaitdad activa del. Obispos de Gerona en el siglo JHM. ~v 31 a~a senor Don Jaime R!poU, canôntgo de Vich, sabcmos que el obispo Pedro estaba el a no de 1258 en guerra abierta con algunos hombres de su d!6cesi. Es una apetacjon à Tarfagona hecha por el obispo de Vich Bernardo y'su cabildo, de gravàmenes que les hacia B. prepôsito de san Martin de Zacosta de Geronn por no haber querido senalar lugar seguro y conveniente,at Procurador del obispo y cabildo, que le habian pedido muchas veces siendo cicrfo que dicho procurador Miguel Dfspigot ni otro del cabildo se atrevia à pasar à Gerona, porquedatmacio de Savo con sus clientes y otros malhcchores, r&baban à ctetigos y legos. Ademas habia pt'iigro en el camino por la guerra que el senor obispo de Gerona tiene con algunos hombres de su diôcesi, y por!o mismo no es seguro p~fa ninguno transitar habiendo alli hombres de gun ra porqt e se ha d!cho muchas veces que por esto habian sido presos, insultados y robados algunos clérigos. El docuntento tiene ]a fecha del <6 de las calendas de Mayo de M.CC.LVUL y se halla en el cajou 7, letra F,

55 32 Sagrada, 7~ n-. ~.M~n. C~p. fol. num. 14 del archivo de Vich. 28 Fue mucho!o que trabajo ci obispo Pedro en au. mentar tas rentas de su igtesia, y no hay ano utguno en su largo pontthcado en que no hictc' 4-8 m & Ad.d_ -1' I.n.d,t, se adqu'sictones de productos 6 de derechos. El diezmo de Mata, los derechos de toes de P~tazueto sobre Dasquars, una vina en este tntsmo pueb!o, et Mas Artigas en la Bisbât la atcabata det mercado de Figueras, y otras mu cosas targas dg contar se debieroa à su cdo y actividad. En et mismo ano ds 1269 le dispensô et Rcy à él y à su clero del subsidio; y en et tnismo di6 licencia para recibir una doaadoa que pasaba de 503 doblas que Dutc!a d~ Horta-!!u y su hija Rahrujnda Pavo hicieron de sua derechos en Rupu y en san Pedro Pescador donaciones que estaban prohibidas por las leyes. El cond~ de Ampurias Ponce Hugo y su hijo, con quienes por los anos de 58 habia te'udo varias desavenencias, le cedieron en et 6) to civil y critamât y el mero mixto imperio en RupH, Ultramort y Paftavà to civil en Fenolleras, y medio civil eo Cerras, segun consta de los documentos armano49, teg. 3. ndmero 2. En 127i le did el conde seguridades de resarcir Jesdanos que resuttasen por razon del Castillo de san Aciscto. Los anos ihhmos de la vida de Don Jaime fueron har-. to penosos para 0 uestro ohispo y su obispado. Eo ei de 74, tos grandes de Catatuna se juram~ntaroti contra el Rey cou pretesto de que quebrantaba sus fueros; pero ofreciéndoles estar à derecho, y reconodéndose ellos nombrojueces, entre los cuales fue uno el obispa Pedro. Dioles treguas y se sosegaron poc enfonces. Juntd cortes para Lérida en et afio de 75, y tambien asisttd a etta: nuestro obispo; pero oo Candose del Rey et vizconde de Cardona y sus allegados y creciendo et fompim!ento, se dtsotvicron las cortes, y el Rey detefm!n6 ir en persona contra et conde de Ampurias, que era meter la guerra en et obi~pado d~ Gerona. Los condes que vieron sobre s! à un Rey armado é irritado, ternieron, y el de Ampurias se presenta en Rosas at Rey ofreciendo estar à ~o que determ!- nase, con la que et Rey tevan* to el sitto que tenia puesto à

56 0~/w C~c~ M ~/o ~7/X Rosas y se vino & Gerona. Todavia en el afio siguiente de 76, et Infante Don Pedro, que acababa de volver de las s su vicariô que mandase à los fronteras de Murcia,hizo guer. testamentarios venderle y si- no que le vendiese et. Negàn- ta al conde de Ampurias yr à pocos dias cesd, porque éste dose aquellos, le puso à pubtica subasta, y nadie Uego à dar se vino à ver con et Rey a Valencia el cuat tnando à los mas pueblos de Catatuna que de que Pedro obispo de Ge* rona. Por tantoif, el vicario alli adelante no siguiesen alt reat, que era Berenguer de Infante en aquella guerra, nii Torrecilla, se le vendit al obisse hiciese darto en la tierra del [ po con todas sus pertenencias conde. En el ano de 1376 t y derechos en precio de 45,000 t suetdos, moneda de Barcelona comprô para si no para la iglesia, et Castro de Villarromano y porque el instrumento de venta trae cosas particulares, haremos un extracto de ellas, y pondremos este docnm~nto integro en el apénd. nunn i9.~sepan todos qu; habiendo mandado Pedro Atatnandi, hijo del difunto Pedro Alamandi de Villarromano en su ùinmo testamento que sus marmesores vendiesen à la igtesia el dicho castillo para que de alli adelante no saliese de alli et mal., y para pagar!o que debia y que fuese prefe" rido el obispo de Gerona 6 su iglesia en el tanto y habiéo-< dole dejado en poder de Pedro obispo de Gerona y pedido éste despues de la muerte del joven Pedro Alaman à los marmesores que le vendte* T'_ t~r r~j~ yom.~< L seo~ respondicron que no se e mezclaban en la testamentaria. El Rey Jaime escr!bi6 à de terno. De estos hama de pagar el obispo & Ponce de Urgio, canoaigo de Gerona, pot voluntad y mandado de Dona Btanca, madré del jôven Alamandi, y por mandato y voluntad de Alamanda y de Gui- Hermo su hermano 3~050 aureos por razon de- dote y donacion por las bodas de dicha Blanca y nombre de legttitoa y heredad que le pertenecia por razon de Arnaldo Alaman y Pedro Ataman, jôven, h!jos de Blanca. Lo demas sea para cumplir et testamento. Anadtdas cosas de ibrmuta, dice, que debe saberse que el senor obispo no compraba ni comprô dï* cho castro en nombre de la iglesia y si. en el suyo, y que el precio no fue de los biènes del obispado, y si del obispo E

57 34 ~ïf%«.y<~r~«, Trat. Z~ Cap. Z -l'ii 1. "AM.1". a:t. como propio suyo y por to "panarto de dicha iglesia y mismo que podia disponer de "casas de los clérigos, se tiraél como le placiese. Autoriza "ban piedras à la referida jula venta Bernardo de Prato, "deda y que no satisfechos juez ordinario de Gerona; y "con esto talaron sus huertos todos los interesados dan por '"y vinas y destruyeron sus bien hccha la venta. Apéndice "sepu!turas. Pero habiéndoos oum. 19. "hamado ya muchas veces so- 29 Muerto el R~ Jaime Mbre las en 7 de Julio de i2?6, y coronado su hijo Don Pedro, Mdkbos judios y suplicadoos vejaciones hecbas por Mtes clérigos y sus hombres à continu6 la guerra contra los r"que no los perrnitieseis anmoros que se habian rebelado ~tes bien casttgaseis tales' corsas hechas en desprecio do en Valencia y entre tanto se "nuestra Magestad sabien- Mdo vos que en tiempos ante- puso en armas Catalufia porque no les tenia cortes, ni con~rmaba sus usos y fueros. Alteraronse los ânimos, y hubo frecuentes sedieiones, en las que los pueblos cotnunmen' te se abandonan à excesos. Hu' bo uno notable en Gerona, del cual se conserva memoria por dos decretos del Bey Don Pe' dro dados en 3 de las nonas de Abril de Hàttanse los dos en el Real archivo de la Corona de Aragon, registre 2 de Don Pedro H, fb!. 79 vuel. to y es et primero una carta del Rey al obispo Pedro, dice asi "tenemos entendido que "hace poco tiempo que los c!é- "rigos de la Seo de Gerona y ~sus fanmiias acometieron y ~apedrearon nuestra juderia "de Gerona en témunos que Mfiores fue précise que se ar- Mmase et Rey de feliz memo- "ria, mi padre, con su gente "que estaba alli entonces para "detender à los judios acome- Mtidos eo Viernes santo con mano armada a toque de cam- Mpana nos maravillamos que se Jhayan podido repetir ;tales "excesos: y parece que vos en "tugar de castigartos disteis Mvuestro consentimiento, prin- Mcipatmente que cuando nucs- ~tro pregonero decia de nues- "tra parte que no se hiciese Mesto, los clérigos impedian Mcon sus voces y risotadas que «se oyese la voz del pregone- Mro. Por tanto, os hacemos Msabef, que si no haceis que ~tos clérigos y sus hombres ce-' "pùblicamente desde el cam- 1Msen de semejantes gravâme-

58 OM~M de Gf~~«M ~/c ~7. Mnes 6 injurias, y no haceis Mjustic!a con los sobredichos Mc!érigos nos mandamos dé-»fender esto, no debiendo ne-..garse à nadie la defensa. Dado en Valencia, &c. apéndice ndm. 20. Et otro documento es otra carta del Rey à su vicario, baile y hombres buenos de Gerona reprendiéndotes de no haber contenido bres dichos excesos y mandâodoles que en adelante lo hagan coa todo vigor, y que de Ïo contrario procedera contra ettos. Estes dos documentos curiosos ttevan los numéros 20 y 2i en el apéndice. Son idénticos los escritos al baile de Ge- _i nuevo dominto al que se opdaiao. Por tanto quiere y man* da que si algunos clérigos se presentan con quejas ellos, oo les oigan, ni por sus quêtas compelan & alguno. Manda tambien que prohiban à los menestrales venderles las cosas de su ohcio y à los hom" legos pertenecientes al Rey servirles en cosa atguna hasta nueva orden. Apéndice n. 20. Acaso ésta fue la ocasion de la salida dei obispo y cabildo para la Bisbal, donde se sabe que consagrô los <Heos el Jueves Santo; y habiendo estado alli hasta el dia de los Santos, en el siguiente sat!6 para Rupià, donde le acomet'6 la ùtrona y al de Besatù. 30 No parece que estaba el tima enfermedad. En 15 de las Rey muy contento con la conducta del obispo Pedro, prelacho testamento, en el cuat le- Catendas de Enero habia hedos'y clérigos de su obispado, gd perpetuamente al ferial pues con la misma fecha escribi6 otra carta à sus vicarios y iooo suetdos, y segun el martirologio y el ubto de aniver- vegueres de Gerona y Besalû sarios de la Canônica muri6 en quejàndose de que le injuriaban impidiendo y quitàndole tafio que copiaremos aqui po. 20 de Febrero de i279. Su ept. sus derechos, y perjudicando ne su muerte en el ano de su dominacion y el bovatico i278, pero la diferencia est~ en que le correspondia por su el modo de contar. Dice asi:.~mo tnilleno 'f~m~w septuageno Octo jungendis ~Faf~ ~no~m A<c~~ Migravit P. Castroquenovo: ~f~ ~MM ~M sector <'<WM<K j~«!<'& sedem Castris ~a~ stat in «f~: ~& O~WtMM CM/~M statuent ~MM: 1?

59 36 E~%<f Sagrada tm* z~mti. ~M~K~t ~'M~ C<p. Fund6 dos bénéficies en la capilia de h Magdalena,, y fue sepultado en el coro en et sepu!' entredicho, crodelos obispos. Mandô hacer do& aniversarios uno por si, y otro por Ramon de Albuciano, canônigo y arcediano de XLVI. Besutù. C~tebrô sinodos, y estabtectô en ellos varias constitucioncs. La primera es, que los clérigos de su obispado no reciban orden sagrado ni en ~M~i279,~Mi29i. él ni fu~ra sin licencia del obispo, y aun recibido et orden, no se atrevan à celebrar hasta que presenten tas letras de su promocion, sô pena de quedur suspensos. En la segunda manda que los ctérigos obtigados por razon de sus beoeiicios à ordenarse in sacris Jo hagan en et tiempo sefialado, y no a!egando motivo justo para no hacerlo seran excomulgados. En la tercera manda que los pretados y clérigos de su diôcesi, no reciban clérigo alguno de otra sin licencia del obispo dada por escrito, s6 pena de privacion de entrar en!a iglesia por un mes. Por la cuarta ordena que et clérigo que tiene beneficio con residencia, no sirva por otro ni en la misma ni en otra igiesia. Ultimamente en ia quinta manda que los legos no se me' van à enterrar tes muertos en los cemeuterios en tietnpo de ni con sotemnidad ni sin e!!a, bajo peoa de excomunion. BERNARDO DE VILACERT. 31 Desgraciado ha sido este obispo en la pluma deï episcopologista de las Sinodales, pues se cootentô con decir que fue el inmediato succsor de Pedro de Castro nuevo, y que habiendo asistido at concilio provincial de Tarragona en 1282, muriô el 8 de los Idus demayodei29i.e!p.m.roig no i!evô muy à bien tanta escasez, y disculpa à Diago diciendo, que ~Mz~ w ~<p M~, <! se o/o escribirdo. Pues en verdad que él tampoco gasté mucho tiempo en darno$ noticias; pues se contenta su Paternidad con anadif que ea i279 estuvo en el concilio de Tarragona, y que habiendo durado su vida hasta el ano de i29i, vio las ca!amidadesdesu ciudad y obispado del afio de 85) y la prodigiosa îibettad pot <<

60 e O~M de G~<Ma el ~F/o XIII. 37 v < f* vt < «** < la intercesion y proteccion de san Narciso, y que e! obispo con su cabildo va!i6 y socorrj~ at Rey D. PedfQ~ no solo con su persona sino tambien con su hacienda en comun y en parfcuiar. Otras noticias algo mas circunstanciadas debemos al senor Pontich, que registre.mas, despacio los documentos. JEn ta fundacion del ~ria!; que seguo hemos dicho se hizo en i234,jirm6como cao~nigo etdecintpsexto diciendo: ~g'o ~~M~M~ <~J~C ~H~- ~c y el ~Bor Ponttcb, que trata con esta ocasion de Ber. nardo, fija el ano, y nos actara la equivocacion de nuestra copia, segun iodicamos arriba. Para mayor confirmacion ana-.de que ia fecha de ta 'iundacion esta errada en el libro ver. de y ai copiante de éste no al que nos hizo la copia de et se dcbe culpar. Hay mencion de et en el proceso entre canonigos y presbiteros ) y en 1247 se le dto comision para que en nombre de los 24 canônigos iascase la causa de apelacion en la cur!a det papa Inocencio iv que entonnes estaba en Leon y en et de 49 en que se di6 la sentencja se hallaba attâ e! can~n!go Pedro. Tambien firm6.la ~uqd~ctpa hcçha ppr Fr. Bfrenguer de Castetbisbai deias &sttv!dades de que ha~ b~mos ya~y su firma es aqui 19; pdmefa. Fifm<)se este escf!- to en Gerona sin duda para admitir la fundacion. Como tai ~irmô tambien 'e! famoso sacmtan Guillen de Mpntgn, famoso no soiameote por su valentia en la conquista de las Bateares, y por su renuncia del arzobispado de Tartagona~ sino tambien porque tue uno de!osàfb~trosparaahanar las difcrencias que hab!a habtdo entre san Luis Rey de Francia y Jaime 1 Rey de Aragon en 1254 y en efecto se auanaron tres anos despues aun por confesion del célebre Racine en la 'vida de san. Luis, tom. $ de su compendio histôrico, numero XXXI. 32 Enl274eraBernardo arcediano de la Seh'a, y se haud présence à la htttmacion de una bula del papa Gregorio X, in~poniendo una décima de los frutos de la iglesia para hacer guerra à los mprps. Seguia de arcediano cuando tirmô d testa," mento de! senor obispo Castronuevo 6 Castetnou eu 127tt; y à muy poco tiempo pudo ser hecho obispo (aunque no se sabe :cuandp~ pues en 4 oc

61 38 -E~H!?~ Z~M~T~ C~. hs Catendas de Setiembre de 1279 lo era ya, seguncoosta por un documento del' artnario 49,!eg. 10. nam. i8. En los anos siguientes se ba- Uanescnturas de compras hechas por él, y de donaciones en favor de la iglesia y entre otras una del medio diezmo de Vt~arroma y VaUo' brega hecha por Guilaberto de Cruillas, y confirmada en i282 por su hijo Bernardo de Petracisa. Ramon Futchronis vizconde de Cardona le don~ todos los derechos sobre el castillo de VtUafroma: y puso bailias en varias pueblos. Lleg6 el aro de i285, célebre en los fastos de Cataluna, y rnemorable en los defraocia, en el que se vm at Rey Felipe el atrevido venir con un ejército de t95~ hombres à perder su atrevim!cnto y la vida en Çatatuna, como contàmos en el 'tomo 43 desde!à pagina 3 fii hasta la 32i ) à donde remitimos at tector. Ignoramos si el obispo Bernardo permaneci6 en Gerona, 6 satiô de et!a como otros muchos à quienes se obtig<4 à salir. Unicamente podemos asegurar que al ano siguiente estaba alli, y que para remediar las grandes necesidades que babia en la -Iglesia à consecuencia de la guerra, tuvo que-veoder atguoas posesiones. Tambien se sabe por los documeotos, que camm~ unas tierras con el rector de Junquera! que hizo un establecimiento en Ulla; y que en 6 de Mayo de i29i hizo su testamento, en que fund6 el beneacio de santa Anastasia. Mudô el dia 8 del mismo ~nes, y fue sepultado en el coro en la tumba de los obispos. Fund6 dos aniversanos, uno conventual y presbiterial por si, y otro conventua! por su hermano Ponce, que paga el beneficio de santa Anastasia. XLVH. BERNARDO DE V!LLiMAMM. Desde i292, i3i Dos cosas notables se hauan en la eleccion de Bernardo la primera la larga vacante contra la loable costumbre de la santa iglesia de Gerona, exacta en cumplir los canones eo este punto, y!a segunda la novedad de baber hecho la eteccion el Papa Nicolao IV, segun a~rma el P. Diago en et Episcopologio; el cual anade, que la eïeccion se hizo

62 0~<v <f<* G~'M«en el ~/o JMH. è 39 /1.1 In11r1 'Ir 1 nx.h" en 12 de Marzo de 1292 y que antes era el electo arcediano de la Setva. Es bien estrano que et senor Pontich no diga palabra sobre esta eleccion papa! y.aun sobre el arccdianato, ùmcamente asegu' ra,que oo hattd documento en pro ni en. contra; pero que encaso de haberto sido po"' dria ser desde 1283 hasta el 9 i. En lo que no cabe duda es en que ftie CMônigo.de GeMna, pues se hauo presente cotno~ tat el~ana de 74 & ta intima" cionjde!a buta del papa Gregorio para imponer la décima. contra moros; comotambien Brm6 et cfïmpromiso sobre bovage hecho entre et Rey D~Be' droy et obispogaatmnucvo, cabitdo y abadest Si fue en. efecto elegidbpor et papa Nicotao, habiendo este fallecido en el mes~ de ASriLde 9~, ta eleccion pudo muy bien ser en el dia en quêta Bjaei P. Dia-. go y aun en Maczo ya nombre como obispo un procurador para hacer un establecinuento en Utia~y'otrd~para comparecer en Tatrragdna en el ano siguiente. En este mismo se le hizo una.eomesion de dotniniocnuua'j en Moaetts.En'et y~ré.otro àrch~o.deta: cotona~~<2<mb~ ;de~jai~ me H desde et ano de 98 at 99, fol. 42, se;balla un decreto del Rey dadoen.tas Calendas de Julio del ~8~;por ei cual. manda st obispo <te Gerona., que no nombra, destruir una fortateza que contra tas constituciooesy usosdebarcelonaed~ ncaba.end tétmino. det ~astillo de Puvel, que cca de ffudo rea!< De! mismo ~no es tambien otro documento curioso en pergamico, por el cual consta que Arnatdo de Curza<vello accedianct de Achputias, à nombre, de! obispo, ça bimo, abades pnores, pfepôsitos y demas clérigos de la ciudad y omspado de Gerona, ofrec!6 à RaMmmdo Ttveltar!o, ciuda~ daho de Barcetona depos!tap en jet y contar sueldos,. moneda de, Barcelona, de terno para entregar à los enviados que ibaa & ta Sitta aposto~;!tca,'dmtln'ados!&~fata.d&a' paz en las Herfas de Acagôny Cataluna, con la cohdicion de gastarlosen el viage de dichos comi$ionados y no en otra cdsa, segun se babia idecretado en et :eoncino de Lérida, celebrado'en el mes de Agosto. Pedia tambien el arcediano recibo. Raimundo no quiso darte, ni recibir, e! d'aero con condicion~aote~ b!eo dijo que

63 40 ~p~ ~~«~ t ~H~M: la daria at Rey o al que éste cias y vendiéndole derechos. mandase, y que tuego harta io Dispensé à!os de Gerona de que quisiese de' ello. El arcediano contesta, que no estaba po por si y por el clero le ofre- atpjanuentos y cenas; y et obis- en su mano Wacër mas que Jo ci6 la cantidad de 50~ sueldos que habia hecho, y Raimundo pidid testimonio de todo, cencia det Papa, en atencion é con la condicion que sacase 1!- que le di6 et notario.pubtico GuiUetmo'Lobeto. Apën- de auxilios por una constttu- estac prohibido dar esta clase dice ndtn. 24. De este document j se deduce que et ciero No era de presumir que éste cion del mismo Papa Botutacto* det obispado de Gerona no estaba bien con la empfesa que pero ao hemos hallado la con- ne~ase la licencia à su alferez; queria acometer et Rey Don ceslon entre los muchos documentos existentes en et àrchivo Jaime de pasac à ta conque tsd~ Sicttia/puesto que dabart et dtnefo unicamente pacernientes à ëi, y expedidos de la corona de Aragon conra hacer ta paz. con mottvode esta guerrade-' 34 Pero sirven pùco los sastrosa. Et exacto Zurita ase" buenos intentos de atghms vasallos cuando los soberanos de- gura que en eua sirvieron los ctaran sus deseos. Estes son aplaudidos por los que esperan medrar adutandoà tos Pdncipes y tos que no a'du)aht t~nèn que dejafse ttevar~de ta corriente para no ser declarados enemigos: de sus senores. Tienen ademas los Reyes medios dulces para ganar las votumadcs: y Jaimese vatio de estos para hacer dinero para la empresa proyectada. Estaba en Patamôs dïspon!cndo su armada y necesitando mas recursos que los que.tenia, acudiô ai clero/di$peasàndote gca* catalanes ai Rey con doscientas mit tibras, que en aquellos tiempos era un sehalado servi" cio, y anade que por causa de éheshizo et-rey la vendiciott, y remision dei bovage porst y por todos sus descendientes, y que desde entonces le dejaroa los catalanes de pagar, como se acostumbraba hacer en reconoc!m}ento de senono al principio de nuevo reinado. Coo motivo de haber tornado el hà< bito de N. S. de la Merced et Infante Don Jaime, primogéniio y heredero de la corona; pa8~ ci Rey Jaime & Gerona &

64 O~M G~fMM en et jf~ Jf?M. 41 tener unas vistas con el de Ma. ttorca para que el padas manejadas por las dos hijo segundo autoridades, de acuerdo esta. Don Sancho reconociese el feudo, y jurase el homenage al uen y declaran que btecen 8 articutos/'i." Convie" Rey de si se dice Aragon pdr Mallorca, que alguno en et obispado ha Rosellon y CerdaSa. Se verineo quebrantado la paz y tregua, esto el afio de 1302, con cuyo le cite el fiscal 6 querellador motivo nuestro obispo, de consejo y consentimiento del ca- da éste de oficio segun los ante el vicario reai, o proce. bttdo, hizo concordia, y estipu~ cou el Rey tas condiciotos de las curias generales. 2.* usos de Barcelona y estatunes para proceder contra los A requisieion del vicario real, del obispado que quebtantasea avise at mathechor el obispo la paz y tregua. de Gerona 6 su oficial para 35 Pudieron dar motivo a que dentro de quince dias restituya los danos y se com- esto los continuos alborotos ponga con el querellante sope. na de excomunion que incurrira pasado el tërm'no, y sea echado fuera de paz y tregua, y se publique asi. 3. Si el infractor, avisado asi por el vicario u obispo, no cuida de dar satisfaccion, e! vicario 6 su tugarteniente requiera a! que ocurrian en varies lugares del obispado, como sucedtd en UUà en i298 cuyos vecinos impedian el uso de los derechos de la!gte$!a en Rupia et ano de 1302 y otros, contra quienes valian poco las armas ectes:àsticas. Este convenio se halla en el libro verde, foi. 73, y merece extracto aqui, y lugar en et apéndice ndm. 24. Despues de la introduccion en que reconoce el Rey sus obtigac!ones, y renueva la memoria de los decretos de sus predecesores sobre el asunto se queja de su infraccion y de la audacia con que se comete. Para contener à!os perverses con las dos es.?~z~ obispo 6 à su oficial para que convoque gente (comunias <! cofradias ), con cuyo auxilio se proceda contra é) y este obligado à esta coovocacioa de comunias el obispo ô su otï-' ciat y diga dônde y en qué dia se han de juntar, so pena de excomunion al que no concurfa.4." Incurra.éste ademaa en la multa de XX sueldos bar- F ~.t- M<t~M. «t, <tt <M~ttM

65 parezca pero ~ôh licencia po- 42 ~p~ ~< Tf«~. Z~HffZ C«p. Z -celoneses ô mas 6 mènes, à drân separarse enteramente o voluntad del vicario y obispo. por los dias que puedan tograr: 5." Podrâ el vicario requerir y porque!a experiencia ha enet obispo 6 & su oficial que $enado cuan uth es ta presen* dentro de los 15 dias de la cita avise à todos y à cada obispô 6 de su iugar- cia del uno teniente, declaramos que deben estar en et e~ército uno a de los hombres de tas comunias à que esten dispuestos à otro. 8. Si el obispo no quisiese 6 no pudiese asistir, o su seguir al obispo 6 vicario, 6 à sus vicegcrentes Juego que Jugarteniente ponga vicarios sean requeridos; pero este avi' con la gente, que ejecuten la so no sea bajo pena de excomunion. Mas pasados los 15 que haya que hacer. En nin- dias, hàgasc como se d)jo arriba porque las comunias no deben juntarse sino despues de ello caso de permanecer el infractor en su contumacia. 6." Pero si conviene reunir todas!as comunias, 6 parte de euas, 6 ciertos lugares de ellas, ô s~ tambien ha de ir todo el ejéreito det Rey, 6 parte de ëi ô algunos queda at arbitrio del obispo y vicario, en atencion à las circunstancias del asunto lugar y persona contra quien se proceda. 7." No puedan los soldados del Rey ni det obispo, ni de las comunias, despues de juntarse y forrnar ejercito, apartar- 38. de et sin ticeada, bajo la pena dicha, que pbdrà aumen" tarse disminuirse como tes gun caso se llame à ta& cornu. nias para salir del obispado, ni se las obiigue à euo." Continua luego poniendo las con. diciones de las penas, mu!tas y presas, todo Jo cual se arregla expresamente y concluye asegurando Ja ejecudon respectiva por Jas dos partes del pacto y convenio. Por eatonces se h!zo tambien la declaracion sobre si debian salir à somaten los hombres de la iglesia. 36 El conde de Ampurias, y vizconde de Cabrera Ponce U~on y su hijo Ugueto, hicie" ron en 4303 una declaracion de que pertenecia al obispo et mero y mixto imperio de U!)à, excepte e! bovage que correspondià à su ca~a en el nombramiento de nuevo conde, y al mismo tiempo fueron declara-

66 dos tibres los hombres de ta igtesia, privilegio confirmado cien anos despues por el Rey Don Martin cuando vo!v!ô e! condado à la corona. Ya habian precedido graves desavenencias con dicho conde, pues que el ano de 1301 di6 el Rey una ôrden al vicatio de Gerona para que aun echando mano de!a fuerza militar, impida los danos que el conde y Arnaldo de Cardona causaban al obispo y cabildo de aquella iglesia, y existe el documente en el archivo de la corona. Com. 22 Jacobi 2, de 1301, fol En el mismo archivo, Corn. 31 del mismo Rey ano de 1306 à 7, fol. 238 hay otra reat drden al juez ordinario de Gerona para no que imptda al baile det obispo et egercicio de su jurisdiccion, toque sin duda es en ejecucion del convenio de En todos los anos siguientes hasta el 1310 se hattan documentos de compras, ventas, permutas y confesiones comprobantcs de su ceto por et aumento det decoro de su igtes!a. En et de 10 fundo dos beneficios en la capilla de santa Marta y de san Bernardo, cuyo patronato es del se- O~w Gerona M ~o ~/7. 43 nor obispo, quien debe proveer!ôs en sacèrdotes. En el afio siguiente pasô al concilio de Viena de Francia, convocado por el Papa Clemente V desde el ano de 1308 para tratar de!a 6rden de tos Templarips, de la recuperacion de la tierra santa, reforma de la igtesia y conservacion de la inmun!dad ectesiâsuca.zunra, que hace mencion de los embajadores enviados por Don Jaime no habla de nuestro obispo bien que pudo muy bien no ir de embajador y s* convocado como obispo y aun ttegar al concilio algo tarde. Pero no hay duda en que fue, y que muriô poco despues de Degar, como se tee en la siguiente nota tomada del martirologio antiguo de Gerona. (30 de Enero. ) Eo~~ ~WO ~CiC'0'.<t7. 0~~ apud <-<vitatem ~«Mc ribi per Mw- MWW PoK~C~M erat ~MM'< <'CW/f/M C~WM~MM fmp/ /MDOMMMMJ' ~~M~M ~~7//<t. M<MO ~M<PMPMO~<C ~M~M Gerundensis vir excellentis ~~M~~<P,<S?~JC~~O~, qui /a Castro. Episcopali <S' villa de Baschara furcas ~f~ ) (S? CMM mfj~~ laboribus ~MMt~ <S? ~M~p~M MtM~ par-

67 44 je~<~ ~nm~, 7~< 9 eu. Z~MTI C~. 7. vfs~ll ~1 ~<M quod fn~mm <S? M~tum irnperium G~«M~M~ Ec- ~M~,? eum celebrandis orvitate W/ VM~M~~ ~fmf, ~M~ semper ibi haberet per O~~M adjuvarent. ~M~fjoT~ M~~< Crossam ~~M ~M~/MM regale obtinult, quod pr~w/~mm ~M~K~< suam pm/~rf/m<tm argenteam, ria CfC~<P reponi /< <? Ugueionem M grammatica cit locum ~MrfMnc ~w~, /~MW rationale ~OM~M<M, quem ~~<t Ep~co~a/y legavit, <S~ super f~m ~p- num fcm~mtm pm/f~p~~hmm ip- <S' /~fmm ~OM~M/MM fom<t-' sius loci duos sacerdofes Instituit eorum <'M/~ annuatim dictos duos libros ~W/O~M si CCC/M~ /~am~ valens trecentos solidos de ~~M rationale esse supradictis per opiscopum GefaM~MfM Cf< mandavit, ~0- catenis <o.f w jrf~mm perpetuo in arca nova ~B'<cG~M- & ordinans quod ipsortim ~<'C/~<C <S~C/f~WMM f~/< semper celebraret M~yam in qualibet septimana, <S' post missam ille qui celebrasset il1dutus Mp~ ~~M ym~ eos ~w~'f /S' volult, <S' cum opus esset ut ~M~~?/f per JE'&M Gff«H~M~<M, mandavit super ~«MM/MMMf<M F.t7~~ ibi O~O/M~OWM /<r~, <S? quod ~M~er M ~M~ a~o/m~~at~ ~<T nlterum ~HM~~ <S? quod interessent semper in Ecclesia Go'MMkM~ ~MM~ (~C~f f< riter <S? MC~«rMM, <S?ut tro ~~t~~ ~MCOpMM M pro- CMJ/Û~M ~<?M~~M~,C<' jm~ La nota es seguranjente curiosa ) y da noticias interesantes para Ja historia. Sabiamos las revueltas de los pueblos eo tiempo de nuestro obispo; pero nadie habia hablado de horcas que serian para los de Castel Bisbal y los de Bàscara mas odiosas que las caudinas à los Romanos. Los efectos se conocen por!o que dice, su conservacion que costô al obispo muchos trabajos, danos y gastos. Es naturai que à otros costase la songre y ta vida. <

68 O~M de Gef~ot ~g7o Jt' 45 CAPITULO if. O~M ~~«~M~tM dal siglo ~'7~. XLVm. OCtU.BRMO DB VÏHAMARW, Desde 13i2, i3i8. 3? IVias de la prttnpfa decena det sigto en que vamos é entrar ocupô la silla de Ge< rona el obispo Bernardo, aunque fue poco la que pasô de etta. Hemos visto ya que suenan legados de libros cosa de muy buen agaero que anuncia los crep~sçutos de!a restauracion de las letras profanas y eclestàsticas y segun vayamos entrando en éi, notaremos que ni los obispds de Gerooa,'tti su cabildo y clero fue el tnenos cuidado. so de la itustraciott <de los sa~ cerdotes. Para desterrar las tinieblas de tantos sigios, no bastaba uno, y as! M'~que en este nos content~emoa con cfep)isculos. No obstante, e~ é! hubo escritores naturales de Gerona que supiefon hacerse nombre en.mt~stgto. Tes~ tigos EymefM,~boto y Xi* menio sin contar otros que se mcnciooaràn à su tiempo. En el que vamos, pose!a ya la iglesia de Gerona mucho~ y exceientes codices y entre otros la co!eccion de concilies del siglo X, en letra y caractefes espaces, que ba setvido para ta edicioo que en i32l ha publicado para honra de nuestra. Espafia el sabb Don Francisco AntCMO Gon. zatez, bibliotecario OMyor d6 S. M. ademas de la magnifica BibJ!a del sigto XHI, comprada en Paris por Don Da!- macio de Muro, como digimos en otra parte. Es decir, que et cabitdo de Gerona proporcionaba à sus individuo: con mucho cuidado y gastos los Medios necesarlos para Hustrarse. En cl siglo en que vamosf à entrar los aumento considerablemente, y hasta en sus breviarios consuetas y oficios nueva mente introducidos, manifesté su gusto y co* aoctnxentos. 38aVacandotasi!Iaen <3ii por muerte de Bernardo do VlUamann, enttô a ocupatla

69 46 ~p~<! Tf~f. Z~yy~r. C< su sobrino Guittcrnto, et cuat tos de )a porcion de vino: mas era ya obispo en i3<i~ Et P..eh etihace sus veces et vicario por ausencia d~t Roig, siguiendo al P. Diago, obispo. El!e hace abad de insigne cotegiata de san Felix; pero el1 de parecer que esta ausencia P~Diago~-y <!ôn él Roig, son senor Pontieh asegm'a que no la hizo et obispo por haber si. batte documento que justificase haber poseido sommante aba' concordia entre tos cardena- do envjado à tratar de paz y dia mas. st muchos para pro< les. franceses é italianos bar que era que ya obispo en i3t2. estaban muy separados en lugar, y discordes en la eleccion Tales son el homen ~e recibido por la bailia de UUa en 16 de Papa, con ocasion de haberse trastadado ta silla apos- demarzodedtchoa&o~un ) mandate de su vicario sobre < t6tica à Avinon. El estatuto asutitos.de la.misma villa de ~ttitno, de que acabamos de UUà, la eacom!enda del cas- < tratar dnicamente dice que titto de Dosquers à Guillermo < estaba ausente el obispo, age- in remotis; y aunque no de CabaneUas y otros. Entre Jbat ellos msrece atencion un esta- insinua por que, nos parece tuto, à cuya formacion con" tmas conforme ta verdadhis' eurrtô et, en que se deternu- tôrica to que cuenta Zurita. n6: que no pudiese ser ase- 1En el lib. V cap. i04 de sus gurador de pavordias el que ïanales rehere que en este afio no fuese de capitule que no cde i3t3 se efëctuô et matri- de ta Infanta Dona Isa- se diese la porcion a los au- rmonio sentes aunque Jo estuvicsen tbet coo el duque de Austria M//M ~~M~crKW, sin declara- ïfederico ~r que cetebrado el cion de todo el capttuto que cdesposorio à 14 de Octubré en en ci nuevd ingreso se. haga el patacio reat de Barcelona juramento de no conferir ca- por RoduMb de Licbtensteih pellanias sîno à persooas de con ~podec del capitulo y en duque, y par" fin entonces~ tï dendo de alli à un. mes la Inse unieron à la mesa cp!scopa! hs de Paret-Ruft!, Rupia~ << de Gerona y Felipe de Saluces, ~tnta ta acompano et c~m Ultramort y otras.. Al mismo enviados por el Rey para entregarla àsu~nafido~ aiio se refiere el estatuto en' t< que se y que perpetuaron ios~umen~ fi fueron a Pe~pinan y a là Pro*

70 0~~? G~-<~ e/c~t~ venza, y por la corte dct Papa, y de aui por tierras del conde de Saboya pasaron al ~ondado de.tiro!. Resuha de esta re!acion que'et fin prin~ cipal del viage fue la entrcga de la Infanta to que prueba!a gran estimacton en que ie teoia eirey'donjaime. Es verdad que pudo, muy bien daf!e!at'~n)$mo tiompo instrucciénes. -para que trabajase en la concordia de!oa cardenales, no ~discordes pof la eieccion de'papa (pues cuando pasô nuestro obispo por AviRon ta primera vez Jo era Clemente V todavia), sino porque se tras-!ad6 la sitia &Avinon tan montra el gusto de los romanos, que Haman cauttvidad babiië. nica à ia përmanenc!a que tuvo tuera de Roma. Pudo si, a ia vuelta de su viage, ser testigo de la discordia cardena licia, y de las escenas de horror cometidas en Carpentras; y acaso todo emo!e ob!ig6 à apresurar su viage à Gerona, donde se hallaba ya en 1314, pues "en él veodio Pedrd de Xesa al obispo et Ihonor de Parjavâ por preeijo'de 4050 sueldos, y aun fh mô por raxon de senorio una venta en Paret-Rufi. 39 En el ano de 15 se nombro una comision por et cabildo con asistencia suya para avertguar et: vatof de las capettania~ y~dectarado, ar. regtar et patronato pasivo en favor de los capitulâtes. La venta mas famosa que se vermcô en su obispado fue Ja hecha en Jos J8 de ias~ca!endas de Febrero dt~3l6 por el conde de Ampurias y vizconde de Bas Maigautino, hijo del coude Ponce Hugo. Habia ~endido ya à Pedro-Amorës de Co-!iubre el castil!o dé Monetts, y à Francisco Otgerio el de lahata para sk'mpre y para derto tiempo à Ponce Stake" rio, y à Castillon Gonjir la teuda réditos y derechos det castillo de Cadaques para pa- ~ar las deudas de su padre. Queriendo recuperar!o vcndido y no teniendo otro modo de buscar dinero veudio al obispo y cabildo y varios partieutarcs que se expresan en la escritura apendice num. 26, el derecho de percibir el bovage en la cantidad de 140,000 sueldos mat~aronese&, que vaten t40,coo barcelodeses de terno. En el afio de d8 se suscité entre el obispo Guittcrmo y el abad de san Felix Hugo de Crudilis ta cucstion sobre la junsdiccion que c

71 48 &p~«<st~<~ Z3~IR C~. /X dicho abad decia tener sobre los canonises y clérigos de a- queua igtesia, ta cual ne~aba et obispo. De consentimiento y votuotad del cabildo fueron nombrados arbitros Berenguer de Pavo, precentor sia, y el arcediano de la igle- de la selva Bernardo Godello, con p!ena potestad. Tratado el asunto ditigentemente en presencia del obispo abad y cabildo, dectd!eron que el abad y sus sucesores tenian jurisdiccion civil sobre los canenigos y clérigos de san Felix; de manera, que si un can6nigo 6 clérigo se queja de otro de la misma iglesia en causas pecuniarias, pueda entender en ta causa el abad por st d pur otros, y hacer ejecutar la senteocia y proceder en esto por censura ectesiastica. Y el obispo no entienda en etto sino cuando hubiere apelacion. Pero si la queja viene de otra parte que de los can6nigos y clérigos de san Felix, ya sea persona seglar 6 ectesiàstica la querellante aun sobre causas civiles no eutienda en etta el abad ni sucesores, y s< el obispo 6 su o6ciai. Acerca de tas cosas del servic!o divino, <! porcion canonica ornamentos, libros, &c. puede el abad procéder aun con maîtas coo" tra tos c!éfikos y cahôn!gos ~e san Felix. Mas no podrà eotender en causa criminal y éstas pasen al obispo 6 su o&- cial que egerzan plenamente su jurisdiccion, &c. como ea el apéndice ndm. 27. Esta escritura de coovenio se hizo en 16 de las calendas de Julio del afio de i3t8, y fuë ala. bada, armada y aprobada por el cabildo. Se dice que hi" zo ttstamento en 6 de taa calendas de Octubre, y el martirologio pone su mucrte en el dia 26 del dicho mes. Fue sepultado en la capilla de sao Bernardo y santa Marta, a parte del poniente, pared en medio de su tio y antecesor. En su testamento A)nd6 ~nf aniversario conveatual cuyo pago esta à cargo de la mitra por las rentas de Partavà. El libro de antvcrsanos de la canôntca pone su muerte en 26 de Setiembre aunque no parece regular muriese en et dia mismo en que hizo testamento.

72 O~w <~ G~wM M ~/o ~T7~. 49 XLIX. PEDRO DE ROCABERTf. Desde i3i8 hasta i Fue hijo del vizconde Rocaberti, y hermano de Don Datmau de Rocaberti, con io cuat tenia bastante por sangre para ser canonigo de Gerona. Lo fue en efecto, y en e! estatuto de pavordias hecho en 1302 ya firma como canônigo, asi como en ùtros que se hicieron hasta <3t3. En este era vicario general cuando e! cabildo dt6 licencia à ia cofradia para edificar ta segunda capilla que esta à la parte del medio dia coo la advocadoh de santo Tome. Cuatïdo en i3i5 se nombre la comision para examinar et va)or de las capehatuas~ yotras cosas establecidas en capitulo, no fueron ttantados Pedro, nt otro canôoigo por nombre Hugo de Cardoaa por to que protestando to hecho, apelaron à Tarragona donde lograron anular la conceston hccha al obispo de conferir algunas capellanias que no valian mas que ~50 sueldos. Aunque no cons<e coo cecteza el dia y consmeractoa arr sm y~. ~z~. ano de su eleccion que algun documento pone en <3i6, hay fazones poderosas para Hjarla ea et de 18 pues <'bnsta que su antecesor vivi6 hasta iie< tiembre u Octubre de este ano: y ademas en et hallamos su primer acto de jurisdiccion en arrendar a Guillermo de Cabanellas durante la vida de este el tastillo de Estany, y el molino de Dosquers bajo la condicion de pagar 60 sueldos cada afio to que se veri- 6cô en 5 de las calendas de Diciembre del afio dicho. En el s!guieotë cambi<t la casa de RucM por una canonical que afrontaba por el poo!ente con el patacio,!o. cual hizo para darle mas estension ~capactdad~ ootnden ef<'cto!6ejecut6. Considfrahdo las muchas mo< lestias que causaba Arnaldo de san Martin por la Baronia y lugar de san Saturnino, donde tenia rentas, se incorpora esto la mitra y en catub!o diô el seror obupo 4 la pavordia de Julio las capettanias de Monfuttà, Dosquers, Crespia, Ultramort Bàscara, teudo de Lebrers y Nawatà, fuadândo* se en el derecho de conferir benehcios~que se. hath en et libro verde, M. i6i y en à esta r. <. permuta~ f

73 %0 E~p< &~f< $ ZJKMTJ) C~. M. el capitulo absolvto &los hombres de dicho lugar det juramento de homenage y MeHdad.Tambien concedid al abad de san Lorenzo del Monte la capilla de santa Mar~a del Monte. 41 En el archivo de la corona. Gratiar. i6, Jacobi 2, de 1321 & 22, fol. 28 se ha. Ita una escritura de venta he* cha por el. Rey Jaime, tirmada drl obispo, d'gnidades, çan6nigos y demas capellanes de Franc!a, y la igtes'a que compraron la villa de Patts y en el libro verde.m. 163,259, ~60 y otros se halla la obligacion que hicieron los vecinos de dicha villa de'fpagar al cabildo 500 suetdos ouates, à tes que renunciô et Rey estando.en Barcelona como tambien &!a jufisdtecion de UHa. En el dicho archivo Gratiar. 17, fol. 2i2 y 817 hay escrituras de otras conrtpms de pueblos hechas por el obispo at Rey en 13 de las calendas de AbcU del afio de 22 de manera que aun)ent6 considerablemente las rentas de la iglësia y sus derechos.tte' nemos à la vista un documento det abad del mohasterio de Vatbona, que es no!nbfamien. to de procurador pata compoaet t&cmestiioo que teoia con t~ et obispo sobre el diezmo de Toxa ( fraxino dice la copia), y Baucigios. Los monges nombraa ta! procurador à Ff. Gui~ llermo de Morsano, cellereto mayor de dicho monasterio, con todos los poderes necesarios para componer, pactar y transigir con el se6or obispo. Es notable en este instrumento, que los tres testigos son de tres distintos obispados de el notario de Co" liubre. Apénd. num. 28. Compttsose la cuestion, y las dos partes aprobaron cuanto se tfatô. La fecha del documento es del 6 de las calendas de Mayo de M.CCC.XXIII. En este ano, de consentimiento del cabildo, çoncediô à Pedro de Ga!t!nams, presbitero del çapitulo.,!a facultad de dotar con tres mansos un bene~do que queria fundar, y fundô efectivamente en la capilla de san Vicente que Iteva el ti. tulo de Rectbria, al que esta uoido otro fundado por Galceran de Montcorp cuya provision pertenece at objspo que debe présentât à los quioce dias, y pasados recae el derecho de provision en el sacristan segundo. El fuodador primero se conserv6 un censo a- nual, y îo que debia pagarse

74 O~w de Gerona M 5i en la entrai de nuevo benenc!ado. Segun dice et marridro debio ser anterior. La con- que por consiguiente la de Peroto)!'o mut'i~ et obispo Pedro secuemcia no es infatibte, pues en de D)c!embro de ;i324, que pudieron ser contemporàneas tas presentaciones y Jas y fu~ sepultado en la parte crientat de la cap!a de san permutas, y no parece otra Beroardo. En 23 de Febrero cosa ir Pedro à Huesca, y~gaston à Gefona..Esto es, por to del aro anterior habia hecho su tpstamento, y fund<~ an que toca al fin de su gobieroo versano que paga la mitra. en Gerona; que por la peftene-' Eotrô à gobernaf sede vacante Ramon de Santapaz. ce razon de dudar constando ciente at pnndp!o no se ofre< comoconsta en documentos'que L. era ya obispo en primero de Febrero de 1325, en que hizo PEDRO DE URREA. un arrendamiento. Otro hay de i7 de Marzo del mismo Desde i325, hasta i328. ano concediendo indulgencias y perdones à io~ bienhechores de la obra de la. cate* 42 El P. Diago no dicé de este obispo mas que gobernô dta!, cuyo extracto es como por espacio de cuatroaros, at se s!~ue: ~Pedro por la gracia cabo de tes cuales fuc trasladado à otra!gtes!a, que ignorona, nuestros amados en de Dios (seco), obispo de Geraba cual fuese. Atgû tnas ader'cr!~to!o9'<'ectore5 de nuestra lant6 el P. Roig: pues!e hàce descender de los condes de bed, que las indut~nc~as y d~ccsi, salud en el Senor. Sà- Aranda, iamiha nobilisima en -perdones abajo dichos han sido concëdidos por Nos à ios Aragon y pat'ec'cqq(?qu!ere corregir la fecha de la traslacion senatada por Dia~o, di- veaerabte iglesia de. Goo- bienhechores de la obra de la ciendo que el sucesor de Don na. Primera mente conccdemos Pedro, que como vcretnos'fue cuatenta dias tudcs tos que Don Gaston de Moucadà, habia preseniâdo las tétras de~u con~sado~ en~tasen liniosna verdaderat-nente p.nit<'n<es y trastacton de Huesca à Geroua en 3 de Enerd de~m~ obm y otros tantes & los de sus bienes para la dicha que

75 trabajasen por si en eiïa, 6 de otro cualquier. modo dieren auxilio, consejo 6 iavor, à los que junten titnosnas, 6 procurasen con d't'gencia dicha. Tambien se concede, que no sabiéndose de quien es la robado mal adquirido, se ha- <ga la restitucion la obra: que la cofradia de la iglesia absuetve à ~s infractores de festividades y dom!ngos si se enmiendan à!os que han o- iendtdo à sus padces, 6 puesto manos en sus madtes, lqs pecados ven!a!cs 6 mortates otvidados~ los ayunos y penitencias que no se han ~echo pof impoj:enc!a ù otv<do. A ips sacerdotes que promueb~ pettcneciente a la ohra,!es perdona las faltas en el o~cio d!vmo nacid:<s de itnpqte))- cia, otvtdo 6 enfeftttedad y tes hace participaotes;de tod~s ta~ bueoas obras que.se practicasen en su. diôcesi. Par~ promover ia devocion alega escrituras antiguas~ en tas cuaîes dice ha)!arse que ta ~!es!a de Gemoa fue!a primer de Espana que ador<) e~ ~on~bre de Cristoy de.~u M~d~jja Virgen Maria, y pose una lista de retiquia$ que hay en e!ta. Anade qu~e babîa.dtcho ya que sa Pnede~or~adfo) <:po,~i? F~%a~«~,y~M'~C~.7?:._d u- t.l_ a venerab!e cabildo habia instltuido nuevamentecuatropres-' biteros que ce~bms'.n perpe" tuamente pof jps bienhechores de ta igte~a como se expresaba mas largamente en las cartas 6 carteles de indulgencias. En fin ordena que re* ciban bentgnamcnte à tes cues. tadores y colectores de las limosnas de los iietes." Apénd. num Tuvo varias desavencncias con Oton de Moncada, contra quien en el ano de ~7 sacô amniiatorias en Barcclona para que comparecicse à responder de!os agravios y i atentados cometidos por sus t ohciatcs en aigunos puchtos de Jajunsd!ccionepiscopa!,yaca. so de estas desavenencias re- ~nt~tatrastadondepedroà à Huesca, y de Gaston de Mon- -cada Gerona. Permanecia Pedro en Gerona por <ines de Abtt~e 28~ pues t)t'm6 el estatuto que se hixo entoncessobre las semana$ vacantes: aunque no se compone iacitmente con la presentacion de las lej~/as de, promocion que segun t j~tm~ ~xhibio Gaston en 3 de Enefo de! citado ano. Convinando estas fechas con las cir- ~u~nciasdel tiempo nada ~e~etde.~t~rano dicha prese~.

76 CM~M ~~f~jy~j <~ <t<r <-F(-f <y~ G'f~owf j~ /t7~ ~3 Huesca hasta i?34) ano en tacion con la permanencia de Pedro et) Gerona. Gaston de Moocada era capellan de Juan XXII. Pedro por su parte estaria descontento en Gerona por Ja razon apuntada arriba. Pudieron pues componerse con el Papa para hacer la permuta; y no siendo este muy cscrupuloso para estas y otras concesiones accederia à la de nuestros dos obispos, dejando contentos à los dos. El epitafio de Moncada dice que se la mandô. En vano hemos recurrido à Zurita y à Diego de Ainsa é Iriarte para ver si nos daban luces, y tijar con segnridad el tiempo de la permuta. Et primero onicameate nos dice que el ano de 87 se puso en armas toda aqueua parte de Catatuna con motivo de la muerte de D. Guillen de Quera!t é qu!en se decia haber mandado matar Arnaldo Roger de Pallas, contra quien se levante el vizconde de Cardona D. Ramon Fo1ch. El segundo ahrma que Gaston de Moncada estaba en ~arcetooa en 2 de Noviembre del mismo ano y que eotonce$ era,obispo de Hucsca y eanc!)jer No dice cuando dej6 el obispado de Hucsca por et de.geiona, ~.dcjuaàpcdrp çpino dbis~o de que como tat asisuo al juramento del mm«!moo)0 dei htjtante. îjps documentes ùnicamente pud!etan sacarhds de dudast pero el (~umodepedro es dei 28, y c! primero de Gaston del 30 por!p que toca à Gerona. Sin embargo nos parece mas probable el colocar en el ano de 28 h traslacion de Pedro à Huesca. LI. GASTON DE MONCADA. Desde i328, hasta i El apellido famoso de Moncada con que se honra nucstro obispo forma ya una prevencion favorable Fue hijo de D. Pedro Moncada, senor deaytooa) y hermano de Do- 6a Elisenda, muger que fue del Rey D. Jayme 11 de Aragon. El primer documento que hemos hallado del gobierno de Gaston èn Gerona es un pcrgamino ex!$tente en e! archiva de la corona de Aragon, n. 220 del re!nado de D. AtonsoeIXU, y se reduce. à una escritura con fecha de 4 de Marzo de 1330, en la que el 'Infante D. Pedro reconoce $ef deutïor

77 s4 B~~ ~r<f~, y~ z~rzj: <t 0. Gaston obi~po de Gerona de la cantidad de diez Mit suetdos que le habia prestado y del mismo aro es tutnb~n el primero que se guarda en Gefon.t, qu~ es una co~cordia hecha de consent'm~nto det cabildo sobre tas b~h!ns de Uttrarmrt y Partava, y reduccion de las secv!dmubres det Mas O.tvaria. En 15 de las calendas de Mayo d~t mismo fornn) con el cabildo et estatuto de sotemnizar ta Hesta de la Concepcion de la Virgen. No es de nuestro instituto exa* minar el origen y krogresos de esta festividad, nt tratar de las acaloradas disputas que à pnntci~tos de este siglo se suscita ron sobre la materia. Basta para nuestro intento saber que la igtesia de Gerona quiso dar una prueba de su devocion à Mada Santisima en este misterio entre las primeras y acaso la primera de Espana. Ignoramos de qué bncio se valiese para cetebrarte; porque à pesar de tener uno en un Breviario escrito en et afio de que -vamos habtaodo, y del cuat dimos noticia en et tomo 43, pa~. 4~ es seguramente afiadido como et de Carto Magno y aun nos inclinamos à créer su esctitura det sigto siguiente. Fundamos nue<' tra conjetura ademas del caracter de letra en el responsosono de la leccion tercera en que se dice Immunem semper ~~c ~ar/aw o~ or~* M/~ <Ë?actuali fm~m, Mnc- ~M~M~ ~~<!f«/<~f<m < e<'c/~«! C<0/~ MMMM /<M~ <'c~r~'<m. Esta expresion no puede recaer en rigor mas que sobre un concilio general, y no pudtendo ser este de cuya dehnicâoo se habla mas que el de Basilea cetebrado oas de un siglo despues de! estatuto gerundense, es claro que et oneio del Brev!afio ha de ser posterior. Es verdad que en h leccion prlmera se dice que esta sotemhï'' dad se celebraba en muchos lugares <OM~~ /oc~ f<'co~- ~«f pero aun despues de dlcho concilia era libre su cetebradon. Sea!o que fuere de esto, pondremos el ohcio en et apéndice nam. 30, y los intettgeotes podràn conocer si subeats.gbxtv6atxv.deta existencia de Gaston en tos anos de 3i y 34 se ballan pruebas en el libro verde, en et armario de la canômea y en el 49. En ei primero de los expresados Bcm6 las fundaciones del bene- Hdo de san Ra&et, y de!<?

78 O~M de Gt?~M ~/o ~7~ gg aoiversarios hechos por Leonor de Cabrera y en el otro LH. concurriô à la formacion de un estatuto sobre e! aumento CÏLABERTO DE CRUILLES. de pan, que se halla en el mismo libro. FaUeciô en i2 de Desde 1334,133~ Agosto de este ano de 34, y esta sepultado en el claustro de la Catedrat at anguto del poniente inmediato & la puerta f~ue media entre la capima y dlcho ângu!o à la izquierda. En su piedra se lee este epitafio Hic J~P~ nobilis Mf Do- M~W G~M ~OH~<CMO, ~M~f~j~<p DOM~<P B/M~. ~o' J!<p ~M~M/cf, <K~ ex jussione Sanctisimi D. ymw!~ XXII, cujus erat fa- ~~a~ C~c/AMM commjr~j,~ Episcopatu OycM~ ~KM~a~ oa~acg~fmm" <<M~PM JÉ~/M~M M! E~<'0- p«m <S' Pastoretn. (M~ autem pridie idus.<~m~ anno Dcmini 1334, ~yw<! requiescat M j!c~. ~~fm. Con tanto expjecdor de JfanjMia, y con tantos honores, muriô po. bre y empenado, y fuc preciso andar en ju$tic!a para cobrar la capilla que se dec!ar6 deuda privhegieda. Gobero~ sede vacante el arcediano mayor Raimundo de santa.paz. 45 Desde el ano de 1283 se balla memoria de Gilaberto entre los canônigos de Gerona, pues Hrmô como tal un estatuto de aquel ano; y en et de i325eta sacnstanmayor.et cabildo de Gerona usando de su derecbo le babia e!egldc et afio de 24 para suceder à Pedro de Rocaberti, mas quedd sin efecto el nombramientot pues entré en la silla Pedto de Urrea. Segun Diago votvi~ à ser electo otra vez despues de la muerte de Gaston, pero ni aun en esta ocasion fue teoido por vâhdo el nombramiento por tas reservas, dice, que et Papa se habia hecho de tas iglesias catedrales de.aragpn y Catatuna; pero sin embargo el papa Juan XXII cnirandopor el honor de un varon tan en]inenie, le etigm y crée obispo de Gerona estando en Avinon 4 de Jos idus de,octubre ano i~ de su pontincado, que corresponde al de Es una verdad que este Papa con el pretexto de e.vttar las simonias

79 ~6 ~r~<t, 7~ r«~. t~~t.jj!. ~.yjf~ ~f<~7. <~p. J~. ~jt. se habia rcxcrvado et nontbramiento à obbpados abadias y de pues inferirse de to dicho, r!6 en Vich el ano de 28. Pue- otras prebendas ectes!asttcas. que e! cabildo de Gerona. us6 Entre las butas existentes en de su derecho de etegirse preel archivo de ta corona de Aragon pertenectentes a dicho Paservar el que se atribuia nom-!ado, y que et Papa para conpa, legajo 34 num. 83, hay bre al mismo nombrado por eï un documento suyo en que cabildo como anutando la d!ce, que respecto à haber proveido et obispado de Huesca à eleccion de éste. Lo cierto es Gaston, arcediano d~ Barcetona, capellan de S. S. no obstante la ~<'cc~~ ~f<~ A~n cho aquel cabildo en ia persona de Bcftra))dodeCornude!)a, la cuai habia declarado h~a S. S. por haberse reservado la provision de aquelta vacante; rue' ga ntt Rey D. Jaime favorezca y auxttfc at menc!onado obtspo Gaston. Este documente tiene la data de Av!non ano 9 de'su pontihcado, l~deoetubre de 1324 y ademas de ha. cernes saber que Gaston ( trasladado despues à Gerona) hab'a sftdo <:apettan de! Papa y areëdiano' de Barce!ona nos hace ver con cuanta facilidad privaba et Papa à tos cabildos de sus derechos electives, y que dei mismo mjd<o que proeed!a ert Huesca et ano de 24~ proc:.!deria en Gerdnn en et mismo ano coo la etecclon de Gt' laberto, y en ta se~unda de 34. Otfo cjethptar igual ocuc" que con fecha del 18 de Agosto de 1334 hay un poder det cabildo y otro det electo en et armaria 49 de Gérons,!ega* jo 4 nùm. i, para dar parte a! arzobispo de Tarragona de!a eleccion capitular. Podrâ in. teresar a la historia et juramento que nuestro obispo hizo despues de su consagracion, y es el siguiente Noverint Mwt~f.f~ quod anno à 2V~/f~~ Domini 1335 die ~B/Wf<! titulata Kal. Jan. Reverendus Pater Dc<M~M G~/ot- ~C~M~ 7)~ gratia G~~M~Ksis Episcopus fc<~m py~tus per p«n~<m MM~~ WW~ com6'cf«~o~ jre'u~fch~ J~o. Pater Domino G~cct'aM~o jd~ gratia ~ir~m~ Episcopo in BCC/M~ G~M~M~ prcestitit /M~MC~«tM pf«*- sentia WM~Vp~f~ ~cr~~ <S?~r~Mm Patrum D<MMMon<M d~f~~ GaA~nMMM Dei ~f<r~~ ~~w~ <S?J?f~M- ~~M ~M~~ <S?P~M.

80 ~~M~e~~o~B~ %7 ~<M*<MM.f~ F~MpP~W, Legatidm Sedis ~V~ f~~mofmm /h~<~ PMtt~ f~w~o A~0~/7<'? MM~ ~M~«~/MM/~ ~MC~& <S* ~a~. ~<?f~ MM ~G«if~~ MOf~ ~a- ~M ~W~ Pf~ G~CC~ G~M~CM~ batum, <S? p/~wr~w <ormm ~«M ad hoc speciallter W- MM~M ~amfmm:pr<p~ posse Domini ~/c~f~ auctoritate SSm/. D~. nostri P<!p<C <S' J?C~W<C&MC~ J!om<!M<p/M~<~ ~~f<p corporale JM~<!WM~MM forma subscripta per Sedem dposto- /~<!W sub j9«//<! tolita <<C~nata. Ego G~M ~~CC- pus G~~aa~M~ ab hac hora M <w~m /?~ &* e~~w ero ~M~O F~O, ~!H<«'~ < ~c~~ Roman<p JTcc/~<c <? Dc~w nostro Dcw~ Benedicto P~d* XII ~M ~«CMsoribrls C«MM~ ~fo;m~m! <?? ero in MW~o aut COM~Msu w~/«c~o 'u~h< p~<n~ <M~ M~w, ~M ~MM~r ~< la captione. C~n~/<HM<vero quod MM~ creditum /M~~ per se aut OMHC~ W/ per ad eorum damnum, me nemini pandam. Papatum JR~- MMMMMt <~ regalia Sancti Petri adjutor eis ero ad ~<?M<<aM 0<~M~M~MM, M/M meo ordine, contra CMMM AP<N~M. T_ vr*rs ~o~z.f~. <!<~< ~OM~~ Synodam WH~W f! ~<<'<p~ ~W~M~C canonica ~<C~<'<< tione. ~O~Û/Of~M limina singulis ff~m~ visitabo, aut per me aut per meum MM~MM nisi CpO~O~M ~~(ft licentia. Fc~~WM vero ad mensam Ep~COp~M /~?~MM~M Wa vendam a~m~ <fea< nec <Mpignorabo W~MC MOW feudabo ~MO modo alie- M~ ~HCO~M/~ Romano' Pon. ~C?. tsïc me D~y <M/ <S~ &<PC &MCM Dei ~M~/M.=S De quibus d~m D~WM«f Episcopus ~CMM~ mandavit fieri pm~mm ~MMMM~M per me ~Vo~M Infi'asrri/ tum <v/ ~~w <S? <S~ p~mfm~m ~pm~c~~f. Berengarius <~ C~~fM. Era ya muy anciano Gilaberro en el ano de su eleccion segunda, y su gobierao no durd un a~o, pues en 6 de Junio de i3m hizo testamento y segun consta del martirologio muf!6et dia i2 de los m!stnos. Fue seput* tado en!a capiha de san Pcdro y san Pabto, dohde habu fuo'. dado un benencio, que tiene et titulo de Rectoria, cuya colacion es del candaigo de la H u

81 ~8 ~M&! ~~«, ~-«~ ~KH~ 7X - Il aan~re, si te hay, y sino del:t sacristan mayor que le Juan XXII. Lo que se sabe de debee cierto es, que en el ano de 36 presentar en presbitero idô- ocupaba ya.la silla de GeMna pues.que en d a~ptti~ Neo. Tiene aniversar!o conventuat de 50 presbttctos àa el diezmo de Borrassà en uttô!!dad del bene8cio y limos- cargo de la Umosna~ Votviô à' gobernar 1~ sede vacante e na del can<)nigo Guillen de Raimundo de Santa Paz. CoroeU&, y en él mismo fund<; et benebdo de tes Santo$ L!M. Mârtires. No sera fuera de ARNALDO DB MONHBDONDO. D<~i336,~<!i Arnaldo que segun el B. Roig fue orîginano de Vich, ~a ya Mndn'go de Gerona en i313,y desde este afio hasta et de 34 se ha!!a su firma en muchos documentos. En el afio de 30 era pavorde del mes de Diciembre y fue el principal promotor det estatuto para solemnizar la fiesta de Ja Coacepcion. En el afio de 34 era colector del subsidio concedido en concilio at Rey Don < prop6sito advertir aqui que en las sinodates se le pone obispo en <334~cuandoen el H- bro 5, tit. 10, cap. 6~ pag. 405 se habla del estatuto sobre ex- 1 comutgados, pues viviendo su antecesor en tal ano, o no t puede ser de ArnaMo aquella determinacion, 6 esta errado t el ano en que se fija. Este con ) otros, cuyo extracto daremos t despues, son del ano de 36, y de tos demas en que cetebrd s(nodos. Como testamentario que era de Gaston de Moncada, se le condeno en et ano de 38 à pa~ar 100 aotincs que debia el d'iunto A!onso, y como tal por la capi* presto à lia para Jo cua! fue requerido por el tesorero de la ig!e- Gilaberto de Cruilles su antecesor 40i0 sueidos, Igndrase sia pero al mismo tiempo tu. el dia de su eleccion, auaque vo la satisfaccion de que el nos incunamos à creer que no ] Rey cediesea la limosna 1010 se descuidana el cabildo en sueldos de los 4010 que como hacërta cuanto antes para fein- < cotector det subsidio habia tegcarse ea sus derechos, ha- prestado t é su antecesor Gi!a- de Cruilles. El Rey bieado muerto ya et Papa cbetto Don

82 **c ~~c~ Vft) O~G~MMM~T~ V6~~y~ ~a,.t ~s~ ~0:.< < Y PeJro!e mando en el ano s!- i- ooispo por las inmunijades de guiente que cargase con ta im-tpoa!e!on que habia puesto à ta la dia de! bando décret el ça- su iglesia puesen et mismb ciudad sobre pan, vino y carne para sntisfacer 50,000 sue!" t" mo présentes sus prebehdas r- bildo, que fuerao ~ntdos co- dos que te habian ofrecido pa-[ra la Mcrra les que acomparasen a! obis- po, ya fuese dehtro, ya ftte" contra moros, sat-tvas s'entj~re las libertades dele ra det obispado, como se vp la igt~sia. en el apéndice num. 31. Pero 47 Cetebrôse este a6ô una ya sea que otros obispos tot. masen su defeusa concilio en Barcetooa para tra' tàr det subsidio; y decretado y la de las o iamunidades, ya que et Rey que fue, d<*termtn< Rey pa-isar personatmente & Avtnon por mismo, y por. eediese n par~ hacer que oeces!tàba del clero lo el recoooc!ntiento o cierto es, que 6 no se venrc6 al Papa Benedicto XII por e! la salida de Arnaldo 6 su reino de Cerdeha y de Corée* vuelta fue rnuyoronta pues ga y verincando!o, pas6 porr en et mismo afio aprobd y 6r- Gerona, donde concediô va"?6 tas disposiciones testamen. rios pr!vitegios & ta iglesia quee tarias de Guilien de Cortîetiano. estan copiados en el libro verde. Suponemos que fue i Aunque nuestro otttdo dé la ida, pues à ta vuetta a pensar no pase de una conjetufa,!a'fundam<meoïoque novendria el Rey para gracias enj dice Zur!ta sobre este aro, à atencion à tas poeas que hatt6 saber "que et Rey en<~ des- él en su Santidad, cotno es de devateoctaàtarragona,don- ver en et e~actismozurita. AL de se celebraba conc!t!o, à Pet dro de Espes, Ones del ano 40, y principios de 41 incurné dcsuconsejo, Arnaldo en 1 para. desgracia de! Rey Don que dtjese à tos prelados Pedro; reun!dbs alli que si atguhoy e! cttat te mand~'satir de sus i; agravioyp~tendtanrëcibirdet dom!n!os, y ën8de Eaetod~ Rey y dessus ohbiates envia~ 4i ech$ un-prëgonpooiëndote~ sea atguoas personas & su co)'- fuera de paz y tregm. La con~ ducta de! çab!tdô en esta oca~ sioh ~a & cohocer que Ja de~avettencia ~Aeta del ce!o~ det~ te, qua e! thaodar!a proveer < en eho} y jes ady!ftiese de ~u P~e que' ho' iotehtasen a!- gotïasnovëdades.ttisehicle-

83 60 E~«,$<M~«,?~ Z<ÏX,f7Z sen proccsos u otros actos pe~judtcmiesà C~. ZT. l&juttsd'cçtoo reat; porque de pttatnanera, et a~andarta proveer de rc~etho convcmente, y cuanto a Ïo que sentian por graveza, que sus hombres fttcsen ccmpetidos.au~var tasmàqutnas de guecra e& las huestes, aque- I!a era preenmncncta. reat antigua, de ta cual él y sus predecesores habian usado, no ewba~gaate que estaba aparejado à oirtos y à hacer justtçia, y en las otras in)pu&!çiones en que decian ser agraviados, mandaria prpveer.de manera que no recibiesen agravlos) Hamadas y otdas!a8 partes. Mas la principal causa por qué fue el enviado, era pedir algun socorro para ayuda de la guerra contra infieles."si aqui no esta iadicadoei mo<tivo del destierro de Arna!do, ignoramos cualquier otro. En los anos de l34i y 42 estuvo el senor obispo fuera de Gerona pues como se tee en el hbrç de Hotutas d~ 134 i. al 43t H~m. i5, fpt. 4i~.juu' t6 ô convocôà cab!mo para! Castellô~ Castettoa de Ampuc~as, Ampur)aSi eri eh rs- estas dos anos. ~n e~ pt)p'~o ~uvo dossc~ones, una et d!a 4: d~,febre)rp~:y otr& d'a:~j de~ p)i oip, mea.t,;ano gui<;ute Hamô tammen aj cabildo ottas dos veces primera en de Abu! Y segunda. en i7 del {ni~mp. En ta piimera de estas se dectata la causa de esta novedad con esta~ palabras CiMw~«~ <S? M t'p~~nwrmm~ j)fc./a<k<. do 'S? ~fh</0 capitulo ~</CW, CHM dicta G~M~eM<Ecc/csia ipsum M~M/~M <~ dixetenere?0~ auderent p/'om~ (ft!~ ~~«/M ~t!~ post pascha ~CM~Mf~~ <?~M~t<W ~f «tmchcos <S' <M de ~M/o supradicto, M' eo ut <!M~MPfMM~, ~Mdus Pater <S' Dominus Dw. Arnaldus DJ F~~M E~tOpus OMN~ de ~pso C<t~M/0 /<f~mm~ banniti per ~Caf~MM G~MM~ M<~<M'~< regla <S? à pace <S' ~~Ma ~~W <~M JM~ ~C~. En. la sesioo det 17 de A9ayo de 42 se otût~ù poder à Jasperto Toterandi, sacristan se~ gundo, y & G. de Tun!!)is para comparecer ante et Rey Dop Pedro, y copcordar, subre c!ertas ~tefias. Be.np docupjeajtp.que?e haha e~ ei, Ubro de ~~tutas de~qs, ano$ de 43 y se deduce et motiyo del ngor reat cootra et o~o y cabudo.ptceaa, ~o <S'~< <!B<<

84 0~(3~MM<?/o;t7~ sius D<wwM ~ï~~ t/oc~ p~co- ~0~ Ep/Jf~MM c<!p/- ~/MM pace <S* ~~M<ï ~M~CM~J'Ï~/j~c~ (Vicarius regius) (S? etiam mandavit quod < eorumdem de redditibus vel debltis ~j-o~m non f~os~m~sr, nec eis ret ~y~j~o <MC/~ M~' non mala pejoribus CKMM~M</C < m c~ ~n~. J~o imi ~mrm ni. A!1 r v a ~<PCPp~ quod ~PMpM- per ~MM ~MW M~~ Regna ~OM/WMm </OM/W Regis. Por verse fuera de paz y tregua puso el obispo entredicho, y de aqui pudo resultar et destierro pero el origen estaria en que e! obispo se opusiese en et concilio de Tarfagona a contribuir al subsidio que el Rey pidi6 à los obispos congregados alli. Como à pesar del entredicho se permittô celebrar secreta y pubticarnente, et obispo y cabildo pidieron absdudon, y el Papa Cicmen. te, VI di6 una buta, su fecha en Avinon, à 4 de los idus de Julio, ano 2." de su pontificado, dando comision Bernardo Roders, Cardenat del titulo de San Ciriaco io Thermis par~ que absolviese por s< mismo at Rey al veguer y oficiales reales, y por otro (que fueetpnordesanto Domingp)~toscap!tu!ates. 6t oi 48 La pronta vuetta de Arnaldo en caso de que saliese se evidencia con un documento del ano de 4~ y es una coucordia entre elrey y el obispo sobre cavalgadas. Ha- Has~ esta concordia en el ar" mario de privuegios reales. de Gerona, teg. 4 num. 11, y en el archivo de la corona de Aragon por ia numeracion at.tigua saco san Dantaso, nam En uno y otro tiene la misma data y fectm y conto ésta corresponde exactamente con!a noticia que dan ios padres Diago y Roig, que Arnatdo compuso con e~ serenisimo Rey Don Pedro, y rcdujo à concordia tas grandes discordias que habia entre la jurisdiccion real y ectesmst!ca, y entre los Principes sobre los usos de paz y tregua, hay motivo para creer, que nuestro Arnaldo vuelto à la gracia del Rey en dicho tiempo allan6 todas las desavenencias. Si por las discordias entre los Principes entienden los citados escritores las que por entonces habia entre el de Aragon y el de Mattorca, se puede asegurar, que si medto entre ellos Arnatdo, nada constguiô pues nunca estuvieron tas cosas en tanto

85 63 ~~t ~f<f~, ~M7?: romptmienm, como dice Zu' rita. Otro documento hay det ano de 42, y es la cesion de ios emolumentos del sello de secretaria, cedidos al ferial en 10 de Abril y et mas importante de la cetebracion de sinodo, en que hizo varios estatutos. En el de 45 estableci6 la Hesta de Carlo Magno para todo et obispado y sïn duda entonces se compuso el O~cio que $e anadi6 al brev;a* rio de que habtamos en et tomo 43, y cuando hemos tratado de ta festividad de la Concepcion y pusimos en el apéndice del citado tomo, para que comparado el dicho o- ticio con to que dice el senor Dorca, se ilustren los que en todo ven Carlo Magno. Es una de las equivocaciones de Marca el decir que semejante fcst!v!dad duro hasta los tietnpos del concilio de Trento, y que aun despues se predicaba et sermon paneginco. En una consueta del ano i360 que po-. ne la fiesta, se!ee al margcn de letra del siglo XV, que ya no se celebraba en virtud de un Bceve del Papa que la mandô suspender. Parece que este Papa fue Sixto IV, segun seexpresa en las actascapitula.. res del ano i493~ ano en que en. f. ~t~<< ~p. senando à 'D. Lope de Haro, cm' bajador at nuevo Papa AtcjandroVt, las cosas notables, se te d!o razon del cuttoy oflcio que Carlo Magno habia tenido alli por espacio de i40 ahos hasta que el dicho Papa Sixto te pfohibtô. Esta fiesta se cetebraba et dia 29 de Enero; pero no era general en las igtesias misnms de la ciudad, pues la de san Felix,6 ao ta adm!t!6, 6 à to menas à mitad del siglo XV no ta celebraba ya, aun permaneciendo en la catedrat. En i336 habia hecho Arnaldo testamento, y bajo et mismo muriô el dia 2t de Noviembre de Fue seputtado en la capilla de to~ cuatro Màft!res Ampurdanenses. 49 Cetebr~ Arnaldo varios sinodos, en los que estabtecio decretos que prueban su ceto y sabiduria. Son dei afio de 36 el del tibro V. tituto VÏÏT, cap.onico a~a'm~ en el cuat sujet6 à tos cténgos que hacen dafio en tos frutos a las mismas penas decretadas en tos bandos contra tos'!egos pero ta mutta clerical entrara en el erario del obispo, y ademas se obtigari at ctérigo à pagar los danos. En el mismo libro t<t. X, cap &

86 .16 "a. Obispos de G~~«~o que les ordena el obispo su vicario a oficial. El tercero.!tb.hï,tit.xn,cap.i, ordena que se dé parte al obispo de la enagenacion de diczmos. Al tit. XVI, cap. 3, se halla la cuarta determinacion por la que se prohiben los convites en los dias de los titulares de las patfoqu:as. La quinta, t~t. IX, cap. 4. es sobre matriculas para la confesion pas. cuat, desde la septuasesima. AtiibroIII,ttt. Vf, cap. L se halla otra del ano 1344 para que todo ciénro, beoe~oa. do y ordenado in sacris nombre entre sus testarnentatios otra ciérigo de la obediencia del obispo para que haga cump!ir cuanto antes tas ditimas votuntades de ios difuntos. A este mismo ano se rcnere el estatuto del lib. f, t<t. 1, cap. 2 sobre los que d~ben asistir at ~nodo, y son en todos trescicntos ) once, adttnas de los canoni~os y otros y e! del lib.!n, tit. J, cap. 3 por el cua) se prohiben à Jos cléirigos d baile las mâscaras y tas ar. mas, y se cita otro det mismo Arnaldo sobre espadas y pu* fiales prohibidos a los clérigos dentro y fuera de la tgtpha. En et misoto libro, Ht. VitI, cap. i se manda que los cteti- manda que cuando este pré* sente algun excomulgado pot invasor de las cosas ec!estàsticas t aun cuaodo no esté denunciado en aquella iglesia, cese todo c!érigo en los oficios divinos con tal que sepa estar denunciado en Gerona ô en otras iglesias vednas. En el cap. $ dei mismo libro y ti. tulo manda que no se permita ni to<ere que los excomulgados.esten à las puerta~ de las iglesias mientras se cekbran. to~ fficio~ dtvtnos ni Ïosoigan desde et!a, 0; acom' panen en las exequias de los difuntos ni à dar el Viàt:. co.enentbro dicho, tit. XII manda que cada universidad <~a entre los parroqutanos dos obreros; à Josque se aeregue el rector d otro cjér~o, que cuiden de io econ~mko de la iglesia, y tofnen cuentas à los del ano.antmïor. De otro afio que es et de 39, te. nenms se!s ematutos, En et primero, que se halla en e! Jib. 1, tit. V, cap. 2 manda que ~i notarlo ctértgo no.~x~a salario excesivo por.iqs instrumeotos que haga, ni aun le reciba, so pena arbitraria. Et segundo, dt. VL, cap. i es para que los clérigos cum?!ao eo et teromqo de très dias io

87 64 E~%«.S~~o!, 7~ Z~y~TT: Cap. 77: gos se valgan del brazo secular para poner a cubierto los bienes de los elérigos intestados. AI tit. XX, cap. i se dice atma & quién se ha de enviar a buscar los santos oleos. En fin en et!ib. V, tic. X cap. 3 se ha- Ha otro contra tos que reciben & los excomulgados por invasores de los bienes eciësiàs. ticos. LIV. BBRBItGUBR DE CRU!M.B!. Desde i3<t8, hasta i Los dos episcopologistàs de Gerona estuvieron escasos en las noticias de este obispo. Dicen que fue tio de Gilaberto de Cruilles senor de PiedrataUada sin anadir que era sobrino det ob!sno Gilaberto, antccesor ionaedia* to de Arnaldo. Sus noticias se reducen a decir queen defënsa de la jurisdiccion ectesiàstica cxcomutgo at Infante Don Ramon, conde de Ampurias, y que puso entredicho en et < condado por las injurias hechas à ta iglesia, sin ceder à la suptica del Rey Don Pedro en favor del Infante. quien oblig6 à resarcir los danos que habia becho, valuados en 209 sueldos. Rasgo de B~rtateza es sin duda y prueba de que et obispo estaba dotado de un Hrme, y de otras vîrtudes propias de un obtspo, tas cuates no debea quedar ocultas, como tampoco las not~ cias que sirvan para ilustrar su vida. Por tes documentos se sabe que en 1321, cuando sut tio no era todavia obispo, se contaba et sobrino entre los ctértgos ~e cabitdo, pues en dicho ano Hrmô el acta de teouocia que hizo el Rey Jaime de la jurisdiccion de Uttâ en favor del obispo Pedro de Rocaberti. En el estatuto del ferial del ano de 30 firma ya eomo canôaigo, y en otrode Arnaldo del ano de 36 como captscol TamMen esta entre los que el ano de 42 nrmaroo la concordia sobre huestes y cavalgadas. Entre los documentos que debemos!a gcoerosidad det senor can6n!go de Gerona Don Martin Matute, hay uno det ano <34i, dia 7 de Enero, en et cuat se ve que.et venerabte Berenguer de Montbuy, vicano reaten Gerona, tntinïô al obispo de parte del Rey que satiese de su tierra en et término de tres dias. En et citado hicieron et estatuto de quehablamos,que

88 O~w de C~Mtt M el siglo ~f~ 6g mas vestigios de su gobierno hasta et afio de 50, que to dicho en el citado tibro de Notutas. 5i En dicho ano hay varies~ uno su firma en estatuto del mes de Abrit en favor de los residentes actuales y en otro estatuto para agregac at ferial la pavordia de Caste- 116, y otra Mrn)a en!a compra que hicieron a medias el abad de 9an Fetiti y e! beneficiado CorneHà de un honor en Castaniet, que en et afio siguiente permute de consentimiento del cabildo con c) dicho abad par el bene~cio de san Francisco y san Martin, fundado por él. Tuvo intervencion en et estatuto del ano de 56, en el cuat se atargo por otros 50 anos el término para cobrar tas medias anna~ tas en favor de la obra de la iglesia, como se estableci6 en tiempo det-abispo Arnaldo. Su ce)o en promover tos intereses de ésta era notabte, y duran todavia las sebates en el altar de plata, donde se ve la ieeha (~ 1357, y Jas a~as de los Cruittes. A un lado de la grada in&rior esta et obispo. Beren~uer.y atotro Gi. Mabert, de Jo que. se innere, que à lo <n6nos esta gr&da jm i merece Jugar en et apéndice num. 3 t. En el libro de Notu. las del ano 1348 at 4~ se halla que fue consagrado por Don Antonio, arzobispo Jerotopoh ta no, con presencia y asistencia de Fr. Adam obispo abiense, y de Fr. Arnaldo, obispo galtellinense, en virtud de comision apostôtica dada por Clemente VI en Avinon & 16 de Jas calendas de Febrero ano VII de su pontiticado. Segun asegura el senor Pontich, en el libro de notas del ano i345, hasra el 49, ndm. <, fol. i3i se ve que el senor obispo Berenguer m- t!mô et 2 de los idus de Junio de 49 al cabildo una bula 6 breve que le habia concède do e! Papa Clemente V ( dice nuestra copia, pero debe ser VI ) en i8 de las ca!eodas de Febrero del ano VI de sjupomincado~ para poder visitar por. una vez per <?/Mw ~~o~m las iglesias exeotas y conventos. Siendo asi, podemos asegurar que la eleccion de Berenguer tue en e! nt<smo ano de 48. La de Ctemente VI se verihcô en 7 de Mayo de 42, y et VI de su pontincado es el 48. Con que en él podemos poner la eleccion de nuestro obispo, aunque no hallemos vr ~r~ J~a.~7~

89 66 E~«Sagrada -0.?r~. ZJM~T. Cap. II. 1 hii:6 en tiempo y à espensas de los dos Cruittes. Decimos /o Mt-ao~, pues ya en 13~5 hay recibos de composturas de dichoaltar, que parecta bajo, y Berenguer anad'ria otra grada. E! P. Roig dice que los escudos de armas de los Crui- Des son veinte. El senor Pontich se ve embarazado con la fecha de una fundaciun, que es la de la salve en los sàbados hecha por Ramon de Brugia eo 27 de Febrero de 1365, y se dice firmada pot nuestro obispo & quien se supone muerto en Annna, que no es facit concordarta,.y no hay cosa mas facil. Con trocar los numéros 6 y 5, y poner 56, esta allanada la dincuttad, y que deba ser as! 4o comprueba et martirologio que pone su muerte en 26 de Julio, y la sede vacante que empieza en este dia -mes y ano. Otra prueba de 4a eqa~ vocacion de tos numéros se saca del dia asignado a! aniversario, que es et mismo 26 dejutio. e S& ïnsinuamos'ya~akiba las v!rtudes de Berenguer: y si tosdecretos dados por et sifvendepruebas, tas s!nodates aos conservan a!gunas. A! itbfoih/tit. VIH; cap. 3, i corresponde uno que merece ponerse en castellano integra y fielmente.. Dice asi "tn. cumbe à nuestro oficio pasto" rat mirar cuidadosamente por las almas de nuestros sùbdi* tos, y espticartes to que deben evitar prihctpatmente los ctérigos ordenados in sacris, los que deben servir de ejempto ùtit à los f!etes, para que n{ aun con pretexto de bien puedan lnspirar a!guna ma!a sospecha. for esta razon es" tando informades que los en" vidiosos, que son algunos casados, infaman à los dérigos que quieren ser padrinos, diciendo que to hacen para tener materia y ocasion de tratar con sus comadres que ho es.puro semejante trato, y si caroat instigado por el enemigo det género humano, cosa détestable ) de que se sigue infamia que queremos como' piadoso padre evitar eoteramente y sabietado tambien que hay legos que quieren por compadres à los ctérigos, para chuparles los bienes que estos deben empteac en aûvio de' los pobres, y no en el suyo consideradas todas estas cosas, exhortâmes con toda firmeza y vigor à todos y à cada uno de los clëtigos orde-

90 O~w Gerona M ~/o ~7~ 6~ nados in sacris de nuestra ciudad y dtôcesi de Gerona de iglesia en perjuicio de Jas dig. rediman les hombres de ia» cualquier estado condicion nidades, oficios y benenc!os, 6 prelatura que seau, que no mas que en caso de casarse. accedan à ser padrinos. Y por Por hombres cuanto parece que nada propios se entienden los que sin ser escta- aprovecha la obediencia à los hu- 1vos estan adscriptos à jos man. mitdes, si el desprecio no re- < sos como parte de euos, y cibe castigo en los contuma- < efan contados entre ias cosas ces, mandamos que si aiguiamuebtes. En otro det mis. no hiciese Jo contrario, pague rmo libro y titulo manda que por cada vez el abad o prêtas se pongan en una arca des-~ do %00 sueldos, el prior 6 pré- t~oada en Gerona à este fin p6sito 300., el catm5a!go de la 1las entradas 6 ingresos que catedral d colegiata 200, et Fpor los establecimientos se te- y cterigo con cura de aimas 6 cibian, teniente ioo, y el que estos estabtec~ ctérigo sinn- rm!entos, permutas y ventas pie que obtenga benetlcio 50~ r. no se hagao sin licencia del aplicables & nuestros usos. He- cobispo. Pero et <jue da honor cha y publicada por el senot al nuestro y prueba que los obispo, en sinodo cctebrado crepuscutos de ia luz iban en 24 de Abrit de! ano del creciendo, es e! del libro V, Nacimiento M.CCC.LIV, pre- titulo 1, cap. 1 que ponemos sentes los testigosabad de san en lado para prueba de que Esteban de Banolas ( Datma-' yay na era tan barbaro como c!o), Fr. Francisco de san. entossigtosantenores. C~M Feliu de Gu!xois Datmacio j!! ~/M C~ o~rt'o- /~t M/a~f~p, debite del Monte, canôn!go, Jaime né Ferrari presbitero de caphu- jc/ w~< Io y Francisco de' Casais, ~~MMMy M.~t&MMM am" ciérigo de ~a iglesia de Gero- ntte~ j~«~ ~M~M~ na*tatnbiehmnovo«mjeste ~~f~mf.~a~mw el decreto detfapnatekfmobre M~M~o~/M,~N/o ~<'e* los santos oteos.'t!eaem6sfomm fmm fr~~v ~O~~JW del afio de 5& HaMase elpri" f. <MM CO~M~~ mero en et Hbro tv, t!t. V, ~< sciverint ~fmm~? inforjfm/~ swnt cap. 2 y es pa~ que no se M J~<W

91 68 B~<t ~«~, Z~M~Ty. Cap. _r. Il ~<K'<*pf~ ~~<fcc'pfc'. ycm~m Mp~CW beccata MMf. p~ccn~ WOf. ~a//0) LV. ~pf~m ~e~~co~~ Pp~«~<~(~M <M- I~IGO PE VALTERA. ~~< ~M<pseptem <S<MV<t<WM. -D<f~ 1362, ta EfC/<C 0~ft;< c~* ~f~<!m</m <? vitatis vitandebet scire lis ut post ~M ~<C ~0'. minum ~fmm ~y/<jf~ propter eorum <<occn~~mmt<octrinam valeant adipisci prom~ M constitutione 1, tr/0- ad ~MW nos mus, C<M~Mfj~. EstO se Ma' ma eotender el ohc!o pastorat, y no hay que darle vuottas las escuelas y los maestros deben ser tes objetos pré* dilectos de un obispo que de" sea la reforma dp.costombres en su omspadot De! mismo afio es el: dct tit. IX cap. 9 en que exhorta y manda & tos confesores que no abst~lvan à los testigos fatsos ya to sean en juicio ya fuera' de él hasta que resaczan perjuicios causados at pr6j~ Mo y aun en este caso quie" re que la hagan cbn licencia suya. Acaso no fattat~a quien le acusase por etio'~e ngo~ Usta. f.,'j \1 53 Colocamos à Inigo en la silla de Gerona desde et afio de 62 por la. autoridad del episcopologista-de las sincdales, pues no hay documento que lo pruebe. Et P. Roig le hace natural del rcino de Vatenc!a; y en cuanto à sue!ec" cion si~ue at citado episcopologista, sin alegar tampoco prueba atguna. E senor Pontich dice que en et libro verdé, al fol. 137 se hat!a un estatuto del ano de 1363 sobre presencia à favoc de tes au" sentes por negociosde la igtesta, anadtehdo "pero aqui et senor ob!spo se llama Arnaldo, y forxosamente debe esta r eduivocado el nombre 6 ci ano. Lo esta el a6o slo duda pues dicho estatuto es del de 4~ como hemos dicho, y dado en el dia dei destierro de Araatdo. Con que de lo que dice Pontich tampoco podemoa deducir prueba del an6)enu~u6o~upô.tasit!aepisompa)!nig~~pem s< de una pfotesta~ectià pof et prior de )a Caetuja de S. Pot de Maf ai )ûbisp~. pmque.daba coro*-

92 na en. su monasterio. Es dui ano 6~, y consta de! libro de N6tulas del 6~. Suena en los documentes det mismo aro de 64 en otra protexta del sindico del cabildo, para que Miguel de Vilanova recibiese testimonio de una causa que se controvertia entre el obispo y cabildo. En el siguiente unidos y concordes se concordaron tambien en la ciudad para emplear en las ibrtmeactones de la plaza el producto de tos derechos de barra. En 1367 cotnpr6 juntamente con el cabildo tres partes det diexmo de santa Pelagia à Arnaldo de santa Cecilia por precio de 8500 suetdos pfrocedentesde los 1000 Horines de oro que Friburg!s, ntuger dft juez de Arborea, habia dado para aniversarios. Otro documento nos conserva tanotidadequeporaquettiem' po destruyeron los genoveses, y acabô de desolar la peste la villa de L!oret, por io cua!, y en atencion à su mal estado se vendio a Guillen Ramon de Lloret en 50,000 sueldos, con pension de 9i libras, y i5 sueldos* 54 Exacto Migo en la observancia. de los cànones y usos laudables de su iglesia ceiebrosioodoenelanodei368. O~M- G?~-M<! en el siglo 69 Dij!mus ya que Berenguer de la Bisbal habia dcterminado que ci sinodo anual se eetebrase e! miércoles despues de!a fiesta de san Lucas. Arnaldo de Monrredon le tras!ad6 al miércoles despues de la domtnica in A!b)s, y en este dia le mandé Hjar Inigo. Lib. t. t)t. cap. 1. de las Sinodales. Dcspues de renovarse la doctrina de Jos sagrados cànones en punto à Ïa cetebracion anual de sinodos, y hacer présente Ja loable costuinbre de!a igtcsia ~erundense, ordena y man'. da que cuantos puedan a~tstao personalmente al sinodo, y à la misa y sermon del miérco-' les y jueves, à no tener impedimento tegtfimo, que deber~n exponer dosdias antes cuando menos at obispo 6 vicario. Scnala los ornamentos con que debfn presentarse en él y penas contra los contraventores. ~n el lib. HL tit. lit. cap 6* manda que los abades, priores y otros prelados y clérigos teogan en buen estado, segun su posibilidad tas casas, hospictos de los monasterios, iglesias y beneficios, de Jo que se intiere la obligacion de ejercer la hospitatidad. Rénove otros de sus antecesores; y estab!ecio dos nuevos que merecen parti-

93 70 E~<< Sagrada, 7v<t~. z~r~~f. c~. /z. cutaratencion.hattaseet prime' roetieuib.ht.ttt.xvn.cap.i3, y en él se condena un abuso que servira para probar que cran comunes las misas privadas doscientos anos antcs que el concilia de Trente tuviese que anatematizar à los oue las condenaban. Dice asi. Para que no se perturbe et oticio divino, como sabemos sucede algunas veces, estabt~cemos y ordenamos que en los dom!ngos y otros dias festivos ni en nuestra igtesia ni en las parroquiales de la ciudad y di6. cesi de Gerona, se atreva ningun ctéfigo à decir misa empezada que sea la mayor, hasta que se haya cantado e! evangelio y el credo ( si le hay), y predicadose el sermon de manera que ninguno haga la elevacion del cuerpo de nuestro Senor Jesucristo hasta haberse hecho la elevacion en el altar mayor," tmponese pena a los que!o hagan, a no ser que en la catedral digan misa en Jas altares del sepulcro, de los santos Evangelistas y de san Ra. faël que por estar tejos, no hay motivo de turbacion.tam. bien prueba la solicitud pastoral de Inigo la constitucion H del mismo lib. tit.xviii en que manda a las parteras que cuiden de bautizar a los ninos que tienen peligro de muerte, y ordena a!os clérigos y curas de la ciudad y obis' pado que cuiden de advertirlas esto, y ensenadas c6mo deben bautizar. Es igualmente notable et estatuto tinico del libro Ht. tit. XXII ea que prohibe à los ctérigos ordenados iu sacris tener oficios seculares, y ser abogados <4 procuradores, como no sea en causa propia 6 de pobres y parientes hasta et cuarto grado de consangu:n!dad 6 afinidad inclusive. Afiade que podran trabajar to que orros presenten en juicio, especialmente si son pobres. Prohibe que sean agentes de legosennegociosseculares6 ectesiàsticossino del modo dicho arriba, y nunca contra clérigodsu beneficio.tambien to prohibe à los monges y regutares a no ser por utthdad de su monasterio 6 convento y de mandato de su prelado. Manda à!os pârrocos que amonesten privadamente y por tres veces à los usureros, amancebados pùmicos, y demas pecadores para que dejen sus vicios, y que den parte à los obispos de lo que conviene en tales casos. Estas determinaciones hoomn ciertamente ia

94 tnetttona ddnigo; ydebiôser muy sensibte à la igtesia de Gerona verse privada de tan buen pastor, que en e! ano de 1369 fue trasladado à Atbarracio y Segorve, que forma ban entonces un solo obispado, y desde el cual se dice que fue promovido al arzobispado de Tarragona. El sefior Pontich nada diceenptuma propia de la traslacion de Inigo & Aibat'racin, ni de la postertorà Tarragona, y (lo que es mas estrafio) aunque habla de actos del ano de i372 hechos por vicarios en sede vacante, no dice cuàndo vacô ésta ni quien gobernd en eua. LVJ. JAIME DE ZATRIA. Desde 0~<M G~pM M 'tf'c~j~tp~ ~g7o ~7~ ~t i1 Agosto de i369, segun consta de una acta que esta en el vtca' riato con e! num. 50. fol. 78. Se echa de ver la perplexidad de este taboriosimo y exacte compilador en et hecho nusnjo de no senatar à Jaime mas a nos de obispado que el 72 y 73. E! examen del documento del vicariato untcamente podria sacaraos de dudas. Quedando i369,a<<!i374. Si el ano en que ocupo ïn!go la silla Gerundense es dudoso la es mas et de Jaime; y cuando el senop Pontich con Jos documentos ~n 'maoo no pudo Hjarte, séria temerafiô et que intentase hacerlo carecien. do de ellos. Connesa por una parte que hay actas de sede vacante en 1372, y por otra dice que era obispo en 2i de porahora en e!!as, diremos que en 1330 era ya conônigo de Gerona, y se ve su Srma en el estatuto del ferial, y otras en documento del afio de 3i y 34. En el de 36 en la vacante admioistrada pof el cabildo por muerte de! senof obispo Berenguer de Cruilles, era Jaime arcediano de!a Setva y vicario general. Que fuese ya obispo en el ano de 72 noadmite duda, no solamente porque de acuerdo con el cab~do p!d!6 y obtuvo det Papa Gregorio XI la union de 93 capellanias para las distribuciones dianas entre los can6nigos sino tambien porque en el Real archivo de Barcelona, armariô san Dàmaso num. 78 (numeracion antigua) hay una escritura fecha en Barcelona en 12 de Octubre de dicho ano por Jaime Conesa, en que se conhene el pleito homenage que Ber-

95 72 N~«Sagrada, rrat..n Z~y.yz/. C~p. II nardo Ot!vec u OHcr, presbitero procurador del obispo y cabitdo de Gerona pcest6 al Rey D. Pedro IV, de Aragon por la parte de derechos y dominios que poseian en!a hta de Mattorça y aun en et numero 98 se halla ta escritura hecha en Gerona en 30 de Setiembre, dando el obispo y ça' bildo sus poderes à dicho Bernardo para hacer et pleito homenage. Se pone su muette en 30deMarzodei374. Lvn. BEMRANDO DB MONRBDON. Desde 1374, hasta Ya es conocida su fanutia siendo como era sobrino del obispo Arnaldo. Fue arcediano de Besalu, y canonigo de Gerona, segun se halla en su firma de la.compra de Castaniet hecha por el abad de san Felix el ano de 13~0, en union con el beneficiado del canonigo Cornettà. En i3?3 era vicario general del obispo Jaime como consta en una conf~ston hecha por et cabildo, à favor det Ferialero. Era ya obispo en 8 de Junio de 74, y en todos los anos siguiente$ ofrecen los documentas fermas suyas. En este mismo ano rec!bi6 carta del Rey que se ha' Ha en el archivo de la corona, Gratiar. 52, fol. 202, sobre asuntos de la guerra que por aquella parte amenazaba hacer el Infante demallorca, el cual, vista ta resolucion y fuerza de los catalanes por aquel punto, no se atreviô à pasar adelante y torctô et camino. En el de 79 en union con el cabildo y abades contpro at Rey D. Pedro el derecho de bovage retrobovage, terrazge y hervagc de muchos pueblos en precio de 110 sueldos barceloneses por cada hogar para tos gastos de le guerra que sostenia contra el famoso juez de Arborea en Cerdena, y para recobrar el reino de Sicilia. El afio de 80 cas6 et Rey con Sibilia y quiso que se coronase en uttimos de Enero de 81. Tenemos copia de un documento del miércoles 18 de Dici~mbre de este ano, por el cual se libra à los hombres det cuerpo de ta iglesia de la paga que se hacia en la coronacion de la Reina. Habia pasado Guillermo deguel!o, comisionado por el Rey à hacer ta exaccion de los gastos hechos en la coronacion de Sibilia. El obispo Bertran fe-

96 O~w~ G~MM <w ~/c JM~ ~3 cusô y se neg6 enteramente de sus dos vicarlos générâtes dar cosa atguns'para lot refa-) -) Miguat de san J~an, arcedia- n~dejasetva~ y Pedro Vi- tidos gastos., en.atencion at que él su iglesia y sus nombres estaban exentos y libres. y presbttcro del cabildo, en. tanna, Hcenctadb en decretoa El comisionado en consideracion à las tregù al sefior obispo una carta credencial de dicho Rey, razones su y exhibicion. de derechos, ces6 en la exaccion y déclara que el obispo. é iglesia catedràt y el abad de fëchai3deabrhde!dichoano, en la cual solo decia que el portero le manifestaria de san Fe!!u de palabra su Real mandato. Este Gerona,.tanto en general como en particular, tl fue ~o<< Domitius /ï~ otro p~cpcualquiera del cuerpo de. ~r <t~<m! Af~~ Wf dicha F~CfpMM pro ~pc~o, propte- catedral, y limosnas, castres, villas, &c. dentrode rea /MCW<!M~< ~p~ la vicada ~M<MM y diôcesis de Gerona estaban exentos del tributo ~W/M <S~<~M~ M<!W. Lo incontinenti exeatis ~OfMW~MMMt por.la corooacion de la Rdna. mismo se intima à los dos vicarios. Se ignoran lus resultas. Fueron testigos Berenguer de Podb, can~nigo y enfermero Fundô Bertrando un beneficio del mon:tster!o de santa Maria de de los Màrdres; y Uliano, Pedro en i7 de Sotani, Abril de 138~ con.consejo y presbitero beneficiado de la consentimiento det igtesia de cabildo, Gerona, y Bernardo Matart, jurisconsulte de hizo el estatuto que Ileva su nombre, y contiem: 2i ardculos regtamentarios de la admi- Gerona. Véase el apëndice numero 32. En el archivo de la nistracion de los an!versar!os corona hay documentes de los presbiterales. anos 8~ Segun se!ee en y 83 en el titulo ~Mditionum folios 45, 46 y 47. Octubrede el Martirobgio munô en 3 de En 1384, el libro de y fue sepultado en!a capilla Notutas de , fbt. 3~ se halla que en de los Màrtires at lado oriental. El libro 25 de Abrit de 1383 el portero del Rey D. Pedro de Ara- 4 a!a una del dia. E! cahildo de Nôtutas pone su muerte el gon Pedro Broquetes en presencia de va nos y del nota- este gobernô la sede vacante. De rio obispado noponen tas Si..r t-'tj episcopat, y7 %~bàpt' entre "m~ f~ otros wua<es ituuitics nodales t~ f w~y mas que uoa cotmtitu- ~OMt. JLM~. uaacoc K que una cou

97 ~4 Fj~<t Sagrada TM~. C!<p. 77. m -srrwsw.wws. CMn para que tus bcnenc!ados, crationis à Reverendlssimis ~H aun s!mptm~ ttrvan por si mt~ C'o F~f~M Gofc~ Viceac<, YMMMCDa~~M~, Fff- mos sus ben~dos; no habteo* do causa teginma para a& ha" ~M<!t!<<0Ot~aWM< E~CO~~ <~ cetio. sua ~c~jm Gcr«~ p~ Lvm. ~M~~M J/fMM'K~ S* ~<<~n~$ DCMMS~ J~!M~<- MRBttGUBR DB ANGLASOLA. ~<w Ff~M~y~ Desde 1384, ~~« Et P. Diago supone que et cabildo rcasumtendo stt derccho, et!gi6 a Berenguer en Diciembre de En efecto se le eugiô por compromtso, recogiendo tos compromisarios los votos, y Pedro de ViMaana presbitero de cabildo dec!arô que la mayor parte estaba por Berenguer: acudieron à Tarragona para la confirmacion, y entre tanto se!e liama electo en algun documento del ano 84. El mismo nombre de electo se le daba todavia en 2 de Junio det ano siguiente pe. ro sin embargo en este visita la catedral segun consta del libro de Notutas nùm. 6i, folio 68. Se conserva et acta de su consagrac'on, es como sigue "D~ DoMM~M S. ~M- FMf~ «Mnc~o (4386) Re- Mf~MfM M CAf~o Pater <~ Dominus B~l~d~~ C~C~M ~M~M~~ ~CM~' oe G~NH<~W< Martino ~y~k DoM~< Petri Dp< gratia Regis ~r~pm~~ /olantis ~c~ Domini D«c~ con- M)r~ ) W~M~C lustrissimis G~on~ Montecatheno, Berengario de Cru- 7~M) CHM Cleri <S? MfM~ MM~~K~MC ad ~jr~m consecrationem p<'<pdictam aliaque ~'P/M officia, C~M~f~a~~ tm~~w ZM~O~O Carbonellf C/fftco Not. f«- blico Domini Ep~cop~ G~ MM- ~M~ En e! archivo de la Corona se halla un pergamino nùm. 342 del reioado de D. Juan t, y es et homcna~e que en i8 de Marzo de i387 presto al Rey D. Berenguer obispo de Gerona por si y su cabildo y sucesores, confesan. do tener y poseer en fëudo del Rey todos los honores porctones, derechos, dominio y demas que tenian en Mallorca; y el Rey le concedid la investidura de los sobredichos feudos con los pactos con que le

98 O~~w~'Gf~MM~J! fueron antecedcntenmttc dados. En t3~i as'stiô aï conci. tio provincial que cetehfô' en `?~ 58 Ténia su suma en Avi.. noo y eo el ano de 9S des. pxch6 uaa cotnistoo Beteo~ guer para formar un estatuto, ordenando que las pavordias satis~cieseoantetodascosas las porciones intégras de los ~ttt-~t~~<nt.~ < CU 'f- ~ît«~ ~ A Tarragona Inigo de Vatterra) y en tos siguientes se hallau varias dfterminacionesecono* micas tomadas por et en union del cabildo; entre otras ia de prolongar el tiempo de las annatas beneticiates para continuar la obra de la iglesia. El P. Roig afirma que en tiempo de este pfftado vmo à Espana Pedro de Luna diacono car. denal del antipapa Ciemente VII, el cuai tuvo conci* lio provincial en Gerona pa~ ra que los catalanes diesen la obediencia al reterido anupa" pa, como efectivamente se la dieron Espana, Francia, Escocia, Sicilia y Chipre. Pfcntio Clemente esteservtciobmciendo al eardenat su con~d~nte, y vatiéndose de su graa talento y mafa ~para los asuntos mas deucados.asi es que muerto et protector en el ano de i394 en. 16 de Setiembre, los cardenales que seguian su cbe* diencia, pusieron en su lugar à Ped-:o ds Lua~jet dia2sdët mismo mes, y* ordenado de sacerdoteeuda~oetubte, fue consagrado obispo y emonado el dia 11 coa apituso genefat de loscatahnaat' «présentes, b que el obispo 'ejecutô e! ano siguiente estando en Avinon. En el de <)?, segun Chacon, y segun otros en el de 98, fue creado cardenal de! titulo de san C!.n)ente por Bénédicte y le dio el de obispo l'ortuense, eon Ja administfacion det obispado de Gerona, y quiso ttamarse < cardenal de Gerona. No es de nuestro instttuto rcter!r los extraordinar!os acaectmientos de! cistptt pero si decir que nuestro cardeoatdegerona sigui~ la suerte de Benedicto, y que en, et ano de 99 estuvo para perecer con él enavtnon. En el at~o de 1401 se tj-a~quiti~ a~ gun tanto la tempestad contra Benedicto y sus secuac~'s, pero ae votviô acrcccnmf muy preoto, y acaso pot esto se vino ei ca.rdenal à Caratuna. Lo~cicrto que en et ano de M04 ae en)barc<; eo una de tas. dos grandes rateras que sis annaroo eol Bafcetona pam pasar a:ftat'a de.orden de Beaedie~o.m<Hti :e& su ~w~

99 76 ~~5~< 7~. :M'~HZ <~p. J~ tt/ *-<n'< _r. desde ~za, y le votv!6 acompanando à Francia. Murid por fin en Rerpinan et dia ~3 de Agosto del ano de 8t y conducido su cuerpo à Gerona, fue sepultado:en et presbttedo al lado del cv~ngetto. El capi- tulo ~obern6 ta sede vacante, y cn24deagostotïotnbrô vicarios. Tiene aniversarios por Ïos cuales rec!bë la obrahoo sueldos, y una pension de cua'* ttb libras barcetonesas. CAPÏTULO Hî. Obispos gerundenses y~û ~ï~. ux. FRANCISCO DE BLANES J.ristisima y fatalfue la salida del siglo i4 para la iglesia de Dios, y nada habia mejorado en la entrada del sigto 15, como puede inferirse de b dicho. Duraba el cisma sin que ninguno de los partidos quisiese céder. Uno y otro ate~aban razones ptausibks de su obstinacion y contaban en su numéro hombres. eminentes en virtud y sa:bidur!a<; pe* ro sin embargo, si~uiendo tos pasoside tan funestocigma,~ë echa da ver que ia.pomtica~y et intefës eran tosocuho~ re' soctes que to movian y HM'ba. ban todo. Por!8nen'i409M jt~tt~d com<zihë'd~sat~en<" de se décret~ que Benedicto XHI y Gregorio XII fuesen declarados decaidos del Pontificado, y reconocido por legitimo Papa Alejandro V. E! patriarca de Alejandria fue el que en e! dia del Corpus pronunc!ô en alta voz la sentencia ante e! couc!tio y pueblo, à quien se dej<~entrar à oirla. En etta se declaraba que Benedicto y Gregorio eran notoriamente c~màncos ~utorps de cisma, hereges y perjuros. Et recibimiento que iuvieron en el concilio los enviados de Aragon por el Rey, los cuates se'presentaron à pedir aud!eocia en la sesion diez y seis, te'- nida(,el dia fade Ju<Mo, agfid tes ahimos de tosaragoneses y catalanes, y de este résulte el que Benedicto. siguicse ejercieado ia autoridad pontifical. Asi es que muerto et cardenal

100 de Gerona, nombre para sucedprte à Francisco de Btanes (chyo arbol geneatôgtco describe targa mente ei R Roig), segun lassinodaies, y confirma et citado escritor, aunque et sefior Pont!ch dice que le etigiô et cabildo. En 1386 era canôni~o de Gerona en la primera visita de Angtcsota, y en la segunda hecha en 1404, arcediano de la Selva. Fue canciller del Rey D. Martin. En 8 de Octubre de 1408 tom6 posesion del obispado; pero muy luego fue promovido al de Barcelona y puesto en su lugar. LX. RA!MUNDO DE CASTLAB, Ô CESCATH.AR. DM~l409,A<14i5. O~pM J~ de ~ G~o~ "f ~o f~~v ~~r t 77 t t Diciembre d~ 83. P!J!6 la con' firmacion à Urbano VI y to' m6 posesion entre 27 de Mayo y t de Junio de 84, aunque se ignora el dia. No quiso reconocer!e el Rey D. Pedro, y vacô la abadiados anos. NactO este no reconocioicnto de que habiéndose propuesto el Rey la neutralidad entre los etegidos Papas, y dado comision à 60 La aplicacion é investigaciones de D. Roque Otzinellas, monge de RipoU, nos proporciona noticias con que suptir la escaséz de los episcopologistas. Profëso Raimundo en et monasterio de Rippott el dia 7 de Marzode i37i,y muerto el abad D.Ga!cerando de Besora, le etigieron los monges para sucederle en ~4 de. su consejero y alguacil Francisco Munoz, pat proceder contra los que se inctmasen à alguno, sabria que entre ellos estaba et abad Raimundo; y asi es que dicho alguacil mand6 que no fuese reconocido por abad. Nombre en 20 de Julio de 86 à D. Fr. Francisco Bezet, pero dtccse que fue f~~ wpd~ ac /o~-mmy, ta que quiere decir, que no entro en todos tos derechos, acaso por no mezclarse et Rey en la esphituat. Lo cierto es que Ra~mundo gobernaba otra vez el monasterio el dia i4 de Junio de 1388, y siguiô hasta <4( 8. Fue muy literato, y se dedicô particutarmente at derecho candnico, y casi todos sus libros eran de esta facultad. El ano de 95 los regatô al mona sterio juntamente con un bàcuto y mitra muy preciosa. Merecen copiarse las primeras c)àu*

101 @'<<f ~< canonici, <? a//<mm ~?M~/<t~MM ~~M~ & in C~W /M~0 <C/Mm P/TOJ/<f Agia 0~~«/'NMJ <S' pm~/m~y mullo ~m~o~ <S~ex ~0~ <M~f!a~~ Dei ~M~/<! ad di.tam MOJ~aM Cenobio, (S? H~~MCnunc nutriti <S' alimentati de fructibus <S? ~M~ ejusdem ~<<Min dicta ~OM.0 ~MNM /n "f~- ~y publicis studiis in artibus d~~«~prcw~ ~M- ~f fn~.c/~9~ ~MOf<') <? ~M.T~M<! COMMO~ /M~M~ assecuti ex ~M/ ~MfttWM nos fore obligatos ad fc~y/~m~/om~m ~MM ~<!M po~mmm <S~ po~<?r~mv/ C/Mf<t«M ipsi ~f(w<t~<t<0 Mereci~ particutares favores y dtstinctones de los Reyes D. Juan y D. Martin Il, y amhos te Haman su consejcro en dos privikgtos concedtjus a) monasterio, uno ano de y otro ano de 97. En et de 95 asistiô at concilio provincial de Tarragona, donde pt'otexto, por habëfscte convocado, no solo por autoridad apost6!ica~ siao tambien ep~copat, te que 7!t F~«~M~ 7~< Z~t~f~ C~. ~?. Km aris~s.~ssawa r. lit. sutas de h donacion como dijo ser contra!os privilegioe prueba de su carrera tuerana, detmonasmrio.defendiôacer- y de afecto al monasterio. ~M~M~M, dice, ~Mo~ pmfricia nostra /«/WM pf< O~WM praedictum in ~~0 tttnamentetosderechosdeéste, y protêt cuanto pudo & tes vasallos dei mismo, para aliviarlos de ta contribucion d donativo exigido por el Rey D. Juan con motivo det matrimonio de su hija Infants Dona Juana con et conde de Foix. En su tiempo se adelant6 mucho la obra del ciàustro etnpezada en el de su antecesor, pues se hizo la parte del refectorio en i390, y la de la ce- Ilereria en 140i. Pedro Mieres, maestro mayor- de esta parte, y los picap.-dreros eran todos de Gerona, y ~anaban el que mas cuatro sueldos de jurnal, y el que menos dos, y tardaron onco 6 seis meses. En el an) te <408 te hizo Benedicto obispu d~ Elna, y de alli fue promovido à Gerona. Tomô posesion en 9 de Enero de i409' A poco tiempo se supo en Gerona que Benedicto XIH se hattaba en Medifia, à hora y media de Gerona y et senor obispo mando que concurnesen à ta catedrat con capas, adornos y cruces tevantadas las cuatro ordenes mendicantes de Dom!nicos, Franciscos, Ca~metitas y Mercenarios. Les prélados de estas asmtiefon ai ca-

102 Obispas de G~oa~ en et :t7~ 79 de este documente, y dice asi: D~ ~OWJ qua fuit /C~~ MM~~M~OM~~<0~~<m<C M. D. N. y. ~M~- M<p 8 mensis D<*c~M~~ anno à Nativirate 1412, <?< Anade e! senor obispo, que en vista de dos cartas det Papa para entregar à!a A!jama, env'6 un recado à los judios con iutervencion del notario, y que se le prcsentaron los arriba nombrados: Acra <p~m diei ~<0 post tertiarum G~M~CMy~ Eecleshe ptilsatio- WM ipso R. E~wco~O suo Pa- /<0 Episcopati procedente, iterque ~M</M ad ~<MM Cathedra/em Ec~MM ~a~mm~~c bildo 6 junta que se tuvo en la tesoreria, juntamente con otros que concurrieron tatnbien para salir à recibir con et obispo y càbhdo à dicho pon- Hnce. En esta junta dijo y espresô et senor obispo, que solo para aquel caso singutar y nun* ca visto en Gerona se concedia à dichas conaunidades ir con cruz tevantada fuera.de sus iglesias, cementerios y ctau* sura y en eho conviaicroa los preiadus. Sucedi~ esto els4bado 20 de Julio de 1409 despues de visperas. En et Manual desde i4ii ai 13, num.5, despues del fol. 99, hay un cuadernito en 4." donde se halla una carta de Pedro de Luna, dicho Benedicto X<H, fecha en Tortosa a 7 de tas Catendas de Diciembre, ano 19 de su pontincado, dingidapor medio de nuestro obispo la Aliansa (acaso Atjama) de tes judios de dicha ciudad sobre ciertos capitulos relativos a ta fe cat6lica, que no dice cuâtes son. Los judios los recibieron de fodillas en sénat de respeto y obediencia en cuatmo dëpenda de chos. Los judios no nbrados alli son BaMStruoh Maestro, Azay Toros, Nassim PcMer, Ja<ïuda Atfaqutm, y Btwastfuch Jo. seph. Es oa~bie ei ~ttoc~pio pro ~M<tf«tM fo~mh~f ipsius ~M ut moris est C~< ~a~ ~O~M? non ingresso ferreas r~ xias per ~M<M~M~Mw ~<<P ~F ~<'<M~<P <OfM~- ~CM~, in quodam patio sive p~~wm/acor~m <~r~ rexiis à parte exteriore personaliter existente. Hallamos que fue uno de los elegidos en 14 i 2 para concordar los pretendientes à la corona. Tambien ie eligieron para embajador alinfante D. Fernando de Castilla, en quien recayô ta corona. Es de creer quercsidiese al tado de Benedicto, pues muriô en Vatenda de May~ de 14~ $,

103 80 ~p<r~ JMt<~ 1" ~~r~ < ~7: ano en que estaba ath et supuesto Papa. El cabildo supo su n~erte et mtérco~s primero despues de haber ocurrido y administra la sede vacante. LXI. DALMACtO DE MURO. ~y~ 1415, hasta i Poco tiempo estuvo va. cante en esta ocasion la silla de Gerona pues en 9 de Diciembre ya la ocup6 Datmacio de Muro, de noble Hoage, quien, segan D':ago, era de los senores de Albi, y segun Roig corria por sus vt:nas la sangre de los condes de Pattes. Fue varon de mucha virtud y letras, y por todo mereci6 ser canônigo y arcediano mayor de Gerona. De esto ùttimo se halla documento en el Mmuat de t4l3& 17, fol. 152, como tambien de que tomo posesion en 18 de Diciembre, y segun FeUn en Setiembre era ya à to menos electo, pues acompano àt Rey en el viage que hi~o à Perpinan à verse con Benedicto XIII Segun cuenta Zurita Hb. 12 de los Anates, cap. 63, se diô poder en Barcelona à 10 de Julio det ano de 16 à los.tembujadores que iban al concitio de Constanza, y entonces estuvo Dalmacio en aquella ciudad) y como uno de los favorecidos por Benedicto représenta con los demas prêtados a! Rey que tuviese à bien oir a Benedicto y & su parte, y que le restituyese la obediencia~ y se comuotcaseo à su congregacion que a)!t estaba junta en Barcelona las causas sobre que eovtaba à Constanza sus embajadores; y en fin, que no se quitasen tosbastimentosaî Papa. El Rey respondtô en ter' minos, que los prelados tuvic" ron que desistir, y los mas se fueron apartando poco à pôco de su afecto à Benedicto. Nuestro Dalmacio votvi6 à su iglesia, y en el ano siguiente hizo la visita de ella segun se halla en el vicariato. En el de 18 vino à Espana por el mes de Abril Alaman Adamaro, Pi sano, cardenal de san EuMbio, y juntô concilio en Lërida para tratar de la deposicion de Benedicto y del modo de hacertx. Asistio a esre concilio nuestro obispo, y asociado suyo con voto el arcediano de la Selva Dalmacio Baset, segun se lee en DenCalzada citado por Pontich, à quien debemos un largo diatto de todo!o dicho

104 O~w <~ G~oMa ev vvr v vvmwv M G. ~]~ 8i y ocurrido en aquet concilio, pre<etttcs no pone al de Ge. que se halla en et archivo de rona. Con que ho) inclinamos Gerona lib. titulado Den Cal* t Fet'o, y dejatnos <t Dca Cat* zada desde la pag. 359 hasta zada y à Ponttch en~este punto. la 45 i, el cual diario si no 62 A 6 de las catendas de esta escrito en latin ciceroniano, es tan menudo y exacto, la silla de Gerona por promo. Agosto de i4i9 quedô vacante quj honra A su autor por maa cion de Dalmacio at arzobispado de Tarragona; pues aun" de un estilo, y que Dios mediante verà algun dia la luz que el Rey suplic6 al Papa que pubt!ca. HaMendose empezado diese este arzobispado alobispo de S!gnenza, no acced)6 a las sesiones por Octubre det mismo ano, no sabemos de ta suptica, y -le d!o~ à Dalmacio. Coasta la vacante en et ddnde pudo tdtbar FeIM la no* ticia de que en el mismo se ha- tiempo dicho, pues tom6 posesion y gobefnô desde e) 8 et Haba de embajador en ta Curia romana Dalmau de Muro, cabildo. Siendo arzobispo de obispo de Gerona, solicitando. Tarragon~ se cetebrd concilio para et Rey los castittos de en i424contfa Gil Sancho Muooz, que siendo segun dtc@ Monzon y Peniscola. Ello es cierto que el comisionado dei Pontich capiscol mayor de Gerona, y segun Zurita natural cabildo de Gerona autor del diario citado, fue el que present6 los poderes de au cabildo. celona, fue electo Papa, al que de Teruel, y canënigo de Bar- Lo es iguatmeote que este autor hablando de los asistentes, rfa Clemente VIII. En d ano Uamaron sus fan~ticos e)ec[0< dice: Pro Gt'r~ /o prior mismo vino enviado por el Rey ~<0'<ï e<w.m/~<m pfpcm~~of de Aragon al de Castilla; y d Petro Brm~M~~ t~ despues de at~un tiempo fue S* licet ~M<< r~«~ ~?- trasiadado à Zaragoza. Enviô)e et Rey D. Atonso a Pa- ciale Mt~a~MM per fom~- ~apw j«m ~M~~Mf < Aoc rts donde adquiri6 la hermo. non se F~r~ feci quod sisima B!bt!a de que hablamos ~«MM pfo~f~pf~m /M~ (fuerit) ob honorem Bc<<f nuscrito del siglo XtH, con eualgo en e! tomo anterior, ma- Episcopi admissum. Es mas, Mertas de terciopelo verde, y que contando antes los obispos cuatro n broches de il -à' y~z~. T~M. yr~f~ '1' oro que se L

105 82 JE~«S«&h~, ~r~f. Z~M~f. Cap. Iff. ha creido sih examen ser dadiva de Carto Magno. La dejo vostra pfmencia." La dicha de- memonat fa~a tegic davant Dalmacio en su testamento ài d!cator!a tiene la fecha de la santa iglesia de Gerona, Abf!t de Tàmbien favorectô mucho Boades, como que la cobrô en i456, y la conserva y debe conservarla con to confiesa él mismo en el libro todo et aprecio que* se merece 1 de los hechosmititares de Cal tatuna~cap.4." to material de la obra. Segun afirma el M. Roig fue muy aficionado à la historia y à los LXII. que la profesaban â los cuates socorria con gastos considérables, sabiendo como tan doc-' ANDRES BERTRAN. to et provecho incomparable.dm<~420,~<!i43i. que de estos trabajbs se saca. En efecto Tomich dedic6 su Memorial de las conquistas de G!M%«à Dalmacio, y en là dedicatoria hace un elogio suyo, conforme à!o que anrma Roig. Dice asi Tomich. "Senior molt reverent pus à!a virtut divina ha plagut de inriqmr é dotar vuestra Senyoriadectara memoria segons se demostra per obres manifestes: les quats tots jorns florexen per raigs de aha recordatio. E per tan Senyor comen vos habiten tantes virtuts que en totes coses vostra Seynoria coneix los defalliments qui son en les obres qui à vos Senyor son presentades, presente to dit memorial a vostra Senyoria, à la quai suplic que faça à mi tan singular gracia que to dit 63 Como en tiempo de revoluciones tanto politicas como religiosas, obran las pasiones y callan las leyes, no dcbe estranarse ver atropellados los cànones en Hnes del siglo pasado, y buena parte del que se le sigu!6. Las trastacioaes de unos obispos à otras iglesias eran bastante ordinarias. Acabamos de ver & Raimundo de Descatllar pasando en un momento de Elna à Gerona, despues de haber visto à Francis~ co Blanes ir desde Gerona à ocupar la silla de Barcelona; y aun estamos mirando & Dalmacio sentarse en la de Gerona, y desde alli a Tarragona, y luego à Zaragoza y gracias que en esta revolucion no les echaron del reino y despose-

106 O~M&G~<w~ u 83 yeron de sus sittas. Benedicto habia hecho muchos obis- desde Barcelona & Gerona 64 -Traslad6le Martino V en pos, y (es preciso hacer just'cia) sus clecciones eran pot!o comun de sugetos dignos de las tnitras. Fue uno de estos Andres Bertran, hom* bre sabio y de profundos co. noc!tnientos en las lenguas orientâtes, especialmente en la hebrea y caldea. En las dtsputas ptibiicas que hubo en Tortosa el afio de 1413 entre cat6licos y rabinos de la corona de Aragon para itustrartos y convertirtos, encargô Benedic* to à Andres la terminacion y explicacion de las dudas tocaa' tes à la version de la Biblia, prueba clara de sus conoctmientos. Pôr ellos le h~o obispo debarcelona, y por elejemplo que dieron los ~mosos santa Marias, y à résulta de las disputas frecuentes y sermones de san Vicente Ferrer, se convirtteron muchos judfos. Zurita. dice que Andres fuë uno de los converudos, aunque ni Diago ni Roig, ni Pontich hablan de semejante cosa, acaso por efecr que no era'honorifico para'tas si!!as episcopales tener obiapm quehubiesen sido judios; pero los célebres santa Marias tambien!o fueron; por no tr & buscarios à los apostotes. 1420, acaso para que trabaja" se en la conversion de los ju- < d<os de Gerona. Hay memoria de él en casi todos los anos que le damos de obispado. En el de 2 se hizo y Hrmd él el estatuto de provision de benebcios, pavordias y patronatos, En de 24 se balla ci de salarios de los que et cabildo envia fuera con atguna comision.,y otro para que no se digan responsos de difuntos en los cementerios en los dias festivos. Eh el de 27 se réservé et cabildo dar por si licencia à los oficiales que tuviesen que salir fuera de la ciudad. En el de 23 dectarô et cabildo que ta presentacion y patronato activa de los cuatro arcedianatos, sacristia mayor, precentoria y abadia de san Fetix pertenecia ai senor obispb, y este por.su patte dectarô que anicamente 'pddia dartas à canonigos actuatmente prebendados. Se hattôenetconcitiodetarragona contra..gil Sancho Munoz. En <t anode3i votviôaocuparta silla de Barcetona, pues à 3 de Octubre de dicho ano tomd posesion de!a vacante el arcediano mayor con titulo de vicario, é wice'adtnmummtdor, i

107 !ona, y tomô et hàb!to de predicadores en dicha ciudad, cuando ya era de bastante edad en i403. SobresaHô en virtud y tétras, y en atencion â esto el Papa Martino V le hizo maestro del sacro cio, o~cio anejo à la pala- orden de predicadores. Este nombramiento fue en i4i8, à los i~ de hâbito. C'nco afios despues le d!6 el obispado de Rosano en Cerdena y s!gmehdo el prurito de las traslaciones en el afio de 29 le tras-!add a Etna. Hecho Cardenal por el mismo Ponttnce, de)6 dettamarseobispo, y tom6.et tituto de adnunistrador y con él se halla en documentos idet 6 de Agosto de i430. <Nombràdo por Martioo, y mherto éste te d!ô pôsesion del cardenatatb Eugenio IV en 4 de Juiio de 3t. Al princip!ô fue contrario a este Pa- ;pa;.pem!uëgo seadhinôà 84 JE' ~f<t~, ~«~. ~~MT~ C~. 7?X nombre dei del cardenal cardenat Casano- Endicho ano de3l ledi6 enadministracion perpétua el obis va, à quiën se coo6ri6 ei obts" pado. pado de Gerona, y le conorio LXIII.. LXIiL ta posesion el arcediajao Datmacio Raset. Tuvo tambien D. m. JUAN DE CASANOVA~ en encomienda el priorato de Besa!u, de la ordco de san DM~ t43i, ~a~~at i436. Agustin con ~00 florines de pension Chacon dice que fue 64 Era natural de Barce- cont'esor del Rey Don Atonso y Echard le hace tambien en e) aiio de 20 penitenciario mener apomético, juntamente con el magisterio del sacro palacio; y entonces fue cuando te di6 el Papa el priorato de Besatu. Zurita en et itb. 14, cap. i4 dice, que tratàndose ya de eleccion del sucesor de Eugenio, et Rey anteponta à todos los Cardenales que eran de su devocion para aquella dignidad, al Cardenat de Fox y A Don Domingo Ram, Cardenal de Lérida y a Don Juan de Casanova, de la orden de predicadore?, obispo de Elna. Se dice que escribid un tratado de la potestad del Papa. sobre et concitio, y dos contra los que ltama cismancos de Basilea. Don Nicolas Aotonio no hace tneocion en $u bib)t0teca de <at aucor ni de sus escritos, acaso por ser inédite. Echard sospecha que podrân estar eo la biblioteca

108 O~M <<?<3<'f<MMTM ~j~ < 85 UtF tando actas de e!!a hasta el 28 de Marzo de 36, no c<: (a. cil dar tanto crédito à Diago como 6! parece exigir. A ~oco tiempo dé dicha posesion ~cg6 à Gerona ci Arcediano Datmacio Raset, que habia estado en las cortes generales de Monzon y à su tiegada el cabildo le concediô el gobierno del obispado, despues de haber formado una concordia, en que se determind quecnto sucesivo gobernaria si estaba presente at vacar la silla; pero que si estaba ausente el cabildo abriria la sede vacante, y la continuaria à pesar de que viniese despues el Arcediano. Es la concordia dei 9 de Abril de 36. No debemos pasar en silencio que el senor Casanova fue et que excomutgô à los de la ciudad que exigian de los cc!e- Stàsticos derechos sobre pan, vino, carne y los déclaré incapaces de obtener beneficios de la ctudad, y feudos de la iglesia hasta la segunda generacion. Se tratarà de esto en las noticias de su sucesor. vaticana, y que podr~n no ser tratados distinros. El mismo Echard dice que convienen,todos los que escribendee!, que mûrie en i-t36 aunque discrepan en el dia, Hjàodote unos en 24 de Febrcro, y otros en i." de Marzo. El senor Pontich la pone en 18 de este, anad~ndo que!)eg6 à Gerona la noticia en 9 de Abril. Es bien extrafio!o que dice Diago en su historia de los cpndes de Barcelona, lib. 3, cap. ~2, y es que en unas actas del cap!tu)o de su or-.den celebrado e~ Sanguesa, y et vlô, se halla que mur!ô en Barcelona cerca del ano de i436 ~ac esto es /p cierto,,anadiendo que Panvinio y otros afirman que mur)6 en -Florencia donde se halla su sepulcro y responde que fue otro Cardenat mas antiguo de la misma nac!on nombre, apellido y orden, to que seguramente séria buena casuaiidad pero esto interesa bien poco à la historia edestàstica. Sin embargo, conviene advertir, que no habiendo tornade el capitulo posesion de la sede vacante o no cons-

109 86 J~po~ A~M~, 7~ &M. Cap. III. LXIV. BERNARDO DE PAVO. Desde 1436 hasta i En documento del ano de i4i7 consta, que era ya entonces Bernardo candnigo de Gerona, pues nrmo en la visita hecha aquet ano por Dat< mac'o de M~fo y en et de 24 se te halla vicario de Don Andres Beltran, en el convenio hecho entre éste y el cabildo sobre los patronato~ activo y pasivo de las dignidades. De un documento hecho stendo obispo consta, que antes de serlo llevaba de vicano 25 anos de manera que debi6 entrar en la vicaria el ano de 2i por esta cuenta. Tom6 posesion det obispado, no en 18 de Enero como dicen las sinodates, pues queentonces vivia el Cardenat adm!nistrador,y si en 18 de Junio del ano de 36. Como testigo 6 parte de las vejaciones que se hacian a los ectesiàst'cos ext(;!éndo)es por cada libra de carne tres dinecas, por cada azumbre de vino tres sueldos y cuatro diacres, y por cada tat de trigo en harina quin- ocho dineros moneda de Barcelona, de acuerdo con el cabt!- dorecurno at Papa Eugenio, pidiendo renovase el decreto de Juan, Cardenat de la Sao" ta Iglesia Romana, y administrador del obispado, el cuat por los escesos dichos en union con el cabildo à todos y à cada uno de los que habian puesto semejantescontribucio. nes les declaraba incursos en las penas puestas en tas constituciones provinciatcs contra los perturbadores de las tibertades y privilegios de dicha igtesia, y ademas los inhabilitaba para obtener beneficios, oncios, honores, canonicatos y prebendas 6 prelaturas hasta!a segunda generacion &c. El Papa en data desde Bo!o'- nia, y fecha de 17 de las ça* lendas de Setiembre de 1436, seis de su pontificado, cnviô un breve at arcediano de Jàttva en la santa iglesia de Va-!enc!a, para que examinando si eran verdaderas las quejas presentadas à S. S., ratinca~e!o determinado por el Cardenal Juan, y to anadido por el cabildo. Véase et apéndice ndm. 33. Renovdse en el afio siguiente el estatuto antiguo para que los canomgos fuesen de genere militari por parte

110 O~pM G~<)~ M <.1-- J_ l't' 1. j~o 87 seputtar à todos los caaôoi. gos y presbiteros, llevar sus cuerpos dcsde casa al tdmu!o, y cubrirtos. 4." Deben cetebrar sesenta misas por cada uno de esta manera. El dia del entierro cetebrafàn dos frailes dos misas por el difunto, y asi sucesivamente otras dos cada dia por espacio de rreinta. 5." Por cada difunto deben hacer un aaivefsario en el cabo de ano; y notar y leec en su calendario la muerte de cada uno, diciendo o~~ ta. lis,y celebrar et aniversio en aquel dia. 6." Cada sacerdote del convento d!rà una misa, el no sacerdote un oncio de de padre y de madre. Tambien en et de 53 se votviô à poner en vigor la hermandad y concordia que antiguamente habia tenido la catedrat con el convento de san Francisco, y porque hasta ahora no hemos dado noticia de ella; extractaremos aqui su contenido. "Bernardo por ta gracia divina, obispo de Gerona, y los caodnigos que se expresan en et documente, dan, conceden, senatan y vuelven al convento de traites Menores de Gerona, y à su guardian y traites, presentes y futures, h lectoria y funerales de las personas de cabildo y los demas derechos y obvenc!ones que acosiumbr~ tener, y por causas honestas que aqui se omiten se suspendieron. El tesorero les contribuira con todo sin otro mandato nuestro. Ellos por su parte tendran los cargos i." Et de hacernos hermanos generales de todala orden, y tener parte en todos sus bienes espirituales. 2." El guardian y traites estan obligados à tener à nuestra disposicion un maestro va- /M sabio en sagrada Teo' bgia para la lectura y sermones de la iglesia segun costutnbre. 3." Tienen obligacion de difuntos y los legos cien padres nuestros y otras tantas ave marias y se les exhorta à que to hagan con fetvor. Esta es la concordià que colocamos en e! aréndtce En 1438 reno~o!a constitucion de Berenguer de Cruilles, en que manda que los prelados y clérigos que rèciben caudales por establecimtentos, permutas, ventas &c. las pongan en el término de dos meses en Ja tesoreda de!a catedral de Gerona en arca destinada ya para este fin. No ser~ fuera de propo* sïto advertir que en las si.

111 conccd)ô sepultura à D. Juan de Pau y sus sucesores. Fundôaniversaiioy un benehcio en la capilla de su sepulcro. Eotro à.gobernar sede vacante Jordan de Avinon, arcediano mayor, 6 de ~~e- «~M, como firma en la concordia de que hemos tratado, y durô la vacante dos anos y ocho meses. Acaso es esta la vacante mas larga que ha tenido la tgtcs'a de Gerona; mas no fue por ptvtdo de sus derechos y obt~aciones pues luego ehg!6 à Roger de Cartiliano, canônigo de la misma, et cual no quiso de ningun modo admtdf ei obispa- 88 ~«~~j?~ 7~ ~JM~ Cfp. ifk nodales estân trocados tos numeros puestos al margen de pasaron los dos anos y tne" do, y en dares y tomares M esta consthucioo, y que en ses. Muno este hombre dij;'!u~ar del ano que hemos d!' no del omspado, por to tn!~ cho pone 1348, que son 90 mo que no te quiso el dia ii afios de atraso nada menos. de Febrero de 76, dejando Con et mismo zelo de que antversarto conventual y près* progresase la obra de la jglesia proroge et estatuto de tas Har de oro y perlas valuado biteral que doto coa un coanatas. MurM et dia 36 de en 212 libras, Hemos creido Marzo de 1457, segun consta det martirotogio antiguo, ria aunque no le contemos en deber & su virtud esta memo- y un documsnto de la secret4ria det ano de Fue se- el nameto de tes obispos. pultado en la capilla de san LXV. Pablo, en un hermoso seputcro que se halla at lado del JAtME DE CARDONA. poniente, y en la misma se D~c i4s9, hasta Sigue con el siglo la mania de las traslaciones y tenemos otra en Jaime obispo antes de Vich y traslad'do a Gerona por Pio H despues de la larga vacante que hemos dicho. Nada sabemos que hiciese digno de memoria en Gerona en el espacio de tres anos que estuvo ah!, des" pues de tos cuales fue ttasta" dado à Ur~et, donde acaso adqu!fiô mëritos para que le hictesen Cardenal. Parece que merecio esta dignidad no solamente por la sangre, sino tambien por sus letras y vk-

112 O~w de Gerona M *'tt ~7~ * J)r~ 89 v~ tudes, y ademas por la reco" po ascendiendo desde cano. mendacion dei Rey de Aragon. No tomd titulo alguno, dan à vicario générât de D. o!go a arcediano det Ampur, porque no pas6 à Roma. Parece que muri6 en Cervera deï obtenia en i4~5 y despues Bernardo Pavo, dignidad que Catalufia en. i. de Diciembre de 1466, de donde se inflere que obtuvo su ûhtmo obispdo cuatro a6os solamente. ~AW LXVI. Mo~BS MAKSARÏT. Desde i462, hasta Si la eleccion de Ja}- me tardo dos anos y naeses en ver!6carse, y si su obispado fue et de la tranquilidad y el silencio la eleccion de Margarit fue como el rayo ligero y su. obispado como el trueoo ruidoso. La primera no tard<) mas que horas en hacerse despues de la tras. lacion de Ja!me,yet largo espacio de 22 anos de obispado de Juan ofrece una aerie de acciones dignas de memoria. No parece sino oactdo pata vivir en continua acdon, y en todo descubre su genio de <ue(fo. Era bien conocido de todos su mérito literario, ademas de ia nobteza y virtud; y asi es que fue en poco tiem- ~J~M~. a obispo de Etna en i453. Juan Il Rey de Aragon!e nombre en i4s8 para tr à &- licitar y dar de su parte la obediencia a Pio tt, y con este motivo asisttô & ta junta de Principes tenida en Man" tua, y presidida por e! Papa para tratar de ta guerra coatra los turcos. Tambien se vaiid de él et Papa para la comision nombrada por S. S. a! Rey Doh Juan con el fin de que dejase en su antigua u- bertad et reino de Chipre. Tambien tenemos aqui trastacioo, pues ocup6 la silla de Gerona dejando vacia la de Etna, y tomo posesion en i8 de Febrero de i46~, segun consta en la secretarfa. Los sabios Bénédictines, autores de la Galia cristiana se in. chnan à creer que oo se verific6 luego la trastadon, y se fundan en que por las tab!as de ta Crassa se sabe que et afio de 66 hizo au! estatutos, que estaba ausente en el de 69, y aun se le cuenta en dichas tablas en 7~f y 79. A pesar de la autor!dad pajra ao- M

113 90 ~<!S«~T<t<~<, Trat. Of~. 7~. sotros muy respetable de ai- icomo acabamos de ver en la chos autores no puede ne- < comision!nier!n!os que el garse en vista de los hechos mismo obispo le daria el ca- y vendria con et à y documentos que Margarit tnonicato tomô posesion en el dia des- < Gcrona. puesdcsudeccton~detoque 69 Los hechos estan tam- en nuestro favor. Segun se innerc que estaba en Gero- tbien na ni tampoco admite duda 1refiere Zurita,'Hb XVII de et que en 26 de Mayo de 1462 ] los anales cap. 35. la Rei- sah6 de Barcelona en li se hizo una comiston por el 1na senor obispo y canômgos à de Marzo cie 62 ton fin de ir Juan Sarraino Capiscol, à Rogeno de Cartel y à Andres Ampurdan por prevenir los al peligros que estaba~ aparejados. En e! cap. 36 dice, que Alfonselo para que atendiesen à la guarda de la igtesia la Reina se fue à Girona, a y tesoreria, y de las personas donde se hama puesto con la de la Reina Dona juana y del gente que sepudojuntar.a 23 Principe Don Fernando, que de Marzo. En el cap. 40 a&f* habitaban en el palacio eptscopal, como veremos luego. de Pàllàs fue mandando cl ma que Ugo Roger cood)? Es innegable tambien que ejétclto que sali6 de Bàrcelona en 29 de Mayo y que to- cuaodo en i469 tom~ à Getona el Duque de Calabria, rnade a la manp Hostatric, yjurô los privilegios, et opispo dt!ac6 puso su campo sobre Giroaa, por mucho tiempo por. haber A su poder la Ret<na y al Prhctpc. Etnpez6 e! el prestarle el juramento, como consta ea la secretaria, conde à bâtir la ciudad y Notario Roca, fol. 73. Aua aunque la defendian vauer*!os autores citados nos dan temente los Gironeses y v~ argumento contra ellos. Dicen que en 20 de Abril de 6i, cerraron en eua para de&n< rios cabaueros que se en'' estando vacante la vicaria der a la Reina y à su hijo, perpetua de Ripasaltas la dio* entr6 el conde y la Reina Margarkâ Andres Alfonselo pudo apenas'rettrafse desdé por presentacion del abad de el.palacio.del obispo & la Gironella. AHt se htcîeroa fuer- là Crassa, 'y si e! presentado es canônigo de Gerona en 62, tes los defensores, y rechaza-

114 O~M G~PM en el siglo Jf~..1. 'II «Il ron con vigor a tos enemigos. Segun se sabe por.una dectaracion de testigo ocular, la Reina, Principe, obispo, capitulares.y demas valientes, fueron atacados en 6 de Junio, y libertados el dia de san Apolinar, que es a 23 de JuHo, sitio notable y largo no menos que gtorioso para la fidettsitïm Gerona. Con la misma constatmia é iguat valentia sufrid et~hoque puso en 8 de -Mayo de 63 Ruiz Diaz de Mendoza, el de 67 puesto por el duque de Lofeoa, titulado primog6n!to de Afagoo, y et de 69 por et duque de Calabria. Que estuviese at!i en todos Margarit se!nhefe de que en 28 de Octubre de 67, anoen que la. acometid et duque de Lorena, el obispo tom6 juramento al Rey Don Juan de Aragon, y et dia. de sao Narciso le dijo la misa mayôr. Mariana eo et tib. 23, cap. i& dice: "cuando et duque votvt~ con su ejército sobre Gerona et esfuerzo y d'hgenda de D. Juan Me!guer!te obispo de esta ciudad y de los otros capitanes que dentro estaban, maguer que et petigro fue grande ta ciudad se defendio. 70 No podia menos de co- ~t aocer et Rey et valor y mëritos adquiridos por e! obispo en favor de su esposa é Mjo, sin embargo que no s!ngu!afiza à ninguno en las honorificas cartas que escribi6 à los de Gerona dandotes gracias. Asi es que como à persona de su confianza le ttamd à la junta que tuvo en Torrue- Ua de Mongri para proveer à la defensa contra tanto enemigo como te.acosaba. Tuvose esta junta el ano de 69; y en el mismo, sin que arredra* son à Margarit los peligroi, se propuso recobrar la jurisdicdoa cruumal de que en tiempo de Don Bernardo de Pavo su tio se deshizo la ig)esia sobre Corsi y san Saturnino por precto de 18,000 sueldosque habia costado antes al cabildo. Para esto pidi6 consejo at cabildo, y éste decrctô que se recobrase pero bajd el supuestb de que et censo que la obra de!a iglesta tom6 de dicha suma y los réditos sirviesen para renta del beneficio primero de san Pablo fundado por el senor Pavo, y que fuese en satisfaccion de igual'6 mayor: cantidad que et senor ob!spo Margarit debia at senor obts" po Pavo su riq. Se hizo el con-

115 tratar de alivio pero nada pudo adelantarse, actes por et contrario et obispo atendtendo ùnicamente a ta necesidad ur- 92 E~«3<t -o- tr~n~, 7 7 2?~. ZJH~f. C~tp. f/f. trato entre el senor obispo y el Principe primogénito, y et senor obispo con firma de la univers!dad de san Saturnino, y se recobrd para la mitra dicha jurisdiccion por genustma, mandô que sueldos, de propios de la mitra y 4000 que diô el senor obispo, todo to cual confirm6 el cabildo el ano de 70, librando tuego à la obra del censo. En Mayo de 74 escribi6 que habia recobrado à Corssà pero al aho siguiente se rebelaron los del pueblo y poniendo un cuerpo de 2000 hombres pas6 attà, y los volviô à sujetar; to que comun!co al cabildo verbalmcnte en 6 de AbrU del mismo ano. 71 Las sangrientas guertas sostenidas con furor obs" tinado en Catatuna casi todo et tiempo del pontincado de Juan, le atrajeron mil sentitnientos. En el ano de 69 tuvo uno grandisimo por el incendio del Secretariato con todos Jos procesos, con grave dano de las rentas ectesiàsticas.ocurtiô esto en la noche del 22 de Diciembre y no se pudo averiguar quién habia sido el autor del incendio. Consecuencia de tas mismas atteraciones ëran los impuestos, que el clero no podia ya Uevac. Juntdse para se contribuyese cort tres sueldos por cada hogar; y auoque este mandato io hacia en su obispado por orden real, hubo quejas, y en otras partes prisiones de ectestàsncos. Tem!<t en el afio de 70 ver atacada otra vez a Gerona, y puso en salvo en!a sacristia de Tarragona varias alhajas y ropas ricas de la iglesia. En este mismo ano ocurdô un lance en que man!festô su espiritu y zelo pot la inmunidad ectesiàstica. El capitan Juan de Sarriera, sobrino suyo por estar casado con una sobrina.ttatnada Yolante, habia puesto preso à un beneficiado de san Fe~ lix y à otro clérigo. Rectamolosel obispo, y no queriendo cedertos el capitan, pubt!c6excomuoion contra él el dia 23 de Junio. Hay mas. No habiendo quien se aneviese- a tocar la campana de entredicho, et mismo la toc6 detaote de mucha gente. El capitan era tambien duro como el obispo. y aunque eedid por entonces, votviô à poner preso lutgo otro clérigo, que era el pavorde de la Li-

116 <? vfi G~cw VW H M W O~w(V J~rvA w~?. < ~*t~<\ mosna pues con fecha del 29 de Octubre se halla monicion del obispo para que le entrega$e, à la que obedecio el capitan prontanmnte.conttquan.* do la guerra en el ano de 74, instd at cabildo para que contfibuyese à la reparacion de las murallas y &la defensa, to que hau6 alguna contradiccion en el cabildo por ta escasez à que estaba reducido. Yotvi<; instar et obispo cuando vm por sus o;)os el peligro pues en 28.de Noviembre se habia puesto en Bàscara coo su sobrino Sarriera alguna gente de caballoi y por mahdado del Rey fueron cl dia siguien- M à Figueras con ànimo de pasar en socorro de E!na, pese entregô actes, y otro taoto h!zo despues Figueras. En 22 de Enero de 75 recibm en Gerona a! Rey D. Juan que jba à socorrer à Perpinan. 72 Incansable el obispo en el servicio de su Rey, sam en e! afio de 78 con un bueo pie de ejército para la Bisbat, ya fuese para contener à los franceses, ya para sôsegar los ban" dos que habia en el Ampurdan, y ya tambien para defeoder a los de Corssa. Pid:o para esto asistencia y medios al cabildo y este a pesar de jr~ ~F/o -"n--.r 93 sus apuros y escascces se los concediô, quedando el se~or obispo muy a~radecido à ta, mafio fawr. Este tnovitmiento militar dei obispo fue a consecuenc!a de una junta 6 par. lamento tenido el afio actes en Gerona, convocado por su sobrino el capitan Sartiera, y presidido por el tio. Atti deli" beraron que paradefensa de la tiena se tomaseuonoveno, y el dinero, del geoera!. La corte de Cata!una se va)l6 de la Reina de. Nâpoles, lugarteniente det principado, para que estorbase aquella novedad, y auo pas6 à Cerona et obispo de Vich, para proponet la disotuciod de la junta; pero no hizo caso, y siguiô, a)egando por excusa, dice Zuri<ta, y à nuestro e&tendcf dan'' do Jas poderosas razones, que et enemigo se eatraba como por su casa que les era permitida la defensa de cualquier modo que pudiesen hacerla, y que si el Rey su Senor hacia!o que podia, ellos eran obti~a-' dos a hacer to que pod~o y debian. En i4 de Agosto del mismo aro de?8 se supo que et Rey de Castilla. D. Fernando, primogénito de Aragon, agradectdo Margarit procu- Mba coa S. S. que le biciese

117 94 i~m~.&mt<k~t, 7~~ Zi~t~ C%~7~. < t ~r't-. tt.~t~tr-t< cardenal y aunque no fue la gracia tan pronta, la concediô en el ano de 83, y le preconi. zo tat en i5 de Novtembre. Luego que se supo en Gerona; fue universal la a!egtia y se cetebrô con Te D~M, procesion gênera! y repique de campanas en todas las iglesias, todo!o cual consta.en varias notas y documentos pertenecientes à aquet tiempo. En et ano de 79 se hat)o en Barcetona à ta muerte de! Rey, ocurfida el dia 19 de Enero entre ocho y nueve de la ma" fiana, segun et escmbiô al cabudo, y sucarta se haua por estenso en et $ecretariato, lib. de Nôt. del ano fol. 346.?3 Eotrando à reihar el Rey Fernando, quiso apresu* rar el benenc!o pedido ya al Papa para Margarit, y para hacede ver que no se empënaba por un hombre que se queria honrac con el capeto, y si que podia darte honor, le tnandô pasar à ïta~a et ano de 1483 en calidad.de embajadot suyo, con et delicado enkargo de term'nar la guerra entre el Rey de N&potes y el Papa. Logra'do este fin, tan digno de un 'obispo, strv!d de mediador para tratar de una liga entre los Principes y Potcntados de ttatta. Entonce~ conoctô e! Papa su.mer!to, y!c creô cardenal con et tku!o de santa Batbina, y ëi qutso honrarsecon ei~egerona, poc natural 1del pais, y por io mucho amaba su ciudad. Su que creacton se hizo en la séptima de Sixto IV en Noviembré de 83, de~dond&se dednc<ej& equtvocacion de D!ago, et cuat atitma, q~ et cardenat de Gerona bendijo la primera ptedra que se puso en et mue" lle de Barcetonaen e! ano de ~476. Pudo poner~e y bende- Ctrta et siendo obispo, mas nô siendo cardenal: No podemos pasar en silencio una nottc!a que manifiesta et esptrku del sefior MargaTtt. En 17 de'enëtrode 1480 escrtmô à su v!ca-.rio A!tbns<;to, què el dia 14 se habian hecho loscontratos ma* trimoniales de su sobrino Vi* Janova con la hija del senor de Foxà, y que en caso de no'tener hijos mandaba que se festituyese et dote a tos an~efsa* rios de la catedral. La misma sustitucion habia hecho en i~ de Febrero de 79 en las cartas de dote de su sobnna Constanza de Guimer~, y no me~nos en la de la senora Sinisterra, y de la sefiora Sarriera, a las cuales senam 30,000 suel-

118 <~fm ~t~~j~~ <~ w~ G'~fCM ~<~W~MM M ~/c 9S dos à cada una y que no te- CI Chacon mun6 en Rpma en S n!endo h!jos queden eo ia mi- d< de Nwiembf~ tad y la de 84, à bs 80 ûtra-mitad se agre- d< deedad, at)oqhcc!tfos ponea gase à!os aniversarlos. Siendo st) su muerte el dia 9, y Otro: et cardenal gobernaba al mismo 2: 21. Despues dei25 a~os puso tiempo ta~ igjesia de Çerona y st; su desoendiedtejutio'motm et! ta PacMase en Sicilia. Seguo MN&~oJes ehiguieater~pit~o~ ~j'- ~.t j. '.L; il JOANNÏ MOLES ~ÀtMrTAE ROMANDE ECCLESÏAE CARDINAM CERCNDAE IBERÏA ÏLUUSTRÏ GENERE ORTO, ELqcUENTfA~DOGTtttNA~'PIETATEMStGNr; S~ÇO'RÏ)m intër ~t~cm PONT~CEM NICOM~M V~.EL AMEtONSt~ &EGEM I. SUA SOLERttA SEDATIS; REGUMt A!RAG~NtA.BËT CASTELMË At)MST. 'M~xJ ~ui&'n/;et' AUOS~ES.ËT' r ~i~hbuc~adeorumbem~pacanoaûratom, ATQOE MAtJCAE PACIS COMPOStTÛRÏ v'~ulïus MOI~S.. i. ME TAN'nVÏRÏ~UAE~BNTIB~: MEMORïA PERmET'POST AM~ i 'l, 'xv~ 'P.'M~ DC.VIL RpJ)t'AE',ttTD.GEM'AMÏStTNONÏSNpy~ ANNOMtCDLXXXîV. E! P. D!ag6 dice que f~e sepultedoen saota Mafta de Pô-. gar cotftespôodieote en otra obras HteràHas teodràn su!u- p~yqu~ntaod~ 'tt~s!~ t pàipt~ AQt4! basea to dicho pafa tqu& itomûzea~e tto exa- d~em~ ~emn~~aoe ~t~ Eta~ ttcutttt~ eh~ 6!f~nM~ Mitb~, '~t& ooti~s dû sa~ t q~~eaba~s'd~ copiât', omi- ge~fhoaëh~tr&~uc~o&àtas

119 96 B~S«~~<~«, ~JM*y~ C~. JM <!ëndo otras, poc no hacer!nterminabte nuestra obra. Tuyo et cabildo.la sede vacante que durd. dos aro~ y tres roeses, y tont6 pmesmny nombre v<- C~rMa, en 3 de de guerras y peste y 1484, t~mpe ;en que en Gerona M pudo saber la noticia de su tuuefte. < LXVÎÏ. BERENGUER DE PAVO. D~~ i486, hasta no, y caso de darle a!gnno, que fuese cor un a~o solanwnte.coaced)éron!e*50!ibrasoo mas, en ateoclon à la miseria de los tiempos oacma de Jas aun consta por las mémorias de aquel tiempo, que la )g!esia de Gerooa no hubiera enviado procurador à cortes si le hubiese de dar salario entero. AI ano siguiente se!e fepitm la orden para volver à las cor" tes que se volvieron tam- Men a reuair. Conctuidas las '( cortes jr sus estudbs regresd su igtesm, en doade ie hi- 74 Era sobrino. de B~roafdo Pavo, de qu~n hemos tra- cieron obrero y adnaicustrador tado ya, y canontgo de Ge< < del vestuar!o. Hizose notar pof rom pot permuta que habia sus mëntos, exactitud en el hecho con su hetmano Juan, < cutnphncnento de los encargos cou licencia y aprobacion del ( que se le hicieron y por su u- cabildo y tomô posëmott en tefatuia y asi fue, que ape- supo e! cabudo la muerte 19 de NovMMnbre de i468. Por inas muerte det capiscol mayor < del cardenal Margarit, cuao' JuanSerraiMproveyô su tio do le eligto para sucederie; en et la cap!sco!ta del me~ da mas sin saberse el motivo estuvo sin tomar posesion hasta Setiembre de la que tomd posesion en? deoctub~ede < et3defebfc~dei43~st hu- En 23 de Octubre de 75~:Ja.),b)epatnos 1 deestar à conjeturas nombre sindico del cabildo ifundadas en la conducta ante- y posterior de algunos Pa- à las corm$ geoerateat euando 1rior esiabaactua)tmnte~tudianda tpas, podriamos decir que!< enia.uc~s)r$ïda4de.~md~ { pjren~uf~ coo que~et cabitd~ eocargo que:â pe$ac de M.:p0!- < e~estajocasim de:sm de-~ ca edad se ie:?0 ppr <'e$petos à su t!o, amoque sin Mb-' < et, desagradaf~ a! Papa tecb~, sin contar mas queeoo IM'

120 obispado, se esfbrzùà pagar to que pedia su Rey para tan santaempresa, mas porque tes. pavordes no pagaron por los ausentes, el colector puso entredicho en 15 de Febrero. El ob!spo y càbhdo ape!aron, suspendicodo coo este medio ça!- nôntco elefëcto de la censura. Votv!o el ano siguiente à tener otro sinodo, y de sus constituciones en et como en los demas; daremos luegd atguaa idea. Mientras engranadase contiouaba cou &tiz suceso la cuerra amenazô la peste en Catalufia, y conteoër para este azote. s~hicieron ~en: Gert~na rogajtmfa&pùntoas,y.ei~t' V_ JToM.~Z~. "v~tr~ m O~w G~oM M f/ ~/c 97 cencio VIII y à tes romanos, po cetebro de pont!ncat en et que ya miraban de reojo las < convento de santa Clara, extramuros pues io estaba ea~ etecciooes caphutares, y no se descuidaban en elegir ellos, tonces et Mercada!. En 20 de como veremos en el sucesor, 1Marzo de 92 celebr6 tantbten y se observa en otras eleccio- < de pontifical con el plausible. nés.. i.. < motivo de haber Hegado la noticia de la toma de Granada 75 Dedicado Berenguer al gobteroq de su reba6o, celebr6 luego s'nodo, y para an- ] que el clero Gerundense di6 por los Reyes Cat<mcos, co& ticiparle pidiô el consentimten' ) 1por bien empleados los sacri- to del cabildo. En. el afio de 88 se intime à este y at obispo el pago de dos diezmos para la empresa de la conquista de Granada. A pesar det estado miserable en que se hallaba él clero de Gerona y de todo et ficios que habta hecho. En el m!smodectar6 favor dei cabildo ià Jurisdicdon de este s~' bresubiraoejas cootca Jtjmn de Biure, como comprontisario nombrado por las dos partes; pero no.conviniéndose el di* cho senor, pas6 el obispo a BMcetooa~ promovef ta caui sa en favor del cabildo,, y de~ fonder la sentencia que et ha- Ma dado. En los afios de 95 y 98 dio nuestro obispo dos pruebas bien ~otabtee de su celo en tavordejos bienestemporatex y espirituales de su rebafio. En i8 de Mayo dei primero concurri6 eficazmente con el cabildo at nombramiento de una comision, para que rcg!stran~ do todas las escribanta! de Ge. rona hiciese copias y extractos de todas las escrituras que se hattasen en ellas pertenecien' tes à bieoesdet obispo, camtdo, d!gnidades 0y dero. me* N

121 98 c~h< --g.w. CP,.y~. 7. z~y~f. dida indispensable en vista de haberse quemado la secretaria en tiempo de su antecesor comod'jimôs. No fue menos un* portante la del afio 98, pues se nombre otra comision que recogtese y recopilase las constituciones provinciales y sinodales, los estatutos y ordenanzas del cabhdo, con el fin de que se guardase en todo!o posible to que santamente habian establecido los antecesores, y acaso à esta medida debemos ta cotecc!on de las sinedates impresas. 76 En 1500 hizo una cosa que sofprend!6 mucho sin saberse atinar el motivo que tuvo para ejëcutada~ Ffeseotd en 20 ~e Mayo uo mémoriat a! cabildo para que se informase del trato que daba à los vasallos. de la Bisbal, y en efecto se nombre para. esto una comision. Acaso llegaron à sa~ oidos algunas habhttay; y como delicado en punto à conducta, 1. querria desvanecertas con ta tntbrmacibn. Esta dett* cadeza tan propia de un ob)s< po que debe ser el modeto que sigan sus ovejas, le obligaba A!a residencia mas exacta, y à!à ~sïsteoc!a à los cabildos aùn para tas cosas de menos ioter~. Ea ~goi astst~o con d cabildo à recibir sotemnemen" te la Cruzada. En el s~u'ente!e acontpam al tecibintiento hecho en la mesa superior de ta grande escala de Ja iglesia à los Padres de santo Domingo que celebraron a!!i caphu"-!o provinciat, y visitaron procesionaimcnte h cat~drat y ya el abo anterior habia hecho otro tanto con la Redencion de Caudvos en cuya entrada se caot~u{t Mteone J~ ~MM< Tenia tat deferencia at'cabh' db, que habiéndose suscitado con motivo de la eleccion de àbogados un pleito que durd cuatro anos al cabo se hi~o contra su vo!ontad y aunque puso su voto'en contra, cedi6, y et mismo tomô el juramento à los electos. El cabildo tambien por su parte le tenia todas las con!:ideraciones me*' recidas. En 4~de Noviembre de 1504 supiic~ dispensa 'del estatutoque ordena à los obispos asistir con capa a ta~procesiones y al coro y se concedi6 que en atencion a sus indisposiciones pudiese ir,;con sobrepelliz y cnoceta.elrey lé convido à:que acompa~ase e!areina Madré que pasaba à SiciUa y habiendo aceptado el eocargo~ se dosptdio del ça* MMo etdia 7 deagoko de l' 1

122 O~p~~G~oM 1506, y mur!<4 en Napotesen 5 de Mjv~tnbre del mismo ano, de lo que se tuvo noticia et dm t7 det mismo. En éste se ab'i<; la sede vacante, se nombraron vicarios y oficiales,, y se senatô d5 de Dkietnbfe para la elcccioo 6 suptica. 77 Hemos citado ya dos sinodos tenidos por Berenguer, y en prueba de su esmero pastota! recapitutammos sus cons' tituciones omitiendo las que doicamente soo renovaciones de las aoteriorcs. Colocàttdolas cronol6gicamente la primera es del ano de i489<y en eua se ordena que se haga Una urna para cotbcar en ella el Jueves Santo el Santisimo Sacramento decentc y honorificamente; Là segunda es del ano de i502 en que manda que las reparacioaes que haya que hacer en los edinc!os de las iglesias benchctos y cosas piadosas, se ejecuten en el término dé cuatro meses, y si no se bace asi, que se ponga el dinero en el arca de dep6s)tos de ta catedral. La teree~a es para ordenar que tos curas compren. un libro en que pon- ~W ~/c J)~ 4 99 gan et dia y nombre de cuantos y cuantas bauticen, los de sus padres, madres, padrinos y mjdrinas. Es tambien del alio de i50<i comb la tercera, la cuarta en que se ordena que los presbiteros cuiden de avariguar y deouaciar à los sor. tiïegos que parece abundaban entonces en el obispado. Da. este nombre à los adtvioos, sa,. ludadores, agoreros, que con yervas y amutetos, y cosas supersticiosas, por este estilo enganao a los pueblos, enga" Rados etto! por el demonio, con peligro de las aimas de engarados y eoganadores. Manda que los denuncien at obism po o à su vicario gênera! ù at oficial. En: la quinta manda que todoslos que t!enen cura de aimas hayan de pedir!tcen-t cia todos tes anos at obispo para servir par otros y Jo mismo los que sirveo benefic!os, y ésta es det afio La sexta del mismo ano ordena bajo pena de excomunion que nin.. guno envie à otro la paz cuando se da à besar en el Santo SacrtHcto de la Misa.

123 ioo ~< Z~a~ ~~7f. C~ f~ CAPITULO IV. O~fO~ Gerundenses del siglo 78 En la entrada al si- ~toxtvanunoamos toscrepûsculos de ilustracion que el lector atento habrà sin duda visto ir creciendo con toss!gtos,ynotado uaagran d~renda entre Guillermo de Vinamario, por ejemplo, y Juan Moles Marga' rit; pero principios del siglo XVI tenemos ya tuées brillantes en Espaça. Sube apresuradamente à fines del XV sobre su horizonte el sot bienhèchor de las luces; y los Reyes Cat6licos en quienes reverberan las difuoden y las protegen de un modo asombroso. Es de un extrangeco que-vino à hacer su fortuna en Espana to que vamosà decir de los Reyes; escribe à otro pero extrangero. De.R<~ <? jr~m~ hoc tibi ~O~~MM ~MMff< experimento referre si «M~MM ~M spiri- M inter niortales duo corpora /ï<~ afflata //c«~ ~~<?~ htec duo sunt corpora, ~MOP unica mente, unico spiritu gubernanti4r. De ~ro a~/ mi-.i rum quod M~N~ ~t Est A<pc~<~ forti viro fortior, 9 omni anima humana COM~MHtior, M/fMm p~c~~ <~ honestatis f~m~r, MM//ama~ quam M~f<fa/!pMMaM A~c M~M effinxit. Pedro Màrt!r. Bajo tales Reyes creciô la ilustracion en Espana, en términos que competia la extension de los conocimientos con la de los limites del reino. Se puede formar alguna idea por la i!us. tracion XVI del sàbio senor D. Diego Clemencin at elogio magnifico de la Reina Dona Isa* bel en el tomo Vt de las Memorias de la Academia de la Historia. Habia muerto la inmorta) Isabel el ano de 1504, echados ya los cimientos y puestos los principios de la felicidad y cultura éspaiiola, y como hemos visto, ei obispo de Gerona que acompanaba à la Reina Madre murx) tes tres ahos, y de)6 vacante la silla al sucesor que fue

124 JUAN 0~?M <~ C~~<t <w ~/c ~'Z ioi 1.r a LXVHL D'ESPES. D~~1507,A<tM~Q8. 79 D~imos ya que en 5 de Diciembre de i506 se jumt6 el cabildo de Gerona para etegir d pedir obispo y tor mando et segundo parttdo, sudic<4que!ediesen por ta ta Bon Francisco de Aragon, nieto del Rey Don Fernando de Napotes mas no fue ateadida su sùptka y el Papa Ju* lio ïi tuvo à bien nombrar & Don Juan, natural de Zara~ goza, y arcediano,de aquella tgtesta y sino se engana el P. Diago ô fue en profecia el oombranuento t 6 fue en expectadva, pues en ii de las ~aiendas de Marzo de i506, en que dice hizo la eleccion o nombramiento et Papa el obispo Berenguer estaba en Gerona, y se despidi6 dei cabildo en 17deAgosto de i506, y muri6 en 5 de Noviembre del mismo ano.tcon que segun esto fue nombrado Juan antes de salir Berenguer. Pero sea io que fuere, apenas tom~ posesionde su obispado porprocurador en iïdeju- ( nio de i507, cuando este requ!fi6 al cammo para que nada entregase de io perteneciente a! senor iobispo difunto. Hizo su primera entrada, y' ptëstd ei jurab&ebto en 18 de Diciembre del mismo ano, y ea~ode tes mismùs t~dispea!d el camdô'heva~~apa en ~!a residencia y de;poder usap de sobrepet!h y muceta. Intima visita en.4 de Mayo de" M08,'y, auttqùe~t'~or FohUch d<ce 'qme<a~ntpez<~ en i6 de Noviembre; ddl atis" rno, no se co~pooe estû'bien cou!o que el citado escr!tof anade,à saber,que en 5 de Setiembre se'hamaba y a de îa renuada del senor obispo y menos cdn io que dice Dia~<y, que renunci~ en tnanos de! Papa en 6 de Setiembre. Lo cierto es que e! dia 5 de este mes, el arcediano mayor pidi6 cohsejo al cabildo sobre si deberia tomat posesion de la sedevacanté y aunque~hu' bo algunos que dijeron que no, la mayor parte convinie' ron -en'que st. Parece que renumi~'r<<servàadose en pensiôbtjtooo.suddos d; 10,000 reajm'como dice Roig, y que jtuego le hicieron obispo de Urgel.

125 i03 ~f~«y~< ZJH~. J~ a LXtX.. GUtLLENBOïL. DM~ 1508, ~~«1632..c: 80 AunoMtpadodeoeho tnem! sumdtdotcode veintey cuatro a<!os, pues tan protoagado coma estu fue et de Guil!ea de BoH, vakociano, y co' mo Pdntteh dtee, d~~ao~rden desangerdcmmo~egunatgn.- nm. T&a~pt'onta fue su 6~0 ciott,que«o 30 de Octubre hizo ya su primera entrada, y diô et ôscuto de pm en 15 de Noviembre. Et primer acta episcopai hecho por él de.que s<~ halla na~tnoria,fue ta -primera misa pontifical que dijo en su iglesia con indut gencia p~naria para los que -!a:oycsea como se debe. Para esto sac6 breve. del Papa y hecho.d aaunoio~ cetebrô dicha misa el dia 28de0ctubre, cou uo concurso numerosisimo. Asistieron! tambien tas mjnja& de san Baoiet y del Mercadal y e~ebro tu'- vo que cotocarse enët. presbftcrio y cerca del attafjaayor. En li de Noviembre de 1509 ocurriô un lance que omig<~ at senor obispo à usar de las _r 1. r. armas ectesiâsticas. Fue invadida en tal dia' la tgt~sia de santa Pelaya miemras se estaba cetebrando et santo sacrincio deta misa. Hubo muer' tes en!a iglesia y ademas se quem6 una casa, con cuyo motivo puso excomunion contra los profanadores, con una solemnidad grande, y UT rito imponente, que observa el cabttdo en la dominica segua* da,de Adviento. Deseosode jt!evar à comptemento la obra de ia iglesia, se tom6 et eocargo de solicitar del Rey Don Fernando el legado que su madre habia hecho à la ~abricapara r~sarcir tôs da'- fiosque habia suftido en et sitio del conde dé Pattassem i472 y aunque no sabemoa el rc!u)tado, es de creer seria favorable recordaado à un Rey como Fernando et seaa" lado benenc'o que le'hicieron,la igtesta y ciudad de Gerot. na en circunstancias tan apuradas. No contento con esto, eohstgnô tamb!o a!a fabmf ca et producto' det vestuano por~incoanos con asenso det cabudo~ y ta chhajde ta gananc!aqueresuttasede ta impresion y venta de tos breviarios. Et (MbHdo por su parte agradecîà este zeto 'de!! seao~ }

126 p~p~ 1,# vp~vppj 1~G~M~/ ee~uwywhre ~/a -1 jr~; <P3 obispo y viéndoie catumnia" et a~o de ~8. Logr6 de! pr!. do en et ano de i4 nombre Mero ta bula en que se dccta' un procurador para defender ra que son canonigcs tospresbi<eros de) cabimo, à iqutenes au causa y su inocenda. 81' Estuvo en tas certes~ 6t seaor ob~d'favofed6 part!eutarmct!te' M esta ca~sa, MonMh'que'setuvMMOten et <Bo de io, y' en' Ttoien <oa que ao de)6 de tfaer nuevo< d sindico dei cabildo Ïogf< que et Rey Don Fernando pteïtos. S6!gnûra s! sehat!~ revocase en favor de <3eroca la generaï det ~éfdto' imporiat ba en Roma cuando Borbon, pra~atatica dada en,? de A- y Reai!a d~e! asatto en'c gmto~ dedaraado que los ceo- de Mayo de 27, y «M son!a tcnx~ y pmscttpt!mes~ Habia Mque~ dichd ejërc'hë a' ~ac pot et afio de i8 uo pleito entre el obispo y cabildo por camente se sabe que en D!- de ~muette de Bonbon. Uni. una parte, y. por la otra. tes ctcmbte de dicho a~o se em-' beneficiados sobre io~espotios barcô para'~nif à Espan~ y de los ptotectoms deibene<it que ap<'e$ada la~mbarca~toa cios. Quetïan ios primeros que por~nos pirata i~ance~e sèdesttmma é!a ~brica de He~aton à Manet~, d~nde la igtes!a!, y'se oponian!os se* estuv~ cautivo~ 6 phs!ûocrd gundus: y aunque e! metra~ cerea de seis thèses. Sifndo 6- pohtano~entenoi~iavor'de Mspo, 'eëpabot, y!d'que agfa' ttquetto~~ apelairea. est~s'à Ro- v~ Maë <'atàtatt'; 'd~&ttpct de <na )y ~anafon Noa' sentes Gërona a!o meoo~ Ae 'puedé it)&rir como!e 'tratariatt eta perp eh el ano' de 80 se votviô à cottf~mar ta det me~ los ftaoccscs'~ffitàdos cootra tropo'!tano. Podo este pleito Jô! espaî)o!es~ y eheitt~os de ntoverte&'pasjat'a'rocoa. en J(~'<Mtà!anesi'Sabtda su pri~ d'ano de ~8! t9'~ ~Hes tti s!0n ~f et ~am!(:t)'y'e!e~ de eo ~os, ni ~a~o~~guiemtes Sa Aôcesi'; trata~on de Ms-* ttastaetashattanx~ntemona catat!e, y despum de Juchas auya en parte at~uha? solo si que «tuvô at!& en los ùt~mos anos~te Léon X en et<coft~ poatmcado! ddadnano Vt~'y VM hama d!!igencià y gastos, ~ui'ieron!a satisfaccioc de verl~chtrar en Gerdcia ~h~<ju!jô de M28. 'Et' ~!Mb -t<mm6'uoa vebganiïa't~tedë~ c6nduc-

127 r i0~ J?~~ ~~<t, T~ Nrm:wA~sVis ~rsr vwrwsn fi. jm~jt~ 11 C~p. 7~ n 6 M de su obispo en tavpr de los presbiteros, decretandq se!e dtcsen los feditos det vestuario poc, dos anos paca pa. gar t~ deu~s <;ontrahtda~ en Fraocia, co~qu~ agrade-< ç!ô ex~ema~rnettw} y los baoedciado~ te constgnaron tambien la sisa de las capchao~s. 82 Para dar grac<a~ 4 Dios porveate entre sus obejas cetebr~ misa..pontifical en 8 de S~tteptbrc~ aqu~ a~o, coa mdu)gcnc!a ptenar!a los que la oyeseo, como!o habia hecho, veinte anos aotes, y tam. bien. hubo ua eoneuf~o extraçrd'aano. Cto<:o diàs antes habia dado parte at oab'tdo de un lance que ttevô PMcho la ateoclon. En el p'sq mas attp de palacio y a <a-? do que tm)ra/ at~enmn~ip, estaba Rfe~ u~ sacerdot<!< Pa* ra jfugarse, u~tô, varios peda~ zos de lienzq, y otras ropas, y atàodoios.de:una <;o~tnotta que ~ab)a.ep, )a,ye~!aoa, se. ~ue.de~gapdo, ha~a.~tuy ~ttrca det, suetç~ à do~de gabapast~t,atad<jo,que ttoae rompit [M desaté. Sto embargo ta~'a$tgmente. se ha)t6 at tpf~ tendtdq en et sueto tnneftp y ~a tp~st~a~ dece~-f te s!n q~e ~.descubf'ese ;eo su cuerp&,8e~a~a(guaa de got. pe; de!o que se iamd, que la aprension sola hab!a bastado para quitarle la vida. Creyo et se&of obispo que debia part~tpar at cabitdo esta noticia:, com~ otra prueba maê de la, tmton y bueha artnonia que reinabà entre ettos. Poe estar delicado no pudo aquel ano asistir à los maitines de oavidad, y sin. embargo, le concède et jbabudo tas distc'bueiooes~ Tambien le d!ô auxlhoeo) ta opostcion que ht* zo à la c!udad, que intentaba abrir la madre at rio Ther por ParetruH, con grave per- Jutc!o de tas posesiones y rentas de la nutfa. Dt6 igualmente.et cabilda,un canons cato a uo pariente del senor obispo ttamado Gaspaf Mer- C&der, co obstante ser la pro" v}sto<t detnemeservado, y et provisto. can6oigo de Bar<e" lona y aunque esta provision no se verittc6 porque se di~ en Roma & otico, se te cototue~en tatpcimera vacan' te. cabitdoijdeseaba 'atraër à su seho sugetd! de fnento dishagmdo. Entce. otfo~ sobresatia el doctor JuanTofdt, y pmmov!eqdo e~ obisppjos buenos. deseos.de~cab~db, ofred6 darte et pi'ner caaotmcano queie waeasets

128 OM~M de G~pM M c/ ~o JKPT. i0~ w* <* < < <y < <tt <~ como hizo acreditando el dicho electo cuan acertada habia sido la eleccion. El afio de 3 i se puso suspension à ~u~y al obispo y cabildo por haberse negado a dar po. sesion de un canonicato que poseia ya otro, y durd dicha suspension cerca de un mes, en el cual no se dijeron las horas candoicas en la catedral, porque siu embargo de no estar comprendidos tos beneficlados, no pareciô decente que las celebrasen con exclusion del obispo y cabildo. De alli à dos meses tuvo el sentimiento de mam~starse peste en la ciudad y para evitar que entrasen por ella los pasageros, à expensas su. yas y del cabildo se hizo un puente en la confluencia del Galligans con el Ther. En el mismo afio pidi6 y se!e concedio licencia para hacer su sepulcro en el refectorio antiguo. Con este motivo se ideô la traslacion de!a imagen de la Virgen de los claustros de la capilla, que hoy se ttama de BeUuga, à!a que se Uacna ahora del Clâustro por estar contigua a et, to que se vert- Sco en Mayo de i532. En Cartes V estaban dispoo!eodose para pelear con los tuccos, pktio el sefior. obispo co' tn!sanos para determinar que en todas las iglesias hubiese oracion continua. Hattàbase ya muy debtt por este tiempo, y creciendo el mal qui. so d'spooersc para la tnuerte que veia ya pr6x!ma. Se te di~ctviaticoddia2idese. tiembre, y!a extremauncion el28, ea el cuai murid en gran pobreza. En el mismo dia tom6 posesion de la sede vacante Don Juan Margarit, que era arcediano mayor. Fue enterrado et difunto en su sepulcro, sobre el çual se halla. su busto, y en el frente sus armas. 83 El P. M. Diago hace justicia al Senor Bojtt, elogiando su prudencia no menos que su piedad. Sus decretos sinodales comprueban la verdad del elogio. Once son los que Me van su nombre: dos en que no se sefiala ano, tres del de 12 tres del de 15, y cinco del de 17. Et primero sin ano manda que los libros de Notutas 6 escrituras publicas no se extraîgan de los archives deternmoacion de Agosto, cuando se supo que la mayor importancia, por tôt Ïos ejérc'tos de! Emperador dantm que de la extraccioa jf~.jmj~ 0

129 i06 E~t&< Jo~M~, ïlr~. ZJM'< Cap. 7~ v 1'.W t 1 1 pueden seguirse. Et segundo 1 igados: cuarto, que bajo pe* no es mas que renovar otro > 1na de excomunion no se escn" para que los obligados à resi- tban libelos famosos contra los dir no sirvan por otros, ni < ctérigos quinto que los aun en la igtesia propia. En sacerdotes y clérigos no se los del ano de i2 ordena, pri- îapresuren à publicar las!e< mero, que los fabriqueros ten. < tras de los ejecutores apost~- Anad!remos à esto to gan obligacion de tomar un 1licos. tra~tado de la visita en el 1 < y que dice Diago y es que segundo que en las iglesias 1procur6 hacer un reconoci- de todos los feudos de no haya sillas, bancos ù otro tmiento asiento para las mugeres, pa- tla iglesia y que defendio sus ra evitar los escandatos que < derechos coa particular zelo. se originaban de to contrario. Los del ano de 15 se dirigen, LXX. primero, à que no se hagan exequias en domingos 6 dias JUAN MARGARIT. festivos lo que estaba mandado antes segundo que Desde i534, &<f~«1554. mientras se celebra la misa ho se acerquen los legos al altar de modo que impidan: ter- 1te hacia que babia ocupado 64 Medio siglo cabalmen- cero, que no se admitan clé- con gloria la silla de Gerona rigos que vivan del cepillo de < otro del mismo nombre y tas âmmas, y que las!imos- àapellido. Ni Diago ni Roig nas que los fieles echen en tnos dicen si era sobrino del ellos se reparta entre los de { primero este de que vamos é la igtesia para sufragios. En dar c not'cias) y el P. Roig tos del i7 establece, primero, cque asegura ser aquel de la que sin licencia del obispo no ifamilia noble de los senores arrienden ni vendan los par- cdel Castell en el Ampurdan, rocos à los legos los frutos de < de este anrma ser de la muy la iglesia segundo, que no rnoble sangre de esta a!cuna sean padrinos los prelados, rec* ( de los de san Getgono. Im- poco las genea- tores ni clérigos: tercero, que fport&ndonos en e! ardcuto de la muerte se 1logiasy parentescos, veamos pueda absolver à los-excomul- aà Juan Margarit en sus dig- -C.'

130 O~M~G~MM~oj~T. iof ~j~t~ nidades y acciones. At senor Monzon en i~8, aunque por Pontich debemos las noticias falta de salud asisti6 su supïente le envid tambien que vamas àdar, que no de- Jan de ser poc ioteresaates. Desde tuago nos dice que en i~94 vincial el afio de 30 y en procurador at conc!!io pm- era arcediano y caoontgo de atencîon à sus servicios di6 Gerona: que permutd et cabonicato con Bernardo Ri- sobrinos. Muerto su aotece- dos caaontcatos à dos de sus bot en et a8o de 97, hadéndo* sor entré i goberoaf la sede kel cabildo la gracia de que quedase con la dignidad sin ser caûdoigo. En is04 habia solicitado de Roma la expectativa de una canongia en ta catedral, y de otra en san Félix; y aunque se la concedid Alejandro VI, contestaron uno y otro cabildo que semejantes expectativas M- taban fevocadas por Julio IL No obstante obtuvo unoeo i506, que reaunci6 el aro de 9 y aun hay apariencias de que vomo 4 obtener otro. Seguramente esta ligereza y versatilidad no da una idea muy favorable del caractec de Margarit; pero igoorando sus motivos, no nos atrevetnos & coodeoafte, y menos cuando vemos que no le hizo perder el concepto y estima. cion de un cabildo tan fes~ petabte y mirado como e! de Gerona. Le nombre su procurador las cortes de i5i8, y & IM que se tuvtefoo ea vacante, y to que es mas, nombro el cabildo una comision que se encargase de solicitar que le hiciesen su obispo. En 2i de Abril de <533 Hego el Emperador à Gerona & las ocho de la noche, y queriendo no ser conocido, se apeô y cen6 en casa del Maestro de postas donde se detuvo hora y tnedia. No tard<t en saberse quien era, y al mo' mento pasaron todos ios çanônigos & verte y obsequiar. le, notàndose que hizo un particular aprecio del arce" diano Margarit y marche luego para Barcelona adonde l!eg6 a tas diez de la manana del dia siguiente. 85 La suptica hecha por la comision capitular en vor de Margarit tuvo buena acogida, pues en 10 de Abril det ano de 34 se supo que et emperador le habia dado et obispado noticia que comuoîco et etecto, y por cuai

131 i08 ~as«~m~«, ~r~. ZJt~mf. el cabildo dio gracias à Dios. Totn6 posesion rr procuradof et dia 27 de Julio; y en 6 de Agostohizosu primera entrada con toda solemnidad. Seguro de la buena voluntad del cabildo pidiô pontifical para consagrarse, que se le concediô; y el dia 12 de Diciembre dijo la primera misa t cia à tratar de paces con Francisco t y de donde votvio pontifical con induigencia p!enaria, y fue tal el concurso t por Gerona en i9 de Enero y confusion que el predicador tuvo que bajarse del p~t- suptica hecha por el obispo de 38. Todo esto consta de la pito, porque no le dejaban t a! cabildo para que proporhablar con tanto bullicio. AL cionasen atqjamiento at nu- pocos dias hizo una ptàtica en el coro, y di6 algo que decir, porque oo hizo distincion entre canônigos y beneflciados. En el ano de 35 con asenso del cabildo, concedio permise à la ciudad para dirigir las aguas del Ther por la dehesa de la mitra. Con acuerdo de comisionados del cabildo arregtô las rogativas que se habian de hacer por la prospendad de tas armas det Emperador, el euat en 30 de Maya se embarcô en Barcetona à la conquista de Tunez y la Goleta. Expedida por Paulo IH una bula convocatoria de coneitio para Mantua en el ano de 36!a rec!- biô nuestro obispo en i7 de f~ Febrero de 37 y cuando se disponia para marchar bien enterado de to que el cabildo deseaba hiciese presente en et concilio, vino otra bula de 1 suspension, y el obispo se quet d6 en Gerona. Asi es que pudo hospedar en D!ciembre a Granvella que pasaba à Fran- nistro y comitiva. 86 En aquel mismo mes t y ano propuso al cabildo la impresion de misales. Se sabe que estos y tos demas libros titùrgicos estaban al cuidado de los obispos antes ~ue Pio V expidiese en 1568 la t bula ~«p~ nobis. Es tam- bien notorioà los que han saludado nuestra historia ecle- L siàstica, que en Espana cada igtesia, y aun cada orden regutar tenia su misât y breviario particl:!ar aun despues de la invencion divina de la imprenta. Son treinta cuando menoit los que feuni6 en su estudio el Revefcndtsimo Fto* rez y afortunadamcnte se han conservado acaso por

132 tencia générât, principatmente en Gerona, en donde tos mas de los libros iitargicos es- O~M <?~~ t M evt c~ su a.a_ ~0 ~f~o jt M9 tuy tosca y destrozada encuadernacion. Hasta de!a cole. gial de Tudela hay uno impreso en Zaragoza ano de ts54 por Jorge Coci revisado emendado por el reverendo y cabildo de aquella igtesia. Ya en este tiempo eran tolerables tas impresiones de esta clase de libros; pero antes de la iovencion de la imprenta y aun algunos anos despues era. tan tastimoso et estado de los libros titdrgicos en gran parte, que en el breviario Toledano, impreso en Venecia por Juan Herbort de SUigenstat, afio de 1483, en vitela, no t!ene reparo Juan de Biedma, encargado de la impresion en decir à Don Pe< dro Gonzalez de Mendoza, cardenal y arzobispo de Toledo estas notables palabras: jm< etenim scripta c<m- M~ mendis ~/P~M ita ut garala < ~~fc~uy ~NM Df~p WH coma, Mft pcwo<<m po~tfcmo ~H0<< emm/«w est doterius ac<' ~a' ~n<?~ «~ ~MM ita. ut le.. gentes pm<' temulenti ~C~Mtur. Es verdad que deben hacerse escepc!ones à esta sen- tan gauarda y elegantemente escritos. El Manual del senor Margarit impreso en Leoo de Francia en is~o por Cornelio de Septengrangiis cos* ta de Juan Guardiola, librero de Barcelona ya es correcto, y de bello carâcter, é igual seria el misa!, que no tuvimos la dicha de hattar en el archivo pero el Manual es bastante contun en otros, y entre los curiosos. De un c6- dice de Gerona, y del dicho Maouat copiamos un hermoso hymno sàhco que se rezaba 6 cantaba at ti~npo de la extremauncion y se puede ver en los apéndices. 87 En<OdeEnerodei538 pidm y se le concedieron casas de canônigos para alojar!a comitiva dei Emperador que paxaba à Perpinau, y de donde votviôet 25 de!ostnis< mes y à la vuelta se a!oj6 en el palaeio del sefior obispo. No pas6 mucho tiempo despues de este obsequ'o, cuando le acusaron ante el Emperador y et Papa. Este le man. d6 presentar en Roma personalmente; pero el cabildo to. m6 con empeno su defensa, y escribiendo a! Papa y at Emperador pudo lograr que et obispo sequedase en Ge<

133 r i 10 ~a8<! 7~. Z.f~Hf. rona. Aunque catmo por entonces Ja tormenta, y en et Perp!San. HaUaba~e presenderable ejërdto, y puso sitio ano de 39 se batto en las cortes te en Gerona el serof ob!spo; de Barcetoaa en donde se pero et cabildo que ea tates trato de subsidios para el emperador, cuyas tropas se al. teraron extraordinariamente por falta de pagas, en el siguiente se renovaron las des. sazones, en términos que pi did al Emperador le trasladase à Tortosa, to cuat le conced!ô pero aunque!teg6 & despedirse dei cabildo éste escfibi~ al Emperador supli. candole se le dejase, pues que él le habia pedido. Asi se veriflc6. En el a6o de 4i!e cotn!stoa6 el mismo Emperador para que ejecutando un bre' ve de S. S. aplicase por cuatro anos la limosma del pan à varias ubras que habia que hacer en el rio Ther, sobre!o cual redamo el cabildo sus derechos, y tuvo motivo para tratar con san Francisco de Borja, que entonces era Virey de Catatuna. Siendo tan poco sotida la entre paz Carlos V y Francisco I, à pesar de los festejos que este hizo à aquel cuando entr6 en Francia tardaron poco en volver à las armas pues en et ano de 42 ya vino et Dctfin at Rosellon.con un consi- casos no se descuida queria que el senor obispo rec!mese!o! auxilios que et!e proporcionas' totnaado à su cargo to (* ts at paso que era aquet de parecec que se eoviase gente à defender e! paso de Portus, sobre lo cuat hubo varios debates. En Sn, e! obispo tuvo que eocargarse de eoviar tropa dicho pun<* to. Afortunadamente se retiraron los franceses despues de haber batido toùtumeate pot espacio de seis meses à Perpifian defendida por et duque de Alva. Tambien eo et ano de 43 hubo en Gerona y su obispado peligros y sustos. Los turcos, con quienes estaban ligados los franceses, se presentaron en las costas de Catatuna y haciendo algunos desembarcos destruyeron ea uoo à Rosas y Patamôs. No estaba en Gerona el obispo en esta ocasion mas et cabitdo y demas clero tomaron.sus medidas para defender Ja tiec* ra y merecieron la aprobacion del obispo que sabiendo et peligro., vino à to< da prisa a apresurar e! reme-

134 O~M de M~ ~t~~v~ G~<MOt ~Jftf~MM M el "s" jr~/c ~f~ i i i llpiio- _'1 n tas, sello onciates, &c. que concède & los beneflciados,!o que no habian tenido hasta entonces. Apeto d cabitdo~ y mediô en el pleito el Virey; pero se acabô la vida del obispo, y siguieron los pleitos. Como en el ano de 1552 votviesen los turcos à infestar y hostilizar los mares y postas de Catatuna, le consuhd e! cabildo sobre los medios de defensa en caso de ataque, y temiendo que at mismo Uempo viniesen los franceses a me. ter!a guerra en et omspado, se tomaron tas disposiciones convenientes. En 9 de Dicifm. dio. Anciano y achacoso ya Margarit pidi6 que le concediesen unobispoauxiuar,y en efecto fue nombrado Fray Domingo Romeu, dominico, con el tttulo de obispo Uticen- <e. Esto fue en i5~. Tuvo en los anos siguicntes algunas desazones; mas no alteraron la buena atmot)<a con el ça* bitdo. En e! ano de 47 estuvo en las cortes de Monzon. En el de 49 vaco la silla pontin* cia por muerte de Paulo III, y vacando tambien eh Gerona un canonicato, te proveyo el senof obispo aprobando el cabildb la provision contra la solicitud del dean le dispute el derecho. que 88 En e! ano de i5$i fe~ gal6 à la catedral varios tapi. ces, entre ellos algunos con tas historias de David y del Hijo Prôdigo, y en el mismo manifeste su iatencion de dotar cirios que ardiesen desde la etevacion, hasta consumir et Santisimo Sacramento. Se le dispensa en el mismo la gracia de que se sentase en el co. f0, quedarse cuando este mar. chase', y entrar a oir misa concluidas las horas. Ofreci6- se entonces tambien un podetoso motivo de discordia por los privilegios de habites ;~ttn. bre se dio al senor obispo el primer lugar en la guarda de tas Ilaves de la puerta de san Cristobat que toca al cabildo. Sigui6 muy quebrantado de salud hasta el ano de 54, y en 20 de Octubre empeoro, y Ueg6 su fin. Asisttôte el cabildo mand6 que se hiciesen rogat;vas; pero el dia 2i fa- Iteciô, a los 86 anos de su edad y 20 de obispado. A pesar de to agitado y turbu. lento de! tiempo ceipbrô Margarit s~nodos, e hizo varias visitas. Las sinodales nos con- ~ervan ocho determinaciones que llevan su nombre; cuatro ea que tenueva otras tantas

135 i i2 E'~S«~f~«, y~. Mft ~<!3M"n: ~MKt~ ~t*y. tt~ < <~p. ZP~ de sus predecesores y las otras originales. En primera de estas manda que se denuncm à los que faltan a la obligacion de la residencia. En la segunda dice que aunque por las sinodales de Tarragona puedan los ctérigo~ testât'.de sus bienes eclesiâsticos, prohibe rigorosamente el que se deje por heredero à a!- gun clérigo o iego extrano d panente. Por la tercera prohibe que se hagan escrituras o instrumentos sobre cosas ecleaiasticas 6 piadosas ante no* tarios que no tengan residencia <i)a, y por la cuarta el que se bagan representaciones sin licencia del obispo. ARIAS LXXI. GALLEGO. Desde 1554, Cascâtes en su historia de Murcia y Cartagena pone por primer apellido de Arias e! 'de Gonxa!ez; y Roig dice que fue natural de Jerez de los Caballeros 6 de Badajoz. No hemos podido averiguar cual de estos dos pueblos sea el de su naturaieza: pe- M st extranamm que ei P. Diago confunda a Jerez de los Caballeros con Badajoz. No importa este tuucho pero conviene desacer las equi.. vocaciones. El P. Roig con ua d parece decif io mismo que Diago con allas, aunque aquel es equivoco, y este cta" ru. Ni J~rez fue jamas Badajoz, ni puede serlo, distando mas de 15 leguas una de otra. Segun el citado P. Roig, fue Arias inquisidor de Aragon, y por sus prendas mereci~ que Fetipe ft le nombrase para et obispado de Gerona. Part!e!pd el electo al cabildo M- ta noticia con fecha del 8 de Mayo de 55, y hauàodose en Barce!ona à 6 de Junio de 56, se le enviaron dos canônigos A visitarte. En 11 del mismo mes tomô posesion por procurador, y en i8 de Noviembre hizo su primera entrada con todas las formalidades de estilo. Despues de observar el estado de las costumbres, que no era cuat él deseaba, y para evitar y poner freno à los escàndatos y pecados pabmcos, pidiô instrucciooes y consejo al cabildo en 17 de Febrero de 57. Por haber omitido su vicario esta diligencia ieh un edicto pubticado en. 13 de Marzo, hub& varias

136 ~z~ O~w <~ C<'foM J!~X <t3 t1 < estud!ar, y pof coos!guiente contestaetones. Los abogados d~eron at senof obispo que no podia hacef ~en~tjames edictos en la igtesiamnasenso del cabildo. Habiëndose!e dado parte de que habia t!egado un monttorîo de Roma tuvo à bien revo~ar el edicto en3i de Octubre de S8, y de comun acuerdo de las partes se quemaron cuantos escritos se habian hecho en el asunto. Esta condetïdâ Mo itt!pidi<~ et que el cabildo le ttombfase a et y a sus sucesoces por protectores perpétuer de ~a co- &ad<a det Corpus, cuaodo se iostituy6 y adn)!ti6 en la çatedrat, que fue el i."de Abril de i575. Tampoco fue parte para que no se ofreciese à defenderle contra el gobernador decatatuna~ei cual le priv(4 de ~as temporalidades con prêtes~ to de que le habia excomut*- gado un o~ciat det obispo porque el dicho gobernador no queria entregarle un preso. 90 Dedicôse con esmero a! desempeno del ministerio pastoral haciendo varias visitas, y predicando con resul. tados felices. El conoitio de Trento~ aunque susperidido por algun tiempo, habia ex* 'citado el espiritu de pastores ~los.ouates tuvieron que conocer sus grandes ob!!gae!&hes. y su tremenda res" poosabuidad; Anas Gonzalez Gallego era uno de estes. Ea 29 de Diciembre de i560 e~ p!di6 Pio tv una bula para la condnuaciûo de! concilio, cuya sesion 17 imim6 para!a semana de pascua det afio st" gu!eote,env)aodo correos â todos los Principes para que mandasen congregarse todos los obispos y emba)adofe& Bispasose' Arias para tnarchar', y el cabildo le cooce* d!<4 prebenda pero no distribuciones. Sa!16 para Treato en compama de un teôto* go beoe~eiado en ~2 de Novtëmbre t habiendo promettdo antes que a6 seda contrario à los cabildos. Esta promesa parece que indica sdptica y la suplica miedo de. que el concilio coartase los derechos iegtttmos Heghimosque tenian los cabildos. Por io que hace at de Gerona ci tector habr~ podido observâr si estaba en situadon de temec que se!e cbartasent Luego que Meg6â Trente escnbid a! cabildo comunieindule su lie. gada, y ptdtendo at mismo tiempo presfnc!à por distn* bucmnes~ s!n ~aiegab et motm n p

137 ii4 E~<~<t ~f«~, Trat. z.~xn. c~. rc. propio del Papa en favor de cido. ansi ai Cardenal de!os obispos asistentes ai coneitio yet cual se!nt!m6 des- de Granada, como à otros Lorena, como a! arzobispo pues al cabhdo en28 deabfu siete ti de 62. Este at paso que défendia ocho, que at principio estuvieron bien en las co- sus derechos se quiso sas del bien comun. Solo que- mostrar geoeroso con su pre- daroa conm!go et de G/WM, Mo., y concediô toque le pedia. c6mo es que los épis" aunque no del todo se osa- ei de Vique y el de Guadix, co}:otog!sta~ de Gerbna nada ban otostrar." Por miratïuen* han dicho notable del papel que hizo Arias en el conctho? Que es para callarse que cuando el mismo Cardenat de Lorena, y et célebre arzobispo de Granada se ablandaron y cedieron en tantas cosaa) se maotuviese Hftne el obispo de Gerona coatra las pretensiones de :muchosi Perô de d<4nde nos consta? De un téstigo irrecusable testigo de vista, que!o cuenta cuando esta ya a las puemas de la muerte. Es este et senor Don Martin de Ayala obispo. entonces de Se' govia cuyas palabras son las siguientes a! fin del cap. <S de las memorias que escribid de su vida ya en visperas de acabada "Me hatte muy so* lo, aunque scaua que Dios estaba conmtgo~ que me daba constancia y osadia para decir io que me parecia con" ven!r at sefvtciû de la igtesia, poïqu~ todo tû:habia~n y a veo" tos no decimos mas, y baste esto para elogio del senor obis* po de Gerona Arïas. w 91 Concluido el concilio, como.sabemos, en Diciembre de 63, votvi6 & su obispado, y entf6 en Gerona en 5 de Mayo de 64. Es digna de reflexiones la disposicion del cabildo. Quer!a éste apetar si e! senor obispo se emperase en publicar las determinaciones del concitio, cuya admis!oa se sobresey6 en el concitio provincial de Tarragona y se envi6 una comision al Rey. Hubo mas. Instando el obispo por!a adhésion à todos los decretos conciliares, se tomaroa otras'medidas. Seria curiosa seguramente la relacion de Ïo ocumido con este motivo; pefo yàcerâ sepultado en el po!- vo del secretariato, 6 en e! archivo episcopal hasta que un incendie borreenteramente su memoria. Et dm 27 del mes

138 O~G~~M~~T~Z <II 1 dicho cetebrô ordenes gênera' les en el altar mayor de la catedrai at tiempo de la misa con~entuat con edi8cadon de todos en io de Agosto considerando ya p)r6x!masu muerte p!dt<~seputtura, en que le enterrasen como pobre à ex" pensas del Ferial. Eta verdaderamente pobre, y et cabudû di6cert!scado de ello en uoa representacion hecha por el obmpo at Rey. Era tantbtea enent~o de tos abusos nd~cu" los ~ae una piedad mal en-' tendida habia ïntroducido en ta~ cosas mas sérias; y asi fue, que en el ano de 60 no quiso dar 1 licencia para hacer rogati. vas por agua, porque en ettatt se àcûstumbrabati à'~ambuhtt las cfuces. Tambted se Opusô &a pueril é indecente costum" bre del ob!spiu<t eo el dia de hmftnocentës~de!a que habla. l'ëtnos'en s~ tagar ~y auoque han~ re~enc'a, por an se abo! cotnd'<ea ~tras catedratest Fue muy amante de ta paz; y cortaba c~ando ~odta tûda~ las '~ensione~. En los ma!tt. nes del Corpus ~d ano dë~6$ se ;suselt61 un attercado entre etcap~cbtmayory et arcediano de tasetva por una parte, y por otra el arcediano mayor con môtivo de* que d'capmebï <i~f menor encornent & este la tecc!on séptima siendo canôni' go de!<? doce, y pafa cofrtae*!a, cantë ehenorob~po'aqaè' lia teccton. En 21 de Octubre del noisnto ano fue promovido at obispado de Cartagena, en donde mudd a 28 de Abcit de 7a!<Ensu testatnentohiz:o à.ta obra.de la igtes!a de Gerona.u'n iegadodeiooducadd!. Dur<~ muy poco Ja vacante, que gobetnô et arcedhnp mayor Oriol. En los stoodos que tuvo et sehor ~Arias renovû varias constîtucïoaes de sus anteceso" res. LXXII. PEDRO CARLOS. 1~ ~65, hasta EraPedr&Car!os prior del con~oto de Uctés, de la orden de Santiago, cuaodo Je hie!emo obispo. d~ Gërona, y con esto se d!ce~e ténia pa. ra ello un mérito dtstin~utdo. Estaba todavia, como dice D. MaFtin de AySitia~ue tomô alli hàmto ~Mô Mû~ '40 anos antm) e6mba' todav!a"en <<? mas de aquc!!a casa v!~a la vida hetôica del santo Prior D. PedroA<o<t!odeBa)detace<' te que ~M' hombre de grau

139 H6 JE~<<%<<.R~?~r~. ZJM~Ct~ _r. _tt_1_- 1 n- _J -J- L-,f pénitence y perieccioo, y habia cinco anos que era difunto. Téniase mucha observance, y se tevantaban & mailttnes à.media noche, y aun anade Ayala, que en tres a~os apenas se acost~ él très veces despues de ellos. Puede pues Mterirse que prior de. casa tan observante séria virtuoso y sabio at mismo tiempo, pues era muy comun por aquel tiempo Ïa ciencia entre los espahotes. Tomd posesion del obispado por procurador en 28 de Oct~ùre de 6g, y habieodoue- ~ado à Barcelona pot Abril de 66, se le enviaron combionados à fc!)citar!e. Hizo su entrada en Gerona et dia 4 de Mayo, y à poco tiempo presentô un brève de Rûmatsobre la reforniaclon det BreviartoRonïaoo. Nombfàrons fcomisionados~ que en union con el senor obispo viesenyexa" nunasen!o se habia de ha* que cer, y a! mtsmo tiempo intim6 la visita, que abrio et dia 30 del citado mes. Fue notable ver,<ld~2~ de Julio del ~isntoa~o at marques dea~ui* Jar con.hâbito decemendador de Santiago 8&istic, al coro puesto al lado de su hermano e! senor obispo. Pasaba e~tqo'' ces.jpm eui def w~ta de; su vtage Roma adonde habia ido enviado por el Rey à felicttar à Pio V pot su exakacioa a~trooo.ppnuncto. Pfocufabase ya enfonces poner en fje-' cuciop cuanto habia determinado el concilio de Trento, y el obispo Carlos <t por decir mejor, $u vicario iot~duc!r un pretcadm caoontcato Penitenciario; cpmose mandaba en la s~sion 4.' cap. 8." del concitio; pero haud resistencia, y no se puso. Mas ictiz. ~ue el obispo en la ereccion d~t Se. minario. Hizo la propjnesta; fue bien. adminda de! cabudp, que nombrando comisiop, exam'nase el asunto con et obtspo, to que se hizo en 9 de Jut!Q de 66' A~anàfpnse c~aa" tas dthcuttades seofrec;a~, y siendo tas maypres la fatta de fbndos se agregaron al semi* nario van<m ben'i'~cios~~ese uno de estos e~ Ron~:n y cor mo en <3e~ona no se te qutsie* se dae posesion at,.ag''aciado, se futm)n6 contfa su!};tes!a una ëxcbmunton, regula<fn:tente con conoctmtentoid~f~sa.je! cabudo nombre ~o$)can~n!- gos que feelbjesen hsi tentas que entraban par~ et s~tnario, los cuales se n)t)dar!an de dos en dos anos y e) senor pbtspo ap~bo d'~te~~cn~

140 O~CM G<'r~<t <w ~p ~Jf. K? pero no se aprobo otro suyo sin duda. Mientras trabajô con de aumentar el con una los ingreso comisionados en d arrcgto parte dët vestuario. del seminario se les dispensa 93. No parece que tas censuras de ~ue, habtamos arriba cabudoenestosu interes en du ta preseooa, manifestando et amedrentaron mucho al senor cho estabtecimiento. Tambien obispo y cabitdo de Gerona, pues votv~eron à recaer en no dar posesion de un canonicato a! provisto en Roma. Su resistencia atrajo sobre aquel y at' gunos individuos de éste otro rayo en 18 de Octubre de 66; pero como siempre son temibtesestosrayos, prometi6 obe< decer~ y tos dentas cedieron tâmbiep, con!o cual tomo posesion la çàmara. En el mismo ano de66 arregtô con asen. go del cabudo,tos ordeqamientos p~ra ei coro ~dtô un d~ creto ;para la cetej)radon de n~sas, su honorarjo y reduc* ctoo, y.el suptemento por es* ta. Atcnidoà ta tétrade~ c<)ncitio atregtada. ajos canpnes dé otros tnand~ poncr. ediç*; <qs para que!as rector~s se proveyesén en 'os mas d!gnos~ perp hab!éndoie hecho algunas rehexiones (que~btea s~ bria~t que seofrecerian a!ps padre! de ios.concttios) tnan-' quftapjtos edictos, cpntenjtandqse con que se diesen à dignes condescendencia tenid~ ppr evitar maypres mates eo 10 de Enero de 67 se le coa' cedid licencia para hacer imprimir Misales, BfeviattM y Diurnes por espacio de 15 anos, y en el mes de, Noviembre el obispo y cabildo hicieron contrata con et!mpresor. para eltp. No debe pasar~ en sufociota Heroa escena ocurr~da en,~ igtes!a el V!er;nes Sa~Ojt y fue~ que pid)a perdun a c~antos. habia podido offnder~ cpt) tal vehemencta, que hizo derraï~ar!àg'!mas, y.:lo~ oyeoms d<eroa h~.pruebas mas y~as y,~ncera~ de rec<tnc!liac)oo, pidi~odose perdpo mdtuamen* te, y dandose tiernos abfazos. En et ahq.de 67 quisp que se ejecutase un mandate det Papa para que dejasen et c<;nvcnto de satt Francisco )<)sçtaustra* les y!e entregaseo los Observantes. Aquellos imploraron et aux!t!p de! çabildo que nombre unacomtston para~ue hajbiase a! senpr pbispq; perq o9c<'d)ô eo este puntp. SaMa sostener $u caràeter con dtgni* dad, arregtaadose siempre poc la prudeccia. Le d)d;ea d~eh~

141 ii8 E~<~ 7~ ~w ana e! cabitdo una queja dt. Z<!T!M. ~~ft~m~~t ~M~t G~. ciendo que tos Padres Dom!- n!cos habian pubt!cadô indulee~cim, y guerian predicar el dia de la Asuncion, fiesta prin* dpat de la catedrat; y de tal manera arregt6 el asunto, que ninguna mata resulta tuvo. En el aho de 68 recibi6 earm det Rey Fctipe M, en que te partictpaba que tenia arrestado at Principe D. Car!os, y et senor obispo mand6 con tan extraordmartcrmonvo que se hiciesen rogativas. No sera facu adivtoarsi enehasse habia de pedir!a tibeftad del Principe, ô su convers!on, <4 la de su Padre, d todo a un tiempo; pero si te humetan preguotado qué se habia de pedir, no podria da~ otra respuesta s<nû que se hiciese ta de D:os. votuotad 94Ya que en punto à reformas sehabiànquedaddatras sus ~sp&ranzas')' qui~ô <quë tas hedhaia' se db~tvasen 'exactàmehtë) y ast fue que en 1667 imptdt~que se unieseotrapie- Xa ec!esiàst!ca à!a sacristia de TorfueMa de Mûhgn,va!!6n~ dose para impedirlo de! décrète det côhchio de Treato. Por otro det mismo priv6 del canonicato à un can6n!go, que no quecta dejac uoarectoda. El senor Pontich asegura, que à pesar de haber promovido con celo la exacta observance de los décrètes cçncit!ares,!o hacia con'tat mara y tanta prudencia que no solament& no ha))d resistencia en el cabildo, sino que estuvo siempre con et en per&icta concotdta, que no es pequeno eto-< gio det senor Arias, teniendo que ser ejecutor de cosas contrarias à usos antiguos,y de' rechos anejos. Pero tiene mû-* cho ascendante un prelado que 6oquiere dominar sobre su clero y st hacerto tôdo eoa tnaduro consejo de los que le ayudan à Mevar el peso. El prelado que ptedica con la vif* tud mas que con!a< ~àtabcas, halla pocas veces re3i&tënc!a. y o!nguha en un cabitdo como e! de Gerona. Tenia éste al senor Arias todas las consideracionës~aes~!nerecia;v asi es que hametkto ido un' hérntano det ~nor ob&p6 vis!* tarie, el càbmdo le fue à ver& palacio, yteconcedtôquë~pu«diese as!st!~a coro (erasacer* aote)sin habites caoon!cates. Pagabale el senor obispo aomu con amor. Siempre &te ë! prïmero en emprender cuanto fuese utu y decoroso a la i};te* sia y at camtdo, con quim

142 (W~- Gerona -0. ~/o 419 <nan Epiro. Arrojados sus consultaba tas mas ligeras cof <as, y obraba de acuecdo con él. Le habia seoatad~ mtentras yiv!~ 50 libraa que le pagaba la pavordia de Lloret, y siempre que estuvo enfermo se le dieron djstnbuciones contra la costumbre. Mur;6 etsenor Arias entre las 9 y 10 del dia i." de Junio de i572. Abriô la sede vacante el cabildo, y hubo ouchos pleitos y desazones, por vacar el afcedianato nta~ yor, hasta intervenir la Audiencia. Met!6 tambien nnano la Gântara, y Jaime Agullana, aao de los pretendientes al gobierno sede- vacante, y fogoso defënsor de su dign!dad, & quien là Cânaara asignô et arcedianato, se opuso al cabildo y aun à la Audiencia. LXXÏH. D. FR. BENITO TOCO. Desde i572, hasta ~ El P. Mtro. Argaiz nos dejô en su Perla de Çatatuna noticias bien circuastaneiadas de la descendencia de este prelado, y de sus acciones en el siglo y en la.orden Bened!ct!na. Venia, d!ce, de los Reyes de Aibania, que otros Ita- mayofm del tri&no y de ta pa* tt'm por d turco-, aportaron & capotes, y attt najeid Macco Antonio de roco, que fue su nombre en el siglo. Por la sangre de donde vchia, y por las esperanzas que prometia su buen natural é ingenio le adtnitiô el Emperador Carlos V en su palacio. Cans6se de la corte; y pasando por otmstra Senora de Moosefratp, se asciond tanto la orden y concteno del convento, que p!di6 e! habite al abad Fr. Mlguet Fortier, que se te d:6 en 21 de Noviembre de; A los a6os le hicieron abad y gobcrnô aquel convento tres anos, hasta et de i559. Volvieron e!egir!e en el càpitulo de Valladolid, y contînuô hasta fines del 64; d princîpios del 6~, en que fue electo obispo de Vique. Por muerte de Pedro Carlos fue promovido la iglesia de Gerona eo 20 de Noviembre dé El acto primera en que suenacomo obispo de Gerona, fue concurrir al cabildo cuando se hizo el ajuste de la campana mayor, en 20 de Marzo de 73, del cual ano hay documentos niultiplicados de su asisteocia coatioua à les cabil-

143 <20 ~f~,7~~&~k~f~ dos. Tales son las ~ctas de eteecionesdeoiiciates, d nom* bramiento de sindico pars e! concitio provinetat, el decreto de ejecucion de la gracia del Escusado admidda en et conchto provtnctat y otros. En et ano de?4 propuso un jubileo coneedmo pdr Gregorio XJft para la guerra que se hacia en Ungria Flandes y Francia contra los hereges. Se incomodô c~tmordinariamente euaado vi6 los gigantes y bestias que se sacaban en las procesio. nes, y tuvo que medtar el cabildo para que saliese la det Corpus; pefoenetanosigutea' te hubo pasquinés contra el senor obispo, los cuales oo se mostrô insensible. Quiso tomar providencias sérias mas por amor de la paz y à instancias det cabildo instado por la ciudad, que bfreciô hacer to que pudiese para que se celebrase la procesion segun costumbre, se aqmetô y toler6. Por tos imismos principios se dh igiô en otros oegoc'os suscitados en los anos de 7~ y 75, ya con el cabildo, ya con la ciudad, que ategaban derechos y costumbres, que muchas veces suelen ser usurpaciones y corruptelas, dificiles de temediar aun con la instrucdoa y tiempo, y à veces imposïmeft cuando se quieteh hacer de go!pe é imprudéntemente. Co< mo ténia vtrtud bastante el senor Toco conservé en medio de esto la buena armonia coa el cabildo y la ciudad. Los jurados de esta se tamentafon en i578 de los daros que causaba el rio Ther. lndicaron et temedio, que era abrir un cauce, el cuat tenia que pasar por la dehesadet scnor obispû, y nom* brada una comision se décret~ asi, con la condicion de que se hiciese con el mener dano posible de la dehesa. 96 Promovtô mucho la obra de la catedral que iba.ya en el arco terceto, y en 18 de Noviembre de 79 ofreciô ayudar con 500 libras anuales y otro tanto ofrederon los parttcutares à su imitacion. Asi se continué dicha parte, en cuyo centro de bôveda 6 ttave se puso un san Benito de relieve. Tambien en el ano siguiente puso el scnoc obispo la primera piédra del campanario. Enfermo en el de 81, y hab!ea* do recibido el Viàdco que le di6 el cabildo con toda solemoidad, orden6 que se hicieran rogativas por su salud la que fecupero luego. En 82 tuvo que defender los derechos do

144 <M~<v <~ Gerona M ~/c J!~T Mi i t i ~t~-t h mitra sobre la Bisbal para da pârroco ejecute con sus res. to que pidiô documentos al cabildo y se le dieron con las itras que emaaeo de la Curia pectivos parroquianos las le- precauctones convenientes. No < episcopa!, A ho estar ausente, permitio que predicase en su tenfermo 6 impedido de otro iglesia sin licencia suya predi. 1modo. En la seguada prohibe cador alguno, por mas apro- < que en virtud de ietras com< bado que estuviese en otras tpulsorias presten tos clérigos partes. Pidi<~ al cabildo renr)c< jjuramento en manos de jueces dio contra el abuso que habia asegtares. La tercera es una re- de la de Bertran de de pasearse por la iglesia, y se tnovactoa prohibtô con penas Dgorosas. 1' Moaredondo sobre residencia Habiendo pedido al cab!tdod!s- j sër~icio de benehc!os. Eu la tribucion por una procesion à cuarta (cuyo.afio esta errado la que no habia asistido, se le < )en' tas Sipodates) se&ata el hodi6 una respuesta picante; y 't 'aorar!o de la misa y reduce fue que à su ejemplo se ha- set'n~tnoro de ellas con una rian tambien à tes demas [: que prudente economia. Ordena ea estaban en iguat caso. En' et' li la quinta, los que matrimo- en tas iglesias, mes de Junio de 1583 fue tras- tnio~secetcbreh ladado à la iglesia de Lërida~ cobservando to mandado por el y véase aqui despues de todas 1Trïdeottno~y thtimatnente para manifestar su afecto à Mon- tas refbrmas un obispo coio- cado sucesivamente en tres si. serrate recom!enda eh la sexta Ïtas de una misma provinc'a. la devocion, y permite que Tomô posesion de la sede va- nm!e~tras~a misaseptdafiifdm!- cante et arcedtanotnayorja!* na para et santuar'o adak<te me Aguliana.'El senor Toco habia de ir à morir y entefrafse. Segun la!nscripciot! sepul- hizo varias visitas, y estable- s< ci6 aigunas constituciones. Las crat que copiamos del P. Argaiz fue dos veces diputado Sihodates nos conservan seis. Por ia primera manda que ca- poccatatuna< DiceasÏ:. ): ) ~r! '~o'; '<.i;,t' 3~.A~~ a. :f.11! Q '1

145 i22 Fj~ 5~'M~, Trat. Z~~n. Cap. f~. JHC~M marmoreo sita sunt hoc ossa ~pm/c~o E~MM Monachi Ponf~C~Me- pli, 7bco cui N<w/~ erat Fc~ esse C<M~~ T~WMM regia ~f~m~ Desertl cultor sacra quidnam pagina monstret, D~c~, et w< moribus esse ~e~y. E/af AfoM~f~~ primitus ~~p ~w prctinus /c reddit. ~M~ etiam regimen post jktmc<! MM~ar ad idem: Fit P~~M/ ~t~mp G~MMOf<! ~M. ~C MOHJ/~0? ~M ~M~ay (<W~ Clero et populo C<j')/ Fit C!~<M<NCH<M~f~f bis forte iff~mw~ Cum fama M«wy utrumque proba. Corpus habet ~ft~mm hoc. ex M<!fMOf~ ~f!hjm/«m /f«~af perpetuisque LXXÏV. D. JAIME CASSADOR. DM~i584,~MiS97.? Era natural de Barce- Jona, ean6n!go de aque!!a,!g!esia, despues capiscol mayor de; la devtch,y sacristan mayor de Tortosa. Tfastadado à Lérida D. Fr. Benito Toco et a no de :~83, como hemos dlcho, fue nombrado para sucederle en Gerona D. Jaime, cuyas prendas eran bien co< noddasencata!una.en i4de Octubre de 83 di6 parte al ca- e bildo de su eteccion, y en 27 de Enero de 84 tom6 posesion por procurador, y su vicario de cabildo present6 los poderes-que habia recibido. Sabido por et cabildo que Ilegaria & Gerona en el mes de Marzo, nombre el dia 10 una comision para disponer to necesari0) y encarg6 & un individuo la arenga que se le habia de hacer. Entre en efecto el dia 25 de dicho mes at dia si* guiente le visn6 el cabildo et orador hizo su arenga, a )a que contesta el senor obispo expresando con energia sus sentimientos pac!ncos y para dar à conocer que sus expre-!f

146 siones no eran un vano formulario o politica esterit e! dia 31 pidm ya comisarios para componer todas tas cuestio* nes y pteitos pendientes desde el tiempo de sus antecesores, paso d!gno de un prelado discipulo dei que se présenta a los Apôstotes anunclândotes paz. Se ech6 de ver cuanto la amaba, en que habiendo teido en la iglesia una publicacion por medio de vtcario que no era de gremio, le hizo presente et cabildo en 24 de Abril, que et modo no era conforme a ios derechos en cuya posesion estaba el cabildo; y sin tardar et obispo mas tiempo que et neeesario para contestar, respondm ~ue habïa sidoun error, que se remed~aria en' 1!o sucesivo, nb hacienda otra sino conforme a derecho y costumbre. Se quejaba al mismo tiempo e! cabhdo de una determinacion tomada sobre rec-' J tonas y à esio Mspondto que se remaria à ta Rota en~ ce <<«~c. Esta deferencia det sefior obispo ob!igo mucho at cabttdo ~et cuat <n'd<ch<o~no d'spensô para que uh hethmoo suyo pudtese obtenër dtgo!dad sin canon!cato, y otro tanto hizo mas adetante en favor de tressobrinosdejaime..suamor ~G<y~«M~c~T'. f~ de la paz no bast6 para!nsp;. rarla a todos. Seguia la causa de los aniversarios presm~riales, y se. le convfdô a totnaf parte en ella, offecténdote que nada gastaria, pero observe' una per~cta oeufaudad. 98 En et concilio pfovin* cial de'aqueta'~0 se<mcfat)!<! attamente contra tos Vestidos de seda que usaban los canô"' nigos. Los degeronase disponian para apetaf, euando'et' sefior onspo los desarmo diciendo, que o& e~taban iactui~ dos los canômgo! en el decre~~ to quese babiadado.6a)i6 visita aquel mismo afio, y e! cabitdo le concède tas distribuciones d6 ta ooche de Navi<" dad y las det dia, a pesât de' su aus~acia; favor que te repit'd en 85 haitandoseiëtt'tas cortes de Monzon. y. en et de 89, a pesar de algunas ocu~ rehcias poco a~radabte~ qde habia habidût Sentia'!a't!oito: el settot obisp~ que!ds ~Mfi. gos no v!vieseh coûfbfme a estado, y en una ptàtica qu&. hizo para excitarlos a etto, se' te~vip <nezctar~a~&gr!)cnas«m~ las 'palabras y ëj[pres!on~n~! es ejttmno < popque ~quë pecho de bronce no se hecesha para no Morar un pastof que tiene, que dar cuenta 'at PMtoe a~

147 M4 E~«~M<<«,..as-. Z.TJ: vy. Gt~ si ptemo de tas ovejas compradas à costa de su sangre, al considerar que sus coadjutores se coavterten en lobos, que matan en lugar de ser pastores que curen Unobispo que mtre este sin estretnecerse, temblar y Uorar, o es un lobo como sus coadjutores, m) perro mudo, como Hamaba Isaias à los pastoresdelstaë!,6 es uno y otro. No era asi el senor ob!spocassador.pidt6at cabildo comisarios para.tratar. de tan. interesante asunto, y poner los remedios.oportunos, îo cuat feuztnente no qued6 en proyecto, como veremos tuego. No fattaron desazones à Duestfa,obnpo~ como.no fal<tafào Jamâs.a~que quiera feibrojar abuses autorizados por e~it'en)~ y sostenidos por e~ inttc~st y çomo los $enores omspos no'puedan hacerlo todo por.~ mistnos en )a comp!t~a~h de negocibs queocmt-i KR, sl~os ohciates tienen de* ieptas, sobte estes se carga pa~a, d.)r. senum~ntos al principal. Algo de esto sucedid at sepw C~~dor. Acudiase.por,! <ijft' à.rjoo~a en Jas desaveneo" cias,.y decidiau auà una~ veces en favor dé uno, y. otras de otfo~.se~un parecia couvejmrajumlc!a.. 99 En 1589 mande que se ayunase en la vigilia de san Narciso, y h&uô este mandamiento resistencia. en el cabttdo, que cedio algo tuego que sedectaco et ay uno de devocton nada mas. Eu su representacion at senor obispo pon'a atgunas ct~usutas dando à entender que se le faltaba al respeto y atendon que creia merecer. Algo mas séria fue otra representacion hecha en et ano siguiente de 90, quejàndose de que el senor obispo habia e$cnto à ta sa~rada Congregacion cosas infunda* das y aun falsas; pero en medio de todo, nombrado aquel ano dtputado por Catalufia en 23 de. Julio fue cumphmentado por et.-cabildo el dia 26, porque no quita to certes à to vauente at cabitdo de Gerona; y desp)d!éndose el senor obispo, pidm presencia, y tuvo M-generosidad de concedérseta en 6 de Agosto. Otras varias tuvo. et cabildo en el 'mismo aftodc9i.en i5,de Febtero de 92 renuocio à todais!as causas.crimiaates que ttevaba o habiat~ev~do à Roma, & coosecuencia de un ~<o/m propio de Sixto V de 5 de las nonaa de Octubre, ano V de su pootificado pero habiendo muer-; y

148 O~M G~M«if M cm ca ~/o os~w ~~7: n v.1. 12~ 440 <-ftet 100 Remitida que Jmo fue à Roma la informacion, no produjo por entonces efecto alguno, pero en 30 de Mayo de? vino un decreto de ia sagradacongregacton del conciiio para que et senor obispo pudiese nombrar penitehcia" rio. Se sospechô que el obispo movia todo este en vista de darle esta facultad, à virtud de la cual intimé a! cabildo el nombramiento que hizo de un to este Papa, pidid y togrôde Gregorio XtV una Bula en!a cual, confbrmàndose con!a mente de Sixto V Je exhor. taba y ordenaba à que cortase todos los pleitos; y dectaraba que se debia estar à to decretado por el concilio de Trento en la ses. 6.' cap. 4*, y en!a 25.cap. 6." anulando!a concordia en todo!o que fuere contrario à esto, y qucdando en vigor todo!o demas. Esta Bula pudo producir muy buenos efectos, pues que desde su no~hcacion no hallamos rastro de desavenencia, y en el ano dumestico suyo: y aun sacd Bula para provecr en él el primer canonicato que vacase. Opdsose à esto el cabildo con de 93 dio el cabildo pmesion ca!or. No obstante, habiendo de Ja Hospita!ar!a à un sobriao suyo. En el ano de 94 por xeda en mes pettcoeeiente al muetto el canônigo Pedro Bo- Mayo partic!pô al cabildo que cabildo, el senor obispo en tenia orden para informar a vista de la Bula did (aunque à Roma si habia seminario peo'tenciario, division de canp- su domcstico, con el tituto cencerros tapados) la posesion nicatos presbiteriates, diacoo)jes y subdiaconites. Se le en- us6 de su derecho y nombre de penitenciatio. El cabildo vi6 una instruccion en que se é otro, de to que se originaron disgustos de las. dos par- decia, que habia diferentes co* legios, un canônigo curado, tes y para no volver sobre que era sacristan segundo, doce presb)t';ros, veinte y cua-!ante esta tecla este asunto, tocàndose en adetro canonigos diaconiles y di- siempre daba fsonido desagradable; pero mas ferentes benencios. No deja de < en ~640, en que à pesar estranarse que en la de instruccion 1haberse observado todas las oada se diga del seminario iformalidades para el nombra- vino uno nombrado Trid~atino en pafticutar, pues rmiento, que ya estaba proyectado. ( de Roma, que no dio poco en

149 i36 ~<~ ~M~a, y~m~~ c~. jr~ que merecer, hasta que fuc necesario echarle judicialmente. Otras cosillas se enlazaron con estas; pero nacidas todas al parecer, no de ammosidad y capricho, y si de que cada cuai creia tener razon, y queria defender sus derechos. La prueba de esto la sacamos de que en todo to demas estaban en buena armonia, y et se- Ror obispo fund6 varias misas y aniversarios, y tambien la fiesta de Santiago con doble can6n'ca a 28 y 30 de Julio de 1596 todo!o cual adtnitiôe) cabildo. En 19 de Mayo de 1597, estando en su cuarto antes de la hora de corner se cay6 de la silla en fuerza de un accidente que se gradue de apoplético. Acudiose tue~o a socorrerie con los remedios espirituales y corporales: y aunque se Hevô el Viànco, no pudo recibirle. Se le di6 la extremauncion, y mientras se ordenaban fo* gativas pot su salud en el cabitdo, se supo que habia es" pirado. Fue sepultado detante de la reja del altar mayor~y con licencia del cabildo se le puso losa el ano de i Muy pocos obispos tienen mas determinaciones si. codâtes, iotetesantes todas~y~ que vienen en apoyo de to que hemos dicho sobre su ce-!o. Sus titulos solos ba~taràn para dar alguna idea. i.' Los que aspiran & ôrdenes no seràn admitidos sin saber bien gramat)ca latina y algo de canto Uano. 2* Los clérigos que reciban algunas letras de! obispo 6 de su curia pondràn en ellas el dia mes y ano en que las reciben, y luego su nrfna. 3.' Trata de la vida y conducta arreglada que deben tener los clérigos, y compendia!o que los canoaes han dicho sobre tan importante materia. 4.' Pro< hibe el que tos ctérigos entren en conventos de monjas sin necesidad. S.' Suspende a los concubinarios, agravando las penas à tos reincidentes. 6'. Manda que ninguno reciba d confiera beneficio en conndenc!a. 7.' Prohibe el que se impida et examen del que ha de ser partoco. 8.' Que se permuten 6 vendan los bienes de los bene. ficios. 9.' Manda que se tenga el libro ttamado Consueta, en que se anoteo las costumbres loables de cada iglesia para conservarlas. 10. Manda que no se haga entierro sin offecec et Saato Sacrillcio de

150 0~w<~G~Mf/M: i~ la Misa, menos en los de parvulos. i i. Manda que at tiem- dia à no ser en el de Navi- hibe celebrar tres misas en un po del o~rtorio se diga clara dad. 22. Si en este celebra un y distintamente el padre nuestro, la salve y credo. 12. Quiedrà decir mas que las tres. clérigoen dos lugares no pore que el parroco administre 23. Manda et cuidado de las los Sacramentos por si mismo. 13. Prohibe que se haga hibe toda conversacion duran- luces en la iglesia. 24. Pro- el Sa/pas dentro de tas casas. te los oticios divines US. Ordena que en el Sagrario se Se reducia que bendecida el agua en el Sàbado Santo, iban guarde solamente el Santfsimo Sacramento, y los Oleos los clérigos por las 'casas haciendo aspersiones con la agua en otra parte. 26. Examiner bendita y sal de lo que resultaban abusos y escandabs. de necesidad se diô bien y si el bautismo dado en caso 14 y i5. Manda que se escriban en un libro los nombres demas ceremonias despues. en caso de si, sùpianse las de los excomulgados y que 27. Manda dcnunciar à los en otro se tenga lista de las «bras pias y demas percusores de clérigos à mano airada. 28. Manda à los cosas sujetas a visita, para saber como se cumple. 16. Se prohibe fermos à que reciban los San-. médicos que exciten & tos en. en la iglesia la distribucion tos Sacramentos y que si no de ramitos y agua rosada, y mandasen que se les den al toda mùsica profana como tercerô dia de calentura petigrosa, tamborit, &c. y tambien el les impone excomunton, y les prohibe visitar. Hevar armas. i7. Se prob'be tambien pregonar en eua co" 29. Prohibe tambien que se sas profanas. 18. Item se pida lituosna en las iglesias sin prohibée las vigilias nocturnas licencia previa. 30. Ordena en igtesia y capiltas. 19. No en fin que se tengan libros parroquiales para apuntar permite celebrar al sacerdote en ettos nuevo 6 peregrino sin que sea los bautismos, coohrmaciones, antes examinado. 20. No se matrimonios y fatlecitnientos. celebrarâ el Santo Sacrificio Goberno la sede vacante el arcediano mayorjaimeaguttana smo à las horàs debidas, y aotes dei medio dia. 2i. Pro-a, desdeeii9demayodei597.

151 i38 ~«~ ~r~, 7~ ZT~r~ CAPITULO V. (M~W ~MM~M ~e Jf~ 102 Aunque pueda decirse que con et siglo XVI se acabaron las gtorias espanotas en todos los ramos, y mas en la literatura eclesiâstica por los motivos que saben los sàbios, quedaron no obstante residuos del buen gusto en muchos à quienes habia sido familiar la lectura de nuestros buenos autores. No se apaga facilmente,el fuego que estos encienden ni las buenas doctrinas que ensenan ceden et lugar de repente à las que no to son. Los obispos de Gerona en el siglo pasado figuraran dignantente en la his* toria cctesiastica espanota y afortunadamenre muchos de este en que vamos a entrar pueden conopeth coa ellos à lo menos el primero que fue LXXV. DON FRANCISCO ARBVAtO DE 1 ZUAZO. Desde 1598, hasta i6h. Fue naturat de la ciudad de Segovia, en Castilla la Vieja é h!jo de Arevato de Zuazo comendador de Carrizosa en la Orden de Saotiago con to cuat esta probada!a nobtexa de su linage. Habia sido canônigo y deam de la iglesia de Segov!a y por su vtftud y sab'duda fue nombrado para inquisidor det principado de Cataluna. Desempenô algun tiempo este delicado encargo, y en atencion euo te nombr6 Fettpe H para arzobispo de Mesina, to que renunctd por no querer salir de Espana. Rec!- bi6 y acepté et Rey la renuncia mas deseando que ua. zo fuese utu à la igtesta, le di6 et obispado de Gerona, to que él comunic<) at cabitdo, que KCtMô la notic'a en 9 de,

152 Febrero de 1S98. Se nombraron comisionados para ir à fë- M<tade à Barcetona dondese haliaba y en 31 de Mayo tom6 posesion dei obispado por procurador. Consagrado en Barcelona el dia 26 de JûHo, permaneciô alti hasta ntedia~ do Agosto, en cuyo dià 21 hizo su primera entrada en Gerona con las formalidades de O~G?~oM~c/~c~7?. ~29 cuanto at seminario Rte ma$ fe!iz, pues continuàodo de. acuerdo con.ef cabi!do en es" tamecerie, se le unieron to$ colegios existentes antes, y se dejô una beca à disposicion estilo. «)3 Muy desde et principio manifestô sus vivos deseos de promover e! tustfc de la iglesia en!o ten!pûrat y espi" ritual: pues en 5 de Setiembre; ya propuso que se siguiese ia obra del campanapio, y se anadiese otro arco nuevo à la nave, ofreciendo 150 tibras por cuatro anos, à las que anadm tuego otras 100. Si* gukmdo los can6n!gos su e< jenapto, se hau6 que la obra podia contar con 523 libras anuales sobre to que ténia antes. At ntismo tiempo expresë su deseo de quese Mtg!ese ca< p!!ta de carno y progresase el sem!nario conciliir. 'Para aquella ofreciô unirla cuatro beneficios de su patronato y et cabhdo deterttt!ao dar otros ouatro dct suyo pero aunque to sot!cit6 con etnpeno, a<; pudo verto werircado. Eo?OM.~Z~ del cabildo quien para tes asuntds det senuoarm) habisf de nombrar dos comisarios de susenoque fuesen cons~!<:o<' res del se6or obispo. Pensaba entre tanto en la oecesidad de hacer una visita para Mbet et estado! de!<u rebano y en efecto!a nqtidcd luego at cabifdo. Dëseoso de guardarà éste sus derechos y priv!te~io~ dijo que no era Nt a~uno vi. sitât tas personas; y que pcf!o pertenecie~nte tetorma, si tajuzgaba oece~arta, pedtfia comisarios. El cabitdo nombrô para este caso seis con la obligacion de papticiparte to que se tratase antes de resotverio. Se conoce que esta traba dcbia embarazar mu~ cho cualquiera rcfbrnta que e! se~oc obispo pretendiese.: Sin embargo, Zuazo pasô pof ello, y bajo los mtsmos pno*' ctpim abriô visitas en tes ah<m siguientes. Aunque en la pri'. mera pudo alterarse Ja paz por no estar bien informado de los estilos, apenas tos supo cuaodo se uoifbcmd n &: eum, R

153 130 Sagrada ~f. zjr~jy. "III Otp. oo siendo (como no erao) contrarios ah Bo principal de v!sita. tofbrnaadoyadc toque coqveah saber se propuso eortar todos tes pleitos que tenia e! cabildo que cediô en cuanto podia, y alegd los poderosos cnotivos que tenia para ao céder en a!gunâs cosas. En ia visita det a6o de 99. dtespachô favorabh'mente los n)cmor!ates que le pr<~enta< son para reduccion de amversarios, misas, &c.enatcnt cion à que era muy corta ta dotactoq, y sin pefder de vts- ~a que esto era sin da6o de tercero. Tambien hizo entonces reducc'ca. de tas obhgaciones de conservar cirios y tàmparas en la tgtes!a, y se deternttnô que por espacio de cuatro anos se emplease el producto en hacer lâmparas de plata io cual se ejecut~ ea 20 de Marzo de i60i, estabkciendo para to sucesivo un administrador que cobrase en dinero, y cuidase de tas tuces que estan à cargo de los obispos, y dan 25 tibras apuaks en lugar la cera'que daban anteseo espede. En este mismo ano de 99 pasô como diputado à las cortes que se tuvieran en Barcelona,, y ame& ptdid at cabildo que le diese la preseoc!a que!e agradase exctuidos tes maitines, tnoderacion que no deja de probar la bondad de su ca~ racter y el desinteres de alma. 104 Sobresatia en estas virtudes y lo manifest6 en todas ocasiones. ReunMse el cabudo et dia 6 de Junio de 160 en la sala caphutar para determinar un asunto pendante con la ciudad. Entre tanto 9~ hallaba. cl ~ëbof obispo en el cofo) y pasâodo* le recado para que tuviese a bien ir auà, se présenta en eab!tdo, le prestdiô pero da-< do su consejo y parecer M samô dejando al vicario para que comunicase à los jurados la decision y respuesta del ca< bildo. Tàmbien seguo dice el senor Pontich comun!cd à éste una carta que habi~te" cibido del cardenal César Ba* ronio sobre la traslacion de la Resta de san Narciso, dt" ciendo que oo habia sido li. cito & su antecesor hacer di-. cha trastacion. En el tom. 43, pâg.306, ntim. 80dijttnosaigo sobre esto y. aun copiamos parte de dicha cafta. Dijimos que à peticion de Jos jurados y consejo de Gerona se habia hecho ta trastacion j al 18 de Marzo por et obispo.11 J

154 O~w ifff G~ t Ff< ~~tt~ ~/c Jf~T: «. i3 tôt < de alli v!no Madrid con a- probacion del cabildo, que le ofrec;o aux!t!os peoumados, y un compa~ero el que ett<e giese; pero ël dej<t esta etec-' cion a voluatad del cabildo. Detuvose en Madrid hasta mediados de Junio de 62 g el 4 de Julio le did et cabmdo la' bienuegada & Gerona. i05 Pocos dias habiau pasado despues de su Hegada cuando pfomov!d' ia obra de la sala capituiar deseoso de Jaime CaMador, sin otro mottvo que el de poner el martirologio romano & san Nardso en dicho dia pero vando que se dtsnxnuia obser-!a devocion y culto, consult6 Arevalo y Zuazo A Roma para rest!t~!rte.at dia antiguo. A la p~g. 469 de tas Sinodales se halla noticia de todo esto, y decreto para que se celobrase en 29 de Octubre, y se dtjesectohdo con octava. En los apéndices se puede ver la carta de Baronio. Et decreto es det 8 de Abrit de i628, y se le sigue otro sobre la e!" tension de dicho oficio à todos los dominios de Ëspana~ dado en 12 de Marzo de Era nuestro obispo Jnezdei breve en 1601, y cohto tat avocô à s< ia causa de un religioso à quien a<ï!pa'mba el cobctor de la catnara. Con este mooiva hubo de pafrte parte deciaraoione~ y moo!to* rios; Et sef~or obispo p~d)6 consejo at cabildo que'se declar6.en su 'favof, y dectdm que et'cobctor estaba ineurso en excemun~n. El Mun" cio<te iabsotvt6 ~n 2 de'no' v~mbre 'de d'eho ano,.y A consecuencia vino el obnpo A Barcetona con un can6ntgo que Mmbro~t camtdot Des* que et cabildo tuvhse sus juntas con el mayor décore. E$* te conociendo et aprecio que hacia de et su pretado, pagaba eo igual nmoeda, y habiendo muërto en el ano de 2 t)o hermano del sefior ob~po~ le hizo el cabildo motu ~'<- ~o y sin interes magnificos iuoerates. Procedian todos de tan buena fe, que si por J~norancia 6 inadvertencta sç!ncmrria en alguna fatta, bastaba una leve iasinuacion para correk'rta. La prueba es, que habiendo pedido cuentas de la limosna ~ndada por el can~ntgo Cofoett~, y toma' das ya, le hizo présente et cabildo que de derecho Je pcf' teneeia a et tomartat, y~o~ por eso hubo la mas min!tï«disenmotk En el mmmo a8e

155 132 E~«~M~ ~f. Z~t'~7. Cap. le supucô el cabildo que aeeptase la comuton en que le a- ~ompanana' un canônigo de Baccetona para àrregiar asuntos de la ~rovinda, y adnutida por et, sio exigir cosa atguna se le senalô porcion entera en vista de encar~arse de interfses de todas las resias y c!ero. Hemos habtado ya de )o ocurrido con el pemtenciario y escusamos repetirlo. Ni esto ni otro lance delicado pudo alterar la paz. Tenia et senor obispo comi-. sion apost6lica para procurac que las monjas de san Daniel quedasen exentas de la jufisdiccion de los presidentes de la congregacion bened'cttoa. A peticion de la cofradia de san Sordt envi6 el cabildo una comision at senor obispo à advertirle que procediese con Tpucho pu!so en la ejecucion, y en~4 de J~nio se!ogr<~ que adat'dese: apdadon de las senoras y que no echase censuras. Como estos eran to- 'do$c6ctos de paz, agradabao mucbo'.atseaor obispo ) y M- do se to ~comuoicàba at ca- ~b!!do. tja graaj consideractoo de este &su pretado.s&.cono- ~en.icoô. Hattâbase et en Bisba!, doode se puso préso~i~mmoc det senoc de ia$ Esposas. Tuvo noticia el ca- Mtdo que e! juzgitdo reat de Gerona intcntubx apoderarse det prcso, y no teparô en enviar uoà cocn!s!oo al juzgado para hacerle saber los derechos del senor obispo en aquet~ villa. El juzgad~ cont~t~ al cabitdoen et dia siguiente, que por poutica cscftbtrta al senar obispo d à su baite, pero que supiese el cabildo que el somatea estaba d!spuest0t A los dos dias despues de esta respuesta amenazante envi6 e! cabildo à la Bisbal cuatro canônigos que animasen y acompanaseo à su prelado 'p ul dia siguieote volvieron con é! & Gerona en donde entra* ron el dia 19 de Noviembre a ias.cuatro de la tarde,sin corner, por los altercados que tuvieron en Bordils con los del!omaten. Estos cometieron varios excesos que en va' no:quiso impedir.el,obispo.de Barcelona y habiendo el senor Zuazo dado parte at cabildo, se determinôjuntar sioodo, dar gravas at~d~ Barcelona, y el senor Zuazo pas6 luego à esta ciudad à bu~car justicia sobre asunto tan ser!o. i06 En i607 ifor~ô el proyectp de hacm esçalera

156 0~<M C~caa' M f/ ~7Z ~S s piedrecitas para tir~rsetas;, y s al retirarse 6nes dichos y en vista para no ser visto dee cayô de espatdas con tal vioello tom6 un término medio ) tencia, que se rompio gravisimamente la cabexa. Sabido en camino indirecto..paca io-.grar~o que pretendia. Preva-.Getona se le eovjaton al mo- grande que sube à la puerta t tiose dei décrète del concilio principal de la igtesia para t ~rident)no, ses. 23, cap. 6, lo cuat hixo varias otertas yr sobre ereccion. de seminsrios, pidiô asistencia y medios. Se y agregando at de Gerona tos diô en etecto priocipio à lat que le pareciô impuso a los obra y se continue en et afio siguicnte, pero Hoes del siglo se deshizo todo para formafta bajo un proyecto mas grandioso, que es el que presenta en e! dia y tiene 86 escalones de 56 pies de Jong'tud, y mas de 1CO en tess en el afio de 9, con motivo rellanos, obra que mandé haccr el senor Pontich. En el1 casa de un capitular y aun" de haberse querido allanar la ano de i608 se despidi~ del cabildo para el concilio ptovincial y para CastHia decretândosele preseocia mientras estuviese en d condtio. A nnes del mismo empreodiô la cxca\'ac!ot) bajo el ahar mayor para buscar el cuefpo de san Felix pero fue en vano, pues nada se pudo hattar. Vo!vid otra vez & pensât' sobre el maestro de canto~ macero, bedely~seminario, todo lo cual ie parecia necesar'p para el decoro y mejor.cu!t0t Hah6 pposicion en Roma para ta union de a!gunos benencios que sirviesen à los ) seminaristas la obugacion de cantar en d coro y dando por oposicion la sacristta de s Sait ai macsuo de canto ~br<mô su capilla sin necesitar ) mas que la ziprobacion del tabildo. Una d&savcnencia hubo 1 que à Roma pareciô conve*- niente citar at senor obispc à comparecenda, no se ttegô à veriiicar ésta ni aun se quebrd la union entre el preiado ) y et cabildo. Habia satid~ el r senor Aréva!o para Matatd: o ei dia 8 de Enero de ~611, y se supo en Gerona que estaba gravemente entermo. Fue el caso, que estando sus par ges divirtiéndose en el patio de la casa del senor Palau, se asomd el obispo una venta'' r na, y al vertus quiso.él tam" b)cn divertirse. Tom6 unas

157 1~4 F~3<! 7~<t~. LXXXII, 1 d- mento comisionados para asistirie ) y se ordenaron y la decencia en personas y rogati. cosas. Ordena que se observen,vas; pero el dia 10 de Eoe* las constituciones antiguas, y M di6 su attïta & Dios las 6 para que nadie pueda alegar de la mafiana cinco horas ignora ncia manda que se haga una coleccion que deberào antes que itegasen los canô* nigos de Gerona. Hizole las tener todos los clérigos, no exequias el sefior obispo de menos que otra de los mandatos Barcelona con asistencia de los jurados de Matar6, y los y visitas en cada igte~ sia parrcquiai. Como su deseo fue s~ntpre de que se for- canonigos dieron grac!as à todos de los ob!equio< funerales masen dignos ministros dei attar, manda que un mes an- hechos à su prelado, tratarott de trasladar su cuerpo a Gerona, como se ejecut6, y reten tos ordenandos, y qaelos tes de las ôrdenes se presenpetidas las exequias, fue seputtado delante del presbite at obispo en el dia de To*' parrocos informen anualmenterio. dos Santos cuat ha sido su con. i07 El nombre ddsenor Zuazo y su ducta, y to demas que les pa" espiritu se halla rezca. Para evitar escànda!os à cada paso en las Sinodales. -prohibe que los hijos de los Pasan de ocheota sus estatutos, y no puede leerse a to donde sirven sus padres. Or'- clérigos sirvan en las iglesias menos el cap. 1, tit. 17, del dena que los pàrrocos cuiden tib. 3 sin formar una idea grande de su celo. Se reduce a una exhortacion à los pàrrocos para ensehartes c6mo deben acercarse a administrar los Santos Sacramentos. Se ve en ella et espiritu y aun tas palabras y expresiones de un san Ambrosio, y la tierna devocion de un san Agustin: por!o demas, los titulos so* los de sus estatutos demues" tcan cuànto deseaba el orden muy particularmente de que las fiestas se cetebren con espirttu de religion, y senata entre éstas à san Francisco de ~Pauta por voto ( & quien tenia una particular devocion), à -san Jorge y san Narciso. Prohtbeà toscténgosetjuego, y desea que se dediquen à la mus!ca, à ta Hteratupa y é otras diversiones honest&s:que ~o sirvan-ni acompanen en calidad de -criados â seboras

158 O~pM Gerona en el ~Vc Jt~~ 135 _.p._ -I-!os ordenados in sacris y y nommas que no esten apro. manda que no reciban en sus badas por'!osomspos, manda easas à bandtdos, y otras cosas. Como amaba. tanto à los se evite cutdadosaoente que aun en las cosas sagrada, toda pobres ordenô à tes pàrrocos que exhortasen a los que testaban à que biciesen alguna manda ai hospital de Gerona: que visitasen à menudo à los enfermas que nin~uno entre en cura de atmas sin examen y aprobadoo que ningun regular predique. sin ttcencia del obispo. Ordena que se bagan capbreages de los bienes de las iglesias 0 y que ios rectores notpbren un procurador para la cobran2a dç tos derechos de la iglesia. Establece el n)0- do de dar el Viàtico, y quie* M que si un enfermo no pue~ de recibirle se le lleve para adorarle. Prohibe que se saque el Santisima en inccnd!os, r~nas 6 alborotos, inundac!o-' nes tempestades a otros accidentes, y é to mas permite que se ponga sobre ei altar para adorarle y pedirle con? viva remedio al mal que se padece. Pone determinacioses sàbias sobre los matrimooios, y penas à los transgresores. Se declara enemigo de las supersticiones, y ademas de prohibir que para hacer euracioaesseuse de rejiquias supersticion. En nn no dejô el sefior ArëvaiQ ramo atguno del onc!o pastoral a que no estendiese su vtgttancia tanto que se puede decir con ra'* xon haber sido uno de!os mas celosos obispos que han ocupado ta suja de Gerona. En" ttôpor tetcera v<tzà ~ober'' nar sede vacante e! arcediano mayor y canônigo Jaime Agu!!ana siendo cano))crt y quiso goberna): {"or medio de procurador., do!o cuat re-' sùltaron cuestiones. scbte et oombramicnto de vicaoos, principalmente que el cabildo y Roma dudaban!o pudiese hacer. En il y de Enero de 161 se hicieron rogativas para la eleccion acertada de prelado. LXXVI. DON ONOFRE REART: DM~i6H,~Mi62i. i08 Para llenar el gran yacio que dejaba et senor Zuazo., se necesitaba un hombre de~virtud y experiepcia,y'se

159 ~6 ~K!S<! ~M~t, ~f~. ~7: hauô esto en Onofre Reart, oaeido en canômgo peniteneiar'o que habia si- Perpinan, do de Barcelona obispo primeramente de Elna, despues de Vich, y por fin de Gerona. Ocup6 la silla de Elna en 1599 pero trasladada à Perpinan aquclla ant'qmsima sede por Ctententc VtH, à ruegos que habia hecho et dit'unto Felipe H en et ano de 1602, y~bernada por OnotM ta de Pcrpittan hasta i60~ en e!" te fue crastadado à Vich. Fe- Ïipï ilt, bien inibrntado de sus prendas, quiso que pamse a sueed~c at senor Zuazo, y aunqueesto se supoen 20 de Julio de l61i, et acaso poi'que ho querria aceptar, no!o comunic6 ai cabildo hasta et 15 de Octubre, é inmedia* tamente pasaron Vich eomt' SMoados a curnplimentarle.. Sin embargo no tome posesion por procurador hasta et 30 de Enero de i61~, ni entré en Gerona hasta el 5 de Febrët'o, cou las formalidades de costumbre. Observe quë'bsqueobtenian dignidades se negaban à cumptir las cargas de sus canonicatos; yqueriendocorfaresteabuso, lo advirtio~ mas hauô una reaistencia que no espefaba. Re~ vestido de cdo, amenazd y aun los dectarô incursos en censuras por inobedientes, al breve de Clémente V~f pe~ ro acudieron à Roma, donde fueron absueltos, aunque condenados en costas. Votviôse à examinar el punto y se deddiô contra euos por!nfrac* tores de dicho breve. Todo esto se hi~o siu rencilla ni pasion de parte atguoa, pues el senor obhpo queria paz en st.t iglesia y aun en otras. Véase aqui la prueba. En el ano do 14 pas6 à Pcfpinan un thmistro enviado por et subdetega-' do dei brève, y quiso tneterse en las cuestiones que se con-' tcovert'an entre el primer o- bispo de Perpinan y ei cabit" do. El de Gerona mediô para remediar et mat en Perpinan, y lo.mismo hizo en Urgel don. de se iba introduciendo la discordia. Otreciô escribir al Pa-* pa para que declarase si los tëgos podian ser jueces del breve, y at mismo tiempo qué debia entenderse por delitos a' traces. En este mismo ano, al paso que dio pruebas de su obediencia al Rey pubhcando un breve obtenido por et, à pesar de la rectamacton del cabudo) tuvo el sentimiento de ver atropellados los privi"

160 O~w <~ G'~<w<<?/ ~"f7. t-f ~<. ~<~ _f_l_ 1- ~j li37 pensamiento à un caso estra- 60. Dice que un ermhado le asegurô que se condenaria sino renunciaba el obispado, y que no se supo mas de tal ecmitano 6 profeta de )a etcrni. dad. No da del pruebas hecho, ni serfa &ct! darlas y si mas conforme à razon decir, que siendo Onofre de concieoc!~ delicada, y de espiritu humitde, docto at mismo tiempo, y timorato temenata cuenta,estrecha que tomarà Dios & los pastores, y querria oo au" mentar responsabilidades. Para hacerse estos càlcutos no se necesitan profeta$ ni ermita- 'nos. Lo que no admite duda es, que sabiendo el cabildo su pensamiento en 29 de Se- 'tiembre de i6, no sotamente tcgios ec!es~st'cos por la curia real, que puso en su carcet al guarda de la catedral, en la que se habia hecho un robo, y por eso le habia teni' do preso el sefior obispo; pe" ro al mismo tiempo se conso- 16 con que el cabildo nombrd dos canônigos para que le a- compa~asen y asistiesen por si habia atgun exceso en este lance, como era de temer de las amenazas de la justicia. 109 En i6i4pïdi6tadu. dad permiso para cetebfar una funcion en la catedral con mo' tivo de los casantientos entre Luis XIII de Francia con Ana de Austria., b!ja de Felipe ÎH de Espana y de Felipe IV, Principe de Espana, con Ma. ria Luisa de Borbon, hermana de Luis XIII pero no habiendo el cabildo tenido auh carta de oficio, nombro una eom!sion para decir al senor ob!spo que oo cediese la igtesia hasta tener dicha carta, que no tarde en!tegar y se hicieron tas funciones. Tambien se opuso el cabildo à la division del obispado en deanatos, intentada por el sefior obispo. Oprimia demasiado à éste!a carga pastorat, y pensé en substraer el hombro à ella. I" Et P. Roig atribuyeeste Tom. ~7~s quiso desimpresionarle de et, smo que tamb!en escribtô a! Rey para que tuviese- à bjen no aceptar la renuncia. Ni e! obispo ni el Rey accedieron a la solicitud dei cab!!do~ y aunque se nombre sucesor à! senor Reart, y éste recibiô enhorabuena en 29 de Dictcm* bre de i6i7 no se vérifier la posesion dél electo. hasta el ano de 2i, despues de confirmar el Papa la renuncia y connrmacion en i4 de D~ cietnbm de 20. Tuvo pues que

161 138 Espa;ta ~f<~<t, 7~ Z< C~p. continuar en la silla como si no hub'era renunciado y asi es que se h!u!an documentos suyos y memoria eh los anos de y 20. En el primero de estos totn6 parte en los asuntos subre administracion.de aniversarios. En el se~undp se untô à los demas ob!s!- pos para procurar por Roma y Madrid una visita de cabildos, que no tuvo efecto y en et mismo bendijo en la catedral al abad de san Pedro de Roda. Consta tambien que en el de 20 se te pidieron pontificales, como manda dartos la constitucion sinodal detarragona, y respondiô que no tenia bbti~acion de dartos. A" ceptada que fue por el Papa la renuncia, se despidio del cabildo el dia 17 de Febrero de 1621, y retirandosea Pc)'- pinan faueciô alli y se supo en Gerona el 13 de Octubre de 1622, y se le hicieron los f une rates. Dos solos estatutos tienen su nombre en las Sinodales. Et 1.* es para que los acréedores de ctërigos afiancen die calumnia y por gastos; y el tegmndo para que los acreedofes que han sacado excomu* oion contra losdeudores, usen dcl remedio del derecbo pritacramente, y aun despues, y no haciéndcto asi, los podr& absotver el vicario general. Gobefno la vacante el arcedia. no mayor y canônigo D. Ber" nardo de Cardona desde 21 de Encro de 2i, y nombrô luego vicano de gremio. LXXVL D. PBDRO DE MONCADA. De«<e t<!at, AtM~~a del M/~MO. i 10 Aunque!a e!ecciot) de Moncada fue en <6~7 coma no tuvo efecto la renuncia del antecesor hasta et ano de 2i, no tom~ posesion hasta <3 de Febrero de este ano, y aun ésta la tom6 pur procurador; pero en tin hizo su primera entrada en 31 de Marzo, y nombre vicario de cabildo. En 6 de Abril pres!di6 à un cabitdo de coro, en que se ordenaron ro~auvas por la sa. lud de Felipe III. Saiiô à visita sin haber tejnido noviciado, por!o cuat no se le diô presencia en la prebenda y habiendo presentado dos memo-.riales a!c~ando su ocupacion, se décrète que se depositara en tesoreria!o que le.tocase. Tambien pidio vestuario en 30 de Noviembre. En 12 de Juiio intimd visita y nombre

162 dos comisarios mandô con censuras ofe todos los beneficiados se hattasen en sus respectivas captuas. Como esta orden tan gencral comprendia à varios caoôn!gos que obten!an beneficios se quej6 el cabildo de las penas que im" ponia mas no se dice et resultado. Daba pruebas grandes de celo por el honor de Dios y de su iglesia pero el Senor le Hev6 muy!uego. Ça" yô gravemente enfermo y habïendo recibido el Viât!co et dia 29 de Diciembre del ano de i62i mû fie el ottinto dia del mes y del alio dichos, y fue sepuitado delaote dei attar mayor con losa. Gobernô la sede vacante D. Bernacdo de Cardona, y en 8 de Enero de 22 se hicieron rogativas pro. electione P<w~ LXXVII. C. FR. FRANCISCO DE ~BtfJUST. ~M<~i622,i627. i4i Segun consta de las aota$ sacadas de las afcas M- pitutares det monasterio de san Cugat del Vallés por D. Fr. Juan de Zatbot, -monge curimo de aquel monasterio, D. Francisco de Ash de Sen" O~w Gerona M ~o ~~Zf. i39 -j, t. just fuë hijo de D. Enrique de Senjust, domicillado en Barcelona. Tomd el bàbito en dicho monasterlo e! dia 2 de Agosto de i$73 a los doce de edad, y profësd en it de Fe" brero de En il de Jnnio de 86 tom6 posesion de!a pavordia de Panades, y en Abril de 93 fue euviado por sindico à Roma. A los seis a nos despues era ya abad de Ariës. Tom6poses!onde!a abadia de Rtpott en D!c!etnbfe de i6<6, y en el de 2i le dieron el obispado de Elna, 6 Perpinan ya. A poco tiempo le dieron el de Gerona. Avisado de ettoe! cabmdo, env!6 dos canônigos & Perpifian para darte ia enhorabuena y en < 2 de Noviembre de 1622 tomô posesion de su silla nombrando tuego vicario de gremio. En 29 de DiciembFe pidiô licencia como novicio y se le conced!<4 con presencia, mas como se le acabase, pues era de dos meses solamente, y tuviese que permanecer en.barcelona en Ma. yo de 23 votvid à ped i ria, y era reguhr concedërsda. No dejaron de ofrecérsele asuntos delicados y ~sp!nosos d<;sde et principio de su gob!erno, y ao fue poca fortuna haberse amtjdpado ta esecaa hoccible <

163 ~40 E'~<!&<t~f~<?~ ~~ŒH. de la degradacion y justicia Junio de ~wm~f~ ejecutada aquet ano en dos tes quod vestra ~O~jf" monges. Duraba todavia en el? natio a pmf~m Ordinis D~ afio de 23 et p!e!to sobre recto" JjP~f~ Bc~ ~~MtM rias., ocasionando continuas i~'o~~f~o.y. C«~ de~venencias. El cabildo de- /?HMA' spontanea M/MM~e sus' tfftdino char al senor obispo ( cepit C~W~~ eo per aliquos <WM<MTew~«~<<0~ como a n ue vo poseedor pero 1 ~computsa se debia hacer por 1perseveraset <<cpraepositura medio. de sindico secular. Et < dicta de Panades quae ~/M obispo puso en la carcet al sin' < <~?C<M~ claustrale M~~ d!co, y en arresto al comha- j 1JfOJ~C/~a J~/f provisus ~~0- rio de la compulsa. No quiso 1~~<* Postea MM corroborata ~<M ~fmf~ S. ~r~c ~rm- pste guardar el arresto, antes < por el contrario cuntpt'o su en" J/~N~MM/ ~MJE/MH~ dioecargo. El sindico permaneci6 < Ct'~y.M eleetus ~C ~f~m pre$o, y bien asistido de! ça- i~m~<!m~m'<!c~ ad ~~C~ bitdo, quesotic'taba at mismo 1tiam nostri T~fMMH~fr~ tiempo su t'bertad pero nec~ndose et obispo à dàrseta, se i~ircm~ <f«m~«y qua- S. Mariae Rivipuili dmm?~ le d)6 por somatën, y se pa-' < ~~n~ exacto ad E/W~CM garon los gastos de los bienes JSp<~Op<Ï~MM Dei gratiam dot senor obispo. Acudt6 el ça" < a~m~p~m, ac MM~M opitubitdo à Homa para que se to- < /<!M~ gratia Ccr~a E- masen informes; pero calma- 1piscop.tt/im ~~M~: Coilsiderantes in ~0~ Benedicti- dos los animos en poco t!cfn- < po se con)puso pactncamentc ) i M~ qua mediante vestra <<OM!- et asunto, y todos quedaron inatio tot ac tanta à D<'o o~coatcntos. En 10 de Dicifm* i~mo wd~!wo accepit beneficia bre de 24, estando en et Cas- àgratum ac H~Mo~~M se praebuit et amor~ <!6~M<"w~~a~ tfodet termine de AtburnM, pertenecienteasuobtspadofun. e~<ï M~ ~c~m HC~rMM doenripott doce aniversarios J~pM~f~r/«m jr/wpm/ M soten)!ies que dotô en ti" ~M/<tr~ 0~efP<!f!~< bras. y no debe omitirse aqut ) n~<oafm to que se dice en la esecituca ~<!W y~o~wt/a~ tm~w~w pef'- dejtccptactoa ~echa. ëo ~e j ~~M A~MM~ ~M~~f~~e*

164 0~j'M~~G~o~~p/oJ!7jr. n~y, p~c. e~c. Debemos este trozo de documento con* firmatorio de to dicho arriba â la ammtad modesta que nos ha impuesto s'tencio. 112 Etcabitdohabia.hecho insttncias & la sagrada congt'egacion det concilio para oue dedarase algunos puntos de tos que se controvertian; y recibida la declaracion se intintô al senor obispo en el ano de 25. Redùdanse & decir el modo de nombrar ecônomos para los curatos vacantes, reservando para los sucesores los frutos, deducido et sala rio de los sirvientes; que las multas se debian aplicar à los lugares pios que se cofrigmse et abuso de censuras: que se diese forma de poseer en las cosas civiles que se aboliese el salario de décrètes y de revision de cuentas de testamentos y uttitnamente estraiiaba la con gre~acion que estuviese arrendado el producto de la curia. En Marzo de 26 ehfërmô el senor obispo en Pineda y el cabitdo le envio dos canon tgos que le. acompanasen como to bicieroo hasta dejarte fuera de petigro. En Julio ss hallaba ya ~n Gerona;.y habieudo indicado su deseo de reducir sat. <Ms.pea(teac<ates, v~pefa$ y e Y. i4i nocturnos de difuntos de va" rias fuadaciones hechas eu la iglesia el cabildo aprovech6 la ocasion é hizo ta stiplica y-ta; que se despacho~ i~vorabte-t mente. Déclare que los aniversarios se celebrasen sin salmos, visperas y uocturuos y si con solos tres responso~, y cuando se debe hacer la distribucion. Dieronsete gracias pocr esto, y él mand6 hacer con* sueta de aniversarios y que un tanto de la reduccion se pusiera en el archtvo, y otro en el libro verde. En et mismo ano tuvo cuestion c~n Ios padres Jesuitas, quienes no querian pagar diezmos. El cabildo, como era regular se puso de parte de su prelado, escribm a su sindico de Roma para que tomase con cator el asunto, y aun moviô à todos los demas cabildos à hacer cau< sa comun en to que tanto interesaba à todos. En 27 de Setiembre ind!c<~ tambien su deseo de fundar doce aniversarios y doce cornuattares 6 resf ponsos, como habia hecho ya en RipoU y como si viera ya cercana su muerte pidiô sepultura al lado del senorcassador, o en J~capiHa de san Benito. Por to que hace à los aniversarios se admitieron y

165 i4~ B~M~ ~~< 7~ Z<KM'JZ en ~7 de Febrero del ano de <!7 Cap. habia pagado ya 6000 libras. En cuanto à seputmra, aunque se le concède tambien, no tuvo efecto. En 6 de Marzo se hallaba en la Bisbal, donje enierm~ gravemente, y sabido por el cabildo ci dia 8, hizo que pasasen aha dos canômgos. Sirviéronle de consuelo, y cou él munô el dia 10 del dicho mes y ano. Fue trasladado su cuerpo à Gerona~ donde se ie di6 sepultura e! dia t3. Estas fechas son mas seguras que las que se hallan en un Necfptogto moderno de R!poit, en el cual se fija su muerte en el dia 2. Tambien se las debe mas fe que à otro de san Cugat, que la pone en el 9. No es muy notable la diferencia. Se le di6 sepultura delante del altar mayor, y el cabitdo por gratitud le hizo el dia 15 una funcion fdnebre extraordtmaria. Hubo algunos altereados sobre el espolio. El cabildo, la camara, Elna y Ripott, todos se creian con dereeho y todos sacaron su parte, to menos los tres primeros. Poritich no habla del monge de Ripott envtado à reclamar el esp&tio~ pero consta que fue. LXXVIII. DON GARCtA GIL MA!<fR!QUB Desde i627, hasta M ii3 El P. Diago en su Episcopologio forma un hermoso cuadro de las prendas de corazoo y de espiritu de Don Garcia, y de los mismos rasgos se vale et P. Roig.. En nada le disminuye el senor Ponnch antes bien descendiendo como suele pormeoores sacados de documentes autéotices, le da un nuevo realce y mayor brillo. Segun dice el pritnero, fue madrmeno y aunque D. José Antonio Alvarez de Baena no hace mencion de et en su obra titutada ~M ~/M~~M Madrid, sus ape" ttidos son y han sido comunes en esta heroma villa, y unes de los mas nobles en ella. Pero se sabe que, ~c~m~ et ~rmwt quae non /MM aom ea wm~f«wco. Cada Mno es hijo de sus obras; y tas de Garcia Git bastariao para ennoblecerle aun cuando sua padres no le hubteran wasmt'. Hdo la nobleza con la &aogfe. Fue de ingenio agudo', y de coadicion dutctsima, é hizo

166 O~M Gf~pM.n8.v ~/o <r~7y. ss i as. atv f43 i i4 Luego que supo el ça* bildo su Itegada à Barcelona hizo to que sicmpre le ha dictado su pothica. Enviô alla comisionados, los cuales hizo quedar en su compania. Presentaronse sus bulas en Gerona el dia 20 de Enero de 28, y vistas por la comision, to. m6 posesioo el procurador del senor obispo e! dia siguiente. Acompanado de los dos can6- nigos que!c pasafon & fei!c!- tar, hizo su entrada en Gerona el dia 5 de Febrero con las ceremonias de estito. Muy luego diô muestras de ta bondad de su caràcter pues no se incomodd de que el dia 28 del mes dicho se le presentasen citaciones de Roma como à poseedor nuevo por la causa de H 11~n W tv Hn1 ~H"'a..no:- a an l'h h_ -1 fructihcar una y otra disposicion.~qué mas se necesita para ennoblecer à un hombre? Ancionado desde su tierna edad à las ciencias eclesiâsticas, que todavia conservaban parte del gusto del mejor tiempo del siglo anterior, ô mas bien que et aprendtô entonces en la iamosa universidad de Salamanca, di6 pruebas de su capacidad en todos los ejcrcicios!iterat'ios, y esppetatmpntp en el grado de tcotogia que reci~ bid en aquella universidad. Asi es, que muy pronto obtuvo eatedra de esta facultad, la que desempenada con aprovechamiento de sus discipulos, y aplauso de cuantos o!an sus ejerc!c!os, le <trvi6 de esca!6n para la de prima, en!a cuat aumeot~ los esmeros y tos mé< ritos.segu'a en ella cuando el Rey te nombre inquisidor de Zaragoxa, desde donde pasô luego à Totedo con et mismo encargo. Cuarenta anos tenia, y ya era consumado en el maoejo de los delicados asuntos que penden de este tribunal y para dar mayor peso à sus decisiones le condecorô et mismo Rey con et titulo de obispo de Utica. Muerto el senor Senjust en 1627, le (U6 el obispado de Gerooa. rectorias; y aun perm<ti6 que se saeasen de su archivo documentos para compulsarlos. Es cicrtamente muy doloroso à un pastor cuando entra en el redil hallarse con ovejas que se presentan ya en artitud hos. til nazca ésta de to que se quiera y aun acaso por esto mismo quiso abrir visita en i0 de Mayo, 6 la intimo à tu menos para que empezase el juicio de la Casa de Dios. Tuvo en Junio el sentimientodeperder un hermano, y at ano

167 ï44 ~p<f~ ~r~«, 7~ Z~'<f7Z CTifp. despues un sobrino; y en las dos ocasiones le dio el cabildo pruebas de la consideracion que tenia à los que et amaba tiernameate, concediendo en las dos ocasiones acompanamiento canonicat sin interes alguno. En el ano de 2H se dectaro à favor del cabitdo en et pteito con el de san Felix sobre el uso de Arminos. A instancia del cabildo se diô en Roma eomision at senor obis* po sobre esta causa; y habién-' dola puesto éste en conocimiento de su vicario, que no era de gremio, como parecia regular pmes que no era parte, la sentenci6 dicho vicario, y et cabildo apeto de la sentent cia dada el obispo fue requerido para que. ta revocase, citado Tarragona, é inhibido no menos que los canônigos de san Felix, y por fin con sentencia dada en Tarragona à 18 de Junio de 1632, es decir, despues de cuatro anos de pleito se dectar6 nuto et conocimiento det vicario foraneo. No sabemos qué hubiera sido si hubiese sentenciado el obispo. Con motivo de habersele suspendido la prebenda 6 presencia en tiempo en que andaba de visita en el afio de 29 se quejô al cabildo, que oo cedt6, antes bien se conffr. m6 en!o hecho. En e! ano si" guiente acudiô el obispo a ]a sagrada congregacioo pid!endo: i." panicipacion de frutos cuando estaba ausente por visita 6 ejercicio de jurisdiccion dentro de su obispado, 6 asistencia à concilios provioc'ates 6 a cortes: 2." que se declarasc que no estaba obligado à la residencia del pri' mer ano, n} & ta aststencm à la iglesia en et dia 28 de Julio, destinado entonces para ganar!o qu~ se itamaba deport. A esto respondiô la congregactoa que fuese citado y otdo et ça* bildo, el cuat tom6 sus medi~ das para sostenerse en sus derechos. Por fortuna se quedo et asunto M statu ~uo. ii5 En~3dejuttodei630 di6 parte al cabildo de que en Villademat habian sido robadas tas athajas de la iglesia, los vasos sagrados, y aun etj copon con siete formas consagradas. En esta antecion acudtô al cabildo para que sobre consolarle; le aconsejase to que podria hacer. Et vicario fue quien hizo relacion al cabildo del hecho y de las informaciones que se habian tomado; y habiendo e! cabildo nombra. du comisarios para que tratasea

168 (M/~w rv-t.w r-. G~oM~.m fh ~'77: de e!!o con el sefior obispo se determ!nd ianzar anatema con todas las solemnidades espan" tosas que acompanan à este acte rettgtoso y en efëcto se hizo asi el dia 6 de Agosto del mismo ano. Tambien tuvo una pequena desazon con el sacristan mayor sobre la présenta" cion de la sacrisria seguoda, coo motivo de haber muerto el que la poseia la cual se corto en vista de que teniendo el difunto coadjutor, entrô éste en posesion. En 30 de Dt" ciembre se despidio para Bar" celona y en 14 de Enero de 3t se ie concedio prescnc!a, porque se encarg6 de asuntos de la iglesia. Hemos dicho ya cuânto deseaba el cabildo establecer capilla de canto. Para facilitarla et senor obispo con- 8inti6 en que una plaza del se. minario fuese para un ansico, con la obhgae!on de ensenar à los setninaristas. Eo Jutio votv!6 à Gerona. Nombrado para diputado à cortes en el ano de 32, pid!6 presencia y despues de varias consultas se te conced'o en i7 de Julio, y otra vez en i2 de Octubre. En i7 de Mayo de <633 se supo que hama sido promovido al obmpadodebar' cetona, desde donde en i8 de ycm. Tarn y/ Enero de 34 p:dî<~ d'stttbu' ciones por et tiempo de su d~ putacion y se nombre para esto una cotnisioa. En 5 de Agosto de 1640 le hixo el Rey virey de Catatuna, 6 mejor, se supo la noticia en dicho dia. Es muy estrano que el scnoc Fe!id, que da esta noticia en sus Anales lib. 20 cap. g. y que en la columna antertoc trata del anatema lanzado poc et obispo de Gerona contra tos sacr'iegos, no haga mencioa del que Gil Maorique lanz6 contra los robadores del ano de 30. Gobernd la sede vacaa. te el arcediano mayor D. Dernardo de Cardona. LXXVUt. D. GREGORIO PARCERO. Desde i633, i654. ii6 Et cuadro que for. man los eptscopotogisias de Parcero no cede en hermosura a! de su antecesor. Fue este de quien vamos a habtar, natura! de la ciudad de Tuy, en el re!no de Galicia hijo de padres nobtes, que inspiraron à su hijo los pnnc!p!os de las virtudes que les adornabaa. En esta primera Ir y mas ~ntpof- --C-- T

169 146 ~<~«ftt~t Z~7. C~f. tante escueta ya man!~stô Gregorio tas bellas disposiciones de un espiritu etevado y de un coramn bondadoso y despues de dedicarse at estudio.de las humantdades, en las que sah6 adelantado y con ancioo a saber, conoeiô que para satisfacer su deseo le convenia dejar et mundo, y retirarse à la soledad. Meditad~detenidamente su plan, esco~!6 fit orden b<:ned!et!na, donde sicmptc hubo y hay grandes maestros de letras y virtudes. Vistiù pues la cogu- Ha en el monasterio de Santiago, en donde se hizo amar y aun admirar por sus progresos en virtud y ciencia. Era eminente 6!ôsoîb, profundo teô)og6 y daba brillo à estos conocimientos una e- locuencia como naturat, y un gusto nno en las bellas letras. Su ciencia no le hinchaba. Ef verdadero sàb!o es modesto por pnncip!os ya porque sabe de donde viene la verdadera sabiduria, ya porque cuanto mas adetanta en el campo de las ciencias, tanto mejor conoce io que le fatta que andar. Asi que, su trato era afable, politico y modesto, eomo testiscan los que se a,cefeaton. à éi. La co&gce- ~M~tt~tvf~t~ gacion benedictina de Castilia Hj6 luego los ojos en et para ponerle al t'mou y dio bien à co'nocer que sabia manejarle. diestramente que à veces no sueten andar juntos los dones de ciencia y de ~o* bierno. Inibrmado el Rcy Fe. lipe IV de su merito, del que habia dado pruebas le nombre para et obispado de Perpinan en 1630 y despues de tres aoos le trastadô at de Ge- fona.di~partedeestoaica- bildo en 21 de Julio de 33, y se le enviaron dos can6oigos à cumplimentarle fi Ja A- badia de san Miguel de Cuxâ, donde se hallaba entonces. Entre los informes que tontô alli de los comisionados fue uno que la mttra estaba muy gravada, y asi, pidiô desde tuego al cabildo que!o hiciese presente al gobierno, como en efecto to hizo en 4 de Agosto dei mismo ano. Los sabios autores de la Galia Cristiana parece que ponen en duda si desde Elna ô Perpinan pas6 Gregorio à la silla de Gerona ô de Tortosa, pues dicen: Inde ~OfWKf <!</ Gerundensem car- ~~<<~<jftm,< D~MMHaM. Ignoraron sin duda que ocupô tas dos como veremos despues: }extfana igoofaocia en unoa

170 O~M Gf~~ f ~f.. i4? benedictinos sobre uu nertna' ao! it7 En Octubre del afio de 33 pasé el electo.por Gerona para venir à Barcelona, y deteniéndose dnco dias en casa del sacristan mayor, tuvieron todos tiempo para co< nocer la amabilidad de su trato, y el cabildo muy conteoto nombre dos individuos que le acompafiaron hasta Hostat' rich. Vimeron entre tanto Jas b~aa, tom<$ posesion por pro. curador en 20 de Enero de 34, y en t~ de Marzo Mzo su entrada en Gerona. Hallâbase su obispado en circunstaocias tan criticas que eran bien necesarias todas las virtudes de un apësto! para gobernarle. Su clero estaba unido ai resto dei de todo el principado para escusarse à pagar 600,000 ducados 'de subsidio que Urbano Vttt habia cooce' dido à Felipe tv para ta-guerra de A)en)an!a; pero esto im* pofmba.poeo,sinosb hubiera dado at se6oc Parcero la pe' M~fosa/comiSion de cobrardi* cho sub~d'o. Puesto.eoMtMa- (~nn tml dem~cadabt~, y hecho cargo de la ajmi~jacmn de o.bedeeer at Rey t tuya que mandat con censurasi <~te se dectaraseo y deaunciana. las rentas de tes ben~cum: y aunque.aigunos (tbetteeieron, tuvieron que su~tf' una repfi' meoda de tes tn~s que a!pg~< ban motivos poderosos para oo hacerlo, ademas de que estaba interpuesta apelacion desde 25 de Febrero de 34. Este mismo se hizo presente al sen,or obispo supt!csndo!e suspendiese ia pubucacioa de las censuras. B~n quimp~a <enof obispo accedef à este stïpuca pero urgia demasiado la oecestdad y ast hizo la pubucacion ci dia 26 de Marzo despues del sermon que Uamaban de Catio Magno, mas ofreciendo por otros nueve dias et bien de la absolucion à los que cediesen. El cabitdo coosu!t<~ à teôtogos y canonistas sobre to que deberia hacer, y eligiendo la parte mas se(;ura, prefiriôabstenerse ~Mw~~ y mand6 que los sermones de cuaresma se predicasen à tas siete y med;a de la ntaftana. El dia 28 satid e) senor obispo para Barcet~a.. Reuniôse et c!cro el d<a 4'de Abrit, y tratando de env~af à.dicha ciudadsuapeiacton, to ajecuto el S y et dia 7 pubt~c~ t«tcas de suspens 6MMtde.c~Murat. Et senor o- bispo aa)(~<m!<! cou el secue~-

171 148 y~f. Z~t~~ t~ "t~m~t~m~* t* t C~. '< <«tro que se puohcô en Batce- ~ona el dia 29 de Abrit, y en 20 de Mayo dt6 parte al c&- bildo de que estaban despa- Chadas las ôrdenes para ta eje' cucion. AI primer anuncio renuhcuroo sus cargos los adtninisn'itdores. Ltevuse à efecto la ejecucion, y hubo vejaciooes, en téfmtnos, que los cabildos de Vich, Urgel y Gerona tuvieron que acudir à Roma con sus quejas. Cstmô algun tanto de ath à poco esta tormenta, y eo 14 de A- gosto se tirmô una concordia, consintiendo en etta et virey que desde el dia 4 habia dejado à Barcelona pasando à Gerona con la audiencia. Nadie dudarà que el obispo se esforzaria à establecer esta toncordia asi como formé otra en Setiembre entre et cabildo y la ciudad, por un medio que et propuso, y adop* taroti las dos partes. 118 Pretendia por aquel ~!empo Manresa teoer silla e- piscopat, y considerando et ~abitdo de V!ch ta desmëm~ i~facion que sufriria y~ sa- Mendose en Gerooa que s& q~uena indemnizar a V!cM a tostà d6 'sus t~mites~ se cotnu~ ificô at sebor Parcer<P, et éuat uai6 <co& Vich impe~ dir la ereccion de silla en Mm' resa. Nuestro obispo tenia mucho innujo' para no iograrto, como en efecto to togrô. Sa<* bia ganarse este innujo con db' sequios à las autoridades; pero obsequios nobtes y dignos de su caràccer y diguidad, no con bajas y viles adutaciones, y con otros medios détesta~ bles. Muriô en Diciembre dé 16351a marquesa de Priego, suegfa del duque de Cardon na, conde de Ampurias y Virey de Catatuna que, como hemos dicho; estaba enfonces en Gerona. El senor Parcero cetebrd de pontifical en sus exequias en tes dias it y i5 de aquel mes y ano. Como los condes de Ampurias son en su modo canônigos de Gerona~ *$ crey6 el sefior obispo y el cabildo que debian hacerle a" ouet obsequio at que no se mostro indiferente al conde; pues Ttdemas de dar las gracias mas expresivas hizo at cabildo ta expresion de un. relicario de cristat, con mucta~ Miiquias, que'hama envtado<~ )a duquesa ettardenat Barbe" riab, sobntm'de Urbano VH~ Tanto et duque como la du~ quesa ténia n gustb particutài en ot~ tos sermones del senot obispo.:tambien estuvo et c~

172 O~pM GMM M ~o Jf~j. 149 _1.1IJ.I~ L-Ibildo obsequioso en aquet mes ano con et générât benedicuno y su cothpanero que pasaron por alli y à los que se diô silla en el coro por respetos at senor obispo benedictino, como hemos dicho. Se puedc decircon razonque el senor obispo era un angel de paz. Estaba en visita en el afio de 38, y sabiendo una desavenencia ocurrida entre el cabitdo y la ciudad, vino volando, y togrô cortar la discordia, y forma una concordia. Pero enmedio de esto tenia todo el vigor necesario cuando to exigian los asuntos. En Febrero de 39 puso entredicho por la muerte violenta dada al prior de U)tà y con motivo de otro lance so* bre la claveria hubo prisiones, remociones y privaciones mas por nn cedia cuando habia logrado su intento, que nunca era otro que la en. fn!enda de los culpados, y la satisfaccion à la vindicta pubtica. ii9 Mas qué eran ettas desavenencias en comparacion de los mates que amenazaban al obispado de Gerona y à Catatunatoda? Estaba ya declarada la guerra entre Fran- )Ha y Espa6a; y'esta para no ser sorprendida habia enviado tropas à t.< parte limitrofé de Cataluna. Et conde de San. ta Cotoma sau6 de Barcetond en 4 de Mayo con el ànimo de reunir génie y ORpoerse à los franceses, qmenes habian atacado a Salsas. Perdi6se esta plaza en i9 6 2i de Julio, y como en los sucesos desgt'aciados estan los hombres tan propensos à gtitar ~f~c/pa, y e! gobernador que la entrera no era catalan y otro, que tampoco!o era habia entregado otro punto, se ctnpezaron à repuntar las tropas unas con otras se fue sembrando!a desunion acaso maticiosamente como suele suceder, y ya miraban los catalanes como enemigos à los casteljanos. Sin embargo, se reconquisto Salsas en 4 de Enero de 1640, à fuerza d~prod!- gios de va!or de unos y de otros pero habiendo tomado la tropa cuarteles de invierno, la!icenc!a militar empez6 à hacer de -tas suyas, cometiendo excesos, y vejando la provincia. En 3 de Mayo, e! tercio de Molas saqueô y quem6 el pueblo é iglesia de R!udarenas, to que el cabildo comunic6 a! obispo. que se hallaba entonces en'bame~

173 y en santa Eu~eoia quer!ao asaltar la ctudad. Fuese rea- Ïidad alarmante voz, los de Gerona acudieron à las armas para rechazar et ataque y aun para atacar à los soldados pero et obhpo y cabildo pudieron aquietar el pueblo, y evitaron por entonces muchos desastres. En Junio succdio otro atentado como et de Riudarenas. Se formo causa et obhpo ptdi6 consep at cabitdo, y se, décret~ ceaadon ~wjw~, publicada el dia de. san Juan. Rea};rav6 el senor obispo las censura! à consulta de teôto~os y canonistas en 25 de Agosto, y reunidos los brazos y et cabildo cou él, so!t6 el dique à todo su celo contra los pro,fanadores, sia i$o E~a ~~«~, y~f. ~ff. Cap. _t.f. na. Pusose en canuno al punto, y reunido cou et cabildo considcrar en ettos mas que miramientos politicos, y sin en il y t2 de dicho mes, M su crimen.!anz6 excomunton y entredicho contra los autores de la i~o Estos y otros des6r- horrible escena; pero las armas espirituales vaten poco para los que teniendo eo las manos las mititares se creen con derecho à hacer to que quieran. Aun resonaba el eco de las nutdlciones, es decir, el dia i7 det mismo tn~c~~k' do se dijo en Gerona que los soldados que estaban en Satt denes pusieron & los catalanes en términos de buscar pro~ teccion en la Francia; mas por arrojar un peso se echaron otro mayor. Entraron en ei~cto tes franceses redràn*' dose los ejerc'!to$ espanotes: mas puestos alli hicieron bueoos à los castellanos. Fueron pmstos en prision muchos e- ctcsiasttcos, y enormemeote v,ejados los puebtos. El senor Parcero como castellano oa debia ser bien mirado, y asi détermine salir del princ!pado, to que sabido por et cabildo y ciudad de Gefooa, to sintierott en el alma y le escribieron la carta que copiamos aqui y que han'à siempre honor à Gerona y à su obispo. '*Muy ttustre y Rmo. Senor.==: No obstante qw~ despues de haber tenido noticia los canonigos y çapitulo de la santa iglesia, y los jurados de esta ciudad de Gerona, de la resojucionque teria V, S. Rma, hecha de dejar la ig(es<a y d obispado pidiendo para dicho efecto con instancia a to$ mtnbtrosdes. M. Cristtani-. $~tna Senor nuesko ( Dios le

174 guarde ) pasaporte han hecho las diligencias que han podido asi como et consistorio de los muy ilustres senores diputados suplicando fuesen servidos procurar no se le conccdiese à V. S.; y en caso de concedérsele!mpidiesen el poderse valer de él: como tambien à V. S. suplicando con muchas veras d!- cho capitulo por medio de sus cuatro diputados,. y dicha ciudad por dichos sus jurados y conntiva, fuese servido suspender la dicha resolucion tan perjudicial à la reptïbtica tanto espiritual como temporal de ta iglesia catedral y de todas las demas de la presente ciudad y diôcesis, y al consudo de todos sus sùbditos y ovejas dev. S. & quien antan veneran y estiman como es razon, y reconocen el amor que siempre V. S. como padre les ha tenido, el cuidado que como buen pastor ha tenido de su bien espirituat y temporal, y et fervoroso celo con que ha gobernado la iglesia con los acertados efectos que la experiencia ha ensenado. Ven que todas estas diligencias no han sido poderosas para alc.amar de V. 8. esta merced, Obispos de Gerond en el ~/c -'0.- L. -JL_~ ~~7/. i~i,.vantesmen que persévéra en la resotucton tomada de dejarnos, para cuya ejecucion tiene V. S. et pasaporte concedido, segun tuvo bien comunicarto al cabildo el dia i3 y a la dudad de!p!- diéndose el i4 del presente mes. No pierden los dichos capitulo y ciudad las esperanzas de que han de conmover las paternales entranas de V. S. las mutt'ptkadas y repetidas supticas de sus hijos y humildes subditos sin. tiendo vivamente el desconsuelo de la austncia de su pastor y prelado movidos del amor cntranabte â que les obliga la ley divina y naturat, y de los dones de naturaleza y de gracia que Dios ha comunicado à V. S. y que como buen prelado ha sabido usar en benenc!o de sus ovejas y del temor grande de los danos espirituales que en la fe y pureza de la ret~iont cristiana pueden padecer si se ven desamparadas del capitan que tas defienda, del pastor que tas sustente con el pasto de la verdadera doctrina, del maestro que las ensene et camino de la verdad, y del prelado que d!sponga y ordene las acétones sagradas de los

175 puedan obligar à dejarlos, y de cumplir con obt!~ac!ones tao precisas como tienen re- <? ~M~ 7~ ~M'<M77: Cap. pastores inferiores: y nna!- presentadas, se s!rva V. S., ntente movidos de la viva pe< antes de irse de esta iglesia na que les da la nota que seria tan grande à todas las per- e! Sumo Pont<t!ce que si S. S. y obispado comunicarlas con sonas estranas de que V. S. tas da por justas como hijos las deje teniendo por cierto de obedienc!a aunque con que es por fattas suyas, y porr gran desconsue)o~ ca!)arân y < versai de todos sus stibditos, dichos capitulares can6nigos ( de dicha iglesia, y jurados de todos los de ettat la ciudad de Gerona rectbtran < de V. S. muy singujar gracia causas que habràn dado àt obedecerân à to que la santa V.S. sede mandare, y de no des. Como dolientes ovejas supucan a V. S. Rma. humilde- tenga respuesta de S. S., y no ampararlos V. S. hasta que mente con las mayores veras sirviéndose V. S. de hacedes pos!b'es, por medio de sus embaja~ores, postrados à!os pies dar!es las dichas causas a! pie esta merced se la har~ de de V. S., que se sirvasuspender su parcida, y no esta, para que puedan ver de dejar su si iglesia y ovejas que Dios podràn darlas algun remedio, d hacer to que mas con- le ha encomendado, y de evitar )os venga à su reparo que ademas de que tienen por çierto tnmenms é irreparables males y danos que con la au~encta que harà V. S. en esto to que de V. S. se les causarian à todos y si acaso V. S. tiene re- cio de Dios, y bencficio es mas conveniente at servt" unt" celo, que no es creibte no tema V. S. ni repare en nada, que asi et cabildo como la ciudad y ofrecen à V. S. que cuando hubiese la menor cosa que se pueda pensar saldran at reparo y defensa de eiïa, y asistiràn y servirào à V. S. siem. pre con las haciendas y vidas: d si por vcntura V. S. tuviese causas tan grandes que le y merced i~i De la presentacion de tan sentida carta se diô tes. timonio por ante el notario del cabildo y por el secretario de la ciudad en 22 de Octubre de t642. At dia siguten' te respondiô el senor obispo con el papel siguiente. "Respondiendo. el.<nny Mustre y

176 0~~.1-1 Ir~~ <~ _wr G~cM _r. siglo ~~TX i ~3 Rmo. senor obispo de Gerona 1las ha representado por escrito y de palabra à los senores Don Fr. Gregorio Parcero à un papel que por mano de los < diputados en et en tiempo que muy lustres comisarios. de! 1gobernaban el Prinopado; los cabildo y ciudad de Gerona < ouates dieron de ellas cuenta se le ha presentado à 22 de Oc< < à su Santidad, y al sefior Ma- de Bresse cuando se ju- tubre de este ano de <642, JrMcat dijo S. S. que reconocia en es- Jre Virey de este Principado: ta accion como en todas Jas < que la di6 tambien à su Rey, demas que babia expérimentado en mas de ocho anos, que Jreservando las que tocan à io y que sus senodas la han dado, indignamente habia goberna- interior de su conciencia para darlas siempre arrodllla- do: este obispado et sumo ] amor que sus senowas le te- < do y rendido a sus pies santisimos para obedecer en to- nian y la suma est!mac!on < coh que su celo santo atendia < do sus ~rdenes y que si Dios à la veneracion y honra de sus < fuere servido,!e ordena que prelados y a todo to se vuelva à su que obispadd, recono- por sumo favor cou les 'representaba setvic'o de ciéndolo Buestro Senor y bien del obis- 1hacimiento de gracias, vo~e* pado; y que quisiera que su. Jrà gozoso à hacer compacta reputacton y su conciencia le 1. à sus sefiorias y atentando dejâran lugar para perpetuar- < con su santo celo, libre de sa en su servicio y companta, 1Jos inconvénient~ pero que el estado en. que se que ahora 1tiene gobernarà gustoso su hallaba et Principado, hamén- < pbispado y que la justificacion de las razones que tiene dosesaudodeettodosiosse- < itorea obispos extrangeros por { para salirse, se conoce en que <M~ialtar à la Hdettdad de su 1habiendosus ~enonas, como Rey, corriendo eo su senona < dicen en su papet, las,mismas razones y otras y consta à par- < todos, hecho tan apretadas ticulares, le es forzosa la sali- cdiligencias con los sciibres diputados para que procurasen da.,!a cuat e~ecuta~ coo su- 1 mo dolor y tristeza por obli- tmpedir o divertir el pasapor- de su salida garle su suerte à ausentarse 1te de!a()lovejas que tanto amaba. pues no to Jhan,podido lograr hacienda Que las razones que tiene 1ie à su senor<s!a merced T~ fyh~ <f que?~ v

177 ~~8«~M<<«, Trat. JM';M77. ~f. le hacen es senal que los se. nores que gobiernan et Pr!ncipado, 6 tienen por sumamente justiiicadas sus tazones para dejarte salir u orden supittor para no poderlo escusar. Y to cierto es, que cuatquiera determtnacton que se hubiera tomado, la repu. tacion y conciencia, te obliga. ràn à su senona para instar. para no ~obernar iodignamente con una nota tan grande~ un tan itustre rebano." Et se. nor Pontich dice que alegô et senor Parcero que sus razones para ausentarse estaban aprobadas por et obispo de Vich, que era el mas antiguo. Aqui se ofrecia naturatmente la o- casion de examinar un punto de derecho eanônico, que acaso podria dtr!g<r en!o sucesivo la conducta de los gobicr* nos respecto & los obispos en tiempo de invasion enennga, no mènes que la quedebefian. observar estos; pero et asunto es dettcado y muy supe" rior à nuestras débites fuer?asi Pucden haliarse luces grandes. en un libfo pequeno que con et titulo de deberes del cristiano hàcia la potestad pubtica escribiô* y public6 en Ma-. drid un~âbio y venepabte:pre* lado de ta): jgtesia espa~&ota, que la ha ilustrado con sus muchos escr'tos. Sean o no soldas las razones dei senor Parcero to cierto es que en 12 de Noviembre de 92 sa-!!6 para Blanes, y que con fecha de 2 de Febrero de 43 esct'ibtô at cabildo despidiéndose y haciendo pn.-sentc que se le violentaba para salir de Catalufia. Apenas se cmbarcd en Blancs cuando se le secuestr&ron los bieues sin que el cabitdo pudiese impedipto} pero mas adelante tom6 medidas para que el scnor obispo cobrase!o que en Mallorca cobraba la iglesia de Gerona. Us6 entonces el cabildo de una destreza laudable. Ate~ g6 que no pudiendo percibic la renta de -MaUorca, se te debia indemnizar en el obispado, y al paso que a~raciaba à su obispo con aqueiio, percibia to mismb en su cà!~ poniéndolo en tesoreciaf 122 A 29 de Biciembce de 44 premhtô el vicario Ma bre~e apostolico concedido~ senor obispo para perdbtf'oc~ mo presente por dos anos~y dicese que le présente tambiea à los mtnisiros para que ~evantasen el secuestro y-pusiesen los frutos en <man(mf de! Papa. El cabitdo te nurabà con

178 O~f/XM G~0n«M C/ ~/0 ~j!~ ~$ atencion aunque estaba ausente, pu~ habtendoprovtsto un en? de Enero de 53 del modo do éste que votveria, se tratd benehcio desde Madrid, dtd de recibirte, y Ueg6 ci dia ~5. posesion at agraciado en et ano En 30 de Marzo asisttô à un de 45.Seguta la guerra y gran consejo que convoc6 D. continuaban tos dcs6fdenes y Juan de Austria ) y se cetebrô vejaciones de los benditos auxiliares. Robôse el copon y sa- pubticos su voto en papeles para minorar la suma de una sradas formas de la iglesia de contribucion que se pedia. De Rosas~ y et cabildo puso un a!)i poco tiempotc nombraron para et obispado de 'ibr- entredicho general en 25 de Junio del a~o que hemos citado ùlthnamente. En el de 51 cante hasta el a6o de 1656, en tosa pero no se verineô la va* se rob6 tamb!en la custodia de que entre à gobernar el arcediano mayor D. Bernardo de san Quirce de Cotera en et mismo mataron à un monge Cardona. Un decreto suyo ùtu. de Bauotas y en el de 53 hubo que proponer un entreditituciones Sinodales, y esta en camenfe se halla en las conscho contra los excesos de los eti:b.hi.tit.xn.cap.2.en franceses, a pesar de que habian salido ya de Gerona. Des- la constitucion Provincial so- la cuat manda que se obsef'e de et ano de 5i iban adetan-' bre la peticion de diezmos y tando las armas de Espana, y otros derechos de Ja iglesia. avisados los de Gerona por los de Barcelona, hicieron gente, LXXX. y echaron mano de.los bienes secuestrados del obtspo, de los D. BERNARDO CARDONA. que se sac6 ta cuarta parte del gasto. Por fin et marques de Desde 1656, hasta Morrara entré en Gerona pdbticamente, é hizo juramento i23 Las circunstancias en i8 de Octubre de 5~~ y se desagradables en que habia di6 un perdon gênerai para quedado Catatuna ex!an im< todos menos para un tal Mar' pertosamente que se colocasen garit. Con &cha del 14 del en tas sillas episcopales hombres que por su sangre y v!r< mismo habia escrito et càbudo at senoe obtspo y contestan" tudes mereciesen el concepto

179 56 ~<t%<t ~f~<t,?~. ~y~y~. C~p. de todos, y que at mismo tiem' po que curaban las cicatrices abiertas por la guerra, tuviesen la nrmeza necesaria para sostener tos derechos det Rey vacilantes todavia en Cataluna, por los motivos que produdrân ordinariamente los mismos resultados. D. Juan de Austria, que casi tenia ya pacthea a Catalpa, conociô que para el fin no convenia otro en Gerona que D. Bernardo Cardona. Su virtud, su nobleza y su adhésion al Rey era bien conocida en Gerona que le viô nacer educarse y!!evarse la atencion por tantas y tan relevantes prendas como le adornaban. Por ellas obtuvo canonicato ) y el arcedianato mayor con buia dada en 6 de Setiembre de 1617, y desde entonces le hemos visto gobernar la sede vacante en var!as ocasiones. El P. Diago pone con razon en el cielo su caridad para con tos pobres y necesitados prenda tan esencial en un saccrdote ) cuanto es abominable à los ojos de Dios y de los hombres su ambicion y avaricia. Gastaba con euos todas sus rentas y parecia que Dios las aumentaba visibteaotente. En los anos de 50 y S t, en que ta peste desoto à Gerona, y en et de 53 que estuvo sitiada, hubiera pereddo sin el sesor Cacdooa y otros, quemovidoscon su. ejemplo acudian al remedio de los males. Algo mas interesante seria la historia del senor Cardona, que ia de esos grandes, que en lugar de enjugar las ~grimas de la humanidad afligida, la arrancan hasta la sangre, y quedan rnuy ufanos cuaodo ban teotdo en tàgr!~as y sangre sus ansiados laureles. Los pobres de Jesucnstoy el cul to de éste cran las un!cas miras de! senor Cardona. Sus fundaciones piadosas fueron muchas sus donaciones como las de un gran Pnnc!pe. Le Ilevaban particular afecto las a!mas del purgatorio, y en sufragio suyo fundô à to menos cinco misas diarias. 124 Desde el afio de i640 en que fue diputado por Cataluna 6gur6 con distincion en todas las ocurrendas de aqueuos ticmpos de revolucion. Ea este ano fue nombrado con el caballero Xammar para que fuesen à pedir al virey que mandase retirar las tropas de las inmediaciones de Gerona, sino queria ver un rompimiento entre ellas y la gente de uaa ciudad tan ad<c'

180 ta à!a causa de! Rey, que jamas babia reparado en d!ne fo ni en sangre para de~n* derle. Tanta virtud y tan senaiados servicios no podian quedar sin recompensa é informado el Rey de todo le nombrô para ocupar la silla vacante por!a traslacion del sefior Parcero à Tortosa, cuya vacante ya gobernaba. Tuvo un verdadero pesar con Ja no- Hcia, y se dectdtd à renun- Ciar; pero el cabildo cscfibi~ al Rey y à otros personages de influjo, para que no se admitiese Ja renuncia. El mismo D. Juan de Austria que habia socorrido à Gerona fue el que ïe die la noticia de que el Rey no se la adtnitia y tuvo que bajar la cabeza y aceptar en 26 de Setiembre de i653. Ei cabildo le diô la enhorabueaa, y él se le ofrech) en los términos mas expresivos. Se ignora por qué motivo no se desatô et vinculo del senor Parcero con la iglesia Gerundense hasta el ano de 56 mas verificado esto en i2 de Enero, tomo posesiondeia vacante el senor Car' dona electo ya, con cuyo motivo se ofrecieron algunas dudas, y se protesta. Acaso de esta cosa tan ligera nacieron luegt) tantas desavenencias co" O~pM <~ G<M~ el ~/o Jt7~7~ 0' i$? mo hubo en todo su tiempo, cuando era de espéra que reinase la catma y la pax mas verdadera. Todo el ano de 56 se pasd en contestaciones desagradables entre el electo cabildo sobre nontbramiemto y de vicarios, sobre sellos de la curia, sobre subsidio y otras varias cosas. Entre otras fue notable!a de querer continuar en la pavordia de Diciembre, a!o que se opuso el cabiïdo, diciendo: i.* que antes de la preconizacioa y posesion ni era canônigo ni obispo: 2. que < como obispo debia tener not viciado para entrar en turno; y 3. porque el Papa dice que vaca cuanto tenia el electo desde el dia de la preconhacion. Ltpgô esto à punto de que el cabildo le negase la prebenda, y auo con<iriô à otro la pavordia. 125 En Diciembre de 56 se hallaba en Barcelona, y el dia 20 enviô las butas, y pidi6 posesion que se le concedi6 como al senor obispo Manrique. La tomô por procura. dor el dia 27, y nombre dos vicarios de gremio. Consagrôse en dicha ciudad sin dar parte al cabildo; y habiéndose sabido que estaba enfermo se dudô si se ic cumpumeotaria.

181 i~8 ~<fwt ~M~, 7~ Z<M'2. C~. Entre tanto cuntmuô la cobranza de! donativo del ctero, comprendcr como se desvane- las diferencias. No es facit y se saed un brève de S. S. cieron tan para que no pronto las buena~ sotamente la suspendiesc, sino que tambien n)ot!vo; pues aunque se ate- esperanzas concebidas con este restituyese!o cobrado. Aun no ~ase que naciô este de pretender que se tuviesen las juntas habia hecho su primera entrada episcopal en Gerona, de la en casa del vicario foranco, 6 cuat no aviso hasta 7 de Abril en la dd jurado prtmcro, été' de 1657, dia en que des Je Furn~Hs~nvio parte. Nombràronse no obstanre cuatro comisariospara rfcibit!e,dàndoles instrucciones, y entro et 8. Hi<!o etjut'amento de estilo, y ci 9 se k diô et ôseuto de paz que en esta ocasiou fuë verdaderamente de cetemonia, si hemos d<;juxgar por los efectos, pues siguieron las cuestiones auterioresi y aun se tevanto otra sobre darse astcnto bs jurados en e) presbice-' rio de la cotegiata, que por fin se rcnmiô à Homa. A pesar de todo, habiendo imimado visita en 4 de Octubre se nombraron comisarios y con ad. miracion de todos dijo el senof obispo, que no queria vxitar los can6nigos ni administraciones, porque en treinta y ocho anos que llevaba de canômgo sabia e! buen orden en que estaba todo. Aun anadi6 que queria se nombrasen compromisarios para arreglar todas gidos por et scnor obispo, parece que era é~te un motivo muy frivoto para que se reparase en et si dtt bucna te se buscaba la paz. Tambien es notable que en 9 de Diciembre de 1657 pidiese licencia para salir de Gerona como novicio, despues de tantos anus de ca- Mônigo. Estando ausentc se le di6 partu del n:tcimiento de un Principe de Espana el dia 20 de Noviembre à las once de la manana. Fue éste D. Fe- )ipe Prô~pero. Convi-iôse at senor obispo à las tiestas, y vino a onciar de pontifical. Voivi6 à salir otra vez; pero habiendo enfermado rcgresô à Gerona en i." de Febrero de 53 y fue visitadu por el cabildo. A los 15 de Febrero tuvieroojun' ta los beneticiados contra costumbre, y en eua dispusieron de la sisa de capellanias, y oc" denaron leyes sobre sepulturas en perjuicio notable del cabildo. Parece que lo hicieron

182 o~m de G~'oM?/ ~/o jr~/z ig9 haber iodo que tenia una sobrjna. < 126 Prétendit ett 5 de Oc- con!icenc!a y dècreto del scnor obispo. Nombrados comisarios para tratar de esto con él t no fueron muy bien rec! btdos, y aun.oyeron de boca de! prelado, que si et cabildo tenia â mal lohecho, apelase y tendria este pleito thas.!rntado el cabildo con esto, decret~ la privacion de preben- en el obispado mani~estô tal teson y dureza no podemo~ menos de asombrarnos det Jnflujo que tienen'unas HgeraS desazones en el gobierno sucesivo Por otra parte nos persuadimos a que à un seno~como Cardoha~ que entr6 ofreciendo pa~, y por dos~o tres vecés en poco ttempo deseaba composkion, 1, «le -movi a)guna potencia estrana enem!ga de la paz. No nos acbrdatnos dondé përo estamoa segùros de tubre de 53 nombrar al oflcio de dormitonero contra una concordia hecha en <608, y como el cabildo se cre<a ccn derecho para nombrar, to ejecutô. El senor obispo mand~ al tesorero no dar distribucio- da por dos meses contra el[ nes; y e! cabitdo le requ'r!<) obispo, y la privacion de voz para etto, y activa caso de no coder, y pasiva mas interponiéndose el auditor de Rota y miento se probaba que dei ca- mandô apë!ar. En el requen- canonigo Pijoan, se susp(;ed!6 bildo con vicario no hay recmso at senor obispo. Ha!!à- la privacion de prcbenda. Et mismo sefior quiso mediar despues en éste y otros pteitos~ y~ r de visita en Montfu)~ y base entonces el senor obispo traerlos era à composidon, pero ) por el mes de Hoviernbre y fue en vano su trabajo. Pensando sériamente en la con- cuntinuândo!a à pesar del rigor del tiempo,enfern~gradueta de un obispo que antes vemente. Fue précise traerle a edificaba con sus virtudes, y Gerona adonde!)e~6 et dia 5 [ de Didembre. 0)vidàronse los < sucesos pasados por una y orra parte. Et cabildo' le visita ei dia 7, y el senor obispo le pidiô encarecidamente que le encomendasen a Dios; y que para consuelo suyo le' asistie.. sen can6nigos. Todo se ie concediô at momento. E! dia 9 en. vi6 à preguntar at cabildo si habria inconveniente en que para darle el Viàtico Ilevasen el palio los jurados y se permittô. Pidio que le confesase un

183 i60 B'~<-f~ ~r~, Trat. ~~HTX C~. cauômgo, que te diese-et V!àtico el penitenciario, y que LXXXI. hasta su muerte estuv iese à su tado atguno del cabildo. El dia D. FRANCISCO i2 se le dio la Extremauncion con toda solemnidad, y murio ~Vo tomar el dia t3 à las nueve de la ma- PIJOAN. posesion. Rana. Para manifestar el ca. i27 Fue natural de Massanet bi!do que en los pleitos no trataba de la Selva, é hijo de pa- sino de la d~fensa de sus dres nobles y ricos. Llamado & derechos, dccrct6 en el mismo entrar eo la suerte del Sefior j dia en que murio el obis- fue primeramente canôntgo de po, que se acomodase a cuatfo Lérida y despues de Gerona. cap~uanes suyos que reco- Aunque no tomô posesion del mendoantesde morir, acdon obispado, hacen los episcopologistas su elogio, que cierta- generosa y edihcante, para la cual se suspendieron los turnos. ta mente merec!6 bien. De los Fue sepultado et senof documentes existentes en Geta obispo cerca del senor Cassador, rona se deduce, que en Mar- delante dei presbiterio à zo de i626 era ya can<4n!go la parte del Corpus, y el cabildo le mando poner losa, pues protestacion de esta iglesia y que hizo la de la ie en 6 de nadie cuidaba de ello. Como Mayo del mismo ano. Entre estaba vacante el arcedianato en posesion del arcedianato de mayor, goberoo el cabildo la Besatu en 18 de Setiembre de sede vacante, que abri6 en t3 de Diciembre nombrando cuatro vicarios, y entonces fue cuando se dio el arcedianato à D. Francisco Pijoan. 45, y en Noviembre connrio un canonicato M~~or, que era de provision det arcediano. En ausencia de! senor obispo, cuyo vicario générât cra, dio :1 el arcedianato de! Ampurdan à su hermano Jaime que era,1 canônigo, y luego permutaron los dos. Habia sido vicario general del senor Parcero, de lo que resuho que los franceaesiedestmmaeo a Languedoc

184 JaimePuoa~ J~M. O~w G~~M ~p ~~7X i6i t dondo fue socorrido liberalmente pore! cabildo. En el ano de 53 di6 el sefior obispo la sacristia mayor à su hermano, para manifestar gratitud à tos mérites de Francisco. Fue ardiente defensor de los derechos del Rey de Espana, y en el sitio de Gerona b manifeste cou hechos. Sabido por et Rey le tuvo presente y en 10 de Enero de 58 le nombre auditor de la Rota, y como tal interpuso su mediacion en las desavenencias antertores~ conm vimos ya. Et cabildo le feticitô por la auditorta,y aun ie ofreciô presencia anticipa" da: mas no quiso distincion alguna. Renunci6 la auditoria en 1 i de Enero de 59, at ano y dia de su nombramiento y habiendo sido nombrado tambien para sucesor del sefior Cardoua, esperaba tas butas, cuando ie arrebat~ la muerte, dejando buriadas tas esperanr zas de!osque se promenan un digno pa~tor. Fat)ec!6 en i 8 de Noviembre de i6s9, y fue seputtado ea!a capilla desitnbeccardo y santa Marta. Reasunno et cap~tuto la sede wacan< te y entre los que nombre para vicarios fue e! hermano del difunto y sacn<tan mayor LXXXÏL D. JOSË FAGEDA. Desde i660, A~M i28 A la activa curiosidad aoticuaria del senor canôn'go de Vich D. Jaime Ripott de. bemos la fe de bautismo de D. José Fageda. Por et ta sabemos que fue bautizado en la catedral de Vich el dia 13 de Octubre de i608 Onuffio, Jo. sé, Luciano, Marciano, Mi. guel, Baltasar, hijo del itustre seftoc Mt~uet Fageda, doctoc médtco de Vich, y de Dona Isa. bel su mugcf te~tthna, por el prcsbttcro curado en dicha catedrat Baitasar Hobateras; y que fueron sus padnaos Ooo' Me Catvet, notario y ciuda-.dano de Vich, y Dona <~ata<ih)a Bigues, viuda de Satvio.Bigues, tambico notano. Sin duda sus padres eran naturales de la vitta de Olot pues a~i consta del libro de profesionea det monasterio de!a Murta,segun nota t'emitidapor el P. Ff Antooio Noguis.archtvero de dicho monasterio. Segun ella, tomoattie! habitojo- $e en i8 dejunio de 162~ a <<M 39aBQa, -0" cuando ya bama?- V x

185 lamanca, y visitador general de la Corona de Aragon, y ~n i6 de Setiembre de 1653 prior de la Murta. Desde este pasd al priorato de Sigüenza y à la visita de Castilla, y antes de--acabarla en 1660 le nombre et Rey Felipe tv pata el obispado de Gerona. 129 Et registro é inspecc!on de los documentos proporciona noticias del tiempo y circunstancias de su obispado del cual tomo posesion ~or procurador en 6 de Oc- i62 ~~<! Sagr.ada, 7~ Z~y~ C~ tudiado n!osofïa, teotogta y tubre de i660 nombrando n~temattcas en la univetstdad tres vicarios canônigos. Entre de Barcelona, que por este tue Een Gerona segun estilo en 25 enviadotuegoatcolegiodesata- < de Noviembre y emprcnd!o manca, donde fue caiedràtico su carrera ep~copat dando e- y maestro jubilado. Es muy j jemplo de virtud à su reba- Scgun ahrnna et episcopo- notable que en el ano de 48, ino. puntualmente a los 40 de su Jlogista de las Stnodatcs conserve el mismo método de vi- edad y 20 de hàbtto hiciese segunda profesion en el convento de santa Engrac!a de Zara- orden, y hasta d habito, que da que habia aprendido en iâ goza, segun dice la nota, con no mudaba sino para los actos pubticos. Etogta tambien motivo de tas revuettas de Ca" tatunn pero no vcmos qué conextûn pueda haber entre la pobres asegurando que no su gran caridad para con los proiesion de un monge y las ttegô a!guno à et que se fuese revoluciones civiles, ànoser que se declarase nula la profesion por falta de legitimidad en los prelados que la dieron. Hiciéronle despues prior del convento de la Victoria de Sa- con las manos vacias; pues no sabianegar socorro â quien le pedia. U!txiMmcnte dice que no perdonô gastos trabajos y vigilias por dettnder la jur!sd!ccion derechos y prepminencias de su dignidad episcopat.~pero deberàcontentarse!a historia con un elogio. -tan general? Parece que no y que la verdad por una parte, y el ejemplo por otra, ex!gea de justicia atgunos pormenores. En 6 de Noviembre -de 61 se hallaba vacante el arcedianato de Ampurdan, y habiéndose formado un estatuto en 1658 para que ta dignidad que vacase se diese al mas antiguo manifest6 repugnancia à confbftnatse a <t:

186 Cassart, sugeto muy digno, y tanto que el cabildo dispeosd del citado estatuto, y le diô!a posesion aunque con protesta. Siguiendo el cabitdo et deseo det senor obispo sobre compo~iclon, nombre compromisarios que no se sa«be quiénes fueron, y el obis. po por su parte nombre à ios abades de san Fetix y Gat! gans. Este ptan quedo en pro. yecto como en tiempo de Cardona. El 19 de Noviembre predic~ en las fiestas que se hicieron por el nacimiento del Principe Don Carlos. En i7 de Febrero de 1662 toc6 una tecta que siempre habia dadp sonidos desagradables. Conced!6 à tos beneficiados licencia para tener capilla en la iglesia para reunirse en ella à tratar sus asuntos. El cabudo se habia opuesto constantemente à ello como contrario à sus derechos, y reconvino al senor obispo: y yasea porque la reconvencion fuese viva, ya porque pareciese tal <M~M GcfoM M.r~/c <r~f~ 163 di6 à entcnder al mismo tiempo que deseaba cortar todos mandar y ser obedecido eie- a un hombre acostumbrado à los picitos pendientes. Se esperaba que podria lograrse esta disensiones desagradabtes. De* gamente, de aqui nacieron gran ventaja, cuando se supo vuelto al senor obispo et nom* que habia conferido el arcedianato at can6nigo Narciso de patronato de la casa de bramiento para un beneficio Pau le concediô à Mosen Girbau su doméstico y eaudatario, y se le d!6 posesioa coo licencia del cabildo. Liegando esto à noticia de Don Antonio Pau, participa que aun vivia el poseedor; y & consecuencia de esto mand~ el cabildo a los protectores que no se diesen di$tr<buctones à Girbau. Gan6se éste à los protectores bene6c!ados, y por otra parte mandô el senor obispo at tesorero que se las diese. Cediô el cabildo, 6 dej6 pasar esto por no constar la fe de vida del antiguo posée dor: mas luego que se presentô se dio parte at senor obispo, et cuat no hizo mucho caso. Requiriôse entonces por parte del cabitdo à los tesoreros y a Girbau; se déclaré inobedienie al tesorero, que tampoco habia hecho caso del requerimiento se le privo de oficio, y aun at mismo Girbau se écho de la sa~ cfmtia, en donde presente et cabildo. se quiso vestir en tos

187 i64 a ~MS«"lit &~M~, 1.. a~ z~h~n. Cap. recados de los beneficiados. Quiso el senor obispo inquirir contra particulares y jun" tàndose el cabildo se le cito; oyo descargos, pero no ouedô satisfëcho. En (in, envtandole comisionados para suplicarle que se evitasen escàndalos, promette impedir la residencia de Girbau. i30 Suscitôse nueva cuestion en Setiembre de 62 con motivo de cobrar derechos de visita de capellanias contra una concordia hecha por Pau, y se enlazaron con esto tales reyertas que hubo prisiones, excomuoiones y apelaciones continuas en los anos siguientes. El cabildo se mantenia firme, y et obispo no queria ceder. En vano quisieron mediar algunos cabatteros. El cabildo por su parte respondi6, que no haciéndose novedades, convendria en que quedaseo los asuntos en ci pie en que estaban en tiempo del senor Parcero; y en efecto, bajo este principio se juntaron los comisionados con el senor obispo para tratar de concordia; pero no habia traaas de veriiicarta por mas que entrase tambien a procurarta el senoc arcediano y canônigo Dou. H&bo joata~, se.exammacoo separadamenté los puntos, y no conviniendose los med!a. dores de Gerona se nombraron otros en Barcelona à gusto del senor obispo. Nada adelantaron tampoco. Acudieron entonces d Roma las dos partes, y vinieron monhofios y sentcncias; y es muy notable una deciaracion en que se dice à una a!e~ac!on del obispo: Non esse <K«~M!«W ~KM P~" <oat«a<mt«~, ~o quod ad se- ~<M ~< w~y<c MpffM/(! ~~M~«Mfecerat ad ya<</c~a secularem. Contttinuaron las d~savenenctas y pleitos todo el ano de 63, creciendo cada vez mas la animosidad hasta que fue promovido à Tortosa. Avis6 de esta promocïon en 18 de Febrero de 64, y se desp!did y fue visitado en 14 de Junio. Aun conttnud el espiritu de resentimiento despues de sa- Hf, y el cabildo tuvo que enviar un procurador à Barce-!ona para tratar con et Virey delante del senor obispo Calm6 en fin con et tiempo, y cortejô mucho à un\:aoon!go de Gerona, que por cosas de cabildo fue dcstcffado & Tortosa. Se supo su muerte en 2 de Junio de Poseyo la vacante d $<cediano y cano*

188 O~C~oM~o<ï7~ nigo Don Francisco Don, au* seate en Barcelona pero por mandado del cabitdot Et senor Fageda no dejo su nombre en!as S!n6da!es, mas que para fi jar una espec!e de tarifa de tos derechos de estola &c.!o que hizo en i66i, para mandar que no se den licencias para servir benehcios sino conforme à fundacion y con aprobacion de los parrocos, y sobre el abuso de las cuestaclones. LXXXIII. DON JOSE NINOT. Desde i664, A<fM i3l Nacio en Santa Co-!oma de Caratt, obispado de Vich y despues de haber si* do can6n!go de Barcelona, y fiscal de la inquisicion del Principado, paso à Roma en catidad de auditor de la Rota, destino que desempefi6 à satisfaccion del Rey y del Papa. Promovido el senor Fageda à Toftosa, se creyo con fundamento que no podia o-~ cupar!a vacante de Gerona otro sugeto mas apropôsito que el sefioi Ninot. Sobre ser cata!an, afiadia ta ciencia y esperiencià de loa négocies) ft t~ ~~tt/ i6s <t~ ~[~< t~o pues que por su mano habian pasado muchos de los suscitados en Gerona en los tiempos anteriofes. Sdpose'su etec" cion en aquella ciudad carta de un sobrino suyo por en 3 de Julio de 64, Io que Hen6 de esperanzas aquella iglesia. Mahtfest~se desde luego mas deseoso de la paz que de la mitra. HaUàbase entonces en Roma comisionado por el cabildo para defender sus derechos e! capiscol mayor Don Antonio.Ros, y entrando en materia con el obispo ete<mo, proyectaron una concordia con poderes que para ello envi6 el cabitdo ô su sindico. En oinguna parte podian hacerla mejor que alli donde podian consultar sus dudas y cam!nar à pie firme y seguro. Trabajaron en ello sin intermision desde el mes de Febre* ro de 65. Los a rticulos nos ma< nmestan las matenas controvertidas. Eran los siguientes. i." No podràn los obispos proceder contra cabildo ni canônigos sino conforme à derecho, arregtandbse en todo&!o que decidiô ta Rota eh 3 de Diciembre de 1588, y sentenci6 en i7 de Marzo de i589en senorcas' t!empode! sador, y a ~n motu propïo de

189 i66 F~<~ ~~< 7~ ~MTf. Ctf~ Sixto V de las nonas de Octubre, ano V de su pont!ncado~ y segun to dispuesto por el concilio de Trento, ses. 25, cap. 6 de ~'c/o)'m<ûmc y en caso de ocurrir duda la aclararàn las personas nombradas segun se dira iuego. 2." Pertenezca à los capiscotes 6 bordoncros el gobierno det coro, <) à aquettos à quienes toca por estatutos ô costumbres, y con arreglo à éstas se haràn las privaciones cion de penas, y o, imposi* tes privados podrân acudir al cabildo à pedir gracia y at obispo à pedir justioa. 3. No podrân ser privados tos vicarios por razon de oficio mas si por ia de canonicato. 4." Anutapâ e! cabildo el estttuto moderno en cuanto à provision de dignidades por anttguedad, quedando en vigor el darlas à canônigos. 5." Quedaran los sellos del oficialato en poder del obispo y el cabildo 6 ferialero pagara 200 libras anuales. 6." Podrâ el cabudo proveer en los cuatro meses det ordi" nario ( precediendo concurso) treinta y seis rectorias, que se senalan en dicha concordia. 7." Pagando el obispo en su entrada 24 reales de plata pala fuente 12 el canôntgo y 6 et beneticiado, deber~ es. tar à cargo del obispo la ter.. cera parte det gastoque ocur* ra despues. 8.~ El s/nor obis* pogozara de dépôtt 6 recte como lus capitulares y no entrarâ en el tiempo de vtsi" ta. 9." Si por algun motivo ocurriese duda sobre to dicho, se dejarà en tnanos de lus abogados del senor obispo y cabildo de Gerona 6 en ias de otros, Jos que en caso de dis- ï cordar podràn nombrar uo tercero fy no con~iniéndose asi exctuyendo de ser arbitres à los vicarios ohcia!es y can'~n!gos ) puedan los dichos remitir el asunto al tribunal à que corresponda si fuese ;i necesario..j 132 Et Virey de Cataluj na en cuyas manos habia puesto el Rey el coooctnmcnto de estos pleitos, y to era aquel ano Don Vicente Gon* zaga, suspendit tasjuntasque -1 para ello tenia luego que supo que en Roma se trataba de :1 concordia, aunque el cabildo le escribiô para que hiciera to que le pareciese, en. carta de.1 30 de Setiembre de i664 pe- '.1 ro deseando la la paz, ttega- y da det senor obtspo à Barcelona, y la vista de ta pruden- ' te,concordia lo. attan~ todo ':1 1

190 O~M GcfcM c~.0" ~c ~7J~ <67 *~w grados en el presbiterio por una casuaudad, desde entonces hacen to m<smo sus su- y cesores cuando celebran de pontificat. Sus primeros cuidados tuvieron por objeto los con aplauso general de ver orillados tantps enredos, y el cabitdo confirme dicha concordia en 20 de Octubre de :1110:1'1. NOon.o.1,.Ia. _J_ -t.1 65, quedando establecida para siempre. El senor Ninot, que tanto habia trabajado, descanso en Barcelona, y tom6 posesion por procurador el dia $ de Marzo; y elcabildo envt6 comisionados à cumplimentarle. Entr6 en Gerona et dia 27 de 0<tubre, habiendo prevenido con anticipacion que no queria solem. nidad alguna y aun este pismo hecho anadiô nuevos gra* dos al concepto que se babia formado de él. No, no sera el boato el que acredite à un discipulo de Jcsus, cuya entrada en Jerusafcn contrasta 'extraordioariamente con la de un- ministre de sus misterios. l'mpuso. el senor Ninot con su nroderactoa y modestla. Asi es que suscitada una disputa a poco tiempo sobre el turno de provision de Mctodas, de pobres enfermos para quiencs trat& de hacer hospital dentro de las murallas pues el antiguo que estaba fuera se demotiô el ano de 53 para quitar aquel asuo à tes fran-, ceses. Di6se prîncipio à la o- bra en i6 de Mayo de 66, y el sefior obispo con asistencia de! cabildo del mag!s'- trado, de la nobleza y de todo el pueblo puso!a primera p~dra y se Hev6 adelante la obra con una acth tdad prodigiosa. Es edificio magnthco, y hermosa la ig!es!a, hccha à esppnsas del senor arcediano mayor Don Narciso Cassart, que mur:6 en 3 de Setiembre de Es comun despues de las guerras quedar acostumbrados los hombres à la sangre y a! asesinato. Dos se hi- que se trata en la concordia, ~s capitulares entre quienes cieron ên Agosto de 66 en se movid, ta dejarbn ta decï. las persona~ del sion del hospitatero senor y «bispo en i8 de fbntanero. Et senôr Diciembre de obispo, 65 y en 30 de sobre tener por esto un senti. Enero de 66. El dia de Nati- imiento tuvo otro no menor vidad del primero se puso los < en verse precisado à poner en- que propuso al orn~mentos pontificales y sa- 1tredichci ca-

191 <68 7~ r. JC~M7~ 1: 1-- L_ bhdo en 31 de Agosto. Aun se anadio otro mayor, y era ser juez del brève y como tal tener instahcia de la justicia reat para contra algunos capitulares sospc- proceder chosos de haber concurrido 6 inhuido en alguna de dichas n)uert< Lo comun!c<) al ca< bud); y como los can6nigos de G~rona por una bula de Sixto V dada en ~5 de Enero de 1583 no estén sujetos ea los casos del breve sino at o- bispo de Vich por sus pleitos con el de Gerona en et apuro de ser éste ahora juez del brève hicieron lo posible para no sujetarse à un ejemptar que podcia sertes perjudicial para to sucesivo. Ategâronte décrètes de Roma; se le intimaron citatorias de Tarragona se citaron ejemplos de exenciones, y se meti6 un ruido capaz de espantar at mas intrépido. En fin et senor obispo de Vich dectaro que le tocaba et asunto y con esto qued<~ el senor Ninot libre de toda responsabitidad y contesto. Asi pudo poner todo su cuidado en compo* ner otra desavetiencla que ha" bia entre el cabildo y la ciudad. Queria el Virey que se vendlesen & esta los motinm de santa Eugenia que eran det cabitdo, et cual se negaba à ello pesar de instarle el senor obispo para que los vendisse. Sus buecos oiicioa lograron que et cabildo pusiese todan sus cuestiones con la ciudad en manos del Virey duque de Osuna, y ttevando los votos det cabildo el serot obispo se hizo la concordia. No tuvo Gerona la dicha de poseerte por mucho tiempo. En 24 de Noviembre de ~667 se tuvo noticia de que el Rcy le habia trastadado at obispado de dérida, y et mismo en,í persona la participe y fue cutnptimentado el dia 27. Se r despidi~ et 22 de Junio de 68. Dejd tambico memoria muy aa~toga à su genio:en las Sinodales, y es, tpandando que cada pàrroco célèbre una nt)sa por cuatqu'era otro qu~ muera, y que se nontbrenjmr ;j `! misarios que ten~an et cuid~ do de avisar h,muette de los dichos d'fuom~. ~te.u. 1.Jf.. :

192 (M~M G~eM Mvr. a/ < yp~f~ 1 <69aw v ~.v i LXXXIV. DON FRANCISCO DOU. Desde i668, &~M i673. i34 Nacio en la vit!a de Bas, capital del condado de este nombre. Dedicôse a tas letras con tales progresos, que eonctutda su carrera gan<4 por oposicion y con aplauso general una càtedra de teobgia en la universidad de Barcelo. na. Desempenabala con conocido aprovecham!ento de sus discipulos, cuando el duque de Cardona le busc6 para dar ëducacion à sus hijos, & tos que insptf~ sentt[n!ent<m dignos del rango en que los habia colocado la providencia; yaun este mismo le acarreb bastante que sufrir de parte de los franceses, à quienes no era indiferente la guerra que Dou les hacia con su opinion. Fue despues rector de Premià en la diôeesis de Barceto- arcediano ma- na, canônigo y yor de Vich, y despues de Gerona, donde como tal eotfô à gobernar ta sede vacante por promocion del senor Fageda..Obtuvo el arcedianato mayor de Gerona eo i660 U%ij~fv&jvocrj~m.~ZZ~. cual de Aragon, discipulo su. yo, arzobispo de Toiedo, y cardenal, y totnô posesion en ~2 de Setiembre de i662. Ea Diciembre del mismo aho pertnutd el canonicato con el accediano de la Selva Don Ra" fael Ro!, por motivo de sec los dos patronos det mismo canonicato que obtenian. Fue calumniado ea la corte, aunque se ignora sobre qué; pero en aquet tiempo en que se hacia mérito calumniando, y secalumniaba para medrar, no era estrano que ei hombre de mérito y destino tuviese calumniadores. Satiô el cabildo à su defensa que no e$ poco en tales c!fcunstaoc!as tener valenda para salir eo defcnsa del acusado, pues el argumento que se saca- es, que tes que salen à la defensa, soo de tas mismas ideas y sentimientos que et defendido, y de aqui nacc el temor. No te tuvo el cabildo y saco & satvo à su arced!aoo. D~Ma hacerto, pues en los asuntos àrduos y espinosos et senoc Don era quien le dirigia coo acierto. Se ha visto ya y excusamos de repetirlo. 135 Luego que supo el ça' bitdo la trastacion del senor Ninot, eapnbio al. Rey~upK* Y por fvt fesigoacion M~ de j~v* Do~ t<*f Past~~m~M~t~u ~Mv~ ~a~<k~ < ~F T~~ lqr

193 470 Espana ~M~, Trat. Z~MTJ. -<L* ~f~o-tcàndote que tuviese a bien po- Cap. ner en su lugar al senor Dou. Fue atendida ta suplica y en 24 de Mayo de i668 el mismo electo comuntcô la noticla al cabudo, quien at punto ntandô ponerle alfombra y attn~haja y que at ir à casa le acompanasen cuatro canôn'gos. i'omo posesion ça 20 de Noviembre, y â los cuatro dias se despidi6 para if à consa~farse à Tarragona. En el tiempo que mediô entre la eleccion y consagracion hizo ver que con et cargo el celo. Hattdbase el cabildo acosado por los colectores del subsidio y escusado, los cuales exigian sin miramiento los atrasos del ano de 53. Jmpus~ron censuras, y aun quisieron des" acreditar à todo el ctero dd obispado. Esta irregular conducta para con uaos hombres, que se sacrificaron en aquel ano en términos que, segun hemos te)do en un ma* nuscrito de Gerônimo Real, conservado ea el arcbivo de la ciudad se despreodieron los particulares de Gerona en el sitio que sufrt6 de 2235 ojozas de plata para hacer moneda, y eotfegaroo ademas H3dot~as e&otivas, 25! tmintcnes y 28 rea!es de à ocho, presc!ndiendo de otros nui servicios en géneros y sangre: esta conducta de los co!ecto" res digo ~no era para irrita r tes mas moderados? Temieron no obstante las censuras, y aun se ttegô a du* dar si podrian residir tps ceosurados. El seboc Dou, que estaba en el voto de los que decian no deberse pagar, fue de parecer que podian res<dir, que era!o mismo que declarar la nuhdad de tas censuras, cuyoef.cto se suspendia iactt mente con una apelacion. Mucho peso diô el voto del senor Dou à la opinion de tos qu~ se escusaban de pagar, y acaso el inftujo podefosatnente en la absotudon que se hizo de tas dichas censuras muy luego, mandàndose que et consejo de Cruzada pagase to que se exigia del be" nemérito cabildo de Gerona y clero de su obispado. Asist!<~ al concilio provincial del ano 1670, y el comisario real se vati6 del senor Dou para que el cabildo suspendiese la peticion que tba à présentât à fin de que se le tndecnnixa* se de las vejaciones que habia sufrido. At paso que miraba coo vivo ictères estos asun*

194 M~ P~w G~ow ~~Pf Vfft Il. M I~~Wt~V~ ~/c Jf~f~ ~)t quienes dispararon dos tiros desde la puerta de la catedral estando patente el Sandsimo. Suscitée con este motivo la duda de a! quedaba profanada la iglesia y aunque el scnor obispo se inctinaba à la ahrtnat!va, se adhiri6 al voto del cabildo que ttevaba!a contraria. tos despreciaba tas ceremo. nias y vagatelas, como sucedid en dicho afio, en que el dia 6 de Febrero se tuvo ça" bildo presidido por el mas àntiguo pues no hallàndose vicario en!a igtesia, y estando 61 en et coro, despues de haber hecho convocar à cabildo, se marché à su palacio, y se celebr6 la junta capttuj~r. Con igual serenidad de antmo oy6 las quejas dadas contra su v}-i cario que no era de gremio, y si benebdado, el que habiendo hecho que le nombrasen presidente de los beneticiados, manifestaba mas actividad de ia que queria el cabildo. Et sacristan seguadô le quit<4 la presidencia, to que sintto algo et senof obispo; mas habiéndole et cabitdo expuesto tas razones de semejante paso, se d!ô por satisfecho. i36 En medio de esto ob' servaba una firmeza incontf astable cuando se trataba' de la defensa de los derechos é inmunidades ectestasticas. Con consentimiento del cabildo puso entredicho por la muerte violenta dada à un capettan de Vittabettcan, y otro con mottwode dos muettes hechas en dos qus estaban a tas vent9nas~dei abad.de aaa Fet!x, à Si ci cedia fac!tmeote al pare. cet del cabildo, éste tambien condescendia con él cuanto po. d~. En 167i se ex~did utt breve para las fiestas y rezo,. del nombre de Maria y de san Fernando. El senor obispo instado por la Corte, quiso ponerle luego en ejecucion con cierta solemnidad pero el cabildo no habia tenido todavja aviso, y puso este reparo: mas luego cedtô at deseo del setior obispo. En punto à intereses se tenia con et igual condes. cendcncia, sin embargo de que en una ocasion con motivo de pedir distribuciones en tiempode visita, ategando la concordia con et senor Ninot, se!e respondiô que ésa no se estendia à las visitas; pero que si queria las distribuciones se le darian, éifiao sobre su cooeiencia. En et a6o de 72 de acuerdo con et cabildo puso exconjun!on y entredicho por" que fue robado el copon coa

195 i72 E~«5'~f~, ~.t~jmt. <- < ~r~ ÛM'. '< catorce hostias consagradas de ano. Dos constituciones or!g!- la iglesia de san Maturian de nates suyas tenemos en las Sinodales. Primera mandase en Banotas. En el mismo le causaron atgun sentimteoto aigunas expresiones que oyô en y con solemnidad las misas de ella que sean à canto ngurado una procesion que se dirigian Espiritu Santo y de la V irgen, contra él por Suarista. Seria celebradas el miercotes y jueves despues de la dominica in esta licencia estudiantina nacida de las disputas sobre el Albis para la convocacion de misterio de la Concepcion, at sinodo, y para et gasto impone à cada rector y cura un que era muy adicto et senor Dou, y en prueba de ello mand6 hacer una a im~gen de plana. Seguoda para cortar pte!- sueldo de moneda de Barcelota, segun se la ofrece en este tos y disensiones sobre quiénes inismrio para regalarla a la debian enterrarse como pàrvulos 6 como adultos, deter- catedral, y que no pudo ver cotocada porque te previno la mina que los varoncsque mueran antes de los t4 anos, y las muerte. Sin embargo, el cabildo ta ttevô à perfeccion y hembras antes de los 12, se mandé poner en ella tas armas del senor Dou. Enterm6 este en 9 de Abril de 73, y el dia 10 se hicieron rogativas, y se le diô et Viàtico, y el i4 la Extremauncion. Murid et dia i5 con sentimienio general de todos, pues le amaban entra- Rablemente. Se enterr6 delante del presbiterio al tado del senor Zuazo, y con licencia del cabildo se puso losa en 23 de Setieinbre de 7~). Hubo sus enredos sobre el espolio. Totnd posesion (dicese que clandestina) de la sede vacante el arcediano mayor Francisco Vilar et~dia.i~ de AbrU del mismo puedau enterrar como parvulos, aun cuaodo hubiesen comulgado ya en aqueua edad; pero los que hubiesea cumplido los i4 y los 12 respectivamente 6 si antes de euos se casaron con dispensa, deberin ser enterrados como aduttos con tos oficios y funciones acostumbradas, segun la jau. dable costumbre y constituciones del obispado. LXXXV. D. ALONSO DE BALMASEDA. Desde 1673, ~M i37 NaciôenLuceM~ciu~

196 .l''t. O~pM de G~cM t - ~ a J~f. MIl i73 el cuerpo de Alfonso!V de Nàpotes, y la Reina Dona Ma. ria Ana de Austria le diù d obispado de Gerona en donde su transita para Madrid babia recibido visita y obsequios de aquel cabildo atento y poht!co~ Hegô la nettcia de esta eleccion à Gerona en 27 de Junio de 73 y tuego que se supo que habia salido para Barcelona, pasaron à esta ciudad dos canonises para darle la bienvenida. To!n6 posesion por procurador en 8 de Diciem-. bre, y entr6 en Gerona el i3 con las formalidades acostum- dad del remo de Granada, y se bautiz~ en la parroquia de san Mateo el dia 4 de Noviembre de Fueron sus padres D. Jacinto de Balmaseda, y Dona Isabel de Varela, vecinos de dicha ciudad. Tomd el habite de la orden de san Agustin y profesô en el convento de Montilla en 22 de Octubre de En el de 52 ïeta artes en la universidadde Osuna, y en e! de 62 vivia en el convento de Granada, siendo ya maestro en sagrada teologia. Segun noticias del P. M. Fr. Agustin Reguera,de la misma orden y provincia, no consta en los libros de ésta que el P. M. Fr. Alonso hubiese tenido empleo en la orden, y no sabemos de dônde pudo el P. Diago tomar la noticia de haber sido asistente de la orden por las provincias de Espafia. Tampoco hallamos el motivo por qué paso à Roma: mas se puede presumir que D. Pedro de Aragon enviado del Rey en Roma le quisiese protegery le ttamase à su compania, cuando se sabe que por mediacion suya fue electo obispo de Casano en Sicilia, y contirmado y consagrado por el Papa. Se le encàrgo acompanar desde Napoles à Madrid bradas. D!ô prtncipio à su ministerio predicando la palabra de Dios con un cela verdaderamente apost6lico y exacto en la observancia de las leyes, en la primera procesion del Corpus que se hizo en su tiempo quiso Uevar el Santisimo en sus ma nos. Tambien celebr6 de pontifical en la fiesta de accion de gracias hecha en 5 de Junio de 74 por la toma de Portus 6 Bellegarde. Es visto que estaba dec1arada!a guerra à tos franceses, y que à eltcs se les tomd dicho castitto~ pero como aumentasen considerablemente su ejérdto para reconquistar Io perdido, y paaar adelante por aquel punto;

197 < 74 N~<~ r~. 1ego ~MT7f. se hicieron rogativas de acuerdo entre obispo y Cab'ido, y este ie supuc~ que las dhtgtese c!. Con los comisarios sena- M dia, st era dei agcado del cabildo, que en este ano hizo!os servicios que stempre y merecierou sus individuos y los de la ciudad et tituto de ~/<~ nobles. 133 Conmottvodehguerta con los Franceses estaban atgo exaltados los ânimos, cotno siempre sucede eu sen)ejantes ocasiones. Et predicador de cuaresma verti~ aigunas expresiones que desagra-- daroa mucho at senor obispo, el cual le mandô bajar del putpito, y le pfivô de licencias de confesar y predicar. A pocos dias le di6 una reprension muy viva detante de a)e[unos sugetos condecorados de cuyas resultas se puso malo. Con* t'nu6 otro la cuaresma. En 3 de Julio de 75 habia escrito al Rey para intefesarle en tograr dcromaet rezo de S. Narciso y por Noviembre intim6 visita nombrando el cabildo comisarios. Entre tanto continuaba la guerra; y en Marzo de 76. avanzô et ejército frances hasta la Bisbal. Al ver el peligro el senor obis-- po convocd el clero, sin con- "F. tar para ct!o con e! cabitdo, con el ânomo de exhortar!e à contribuir à ta defensa. Et cabildo dis quejas de esta cooducta mas sin embargo formé una compania de canônigos y de sus familiares. No es de nuestra inspeccion contar los sucesos n)ui[ares ocurridos en esta guerra, y en el sitio de Gerona, herôtca siempre en defendersc. Los cuenta tar' gamente et P. Ro'g como testigo d~ vista. Et resultado tue, que los franceses tevantaroo el sitio cuando ya la ciudad estaba en el ùttimo apuro, coa ajm!racioo de los sitiados. Lo notable y sensible fue que, bertados por una especie de' prodigiode la guerra que teniao eacima ) se suscitase entre obispo y cabilda otra interna y de muy mala calidad, y de tanta duracion comoduro el gobierno del senor obispo. Naci6 ésta de que recoooctdo el cabitdo à la proteccion de san Narciso, ya sea en et sitio de 53 ya en el de 76, nom~ brd una comision para sohcitar et rezo de sao Narciso para toda Espana y esta conhsion nada paftictpo at senor obispo. La comision ô igoora.- ba ô Hngiôignorar que ci obm~ pohamae$ctimalrey sobre,

198 O~w -11-r-- de on Gerdna _O. _-0- w ~F~ T~f~ i7s < ÏO m!sn)o, 6 crey<~ que et in- de todo à la corte el obispo pidi6 licencia para venir pero à poco de haber Hegado tuvo orden para votvetse; y ai entrar en Gcrona ni aun se tocaron las campanas. Vo!vi<~ à mediar el Virey de orden superior, y dejaron todos en sus manos la composicion. El resultado fue que cinco canënt* gos salieron para cinco ciudades de Catatuna, de donde no deb!an scpaifatse y al Ob!spo di6 orden para presentarse pcrsonatmpofe en Tarragona. Ni aun con csto se!ogr6 la flujo seria de ningun va!or, y parecia regutar contar eon et, aun en et caso de que et no hubiese contado con el cabu" do. Desagrad~ esto mucho at obispo que creyô ajada su dign!dad se quejô altamente, y dijo algunas exprestones que iocomodaron at cabildo. No se dice que fuesen generales, sino contra algunos canôoigos. Re- M0tldo& acudieron ai Virey que se hallaba en Gerona le informaron de!o que ocurria, y ao tuvo reparo en subir al pa!acio & hablar al obispo. TempMse con esto atgun tanto la dkcordta pero con motivo de haberse qucjado un ça* nonigo de no haber sido rect" bido enpa lacio con la politica acostumbrada, dijo que no volveria ah&, y se aptaudiô su conducta, y ibrmô sobre esto una acta. Fue nueva tena à este fuego e! haberse negado silla a otro canônigoordenando,!o cuat sabido por el cabildo le enviô à ttamar por medio del maestro de ceremonias; dejôet ordenando la misa, y se pré* sent6 en cabildo sin ordenarse. Et obispo puso preso at maesiro de ceremonias y aunque votvio à nmd!ar et V!rey, fue <in fruto. Hab~ dado pajfte paz. Con pretesto de la guerra con los franceses volvieron los desterrados à Gerona, y el obispo fue Hamado à la corte, adonde He~o en 8< de A~osio de <678 Présenté mémorial contra los que estando desterfados habian vuelto y contra el estado en que le tenia el cabildo. Se di6 orden para que votvicsen à salir los canonigos. En fin, visto que ya no habria paz en Gerona estando alli el senor Balmaseda tuvo à bien S. M. darle el obispado de Zamora, noticia que comunîcô el Virey en 14 de Marzo de 1679, y e! senor obispo por carta de 2 de Mayo. En 4 de Setiembre fue absuelto dei ~ncuio con la!gteei~ de Ge-

199 176 js~~ ~M< 7~ rv -#a z~n~ a. ~t < 1 -t.t* f~ o~. r.. rona. Con esto votvieron 'los destcrrados y se nottc!~ à la ciudad y capitulos de la provincia. Et cabildo abriô sede vacante por si el dia 28 de Setiembre de 79, y en dicho dia el arcediano iuttmd certthcacion de Rotna de la solucion del vinculo episcopal y p!dtô posesion. Dicho arcediano era Ï). tsidro Bettran aombrado en Roma. No hay en las Sinodates const'tuoon alguna oridel senor Balmaseda; pero et eptscopotogtsta de las Sinodales dice que aument6 y pubtteô con su cuidado. y diligencia y à expensas de las parroquias de su dtôcest, el Rituai de los Sacramentos LXXXVI. D. TR. SEVBRO TOMAS AUTHER. Desde i680, hasta i68s. 139 Fue natural de Puicerdà, y tom6 et habite de la orden de santo Domingo, en la cuat di6 muestras grandes de su ingenio y aplicacion des' de que emprendt6 la carrera de los estudios. Concluida la de discipulo entr6coogtoria en ta de maestro, con cuyo grado le coadecor~jta ordeo por su sobresaliente merîto. A él debtd una catedra de teologia en la universidad de Valencia, la que regent6 por algunos anos. Ltamado à Romà por su General expticô tambien teologia en el convento de la Minerva. El afio de <676 se cetebrô capitulo provincial en la ciudad de Bafce!ooa y aunque estaba ausente el P. Mtro. Severo fue electo en provincial que ao deja de ser prue* ba de su gran mérito para los que saben qué es un capituto, aunque sea de una cofraa<a. Gobernaba con grande acierto su provincia, cuando el Rey D. Carlos H te nombre para el obispado de Gerona donde se tuvo la noticia en 23 de Abril de i679. Hiciéronse las cosas de estilo. Preconizado en Roma en 13 de Noviembre,.y presentadas las bulas en 23 de Enero de 1680, tom6 posesion por procurador y consagrado en Barcelona en il de Febrero, lleg6 a Gerona et dia 22 dei mismo. Enterado de las desavenencias ocurridas en tiempo de su antecesor, y de sus motivos de genio naturatmeote pacifico, y enemigo de etiquetas y pequeneces, ni tas buscaba ni echaba meom,oi las.negaba cuando crd&

200 ~.JM.~ que eran convenientes para conservar ta union y la paz. Por esto, apenas l!ego & ocupar su silla cuando partictpd at cabildo que queria predicar el sermon de Ceniza, y otro tanto hizo cuando en 9 de Junio del ano siguiente predicô de san Vicente Ferrer en el convento de su Orden.:Por Se. tiembre de 8i se supo de oficio ea Gerona que picaba la pes-' te en Andalucia y a pet!eton suya se hicieron Mgativas, y acto de contricion por las noches, y en dos predic6 et mistno senor, exhortando &rvorosamente a penitencia, y produciendo efectos adm!rab!es. Ya desde e! principio de su gobierno habia pedido al ca-bildo que le senatase un sitio para poner su con~sonario, y conociendo en él las enfermedades de sus ovejas, :qué mucho es que acometiendo con la espada de la patabra divina &!os vicios, reformase las costumbres? El buen ejemplo de un pastor da à su voz con la gracia de Dios una fuerza!rre-' sistible como!o habia anunciado David. Entonces es su voz, voz de Dios, voz de fortateza, voz de magnimcencia que troncha los cedros mas corputentos deit Libaao, rvs -r u. we: n.rwwrrvl ww.aw somctté pel buuaa%l Wy~4 tremedio, j y tomadâ r O~G~~M~y~T~ 177 <~<*t fi como sî fuetan debmes caaahejas. i40 Como ant&ba tanto la paz, tfaba)6 cuanto pudo para ponec termine à los ptehos que habia enure el cabildo y beneficiados, proponiendo los medios que podiao adoptarse pafa eito, examinado todo con!a mayor atencion. Las dos partes hicieron justicia à sus buenasintenctooes, y alabafdn ïos medios; pero tuvo et deseoosue!o de que no se adoptasen, cuando él procuraba dar gusto à todos como to man!festô en todas OcaMones, aun excediéndose algunas en complacencias y condescendencias. Hizo su visita empexaado por la catedral, pidiendo antes comisarios como se supone. Su celo por el honoc y respeto del templo le movio à pedir al cabildo que en la noche del Jueves Santo se cerrasen las puettas, por el mismo principio habiéndole escaodalizado el ruido y alboroto con que entraba una chusum de mucbachos y otros que no to eran acompafiando à los gigantes en la iglesia, y que pe)'- turbaban et ohc!o d!vino, to que sucedia cuando la ciudad asistia en cuerpo a la catedral, z

201 t~s j~<!9~<~< 7~«~..p, ~~r~ff. Ca p. r. por el cabudo una determtnacion que se le comunico a et, se Mzo-un conveoio ieoo!os jurados, y se )ogr6' cor* tar et abuso. Luego que coa" cluy6 la visita de ta catedral, quiso salir a la del obispado, y como novicio pidtô ticenc!~ para ello. Voivi~ tue~o; y toroando à salir reptttô la sd-: plica, queriendo mas bien pecar por exceso, que por defec-: to. En acencion à esta se te puso en turnos en 16 de No* v~mbredetàno pnmero, y, en 15 de Marzo. Con asenso dct cabildo pubt:c6 en 8 de Junio de 8t un edktu del Nuncio contra los que hacian comilonas en las iglesias en el mismo ano sac6 jubueos, que [amb!en adm!n6 el cabildo, y senat6 dias para ganarlos. Asistia con mucho gusto à cuantas funciones ectesiàsticas se hacian; por si mismo diô el Viàtico à un jurado; y concurriô à las oposiciones para la pen!tcnciaria, y à su presencia hizo la colacion el mas antiguo de los comisionados. Di6 tamblen pruebas evidentes (porque eran efectivas) de su amor y adhésion al Rey, desprendiéndose de una buena parte de sus haberes. Ofreclo mu Ubras para fortificar à Peralada 6 ViHabettrao y el cabildo te sigutô ofrectendo tres mil, las que despues. se aplicaron à fbrmac e~ terrapten de la muralla por la parte del Mercadal. 14i Temiase ya un nue-. vo t'ûmptmieoto con Francia; y nuestra obispo quiso tomar. 1 las primeras medidas que de-' be tomar un pastor en tak's ocasiones. Como si presintie- M que los gtroaese& habian.def neces!tar prepararse para mo* rir màrures de la Rdetidad, hizo en el ntes de Encro una mision con un espiritu verdaderamente apost~tico. Ho peu'. s6 en abandonar cobardemea~ te à sus ovejas en la mayoe necesidad. En efecto se pubh<:6 la guerra muy tue~o; entraron los franceses et dia i." de Mayo, y et 4 estaban yn en Bàscara. Hiciéronse rogat!vas, y et sehor obispo tan intrépido como contiado en e~ auxilio divine, ins[6 at clero de la ciudad à tomar las armas, como en efecto!o hmo, organizândose en compania. Alentaba à todos y concurri6 personalmente con et ça" bildo à animar y regalar à!os soldados y paisanos que defendian et puente mayor y petdido éste en las cercanias

202 O~~w <?<'G~'0~4.~ ~/o <t?~ j~jt irt t~ ~< y muros de la ciudad. Pusieron los enemigos sitio à Et de. ta Selva,. auditor de Pascuat, canôn!go arcediano Rota plaza que empezô et dia i?~ y etecto y abiertas obispo de V~ y brechas por la par* pmd<cde!'senor'obispo;atf te del Mercadat, seîntimôla Et ther con aststeomm det Virey rendicion à!os sitiados. No see y capitan general., que tenia intimidan fâeitmente los gtroneses; y sabea pfe~ri)- uoa Palau y FernoUer, â una le- su cuartel ô campameoto en muerte gtorlosa à la ignomia t gua corta de GercMta. Et citado FetM hace memoria ho- NoriHca de! obispo entre to) t sugetos que se. d!stlnguteron mas ett aquel sitio obstinado franceses dieron el asatto el1 y sangriento. Atrtbuyëndose dia 24 de Mayo. Dufô elt d Feliz suceso la intercestoa combate desde las diez mfnos s de san Narciso propuso et cuarto de la noche, hasta lat senor obispo al cabudo que se una de la manana tomaroh t celebrase con tnas solemnidad y perdieron varias veces lass la fiesta del santo, y en efcc* medias lunas de santa Clara, to se estabiect6 que se çaa'- Gobernadory santa Cruz: hicieron tos sitiados prodigios tasen los maitines ppr la tar- de valor, y los sitiadot'es tu- de rendirse y por decir mejor, esperaban vencer mediante su fe en ta intercesion de su patrono Narciso. Los vieron'que retirarse con pérdida de tres 6 cuatro mil hombres. Segun Fetiu (que tuvo buena parte en esta guerra se vio una tnosca en ei.mampulo que tiene puesto san -Nar. ciso, y de ello se toma informacion.acte et notario V ila. Pootich-tambten hace tnemo'- s de. Tuvoeim!s!nosenoraiguna contestacipn cqu Josjurados, porque estos qu~riatt tener ciertos privilegios en ta t iglesia, por ejemplo bancps de carmesi; mas como su defensa habia sido tan herôica, les coneediô et Rey usar de ellos en las funciones que hiciesen, 6 à que as)9t!esen ea <?ucrpo, cotno ha.c~an. los de ftadë:estehecho.de!a tnosca< Habisodose rctifado los ]Bp rceipna. Tambien quisoi Rt~~r los, m~t~s' dd ffaneeses, se cantô et dia 2$ sefior Autber, y le trastadd de.junio una misa solemne at( at obispadq~de Tortosa nd~ <aoto,.y dijo Don Antonio ~c:a que se, supp en Gecona

203 t80.w E~.r.a ~f~ot, b 7 y ~Jf~MT. 0~. O~i Tâ< ~t<~ 4~Qc! t?t~ t<~ ~Mi4te Tr~Mf~t~ t~tok~~ en 24 de Junio de En to ô andas. Tambien tnandô 3i de Octubre se despidi~del que convidando el pàffoco y cabildo y se supo en Gero*: clero al pueblo cantasen la na su tnuefte en is de Ene" salve 'todos los sâbados y ro de i70i. En su testâmes conccd'ô 40 dias de indu!gen* to manifesta que no tenia. olvidada a esta iglesia pues Item, que en todos los do- cia à'los que asistiesen à eua. maod~ que se la diesen iooo mingos se rezase el rosario de libras para obras. nuestra Senora. Prohibtô que i42 Rénové varias constituciones de sus antecesores, se representasen los sagrados en las iglesias 6 procesione~ y estamecfô otras, que son misterios que hubiese danza&ea ellas y fuesen ninas una prueba decisiva de su ce' Ïo y de su ciencia. En sinodo vestidas de btanco. Repite la celebrado en el ano de 8i prohibicïon de tomar tabaco ~nandô, que cuando los sacerdotes van a celebrar tas habia prohibido el concilio en el coro 6 attar, segun to de fiestas mayores del rosario 6 funerales, no Meven escopeta, sino que vayan de ropa ta!ar, con la modestia y circunspecc!on propia de su estado. En 'el mismo abrogé la c)ausu!a det vincuto reat y personal y perpétue que se ponia en los testamentos. En el de 85 seiiat6 los dias en que no se puede decir m!sas de requiem ni votivas; y manda observar tas dectaraciones de la sagrada congregacion de ritos. ConCorm&ndose à ta eùnstitudbn de Ctënlente y) ~ep!te to brdënado'~ para que et Santisimo se! lleve en îas manos dei sacerdùte, no en hombfôs ni en tabernacu' Tarragona,al queasisti~éi.encarga y manda que en las oraciones se guarden las ceremonias ordenadas por la iglesia. Ademas, que despues de tocar a la oracion se toque para rexajr por las animas. Ea fin, ordena que los parrocos den parte al obispo de quiénes son los triserables que & iostancia de la patte estan ex' conïutgados por deudas. El arcediano mayor Don Isidro Bettran pidi6 posesion del gobierno sede vacante eh li de Abr!t de 1686, y no faltaron en él contestaciones. Nombr6 dos vicarios de gremio, y se dispute à quién tocaba dar ~oras al clavero para tocar

204 i i O~pM de Gc~M ~/o Jt'~H. i8i las Jas campanas. El arcediano decia que dar horas y gobernar la iglesia perteneda al vista. obispo 6 à sus.vicarios y en Aunque hay bien poco que no tenga interes abre* sede vacante al que ia régenta. Aunque acà no se ha decidido este pleito, el sesor Romaguera trae las decisiones de Roma en favor del arcediano. Const. sinod. pag. 448 y siguientes. LXXXVII. D. Fr. MIGUEL PONTICH. Desde 1686, hasta Si el principio del siglo XVII fue feliz para el obispado de Gerona por haber te. nido un prelado como el sefior Arévalo y Zuazo, no io fue menos el fin en ser gobernado por un senor Pontich, cuyo nombre sera eterno en los fastos de la santa iglesia de Gerona, y à cuya eternidad contribuy6, y aun tendra en ella buena pane nuestra segura gu!a en esta obra 1 el-, nunca bien ponderado sobrino del senor obispo Don Sulpicio Ponticb, Como tal idejô correr la pluma movida det a&cto< pero sin &itac à ia~wecdad., pues lo que dice consta de documentes, y de muchas cosas fue testigo de viaremos su e!ogio, copiando solamente aquellos hcchos y dichos que puedan servir de itustracion à la Espana Sagrada, de modelo à otros obispos, y de ed'bcac!on à los ftetes. Naciô Miguel en la vit!a de Bula, en los confines de Conflent, condado de Rosellon de padres honrados y muy estimados. Fueron estos Francisco Pontich y Ana de Izern la cual di6 a luz este hijo en 30 de Novembre de Le bautizaron el dia 3 de Diciembre; y et senor Parcero, obispo entonces de Etna 6 Perpinan, le con~rmô en 16 de Enero de Le enviaron sus padres à Perpinan para que aprendiese la n- tosoba luego que estuvo bien instruido en la gramàtica latina y alli tomô el habite de san Francisco y profëso ai tiempo pr<;njado por la ley. Di6 pruebas de su destreza en la lengua latina y Le en- ~iaroo à ensenarla à otro convento inmediato al pueblo de su nacimiento. Vino luego al convento de Gerona, de donde estaba ausente el senor

205 i82 B~«~M~«, 7Mf. Z~M. r. Parcero, obispo ya dé aquella lona adquiriendo en todas ciudad por las atteracioaes partes crédito de sàbio teotogo, y con razon, pues d!eta' de Catatuha. Recib<6 alli ta primera tonsura en 5 de Marzo de 16~, Y las ôrdenes mebir antes!o que iba à esplicar, ba à sus discipulos sin escrinores y et subdiaconado el dia y sus argumentos eran tcnubles por la agudeza de su in- 10 de mano del ilustrisimo scfior Djn Jacinto Serroni,obispo d~orunge, quien hizo 6rcion acto de teotogta en et genio. Desempenô por su nadenes en el monasterio de san capitulo general celebrado en '1 Pedro de G.tHigans. Vino des. Vattadotid, y tanto alli como en la corte gan6 amigos pues à esplicar grumàuca at convento du Reus desde donde fegrt'sd à Vich à estndtar to. Condecorôte su orden con por su ciencia y amable tra* la (itosotta escotâsc!ca, y segun se cree la teologia. En le guardian, custodio y visi- 1 todos los honores, hactéodo- una y otra sati6 sobre sus condiscipulos, ya por su tatento tabria y del reino de Cerde- tador de la provincia de Can* i y aplicacion ya por el hàbi* na. Utt!mamente le hicieron 1 to adquirido de esplicarse con provincial de Catatuna, y ca- elegancia y proptedad. En el hhcador de la inquisicion, ano de 54 se ordcnô de diàcono, y en 10 de Diciembre nor Auther quedô vacante!a cuando '1 pot promocion del sede sacerdote, siendo su ordenante el senor obispo de aque- para ocuparla Pontich por et silla de Gerona y propuesto :1, Ha ciudad D. Ramon de Semmanat. los H le destta6 &lienarla. Co. marques de Leganes, Car- J 144 DM luego principio muntcô la noticia al cabildo à la carrera de maestro esplicando ntosoha en Vich don- es facil conocer cuànto s&ale- i en 7 de Agosto de i685, y d~ tambien pred'co por la primera vez, con la particutari- do por espenench que su vie- grarian los de Gerona sameo- } dad de haber sido de repente, tud y literatura pcoduciria pues le encargaron et sermon ahora mejores y mas âbundantes frutos que antes. Ha- < cuando estaba ya la funcion empezada. Lcy6 teologia en bia recibido comisionados det Gérons, Tartagooa y Bacce- cabitdo estando en Bàtcelona,

206 Obispos <~ G~pM ~/o JtT~Z. i83 é ~nstnuadotes que necesitaba tich. Al entrar en h iglesia, atgun pontifical, y se le <:oncediô sin iimitacion alguna. oy6 decir en voz baja Non y vetta tan adornada se le Tambien habia pensado consagrarse en el convento de san Hom~M ~f/o da ~/o~/< nobis, Domine, MM MO~ sed Francisco de Barcelona pefo sabiendo que el senor obispo Salitzar trataba de poner dosel se retiré à Areoys sin consagrarse. A este pueblo vt' no Don Juan Bautista Despach, obispo de Urgel que le consa&t6 en 25 de Julio de 1686 siendo asistentes Don Antonio Pascuat, obispo de Vich, y Don José Moro-, nea, auxiliar de Tarragona; y el de Vich, que era naturai de la Villa, ta consagro cl dia.siguiente. Et dia 8 de Octubre bizo. su primera entrada, y observando en ella la incomodidad y mala disposicion de la escalera que sube à la puerta principal de la catedrai dotide se ponia un altar para bacer et juramento, se votvio al senor can6nigo y arcediano de la Selva Don José Camps y le dijo queriendo Dios, no juraràn mis sucesores con tanta inconiodidad que entonces fbrmô la idea de construir nuevai mente la magnitica escatera que hoy existe, y da idea det etpjiritu grande dei sedor Pon- ~5 No cran muy favorables las disposiciones de ios animes cuando entrô el sehor Pontich. El cabildo se crcia perjudicado en la concordià bêcha con et senor Ninot, y en el ano de 85 habia enviado un cauônigo à Barcelona, siendo ya etecto et seaor Pontich, el cual con el patro" cinio del sefior Auther hizo cuanto pudo en favor de su cabildo. Estrafiando Pontich que su antecesor no hubiese arreglado los puntos controvert'dos, supo los moth'os; y consuttando à un ministro, respondi~ este, que no se htoese novedad sin consuhar a la corte. E! cabildo estaba dispuesto à ponerlo en tela de juicio pretestando la concordia. En efecto, hizo!a protesta en 2 de Ju)io de 1686~ aun se continué hadendo en los actos de posesion. Tenia que temer ademas et obispo las conseruencias de tas te. yertas de la sede vacante, y se veia en la alternativa de temer perjudicar à la digntdad si cedia, y de entra): en

207 i8-t ~7~.2~~< pleitos si no cedia. Escrib'd al presidente dut consejo diciendo que no queria gastar en pleitos la hacienda de los pobres. Diôse parte al Rey, y se resotvid que nada se in" novase. Sin embargo de que se practicaron algunas dihgencias mas sobre esto, y se nombrô una junta para vendtario, nada se hizo, y quedaton en bueoa armonia obispo y cabildo. Se estimaban y obsequ'aban porna. Tenia el obispo su placer en tratar con los candnigos, y ellos en acompaiiarle cuando salia de casa. En ésta les hacia mil obsequios, y to mismo todos sus domésticos y familiares. Por otra parte no quedaban sus obsequios en vanas palabras y frias fbrmaudades. Su printera propuesta fue la de hacer de nueva planta la obra de la escalera que sube à la iglesia; y esto a costa suya. En i4 de Abril de 1690 excitô al cabildo a unir el coro con et presbiterio, ofreciendo por su parte costear las rejas y la silla episcopal to que à b menos s!rv!6 para que se hiciese esta obra à devocion del canônigo Agustin Prats. En 98 ofrectô hacer la gran vidriera que ttamaot de tao, que se habia hecho pedazos en el bombeo del ano de 94, dando para ello 200 doblas que se hizo despues en i706, y costo1000 libras, y en memoria de) senor obispo se p!nto en ella à san Miguel su patrono.junt<~ tambien las distribuciones que se dan en los invitatorios de los clàsicos à los canôntgos y capiscotes. Ap!!cd à Ja obra de la catedral los productos de penas, los ingresos de promesas, y connrm6!a aplicacion del vestttano hecha por su an-' tecesor para!o mismo. i46 Estaban pendieotes todavia las disputas con los ju-. rados sobre sillas, almohadas y otras cosas y aunque se le quiso sorprender en Barcetona en 86 poniendo en sus manos dos memorias sobre ello d!6 parte a! cabildo el cuat le informe de todo y no partie hasta ver por si, y de mas cerca este asunto. s- te se venti!6 y decid!6 en Roma, en favor del cabildo, en 1690, y et obispo contr!buy~ con la m'tad del gasto que se hizo en la defensa. Con motivo de pretender los jurados reconocer los pesos y medi-' das, se puso el cabildo en defensa juridica à solicitud de! obispo; y con motivo de a!gu-

208 obispo se interes6 con el ayuntamlento para que no con* cediese à los beneticiados la capilla de san Lucas, se le bizo el desaire de no acceder à su sdplica mas ao por eso se ~ocon!od6 mucho. Observaba puotuatmente las costumbres establecidas; y aa!, en et ano de noviciado p!dt<4 licencia cuatro veces para salir à visita. Si queria hacerla en la catedral, pubticar jubileos, breves, indulgencias &et to pasaba todo al cabildo para proceder de acucrdo. Era muy aficionado à la residencia y mientras pudo por su salud y ia!ta de asuntos muy importantes, aststia ordînartam.'nte à todos los dobles en habi' tos de coro del cotor del de su orden. El cabi)dô le correspondia a~radecido, y se interesd en todas sus cosas. En el ano de 94, considerando la grande obra de la escalera, hizo obti~acion de celebrar to< dos los afios.dos aniversarios; y en 4 de Mayo de 9!~ senato los dias, que son, el 26 de Enero en que pa$o à mejoc vjda,yetprin]erono'impe< w ~J~ TT~. y~m~ O~pM C~'CM M ~/e ~T~f~!8$ nas vejaciones y excesos, tom6 dido despues de san Francis- conocifn!ento de ellos y co. Cuando con motivo de la puso entredicho. A consecuencia de esto, cuando el senor sa, el cabildo le as!sti6 con guerra fue arrojado de su ca- <00 dobtas y no se presto & recibir otras demostraciones de afecto. El reste del clero le favorec!6 tambien. Mandàndosete pot orden superior, que pasam à Barcelona en Abril de 99 à sosegar un movim!ento popular, t!amado vulgarmente de las barratinas, et cabildo le d!~ cuatro can~nigos que le acompafiasen y contribuyesen con él ai deseado Un. Continuando las pruebas de estimacion que le d!ô el cabildo (para no interrumpir la materia) tuego que en la uttima enfermedad recibi6 et Viàtico, no solamente mandô hacer ro;;at'<vas, y asistirle sus individuos, sino que sabiendo que los ministros de!a càmara apostoiica habian ocupado et palacio, envio at!à cuatro comhîomdos con el encar~o de que no dejasen à los ministros pasar adelante, pues el cabildo salia fiador de todo to que ha< bia; obsequio que no se veri- Hco porque se hizo un convenio. Despues de su muefte se viô en el testamento la confianza que el seoor obispo ha* A- Aa

209 186 too &~<t ~M< Trat. ~~yjhjf. f5~<wm j<~r«tth ) f M~ cia det cabttdo. Este resotviô Cap. 'i asistir gratis à su funera! y hacer caridad at P. Francisco Pontich, franciscano, tio det Gerona cc'ntpit'ô senor obispo, dandole la mitad de la rac'on de pan canonical durante su vida Tambien dej6 à los testamentarios la eteccion de sepultura que fue detante del presbitcfio à la dereeba det se6or Zuazo, que fue buena eleccion reunir el primero y uttimo obispos del si- ~to, tan conformes los dos y tan unidos con el cabildo. 147 Era mucha su virtud para no merecerse cstos respetos de un cabildo tan atento: y asi es que a pesar de que en las étiquetas entre!a ciudad y cabildo favorecia à éste y era inexorable en punto à inmunidades, le veneraba aquelia con cordial afecto y aunque no asistia à las funciones de la catedral concurrieron à dar el Viâtico al senor obispo y ttcvaron el pat'o, y et se aprovechô de aquett:t ocasion para exhortar a ios dos cuerpos à la union y à la paz cor estilo patético, q~e causé profunda impresion. Cuando los jurados volvieron à despedirse repitiô con mas vebemencia to que habia dicho conctuyendo, que no se olvidaria de ellos Jetante de Dios. Cuando despues de la ~uerra votvio à la ciudad con el cabildo en demostraciones de atc~ria y en obsequios, recibiéndok cumo en su primera entrada. Motivos ten'an seguramente para o* brar asi pues el obispo efa todo para todos. Ademas de t<ner vicarios générâtes, y oficiales de mérito, queria ver por si mismo cuanto ocurna tocante~at gobierno de su obispado. Conocia su responsabilidad delante del que le habia' cncomendado el rebaho, y no podia ignorar que no vate ante su tribunal la respuesta: Eso estaba <! cargo de mi M- cario, «c <M/oficinl, o de mi pdrroco, p/'c~mh~ ~CONt~M~/c él. Visitô por esto mismo todas las iglesias à pesar de montes peligros y enfermedades. Sostenido à veces por sus familiares, connfmaba y ordenaba. Predicaba muy à menudo en la catedral y demas iglesias y tuego en el confesonario. Era el bienhecbor de todas las iglesias, comunidades y. pobres pero' el hosp'tat pnncipattnente, que le contarà sumpre en el nameco de

210 0~p<M G~M M ~/c p.~ T~JT~ <8~ ta tw~mof~cf~c h!~nt"tor~hft-. <f~c t~ee~mt~c û~~t* t~~f~ ~tt~ sus mas gcnerosos btenhecho' veces los santos fines para que tes. Levante la ig!esia de CasteUfbitit, arruinada en d ano eclesiàsticos instrumentos de!o dejaban, haciendo à los de 95, y dio ropas y vasos su caridad. Les Ilamaba sus sagrados à las del Ampurdan saqueadas por los franceses. Socorna à!os pobres dândotes trabajo que es seguramente una limosna de las mas santas. Tenia listas de las familias necesitadas para socorrer' Jas de cierto en cierto t!etnpo, y e~ pot s~ mismo io hacia con las personas de calidad, estendiendo su benehcencia mas alla de los limites de su obispado. No olvidaba à los soldados para quienes ponia comida en su casa cuan' do iban de guardia à la puerta de san Cristobal. Las carceles!)evaban tambien su a- tendon, y en una palabra, parecia que visibiemente multiplicaba et senor los bienes que repat-ha pues de )o contrario era imposible hacer thnto eu tiempos tan catamitosos. 148 Nacia todo esto de sus sanos y s6)idos ptineipios sobre el uso de Jas rentasec!esifisticas. Sabia que los pobres' tienen un derecho à!o que los piadosos fundadorcs habian dejado Jas iglesias, suponiendo y aun espresaodo a acrecdores, y casi le parecia un hurto!o que gastaba en otra cosa que ellos. Vease aqui la prueba. Don Sutpicio Poatich su sobuno, autor del y mejor episcopotogto que habrâ acaso en ninguna otra iglesia, y à quien seguimos, tenia so' bre ta mitra una pension de 300 libras, la que no habia cobrado en muchos anos como tampoco algunas otras rentas bene&ciates que poseia. Pidiô al sobrino que se to perdonase, como to hizo.para poder dar)o à ios pobres 6 como él decia at mismo ~af«~~ restituirles /0 gastado con él en educacion, M~Kdios y ~r<h/m y para no tener motivo de variar su disposicion, mande que no av!- sasen al d!cho del pett~ro de muette en que se hallaba; pero to supo y asistio à su lado basta recibir su uttimo attente, respetando la Mnta voluntad de su tio. L'na conducta tan aposttilica tra la adn.îtacion de todos. El Rey tenia de él un alto concepto, y sus ministros le escribieron à su nombre dàodo!e gracias por

211 188 *~V ~fmt ~8«.M~/f. <~<~MWt VMgfWMtT~,r.i. Cap. los servicios que habia hfcho ) 1ninerte. En Setiembre de 98 à los soldados sanos y enfermos, à los que asistia en todo. le dejaria demro de tres 6 habia dtcho & su subrino, que Ocasion hubo en que atojo en cuatro mesest Dotante de! mis- su palacio una compania de ça- de santa baueria, y abriô sus graneros para ellos. Si observaba descuidos en el servicio del Rey. sabia avisarle derechamente, y si esperaba remedio del Virey, acudia à este. Estaba en to econômico, en )o politico, y aun en!o militar. El bizo que se fbrttttcase el paso de san Pol en ta marina; y con esto se logr6 que no pasase el ejército frances, mientras el espanot estaba en Hostalrich el ano de 86. Cuando en el de 94 se rindi6 la plaza de Gerona, no quiso entrar en capitutaciones, y se retiro à Arenys, ti![!mo pueblo de su obispado. En el de 97, que llegaron los franceses à Barcelona, et pasôàreusen el campo de Tarragona. 149 Détendit con teson tas jurisdicciones y prerogativas de la m!tra y sostuvo por ésta algunos pleitos contra los abades y claustrales de su obispado pero sietnpre to hizo obligado de la necesidad, y unicamente por amor de la jus* ticia. De to dicho hasta aqui podra inferirse la buena dispostcion en que le hauana la mo d~o que la iglesia Clara seria el ùttimo escaton de su esca!a aludiendo à su primera obra de ia eseatera de Ja catedral. Ltevandote un religioso en dicho ano un habite nuevo, dijo que serviria para enterrarle. Habia compuesto entonces unas oracionfsjaculatorias al dulce nombre de Jesus para la hora de la muerte, que ya a prese0t!a cercana. Ca< y6 enfermo* poco antes de Navidad det thtsmo ano, y no pudo asistir à los maidnes: mas no se crey<5 que su mal fuese grave, & pesar de que él pidiô varias veces el Viâtico. En 24 de Enero de 99 ya se le mandaron dar los médicos,!o que se hizo como se ha dicho ya. En la ruanana del 26 entre en agonia pero con tanta entereza y tranquilidad, que no quiso que le interrumpiesen los actos interiores que et estaba haciendo, y de cuando en cuando se le oia atguna otra palabra. A la una de ta tarde, dijo: es hora y habiendo respondido à todas las oraciones mientras se le di6 la Extremauncion, estuyo sentado

212 o~w e~cm _rlfjrv' ~/o jr~jt: 4". i89 vi nnes dé Enero de 98. E! dia 29 cstaban flexibles las art!cuta" ciones del euerpo y permanecieron!o mismô hasta que se le di6 sepuitura. Al ano fue reconocido, y hallado como el dia en que se ie sepu!t6. Gobefnô la sede vacante el arce'- diano mayor D. Isidro Bertran. en la cama et tiempo en que se dijeron las letanias, respondiendo y pidiendo pausas para poder seguif. A corto rato perdiô el habla y entonces se le eeleyéton sus jaculatorias y Tta «) timmnft on <m~ t! P- J <m tft J'- f«t la recomendacion del alma poc cuatro canônigos que no le dejaron, y muchos otros sacerdotes seglares y regulares, y mur!6 a iascuatro menos cuarto con la muerte de los justos. Ténia entonces 68 afios, un mes, y 26 dias de edad. Fue universat el sentimiento, y en especial et de los pobres. Se embatsamô su cuerpo, y colocado en!a sala grande, se hicieron los ohc!os el 29, y se le enterra e! 30, porque et'dia antes oo estaba dispuesta la sepultura. Ocupô la sufa desde su consagracion hasta su muer' te por espacio de doce anos y medio y un dia; y con moti. vo de las guerras estuvo ausente tres anos y medio desde 10 de Jutîo de 94, hasta Aunque no hay mas que dos constttuctones Sinodales suyas, se puede decir que las hizo todas ~pues las dtô à!uz con un prôlogo o carta a sus parrocos y demas ec!es!âst! cos, en donde se ve su be!!a alma y celo pastoral, y sab!* duna grande. La primera de sus constituciones es prohtb!- tiva de las representaciones a! vivo de la pasion y descendimiento dentro ô fuera de la igtesia, prohibido ya por su antecesor. La se~unda ordena un dia de sufrag!o por las ain)as de!o<) difuntos, como lo establecid el concilio Tapraconense à suptica de Carlos It.

213 <90 ~<~ ~f~«, 7~«~. Z~M~ CAPITULO VL O~pM G~M~MM ~~o ~777. LXXXVIII. D. AttOUBt. JUAN DE TABBRNBR Y RUBI. Desde 1700, hasta i jl/ihctt era llcnar dignam~nm et lugar que habia dejado D. Fr. Miguet Pontich, y mucho mas en tiempo de calamidad, revueltas, guerras y muerte. Era necesario una vocacton à toda prueba para entrar en él en tales circunstancias. Veiase ya venir sobre la triste Espana la guerra memorable de sucesion. Sabiase la adhesion de Cataluna à la Casa de Austria, y. su aversion à sus vecinos los tranceses y sin ser profeta ni hijo de profeta, se podia anunciar con seguridad que Catatuna iba à ser el campo de batatla nias sangriento. Es verdad que no se sabia ni se habia pubti' cado aun el testamento de Carlos Il; pero no se podia ocuttar el innujo y poder colosal de Luis XtV, que quisiera trasladar al mar los Pirineos; y aunque toda su fe no pudo hacerestemitagro, sin embargo, dijo que ya no los habia, luego que togro sujntento. Acercàbase el tiempo; pues no prometia!ar~a vida la situacion del Rey que en Octubre de i700 cayô enfermo de gravedad. En Mayo de 99 habia nombrado para ôbispo de Gerona al senor Taberner, el cuat ya en su carrera de la toga habia dado pruebas de su mérito. Habia sido juez de la Audiencia Real, y disgustado de su carrera, se hizo eclesiastico cuando tenia ya bastante edad. Diéronte un cano* nicato y el arcedianato de Tar* ragona y fue nombrado tambieo canciller de Cataltifia. Llenaba dignaaiente sus p!a-' zas, cuando le eligieron para obispo de Gerona, de donde pasaron dos canônigos à fp!icharte en 16 de Mayo de Tom~ posesion del obispado en su nombre D. Felix su hermano, canônigo de Barcelona, que ya 'entonces flguraba en aqueua ciudad; pero el obispo

214 oenciados, quiso mediar paracompbnertos ) mas nada pudb toj~fav. Intormaronte los mismos de que la causa det gobierno de los aniversar'os se ventitaba en Roma bajo su nombre, de to cual s&qucjô at çabildo; peroquedi~sat'sfecho coa~a fespuesta que este te dm O~w G~cM M siglo ~~tt~~f.kfj~ <9i t~t Bopas6aet)ahastaet 3deAbrit actaràndote la verdad de todo. de 700: y hecha su primera en Ya en el aho de 5 estaba en* trada,juramento,&c. sevo!vi6 cendida la sangrienta guerra, abarcetonaà continuarsucar* go de cancitter, y en y habiendo entrado en Espaça ctase de el Archiduque de Austria, cap)tu)6 Gerona, y el seftor obis- tal asisti~à tas cortes générales que tuvo en dicha ciudad po se retire à Perp!nan en 1~ Felipe V. Creemos que su on* de Octubre del nusmo ano, en cio acab6 con las cortes pues donde recibia una pension del a poco tiempo le ha))amos ya Rey pues su renta fue connscada. InHérese de esto en Gerona, y en ~702 ya se tratô de abrir la visita, y si que sigu'6 el partido de Felipe V ésta. habia de empezarse por la contra la opinion mas comun eatedra!. Dudaba el cabildo de!os qué seria catalanes que estaban mejor, si toterar no por et Archiduque, que tomô ser visitada como Zaragoza y el nombre de Carlos III, y que Sevilla 6 pedir que se prineipiase por ella. arcngado por su hab'éndoïc Nombrose una cabildo en 1702, no se mudô comision para examinar el pun' con lasdrcunstaneiasdcttiempo. EL cabildo administre et to en Agosto de 1702, y no se hatm ejemplar que seguir. secuestro. Permaneciô en Perpinan hasta e! afio de l7ii, No obstante, et sciior obispo saliâ à visitar el obispado en et afio de 3 y dej6 la época en que las armas f<:<ncesas visita de la catedral para el y partidarios de Fe- fin de su vida. i5ï Vuetto de la del obispado, y observando tos disturbios que habia con los be- lipe recobraron à G~rona, bajo el mando del duque de Noailles. Estando auscnte' et senor obispo habia presentado el ~icario un canonicato de n~tra, ysab'endose t;ueaquel le habia dado à un sobrino suyo ttamado D. Francisco se acudio à Barcctona~ en dbnde se mandé susp~nder ta posesion que al fin en 27 de marzo de 1709 recayo sobre el provisto por el vicario. Cuan-

215 i 92 i~m~ ~FM~, Trat. ZJM~TT. Cap. ~X Mft~~<t«L~~A~~M~«j.~ ~t'~t~l -< t ~e'~ tjr.-ttill- t..f do vo!v!ô à Gerona rectam~ el derecho de presentacion, y la hecha en su sobrino; y como las cosas tomaron otro semb)ante,t-enunct6 el que estaba en posesion, y entré et sobrino det obispo. Estatido btoqueada Gerona en el ano de 12, se puso mato, y en 30 de Octubre se le d!6 et Viàuco; pero se attviô despues, y se diéron gracias at benor. Tuvo alguna tucontodidad en et ano de 14 con motivo de que los générâtes que se hallaban en Gerona por aquel tiempo pretendian que se les pusiese estrado en la. catedral y aun por eso no asisti6 él en los dias 23 y 26 de Abril ni en el de 4 de Mayo. Apoyado por el cabildo escnbio al Rey, que por ta paz de Utrech de 1713 estaba ya en posesion de Espafia; pero mientras se resolvia et e- cioe! abuso en termines, que en los dias 19 y 21 de Mayo se vieron à un tiempo trcs estrados. Por nn t!eg6 la determinacion y se decidi6segun los informes dados por el obispo y cabildo. En et ano anterior habia tenido orden de Roma para hacer el informe sobre la canonizacion de san Dalmau Mooer, det que se trataraàsu tiempo. 15~ HaUAbase au~ehte del reino el arzobispode Tarragona y siendo et senor Taberner et mas antiguo de ta provincia, convocô à concilio provincial en Gerona empezado el dia 2i de Junio, y se acab<$ e! 7 de Octubre de i7<7. Aunque este concilio se ttnpnmm en Gerona en el afio de i8 en casa de Narciso Otiva, plaza de las Coles nos ha parecido fettïtpr!mtrte por apéndice, ya por et interes que ofrecen los asuntos tratados y decretados en et, ya para que se conozca el estado de las costumbres, y ya en fin para ver en la oracion de apertura y en el prôlogo para ta publicacion el es" piritu det senor Taberner. A consecuencta de algunas determinaçiones tomadas en et propuso al cabildo la observancïa; y el cabildo nombre inutitmente comisionados que le ht* cieran sobre esto atgunas reflexiones. Rénova tambien tas ~sas de tas cuartas partes poc. todo el obispado, conforme à to establecidoen el provtoc)at, y comoasunto privativo de la cabeza de la provincia, s)o recurrir al cabildo nombf6 cioco comisionados canônigos todos, los que por mucho tiempo tuvieron sus juntas en pa-

216 ~~ZJ~. O~M 11~.YVI,VnI 1,V G~M<t M?/ ~& ~7. i93 VVIï~~VV!ac!o para examinar este punto y result6 estar corrientes tas cuentas, y ademaspagados con adetantodosmesesde escusado. Establecidas las conferencias morales en el concilio el senor obispo pîdiô la capilla del claustro para tenerias, y que se tocate la campana para la reunion. En ecscto se abrieron el dia 10 de Enero de i7i9. En el anterior propuso la visita de la catedral,,y pidiôcomistpnados. En ella se tratdde la reduccion6 moderacion de contratos en alivio de la administracion de aniversarios presbiteriales; y aunque para esto se suspendi6 la visita por mucho tiem. po, y se trabaj6 bastante, no pudo ttevarse à cima. Tambien fue por este tiempo la sentencia que dt6 sobre to que debian perder los depositos en la tesorcda, en atcncion al dano causado por los ministros imperiales, y se quedo en que todos habian perdido cinco sueldos y medio por. libra. En 6 de Febrero de 20 hizo saber al cabildo personalmente que el Rey le habia promovido al arzobispado de Tarragona. Paso à Granollers à haçer la profesion de fe en manos del obispo de Barcetona, para!o que $e desptd!ô en U de Abril de i720. Habia enviado su vicario foraneo à Tarragona to. mar posesion como en e~cto ta tomô, pero estaba decretado por Dios que no saliese de Gerond. Enferm6, y no hizo mucho caso; pero agravôte por!o mismo el mat y fue preciso sacramentarle, dandole el Viàtico su sobrino y sucesor en 2i de Marzo. Se le vis't6 é hicieron rogattvas; y muriô el 24 entre dos y tres de la tarde. Se dispuso el fu. nerat, y fue seputtado en la capilla del Corpus, dentro de la re}a à la parte de santa Catalina. Hubo sus enredos sobre et espolio. La ~corta sede vacante que hubo fue gobernada por el arcediano D. Francisco Bertran, que tomo posesion ea 8 de Enero de 2 it y acab6 en 7 de Marzo. LXXXIX. D. JOSÉ TABERNER If DARPENA. Desde i720, hasta i726. i$3 Fue sobrino del antecesor y canôn'go de, Bârcelona, y como tal fu~ ~isitado por el cabildo en 7 de Febrero de i7ii, y convidado al coro en 18 de Marzo del dicho abo cuaado votvi6 con au tio d~ Bb

217 B~<!< ~M~, 7f~. Z~~MZ C~p. jf~ Perpinan adonde se habian rcdrado con motivo de la en" trada de los importâtes. Desde enfonces estuvo en Gerona ca'- si stempre, y era vtcarlo ge- Aeral Mraneo; y en el conct- Ho provincial tuvo!a voz y veto de su cabildo. Firma eni vigesimo ht~ar con estas pata* bras ~t~mt~ Do~MM Don y~?pa~~ de?~~fmpr~ de ~r~m~ Z D. C~wff~ ~n~<p B~<p B~fcA<HOMfNt ~n~cm~ R. C(!p~M/Y ~M~~ Ef<<p, ~/f. Gen. <S' Q/?K'. ~t~ Doa~ Gerunden. Ep~. En este concilio tnani- &st~ un desetnbarazo particu.. lar en el manejo de négocies; y et fbrmô los [Démodâtes dtrigidos al Rey sobre inmunidad, por toscuates le regatd et concilio un ornamento para decir misa. Estando en Gero. na le Heg6 la gracia del obispado de Solsona: mas promo- ~ido su tio à Tarragona~, fue cotocado en su lugar y se te di~ la enhorabuena en 6 de Febrero de Tomô posesion por et su hermano D. Félix Taberner (qtteamm fue cao<~ nigù de Barcetôna y ahora to et'a de Ge~ona, y abad de ~att I~ett~ con las ceremonias 'a~èstttotbradaa. Entr6 en Ge~ t'ooa'el 'd!a~demàrzo,'y <t<aa' do esperaba tener el gusto de que le consagras& su tio, mund este cottioacabamos de reierir. Ë~2i de Abcu de i72i manhestd que queria que se le continuase en los turnos, y se despidi6 para if à consagrarse en BMcetooa: se celèbre su consagrac!oo et dia i." Q de Mayo, y votvid à Gerona el i7. AI punto promoviô que se hiciese una m!sion, que se encatg6 al P. VHaf JesuMa. Se hacia en catalan, y dt6 prin" cipio aun antes de $at!r e~ à consagrarse. Consagrado ya, y no sat!sfech6 con et trabajo ageno, predicô él muchas veces, y en todas 6 las mas vi.. gilias de Nav!dad echaba una homhia en latin. Siempre tom<4 & su cargo el sermon de verdades en la dominica de Pasion, y!o hacia como un verdadero amante de la verdad. En la proclamacion de Luis t onciô de pontifical, y pred!c<) en 23 de Marzo de i?24. Tambien hizo un sermon latino en la fiesta que cetebrô en santo Domingo à san Daimacio Moner. A pesar de no haberse dedicado à este ramo del min!sterio le desempcnaba con mucha enec~a y fervor, porque sentia!o que decia, y el que dice!o que siente con v!-

218 veza, naturalmente es etocuente y nervioso en decir. Hizo la visita de su obispado por primera vez en Agosto de Si, y cogm abundantes fru..6.iw-n.an.o. o,a. 'C'LIoU_ t~?~ ~t tus de su celo. Asistia con puntualidad à ioscabudos, y echa* ba sus exhoctaetoaes~ y de una que h!ze. eo 8 de Abni de 22 j'mt)tt6 e! tmmecse la çotoumon pùbt!ca y general pascual para los eaternnos. Ordenù tammen que et ViàHeo se dièse jeott cotor Maoco, no eocarnado conto ae usaba antes. 154 Era cetoaisi~o de la Msidenda, y animaba à todos a observar eo e! corot la mes <xacta dmdphoa t para iia cual establecib mandata) a im'tac!oa,de les ae6or~,toco y ZMazo. Para ello oomb~ uaa comision en 6 de MayOtde~i, y di~ ~auda a:~ d'~cnttade$ que se opon;ao.:{ r~e~m)<~ que.se h~eron. M~~adas.aïemMS~ y smpr'cmda~.eh~~ M)tfa<abatde\pcesteaci~s, y.~e coacedia a! obmpo~a.~cu~ de ~Mede~ba~ se (tctoartm.et d)&~d~s<~<e<ï)bre.d.e.23,y?.p~tbhta.ron.ea~ ~o<ds~. Coo.tnot~idet <MMtagM Q~e hab~.eo J~)~eUa B~et de <e.ostamecm ~uardia ~e ~an~ da4 ef G~Maa t~.to~atpbo? po ~ep~~a'bad~aa..w <M~M -pv.l" G~<w~ vm vnh ~*f ~o "g"' ~~TTZ ~*<~t<~< yyo Felix su hern~aoo. En e! ~woopof la cated~at~ ~iso.ësfe escusarse con t~~w~chc: mas oo<wovmo et cabmo<ea ello, y solaa~enm por s!c& de su hertoano se le d~pens~ uno. Eca de un cat~ctec~utce y compas~vo, y aun ~e ~t~ oac!~ que en las otdca~p~as de coro!a mayor.novedad que hizo fue ~uitar, ô cuando <?- nos distninmr las penas est<tblecidas en las aodgua, Consagrô vanos abades~n l,a ~tesia y coiegio de san Mi~et de ~acoma, en 4 y de Febrer& de 22 p!dt6 capa~~ara un~ fueciûo que h:zo eo Paoota~, que se coacedwmb copmeoto. En ~îayo de! mismo aro d!spnso,con e!.cabiido ~a" cer un estat~to tûb~e Jas distcibucioaes de los benoficiado.9 resuttaotes de la sisa de çape-r Manias, y M efecto se htïot pero como et,seaor.obispo ec~ tanbueno, dt6 un decceto pos. terior concedtendo & tos beneficiados poder S)sm tarbttrartamente, io cua! caw<; muche ad~tracloa ~t çamtdo. Hab~odose deteotdo ep jbste mmqo aj&o eo cosas.nec~mmas, sau~ para et concuto pfovip.cïa!; pe. FP.tte~ô <:uapdoya<s<aba <?< t<ad~ Uo incideott~ j~j~ MW.~gOjMMpOMdatto <!af

219 196 j~<~«.~f<!<~ 7~< Z~MTJ. <~p PI. 1*~0 <7~ jnjyt'"m MngtKMM~ _r bildo y tambien al sehor obispo. para.que representase.el senor Consu!t6 sobre un edicto obispo contesta con bastanteinditcrenda y ambiguedad, que queria dar sobre ta vida y de honestidad de los clérigos, y et cabildo a!ab6 su celo. Hecho el edicto, se pubticô un sinodo diocesano, y no fahô quien observase contenia que a!gunas disposiciones algo rigidas y poco usadas-impreso ya,y prôximo à la pubticacion, envi6 varios ejemplares al secretario pa ra repartirlos entre ios capitulares y leyéodote entonces con mas cuidado se tratô de que se suspendiese la pubticacion, hasta que nombrada una comision le examinase. Se hat)6 que decia ~M<p <MM~<f<S~ ~M~/<! COOJH/~O nostro C~H/c, S'c. cuando la consulta solamente fue gênera!. Se observe tambien en esta expresion <M~<'«w~Mc dignitaf~, ~y timm~om~ un mandato à todos siendo asi que las leyes Sinodales no comprenden al cabildo ni canonises y aun pot esto no se les ttatmàsmodo. i 55 Con este motivo se encargo at senor vicario que habtase atbbispo pidiendo explicacibn -de las ctàusutas citadas'y tairespuestanofuedet t~icf s:ttisîactoria. En àtenc'ioh &'es<~ se~otrbt~aoa ~omision Jo que resutto requerimiento y apelacion despues de los pasos de urbanidad. Consukose à Roma en 12 de Enero de 23, y vino un monitorio-de la Rota, que no se intim6 porque se esperaba composicion. El senor obispo pof su parte hilo tambien otra consulta â la sagrada coogregacton, intttno al cabildo'la respuesta, prehjando tiempo para comparecer, y enfonces et cabildo contesté intimando la declaracion de la Rota. Tambien se escri. bio at Rey cuya respuesta se!eyo en cabildo presidtdo por et senor obispo. Dudôse en Roma cual era el tribunal competente, y et auditor dectarô que to era la sagrada con~regacion p~rû entre tanto hubo composicion en 1 i de Agosto de ~3, con ta que quedaron las cosas ~M ~fa~~ ~MCal edictô, salvo los derechos de cada uno. Una bula de!noc<:ncio~ XIH, que empieza ~po~c/~ ~cxpedida àsaptica del cardenal B&ttuga para la reforma del clero hatto tam< bien su oposicion. Quer!a~t senôr obispo pubticarta en et primer domiogo~es~ciembm de

220 '-v -r. 'o~o~g<~o~ vmarv~ v..p ltm <~tv jr~rm ~t ~JtMit ~9? 24, estando él en visita, perd ) la vispera dé Navidad, y celebrô de pontifical en el dia. ditatd ia pubhcacion quince diastnas.en.estetiempaave": Mcspuestdt~ uokb eomida ea" riguô ~ei cabiïdo ta que coa pléndida~ El di~ de Enero tespecto à estp se hacia en otras satiô de partes, y hattô visita; pero agravado que solamente sa mat, fue preciso votvefie A se habia publicado en Tarra-) casa el dia 15; y advirtiendo gona, y aun aqui sin concur- ~o del cabildo y si que no se te podia dar et V:àt<co,se intimaton rogat!vast, con su:conocimiento solamente. Con es- y se nombtaron eahdnigd&pa<- tosegao~tempohastaque volviese de~vmtta el se6or obis. po mas despues,de vados de~ Mtes se pub!ic6 en 16 de Noviembre. A comisecueneia de etta qumo bacec ordeoe& geoe~ rates en tamisa cdttventuat, y ~fsuscîtaron dudas. sobre si los asistentes debian ser caoônigos,!o qù& se consu!t6 à Roma, y vinieron respuestas dtscotdbs~ Favoreci6 'cm et af)0 de 25 à los. 'beaeqciados en ia pretension sobre capilla nuev~t envio ~<R6cna uo'jn-' forme favorable, por!o cual te:cefeb)fan u~anivers~ r!b. Damos csthdoûttcta pocfsi~a!guttb quiére escr!bir sobre-et owgen de iosanh!ersarids,ique no dfjaria' de ser tnaterta'cufiosa~ tm ya ea' este aim de '25~ dé. cayecfdo mruysenstbiem<?nte ta sa<ud dél obispd'î~mas sin etn" bargo diô ordenes en et a!tar ïttayoren.la~ teatpofasdedi" ciembre y. pf<diq6. ;st( hbœu<a ra aststirtt:. No'vbtvieodo eh sus seot!dûs, espirô roco despues de tascuatp& de!a tarde dal.16 de~eoeco de t726. Se iefsepuitô'en~a capiuadelcût*- pus ahado dél pooteate~ cot~ trapuesto à su tio.entr~ atgobernar D. Francisco,Bettran por tercera vez con mas turbulepc!as que las otras dos, y se suscite un pletto que duro muchbs ahos. xc. 'bon PEDRO COPONS B~COBONS. 1 D~c.:i3a6~~o~<t. i728. ff <56 Era~can<~n~go y arcedian~. de.. Baroe!ona, ë ioqùtsidbp de<j!ataiunà., cuando te hi<uero& 6bisp&;d& Gerona. Basaron dos'baq(m!~osà cumphmentarta; en 18 de Junio de i7<~6. EïT.JuUo se le dm -patitetbilas desaveoeocias gub,1:

221 ~98 ~M~a~~Z<Ï~MRC~ ~-O~7- ocurriaa y siotiéndoto gravemente, thanifëkô que no estaban las cosas en tefmwos 'de poderse cotapmert Env!6 4 su hermano Don Antonio, canônigo tambien de Barce- Ïona, a tomar posesion del obispado to que bizo en 2 de Novembre detanodtcho, y ~tombr~ vtc&rios de gremio. Hizo, su primera entrada en i~ de Enero de 1727 y en 8 de Febrero propuso btteo. Atos pleitos qae un ju* ya ha* bta~ se agreg6 ~otro antre b< benesomdm y: et cabitdol Bnetendieron, àquellos, yip)'esen~ taron sdphca à ~ste pidiendo varias cosas-que no patecio convoniente concéder deprôn'- to. Mientras se ventitaban) to~ maron pretestoparanoasts" tir a los Viâticos y entierros de tos can6n!go<: to cuat se comunieô al senor obispo por medto' de MMds'onados. Pudo!ograr que se suspendiese la hôtincacion qus~se'tes iba à hacer. Pediao entre otras co- ~as que sus enttectos foesen -despues de nona st tor' petmt- ;tian las ciccunsta~oias'dët dia;.y aunque et cabildo )no- convino en euo~fm<h6 'conce" dertessepdttukt &suwolun- 'tad, pmporcionando ta ho~ta Mgun'Ia'Mtwmhfe.iEste.paptido no acomodaba a!os beaecciados, y se recurfm & Ronta. Concurrio et seror Cop<Mtscou e! cab!ho é -ob!i{!m <Ho&prctectores y ~foeurador de los beneftcios dar dtstrtbucion uno de los bfoehoiados. Aprenué à dos que se re- 9ist!erqn ar~mando al uno, y pomendo preso at otrb, con lo cuat obedec!on)n con protesta. En i." de Setiembre de i728 part!<mp<& al cabudat que S. M. le'babia prootovidoi ai airzobiapado de TaEca~ona~ ybabteodo ado peecontzadb ~n d~ de Dicieaobce t ae.des* p!di~ ei dia 23 de didh& 'mes y ano..xc~,~ci. JOON.BAt.ftM.AR.BASTMO I! HBJOë. Daf~ ~28~ &MM 1~44.~ i57.m<!eaobseubo'dl.homt j <bre/ni descebocidosjo~cete~ mantes mmttosdet senor 'Bas~ tero ~uando fue jetec<o.ebispo degerooa.tbtaeoa pbueba~ d~ e8to -et haterte~bumadc dos patttdim qae M dtapwat wo por~antottiempota <0t~ oa.de EspaBa 'à eosta.dte!a mïsmaesp~6a. Beaicatedca? <ico.de jmtmpfttdeacia.can~ i

222 n!ca 0~o.t~G~o<MM~~o~77Z en Barcelona cuando se establecid alli la, cocte de hs MttpermtM, y reconociendo el peso qtk ta mutondaddeun-sà". b!o jurtscomatto cooto et po" dia dar à su partido, le hiz~ Caf!<tad?«0t can~go y wica* HO genef~ de la igksta debar' eetena: todo to cuai resigno htego en favof de Don Gaspar su hermano. Sin embargo de haber recibido favores de CarhM, Felipe enterado de sus prendas le di6 ptaxa enet tribune de inquis!c!on de Ça" ta!una, desde donde fue trastadado cott la misma Mallorca en i720. Sm duda su hernmno hab~a pasado entre tan" to a ocupahasacristta mayoc de Gecoca pmes le con(iri6 et bene~cio de santa Anastasia. El nuevo beneficiado a- dorn<~ el altar, y en 4 de Ju* Ho de 1722 ptdiô ara pata~ él. Votvid A pasar é la peninsula destinado à la inquisicion de Zaragoza, y cuando se hallaba en Barcelona para venir à ocupar su plaza le tteg6!a noticia de estar electo para et obispado de Gerona, to que escnbiô al. cabildo eo 18 de Setiembre de Rectbiô à los comisionados con las mayofes demostme!oaes!de afec< t<f h~ que ellos pmtic!paufoo i99 à sus conxtentes, prometien~ d<me an etmeteot~ pastor. Ï~e" sento.tas'butas ;su hecmand en 80'de Fe&fero de ~729, y el m!smo dia tomo poscsion, con otro disgusto aradido à bs ~e sede vacante de' que resuttù un pcoceso 'y otro con et procurador hermano det ob!spo quien proteste por oo haber sido recibido ô introducido en la sala caphu* lo:cual tm porcomislonados: se h!zo pot ser contre estilo eaando el procurador es de gremio. Esto se respondiô le- ~atmeote al sehor obispo et cual quedo satisfecho. En et mismo dia bizo la notificacion de cuatro v!c&nos de gré* mio, entre ellos su hermano y otro que no quiso aceptar. Hizo su primera entrada en 2i de Junio del mismo ano cou las ceremonias acostumbradas y pretend!eron oticiar tas dignidades mayores, et cabildo etigid à su hermano el sacristan mayor para ttevar el Gremial. is8 Diestro desde su juventud en et conocimiento es. peculativo de los sagrados càoones que enseno cuando otros estan en edad de. aprender e}erdtadto en la practica y apticaeiça: de su sauta

223 aoo < js~~ '< & "t 1% i z~~m. «c~. t doctrina cuando tue vicario gênerai det senor cardenatde Astor~a en Barcetona perfectamente instruido en ëi ma. oejo de tes negocios mas di(iciies en el tiempo en que tue inquisidor, ya en Barcetona~ ya en MaHorca, en donde dej6 nombre por su celo y prudencia entre en el obispado de Gerona con tan buenas disposiciones que ibmentaron.,las espefanzas dadas pot tos comisionados que pasaron & visitarie à Barcelona. Emprendiô la carrera episcopai con un celo verdaderamente apost~uco; y ante todas cosas procure cortar las desavenencias, predicando la union y la paz, à la que hizo todos los sacriticios compatibtes con el decoro de la dignidad. No hay resistenciaà las palabras persuasivas de un prelado que predica antes con las obras; y à las del sefior Bastero se debiô!a tranquilidad, ya que no el que ss cortasen del todo los pleitos. Logrado este primer triunfb en la capital, emprendi~ la visita de su obis' pado con un celo apost6lico, sin que le arredrasen montes, brenas, ni precipicios. Semejante at buen pastor buscaba à sus ovejas queria conocer-!as y Uamartas à cada uoa pot su nombre; bien penetrado de que el mismo trabajo costô al Senor la redencion del uttimo y mas despreciado aldeano y pastorcillo, que la de el grande y potentado. En estas visitas iba obscrvando cuidadosamente las enfërnm* dades dominantes, y discurriendo los remedios con que debian y podrian curarse. Vuetto à Gerooa repasaba sus diarios, estendia sus observa' ciones, deducia los asuntos mas interesantes, y tratàn~ dolos y ordeoàndotos m t6* dicamente, iba reuniendo ma* teriales para tas conferencias de sus parrocos, y para!a obra que pubticô despues de su retiro de la que trataremos en otra parte. i59 Bien persuadido de que no basta tener un clero ilustrado para producir los buenos ëfectos que debe esperar de et su prelado y sabiendo que la ciencia sin la caridad hincha y ensobervece, pero que con la caridad edifica cuid6 muy particularmente del examen de la vo" cacion y disposiciones de los que aspiraban al sacerdocio. Hacia que se observasen exac* tamente las acertadas d!spost*

224 ~J~ 0~~ <~ C f~<w«~/o <y~~7. 20 i -1- _1.J~ _~L.& clonesde sus antecesoresen esta parte, y aun ttevô mas adelante su esmero. Proyectô establecer una casa de ejercicios para que sus clérigos pudiesen retirarse à hacerlos cuando qms!esen, cuando ét~por motivosjegttimos y justos se lo'ordenase. Con tan santo Hn medhô unir esta ça* sa at colegio de la compacta, y gast~ en dta sumasconsi" derabtes. Quiso tambien que sirviese para retiro espiritual de los seculares, y se vieron frutos copiosos de tan santôa proyectos. Tantas y tan eminentes prendas episcopales no podiao menos de arrancar las atabanxas de todos los que las mifaban d~ cerca y aun los extrangeros tas admiraron y elogiaron. En la Curia Epis. copal de Gerona hay,una car* ta de la sagrada coogregac!an de èardenales, inté~pre* tes dei conchio con fecha de i? de Setiembre de 1732, en la que maniflestan el alto aprecio queues merecia el senor Bastero, y no dudan pro.. ponerte. por modelo y ejemptar de tqs dénias obispos. ~oc t/w, dmen, ~~r~m in- C~~ neminem Episcopum non tui ~w/~w M~ ~w ~or~ mm~ T_ t71 rs» ris M~n~M sibi ~o~on~f. ~A~ videlicet à M/c~ MO Ë'pMCOpO~~ p~c, ~M<< ~c CM sis F~CN~y, conftrmanda cleri disciplina., eo C<'C/M~ moribus <<oc~~mc ~Mca~e, retinendo templorum deco ~e, vel in recte tuenda ~o' f«w locorum «~mm~~<t~ow; W~ M ~<~<MM~<.MC~ missionibus., M~< concio- ~M MKM/ M~C por p~ religione. Acaso no sera facil ha!!ar en los registros de la coagregacton un etogloi tan magnifico de otro pretado: prueba de que le tenia bien merecido Pero suele sucedec que mientras tôdos los hom<bres admiran las virtudes det justo et mismo no Jas eonozca, y aun t!egue à persuadirse aquecatece de etta~ Repite sin cesar aquel ~r~ M«f</M ~«Mw~~ no con hu* mildad ~ngida~ si con la franquem cnstiana que!')&" pira por una parte.la alta idea del oncio pastoral y de sus vastos y- dificiles deberes y por otra el conocim!ento de la propia flaqueza para cumplirlos exactamente. Aquejaban ya al seaor Bastero los acbaques contraidos en el Ce

225 2~2 F~aS~ J'«g'f<f~, 7lr~. Z.~Jf~. C~p. PT: nun!steno pastoral y crecian con los anos. Sentiase sin XCÏ. fuerza y vigor para desempenar el m!n)sterto, y trat6 de suplicar se le quitase de encima un peso que sus debilitadoshombros no podianite* var. Escribio à la corte y 4 Roma con este fin, haciendo la renuncia del obispado, y alegando las razones que tenia para ello las que pesadas por una y otra autoridad parecieron. poderosas y se admitio su renuncia despues de haber gobernadp del mo. do dicho la dtdcesi por espacio de diez y seis anos, a saber, desde et de ~729 en que entre en 22 de Febrero, hasta c! 2 de Marzo de i745. Libre del peso, se retir6 ai convento de Carmélitas descatzos de la villa de Reus, no para descansar, y si para continuar un trabajo acaso mas ~t)t, cuat fue la cootdinacion de sus conferencias morales de las que habtaremos mas adelante. DON Ï.OMNZO DE TAR.ANCO Y AtUZAURtBTA. Desde i745, hasta i756. ~61 E! sefior Taranco era obispo auxiliar del arxobispado de Santiago, con el titulo de obispo de ~~rcm,.cuaodo por renuncia del senor Bastero fue electo obispo de Gerona. Probablemente le har!an obispo auxiliar cuaado se di6 la inquisicion general at arzobispo que to era el se" nor Maariquede Lara; nombrado para dicha plaza de inuisidar en i74~. La eleccion del senor Taranco s'guiô de cerca la renuncia de su antecesor, pues habiendo sido ésta en 2 de Marzo de i745, en 20 de Mayo del mismo ano tomô posesion del obispado por procurador. Inferimos esto u!timo de que en 27 de Mayo estaba en Madrid donde se hatto como asistente à la consagracion del jthmo. Sr. Don Juan Eu-!ate de Santa Cruz obispo electo dt: Màtaga. Pas6 tuc~o à Gerona con las mejores disposloooes.; pero & pesar de

226 icnpetrase una bula det Papa (Bénédicte* XIV), que en efectô se tog;rô, pero sin fruto. El cabildo puso reparos y ex. cepciones, y atcaoz<t del Rey licencia para reclamar é impugnarla en tribunal competente. Tratôse eo fin de concordia con licencia Real. E~ obispo y arcediano feouncia- O~w Gf~oM < ~/c Jty~T. < 803 <.<VtJ ellas se vh prechado 4 s~utf ron de sus pretensiones. Se un pieitoruidosoexcitadoen concediô ai primero el libre el ano de 1726, siendo Gobernaddr el senor Bertran. que présenta, tas que antes: patronato de tas dignidades Controvertiase si el obispo y debia presentar en can6nigos. el arcediano sede vacante podian sin adjuntos proceder si estando ausente ocufria se- Al arcediano se concediô que contra los, canonigos, ô bien de vacante, pudiera venir y estos habian de gozar del privilegio de! concilio de Tren- ausencia hacla antes el cabil- administrarla Io que en su to, ses. 25, cap. 6 de reform. dû sin cesar en caso de venir y otros puntos. Et senor Bastero sigmd con 'empe6o este. cordia en 26 de Agosto de 57, el arcediano. Se hizo la con- p!eim y, con mayor todavia y la con(tftn& et Papa en 16 et set!or Taranco. Ganaron alternativaraeme en Rotna va- Se cometiô la ejecucion al se- de Diciembre del mismo ano. rias sentencias y Hegandoia nor Sarmentero, obispo de noticia de tan ruidoso pleito Vich ) quien notiheô a las al senor Rey Fernande V~ mandé que le partes la confirmacion pontiticia. Se contint en etta, y dejasen à ia de* eision de Ojn Juan Ignacio es una de las que à su ingreso juran tos obispos. Esto de la Encina y de Don Francisco del Ra!!o Calderon, con no impidi6 el que el seror Tara nco fuese exaeto en et cum- sejeros de! supremo de Castilia. No bastando la decision de estos, pasô al consejo, ci cuat fue de parecer que se plimiento de sus deberes epis< copates, portandûse en todo con la mejor armonia con et cabitdo. V!sit6 varias veces su obispado con mucho fruto. Cetebrô los sinodos de cos* tumbre~ procurando en todo la reforma de costumbres y el decoro de tos tempios. En fin, despues de i i a nos de gobierno laudable como se tee en el libro deomtos. mud~ eo7defebrerodei7s6.

227 204 ~<!S«~~(, 21r~. LXXXII. Cap. ~1 que cercan à un joven estudiante que goza de toda sm xcn. D. MANUBt. ANTONtO PAUtBRO Y RALJLO. D~? i756, i774. i63 Nac;6 et senor Palmero en Villanueva del Cam' po, en el reino de Leon de padres nobles y acomodados, îoscuates~ cuidaron con estnepo de la educacion de su hijo. Descubr!~ muy luego suaplicaeion al saber, é indinaciôn à la virtud, y dedicado al estudio de las humanidades, se le vi6 sobresalir entre sus condiscipulos en cuantos ejercicios literarios ocurrian. Entr6 despues en ei estudio de la filosofia y à pesar de la obseuridad en que estaba ésta en Espana por aquel tiempo, et tatento y penetracion detjoven Palmero no se ofuscaba ni embrottaba en las cuestiones mas metabsicas. Dispuesto ya para estudios mas altos, fue ehv!ado à la universidad dé Salamanca y se dedtcô al de las- leyes y derecho canônico.sendase ya t!amado por Dios al estado ecleamstico y queriendo retirar~ se de tes petigros tan grandes libertad prétende y togf~ una beca eneicolegtotnsyoc de san Salvador de Oviedode la universidad de Salamanca. Aqm redobtdsus cuidados para progresar en virtud y sabiduria, dando ejempto sus. companer<m de retiro, obser-~ vancia de los estatutos, y de todas las virtudes que deben, adotuar à un joven qup aspit ra a entrar con gtorta en la cartera de!as dtgntdadeseetesiàsticas. Entré en euas e! se< fiot Palmero, y ttev~poroposicion la canongia doctorat de!a santa igtesia de Zamo~ ra, cuyo cargo desempe66 con el thayor acierto. Alli manifesté los vastes conocimientos que habia adquirido en los ramos de literatura., à los que se dedicô con tanto esmero, y en todos los casos ât'- duos y delicados que se ofrecieron en su igtesia, su voto ftevaba en pôs de si todos los demas. Anadtase su ciencia una virtud, 6 por decif mejor, un conjuato de virtudes que realzaba su cienoia y habiendo Uegado su mérito a noticia del Rey Don Fernando el VI, quiso éste premiarle dâadote el obispado de Gerooa.

228 OM~ C~c~ h~ Jt~TT?. ` o t63 tbmôposestonenl. de Octubre de i?56, y desde~ luegosecoaociôque sugo-' bierno sena' aoettado y d<gn<y de un sucesqr' de'îos.apôsto-' les. Gan6 ei afecto de so'i~te~ sia, cterb y ovejas con su' amable tpato y modales po!i~ Hcas~ acontodàndom ai 'genio! de todos, que se aeef cabane' et con. ta franqueza reapetuo'' sa de unos hijos à su padr~< Es verdad que se dejaba ver muy poco fuera de casa yj~de su'tgtesta; pèrô este 'n<tsmq retiro le conchiaba cick~ ve~ oefacion ) cuando por otr& patte era b.< ujtoria'su'aia" buidad y ttaneza. 1 Se 'sabia tambien que eramuy dedica~ do à la oracion; en t3,qdè empleaba mucho :tiempo y en la que hauaba fuencas para Mevar el' enorme peso d~ sus obh~aoones pastoraies. Dos horas empleaba en ella antes~ de ofrecer p<)r su rebaro ei santo sacnhcio, y con seméjante preparacion no podia menos de ofrecerle côn el f~rvor de un'sera~n. Para ocut<tar los seo~imientos de ternura que exp&nmentaba 1e efrecia siempre en su capilla; y noquefiendo=que fahase ene~'îa victima santa, togro~ de ià~ silla ~pcbtôuos' et ~t~ 20~ traordinarto privilegio de con' servir permanente en e!!a e! 8antts!n)6' Sat-faMet~o? Antë ét'&& pôm:mba'a''pedtf àmerto'em~odassu~.a<'cibaës~a!!i exposa sus pebas a!)i avi~ vaba Mda& ta& 'v:tud~s que descubria en e!' gran Pastof de tttmmfas! aimas, y de alli salia hcao~de :vi~r y ~natezafpat'a~'nntpjre~f's~ <?6~ ffwas.episcopat~, Ktormat abuses,f~ptender viciûs) m~ pt~af ~Jrtudes, y prdmover ob~er~ianda de d!sdp!~ na~ede$ia~tica y!a practicat de~a moral evaa~é!)ë Era exa tis!n)6 en la celebracion de sinodôs y y en Mdo~ pres!d!a Do~para dbrhi~ nadosyestabtecef pcr leyeg y estatutôs!9us <'apricho&, y st para escttthar tas rdadones de sus pàrrocos, oir sus votos t, abrazar sus pareceres acertados, y enviarlos en paz ~ejecutar toque etios mismos habiab propuesm, ventitado con su Pastor, y aprobado todo e! sinodo. Cuando ikno yadeaucs y de achaques no pudo asistî'r en i?74 a! ~ue se ~otebfô en dicho ano, se de)ô todavïa'ver su espmtu' onmpdto'de sus amadospâr-' co<'os, â'~ut<*nfes dtf~m ta si- 8u!eMe"t<af~ue. <eopiat!)os'

229 206 J?yp~<r.S~y~ 7'M~. J~T rf. en prueba de cuanto hemos dicho., "Venecabte$ consacerdotes y heftnanps m!o~ El due- senord~)~ nat~ez~~ po deja vida y~de ta mueftp~ dispuso que el hombre ttega~e à un término infattbte: ~< ~MMm ~om~~ MoW; pet'o eçp~t pfovidttocia, q~e sq~.qu~o'.feservar para s~ sab.idaj)r<a-el tiempo diciéndonos ~T'e;, ~«t <Mj'<~ ~~<M w~ Aaya~ Bar su iotinita [ntse~ordia's$ ha digoadg darme tnotivos muy Mtcvacnes p~ra que yo conserve en mi memoria estas verd~deras sentencias; y aunque en todus los Mc!dos es naturat la obt'gacton de. nq ptv!jarse.de los pceceptos de tan grande maestro, parece es mas en los que actu~fmente nos hauamos pefscguidos de algunos accidentes que no pueden ser sino preiudtùs ciertos de nuestro Ha. Por tanto, venerables hermanos mioa, bien asegurado dal amor que me protesais, y del dotor que os ha causado y causa!a-'nqticta del quebranto de mi sa- Jud, y el estado deplorable en que me hallo les supt!co rendidament~ en retribuc!on dei tierno atecto con que tes he amadoy.am~pfrezeao & la divina Magestadsusphdosos cu~gos para que obre en nm segun su santtsima yo' luntad y segun conven~a é su mayor honra y g!ori.t~ sa.. lud de mi alma, a'~rovecham'fnto de tn's subditus, y al m!snn njni~o~si suvo!uo* tad f~ttë s~fv!da ~acarmo de cst<i ViJit~ que s\: d~tm pro~ vecr este om~aju ( t}ue aho* ra com~ si mpre pongo ea sm m~nos eu cuantu à h par* te q~e<ttt 'et he fenuo en d<cz y odm aftos ). de sugfto d!g< no y cua) é! merece por sus cifcunstunctas aun~ue ma hagocsr(;o qu.; cuatqu'era ie desemim~rà connus celo y acmtto que yo to he ejecuta-t do. Obb~ame à hacer esta su~ plica el amor que le conservo en mi corazon, y deseo se haga mas feliz emendados los yerfos y demcmftos de mi go. bierno. i65 No: dudo tnerecer todo! mis s~bdttos este acto de religion, y que me cooserven en su memoria para obligar à la divioa bondad, con sus votos, à que me su* pta y perdonë cuantas omisiones y descuidos he tenido en d, como io merezco, <) s'a merecer!o Io han hecho y haceo machos dentro de la :j i 1

230 O~w <~ Gerona t w ~/c ~T~X 20? po, pero en proporcion crec ;an!asdét'a!)tia.reclb!~ei ~i&tico ton JM atecto~ mas fervorosos de devôctùn y ter'. nufa tomândole en sus be- provincia y fuera de etta y asi tengo et consueto; ama* do sinodo mio, de que no se btvktaràn aunqua sea este et ~JMrno que se celebre sin mi asistencia y amoridadt Asi. mismo espero guarden el ho- Dor y amor que se me récent seminario clerical, como ohcina que es en que se ejercita la virtud y de alli sale et buen o!or à todo et obispado; siendoat mismo femj~ota-!)er en donde se aprende!o conducente à formar un per- ~ecto eclesiàstico como as! b sint!~ san Carlos Borromeo, y cuantos se han dedicado A la conservacion y auhtento de.-la'disciplina ecteaasttca, queesetpnnctpat objeto de tojos los que siguen esa mhic!a; teniendo pûrcierto, que si los clérigos son santos to son Jos seculares: y por eso deben poner toda diligencia en hacerse ejemp!ates en el e~erc!cio de las virtudes. Va tête. Gerona y AbrU 3< de Cualquiera descubr!" r& en esta sencilla carta el a!- ma del senor Palmero, y adm!rar~ la presencia de animo con que esperaba la muerte. No se d!tat6 esta. Fuerdn fat. tândeie ia$ Atef~s del cuet" néficas mahos para trashdar-!e desde e~asa su pecho, des. pues de esp~rte sn ardor cou vùces y!àgrima8 que las arrancaron tambien à tos asis. tentes. Recibi6 de a!!t à pocos dias la Extremauncion con 'guat Mpir!ta rcspohdiëndo 6 todas las or atones de la igtesia en este sacramento, y entrando en una protongada a- gonla c!av6 los ojos en Jesucristo crucificado, sin apartariosdeét hasta dar el th. timo aliento en el d!a? de Mayo de Su muerte fue muy sentida especialmente de ~s pobres que perdicron en éj un padre y de sus clérigos que aun conservan la memoria dulce de un obispo dignode todavenefacton, res* pcto y amor. Sucediôie CXIÎL DON TOMAS DE MMNzANA Y DM~i7~j796. BUTROtf. i67 I;.M ta:tos pottticos,

231 208 ~p<.~<m~, 7~. Z~ Cap. ~Z t~m*«*<h~'t~ i < < '< eckstasncos y mthta('e$ ates- antigiiedad ectes!ast!ca sia tiguan d ongea y ca~dades < coadepat los conoctnmentos de de. tes Lofeozaoas y. Butrof- la modéras disc'putta.iotro*- duc:da por ta vanaetotï de ne~,,y se puede asegurar que en nuestros dias ha crecido su gtoria con notables ventajast Contribuy~ al,, esplendor de estos apehtdo~ originarios de la ctudad de L~oa nuestro obispo, éfnuto de la grandeza de- alma, y generosidad laudable de su hermano Don Ffauctsco,Arzob!spou~)(na-' mente de Totedo, y cardenal de la santa iglesia romana. Ded!c6se Tomas al estudio ec!esiàstico con las prevenciones necesarias, y con la aplicacloo que extgc[;una carrera tan vasta y tnuy joven to'- davia,iogrô plaza en el célèbre colegio de san Itde~bnso de A!catâ. Experimentada y probada una virtud s6!tda y pqapcudenciasuper)or 9 sus poco~ anps) fm oqnibfado.rector dç su colegio y aut~de Ja universidad, rigiendo uno y otra con tal tino, q~ pareclaoactdoparagpbernar. At misma tiempo Uenaba su espiritu d~ con~cnp~nt~s uttles; y huyendo iguatmcnte de los excesos en que suelen precipitar la vanidad la pereza y preocupacion, registraba los mon~eptos jd~ la tiempos costumbres y opi* niones~ <68 Con~uida su carrera, pas6 à bacer oposicioues é la doctorat de Tay, y se le di<~ la prebenda, no por otra cosa que por su sobresaliente mérito. Conoctasc este mas en las causas que tuvo que decoder de oticio y manifes t0 la rectitud de su alma, que jamàs dejaba, de cédera la ra' zoo y à la justicia. Sostuvo coo vigor los derecbos de su iglesia; pero sin nbu$ar de su ingepiq coûtra. ta vecdad~ Ast gat)6 muchas causas cox p~" cos pleitos pues au parecer hacia fuerza à los contrarios. Vista por el senor obispo. su bueoa disposicion para e! gor Her~!e.oombr6 su yicario general, y<no qucdo d~sa'ra* da la eleccion ni el que la hixo. AHc!9nado desde su juventud al estudio y à las escuelas dejo a Tuy por ven!r à Satamanca, de cuya catedra~ togrô ta penitenciaria., Le a- gradaba tambien poco ta c'en* cia del foro, y prehrto el bien espirituatdetasatmas,atos deteçhps tempoj~tes de iaa '1

232 O~w d~g~mt M ~At.~MïK 209 se promeueron un gobierno padoco. 169 Lofueenefecto~pe' ro sin debilidad, y sigu!ù constantemente las màximas que dà san Grecorio el Grande en la parte 2' de su pastoral, cap. 6. Se vid esto en la primera visita que emprendi6 muy luego cuyos resultados en ella, y en todas las demas, fueron los mas Mices. E! estableci6 en ellas la paz, y forta!ec!ô con su doctrina la fe de los pueblos espuestos ai contagio que iba cundiendo en la nacion vecina. Adviruo del pett~ro à tos pastores; y persuadido de que es facil pasar de la ignoranc!a à la impiedad, tratô de promovcr los estudios especialmente.7en el seminario. Aument<~ el numéro de càtedras franque6 la )g!esia!t. E!Sr. Bettran~ nombre agradable todavia en Salamanca, hatto en Lorenzana unconmenfte, ~n amigq.y un consultor y de sus conversaciones salia aquel celo vivo y prudente, juicioso y sabio que el senor Beltran ma. nifesté en favor de ta pureza de la religion, por la que trabaj6 tanto, y tan dtitmente. Asi es que sintio verse privado en cierta manera de tan amable y uti! amigo, cuando sin prétension alguna de parte del senor Lorenzana!e nombraron dean de Zaragoza en donde redobto los esmeros para presidir di~nàmente y promover la gloria y deco- M de aquellos dos ma~nincos temples. HaHâbase viuda Ja iglesia de Gcrona por muerte de! senor Palmero, y et senor Rey Ca rlos Ht, sabedor det mérito de Lorenzana, le di6 el dicho obispado, del que tome posesion en 28 de Ma< yo de Su entrada en Gerona, su presentac!on en la magnt~ca escalera donde se arrod!u6 ante la cruz, y presto et Juramento de costumbre, descubr!6 las bellas disposiciones de su alma tetdas por todos tos concurrentes en su se* reno y ptacido semblante T\ r it~v~~ < y Jom. ZJt~. biblioteca, propuso premiosà la aplicacion y at tatento, for* m6 constituciones que merecieron la aprobacion del con" sejo, y to~r6 incorporar los cursos ganados alli en cuatquiera universad del reino. Parecia heredada en su i~m!- lia la grandeza de alma. Sia tener un maravedi, y confia. do en la piedad de sus ovejas, emprendi6 ta manifica capilla de san Narc!so que estaba. Dd

233 la abno tambien en Gerona, en union con la ciudad, regatàndota una colecclon de modelos y ejemplares dct me- 210 ~«~ 5'<<F~, 7' ~M~ desairado à pesar de h devocion de los geroneses, que en esta ocasion la mostraroa en grade eminente. Las cantèras de tas cercanias proporcionaron jaspes hermosos, pintô jor la bôveda el cetebre ~~a-' mullas, y maod6 nabajar en Génova e! entosadô, bronces y ensiles. Digna capilla de tan grande santo que despucs ha recibido en su re' cinto los restes mortates det inmortat Alvarez defensor de Gerona y terror de tes franceses. Emprendiô titmbteo la fabftca del magriifico edificio det hospicio de Gerona, y estabteciô en él fàbricas de cotonias medias de algodon, y pe!anena dando ocupacion à muchas personas que sin esto serian azote de la sociedad. Esto se U:<ma emplear bien tas rentas edestâsttcas, y aun por ello se le dieroa espresivas gracias a nombre del Rey. AUi recibia los ninos cspositos, y pagaba las amas. Hizo tambien el hermoso hospicio de la villa de Oiot por et diseno de Don Ventura Rodriguez donde puso càtedras de gramattca, retôrica y escuela de dibujo, coa conocida ventaja de villa tan industriosa. Igual escuef*<~< Jb~t<t~ ~~t' t,< ~f ~ gusto. i70 Si é b que gastô el senor obispo en estas obras se anaden las muchas limosnas que hacîa à pobres de todas clases, a los presos, y à las iglesias para rehacerlas de vasos sagrados y ornamentos, se puede creer que el SeRor multipikaba sus rentas. Es verdad que en su persona gasmba lo menos posible, y aun se le censuraba de miserable; pero sabia que santo Tomas de Villanueva se espuso à!guaï censura y la f ébatte dotaudo generosamente à las hijas de su censor. Sotia dectr que un obispo nunca esta mas decente que cuando esta remendado. No solamente era notoria su caridad y conducta en todo apostéttca fn Fspana. Lacongrep;ac!on saf:rada de Roma le dio un brillante tes* timonio de orden dei Papa, en un breve con fecha de 25 de Jutio de 1788, cuando todavia estaba enmedio de su carrera. Copiaremos sus patabtas "No hay parte atguna en et oficio pastorat que no cumpla su excelencia con re< «

234 (W~w G~o~ ~/o ~~f~ 2< t vjda terminada felizmente en el Senor el dia 7 de Enero de i796, despues de rectbic devottstmatneote los santos sacramentos. Escrib!o varias. conmnc!ab!e esmero, y se acre' dtta de un esctareodoobispo en el giorioso desempero de su cargo porque a! tiempo en que la silla apostduca se an:ge por la catamidad de otras iglesias, hatta su consueto en el estado feliz de!a religion y del divino cu!to de la de Gerona bajo la disci. plina de tan vigilante pastor: con ella se congratula, y dàndole su bondicion apost~uea, imptora del padre de las misericordias que colme los bienes de esa didcesi y conceda à su pastor aquella fuerza y alegria de espiritu con que pueda conservar y aun aumentar la felicidad de su re" banc." No era excesivo este e!ogio ciertameote cuando se ibrm6, y era corto al Hn de la carrera del senor Lorenzana. En esta ~Idma época de su vida le probo el senor acrecentando sus sendmientos y penas con la aoaga guerra de ta revolucion francesa. Ltoro amargamente los mates de su ob!spado, dio acogida à todos los sacerdotes franceses que huian del furor revolucionario, y socorria con generos!- dad sus necesidades. Pero crecieron los mates y sendmieotos, y citos le abreviaron la pastorales llenas del espiritu cristiano que!e animaba y seda de desear que no quedasen ocultas en!os archivos pa< ra perecer algun dia con ellos. Viv!6 pobre, y murid pobre~ pues antes de recibir et Via.. <!co mandé entregar el dine< ro que tenia at hospitat~ convatecencta, hospicio, colegio, capuchinas y pobres de las parroquias. XCIV. PON SANTtACO PERM ARENULAS. Desde i796, &<MM i7t Nao6 el senor Perez en Becerril de Campos de padres nobles y hacendados, que cuidaron con todo esmero de la educacion de su hijo. A~ ci6nose muy luego à las cosas de la iglesia, y bien n!no todavia man!fest6 vocacion al estado ectestastico. Previos!o< estudios, en los eualcs sobre" sali6 entre sus cond!sc<pu!os~ bizo oposic!on à un benshcio de M puebto, y le obtuvo t sh

235 212 ~pab«&ta'm~<! < R'M~H. «r. ~<~M~ < t~ '< Cap. ~«p< ~J! contradiccion, y à poco uem* po vacando et curato, te t!evo igualmeate por oposictoa. Su doctrina y virtudes bidecotï nor Lorenzana. grandes progresos en la direcc!on de sus paisanos, que le apreciaban por su abstraccion de todo!o que no era de su ministerio. Ejerc!6 éste por algunos anos, y conocido su n]ér!to por el senor obispo de Plasencia quiso éste tenerle à su lado, y le bizo su fiscal Era poco anàtogo este ohcjo à la bondad y blandura de corazoo de! senor Ferez, y es- < la Providencia subiendo poc grados a! seaor Ferez para e!(ffade al de sucesor del se" 162 Aceptôcon fepugnaa* cia la silla que dej6 éste vacante tontd posesion por procurador el dia 30 de Seti~mbredel796,yen2&de0c< tubre del mismo ano hizo su primera entrada con las formalidades de ceremonial. Conociô la Mcestdad de hacer visita en atencion à las fatales ctrcunstancias del obispado. Diestro ya en et arte ditando vacante la peoitenc!ar<a J~cit del gobierno, derramaba de la catedral de Sa mander, 1bienes por todas partes, com- desavenencias, cor- hizo oposicion a ella, y la ob- j 1pontendo tuvo por espacio de diez y 1tando pleitos, terminando a.. seis anos siendo a! mismo < suntos àrduos é impjtcados, tiempo provisor. Pasô despucs.j y consolando aftigtdos. Nada à ser doccorat de la metropo- tresistia à su afabilidad y docuencia. Recorriô gran parte titana iglesia de Bur~os y el senor atzobts[~o Rodriguez de cde su obispado y se a~igid vt" AreHano couocejor de! mériro vamente al ver!os males pro- por la guerra desola- del doctorat le hizo su vicario ducidos general, desempenando uno y dora. En Camprodon se le vieron correr i~grttnas otro destine con gran pruden- al con- la ruina ocasionada cia y acierto en los muchos ttemplar anos que estuvo imisosibilitado por el fuego puesto en el tempto por los franceses y la por su ancianidad el senor Are, llano. Muerto este, cabildo suma pobreza en que habia Je etigid por gobernador, y et quedado aquella iglesia. Acudi6 como pudo à remediar eî Rey ooticioso de sus prendas le conf)ri6 el deanato de aquenmat pero sabiendo que à cada Ma igtesia. De este'modo iba paso hallaria iguales motivo.s

236 O~w Gerona 1-1- en el ~/p ~JT. 2i3 rvi~w.. de descoosuelo, con el mayor de no poder remediados par xcxv. fatta de medios, suspendiô la visua de los demas pueblos que hab~nsido mvadidostetnprcndiôta por Otra parte; pero et Senor no quiso que la Devase at cabo y habiendo caido eofermo en el lugar de Forjoehs, se temto su muerte. Recibtô los santos Sacram~ntos con edificacion de todos. Para rectbir el Vtàtico quiere ponerse!a capa y recibir de ro" di!tas al Senor y feprcsentandole el pârroco su Mtado de debilidad para que no hiciera aquello, le dijo con profunda humitdad: w<!m~< no ~o haga? le contesté: No senor; ~pero hago présente el peligro. ~MO~ me todo, conteste el senor obispo y recimô de rodillas y entre lagrimas de ternura el divino Sacramento. Dt6 en fin su alma à Dios e! dia 17 de Octubre de 1797, dejando burtadas las esperan?as grandes que' sus oveja~ habian concebido de su gobierno. P. JUAN t~mutez CE AMï.L*)fO. F~~i799,~M Fue natural de Puente la Rdna en el reino de Na. varra, é hijo de padres nobles. ïnctinado al estudio des. de su tierna edad,!e proporciond!a Providencja mcdios pam ilustrarse. Un tio $uyo caballero de Malta le l!ev6 à Roma, donde se dedicô al estudio de tas humanidades con conocidas ventajas. Bien pronto pasû à Botonia con piaza en el colegio de Espanoles, y se distiaguiô en el estudio do ambos derechos, recibiendo sus grados con aceptacion gênera!. Venido à Espana obtuvo!& doctoral de Coria y despues la de Toledo. Se hizo amar en todas partes por su moderacion y genio pacifico. Nombrôie el general Murat para ir al congreso de Bayoca pero habiendo Hegado al campo de Tarragona, y vien" do levantados à sus habitantes con ànimo de'resistir à la opresion, se votviô à Gerona. Aqui auxiliaba à los defensores de la independencia con

237 2 i4 C~ Cap, cuanto poota y sus graneros y bots! Ho estaban abiertos para la defensa del Rey y de la XCVL nacion. No huyo et al cuerpo petigro en 1808, ni cuando et générât Duhesme envistio Ja ciujad en et mes de Junio, ni cuando la s'ttô en el sigutente. Permanecio tambien en et de Cuando entraron los enemigosen 11 de Dic~embre atropellaron su palacio, prendifron à su secretario, y d ci ie tcvantaron ia calumnia de tener armas en casa. Desde entonces se dcbi!h6 su salud por la consideracion de los males que sufria la religion y el reino y mas por el sentim!ento que le eausd la conducta de un patiente à quien amaba mucho. En fin, muriô en 21 de Diciembre de Los franceses quisieron que se enterrase con la pompa acostumbrada, ya sea por politica, y ya ( que es io mas cierto ) porque conodan e! mérito del senor Ramirez, y et decoro y gravedad con que se habia portado les infundian veneracion y respeto. DON JOSÉ fbrbz DB TOBIA. E/0 que ~HMC~. i74 Aunque ci seno)' To- 1 bia no ocupô la silla episcopal que renuoc~ como diremos, nt.'rece un d!stingu!do h)gar en et Episropologio, pues que fue elccto, y ademas goberno con acierto et obispado en!o que te tacabu por espacio d~treintayochoanos.fue natural de un puebto del arzo" bispado de Burgos, y habiendo hecho la carrera de sus estudios con aprovechan.iento, tig6 en ella amistad con et senor D. Tomas Lorenzana, que reconociendo su mérito le cotocd à su!ado, haciéndole su secretario, y luego vicario gêneral, cuando ya era canomgo y sacristan mayor en la santa iglesia de Gerona. Su acierto en el gobierno era admirable, y asi es que tanto los senores obispos como e! cabildo le elegian à él para las criticas circunstancias en que se vid et obispado, especiatntente cuando las tropas francesas le ocuparon y dominaron. Cuando abandonaroa

238 0~~..r. Gerona M y~/o ~7: a 215 la ciudad en 10 de Marzo de ventes 6 arruinados, 6 hechos i8i4, quedô ésta y todo el cuarteles 6 establos el seminario conciliar destruido en la obispado en la mas deplorable situaciou. Ya insinuamos que mayor parte, y casi enteramente su biblioteca rica en en el ano de 8 habia sufrido dos asaltos dados el primero libros de ciencias eclcsiàsticas: en ~0 de Junio por el general tas casas de hospicio y hotpitul robadas el palacio episco- Duhesme con 6000 hombres, y en 20 de Jutio con 8000, y pal medio arruinado, con la ademas la division Reille. En uno y otro particularidad de que una ba!a fue valientemente sac6 la Uave de un arco y se rechazado, y tuvo que reurarse. En 6 de Mayo de 9 se teniendo dicho arco, que que- quedd en lugar de!!ave sos- voiviô à presentar el enemigo, dé entero tas brechas abiertas, y minadas en gran parte y poniendo una bateria de on. ce morteros detras det cerro las murattas para voiartas la de Casa-roca, comenzo à disparar sobre la plaza en la no- catedral despojada del frontal, imàgenesy alhajas las vidrieras rotas y muchos sacerdotes che det 13 at i4 de Junio. Di6 un asalto al castillo de Monjuich en la noche del 4 al 5 de secutares y re~utares Ilevados JutiO) y rechazado con pristotteros à Francia. Ta! era pérdida, repitiô otro infructuoso en 11deOctubre de l8i4 nom- Ja situae!on de Gerona cuando tambien en la del 7 al 8. Fattos de todo los valientes de senor Ferez para ocupar la silla brôe! Rey Fernando et Vit al Gerona, y postrado en cama de Gerona à suptica de! ayuntamiento agradecido; pero hizo el inmortat Atvarez, fue preciso capitular con un ejército la renuncia exponiendo à S. M. de hombres, como en!o avanzado de su edad que efecto se hizo en 10 de Diciembre de dicho aho de 9. Es in- tado de su salud à resultas del era de 68 a nos!o qucbran- ~tit contar los danos que sufri6 la ciudad en el sitio, y en y de las amar- sitio de 1809 guras crue!es que tuvo duranteel gobierno intruso por mas d tiempo que la dominaron Ïosenemigos; pero bastarâ decir que tas iglesias fueron ro- à esto!a imposibutdad de vi- de tres anos y medio. Anadia badas y pro~nadas los con- sitar su obispado y otras: ra-

239 21~ Espana ~<. Z~y~f. M~M/. t~. ~J. zones, c~nduyendo con decirir 1lero, can6nigo de Zaragoz: que contento con que sus ser- rtom<~ posesion con las ccremonias acostumbradas el dia 5 vicios hubieran sido agrada- < bles à S. M. continuaria en n < dejutiodei8<5; pero desa- casi repentinamente ettos cuanto pudiese en su ac- 1pareciô tuât estado. S. M. acepto la re- 1para el obispado, pues muri<~ nuncia. Tan grande era el con- el dia 2i de Agosto del mismo cepto de honradm y religio- afio à consecucncm det trabait jjo que se tom6 en la visita y sidad que tenia d obispado de! senor Tobia que sus provi- arreglo del hospital general de dcnchs se obedecian con iguat t 2Zaragoza que te encargô S. M. esmero en el pais libre que ent thabia sido dos veces goberna- en sede vacante, y Ge- et subyu~ado. No adulaba a dor tes dominadores, y sin embar. rona perdid un prelado que go cfdian à le sus insinuaciones s hacia mucha fatta en Jas cir- en que habia que- cuando les repf.'sentaba los cunstancias males que resultarian de tass dado el obispado por Ja guerra provjdenciasviotentasqueque- de la independencia; pero suplian dignamente los senores fian se tomasen. Mantuvo cor- respondencia con et senor Nun- cio Gravina y asi obr6 gobernador y vicarios, y arre- glaron los asuntos con pru- eni todo con prudencia y seguri- dencia hasta el ano de i8i7. dad. Fue la confianza de los senores Va!ero y Allue y no xcvni. reparaban en liamarle bra. zo derecho. Muno con senti- D. ANTOtfro ~t.t.ub Y SBSSé. miento gênera! de todos, dejando su memoria en bendicion DM~i8l7,A~Mi8i8. en 9 de Diciembre de NacM en el lugar de XCVII. Asin valle de Broto, obispado de Huesca en et reino de d( D. PEDRO VALERO. Aragon en i6 de Agosto de i: ~66. Siguiô su carrera literaria en la universidad de Hues- 175 Por renuncia de! se- fior Perez, fue nombrado para ca por espacio de 25 anos, habiendo recibido los grados la shia de Gcrona el senor Va- bi< de

240 <M~M,r" Gerona "Ii'r en et _r ""C" ~/o Jf~~y~ r 217 nido efecto oombramiento que antes se habia hecho de! senor A Hue para el arzomapado de Burgos. ticenciado y maestro en artes, y de doctor en sagrada teotog<a. En el afio de 1?87 obtuvo beca de esta facultad en el colegio mayor de Santiago, donde tambten fue rector. En el de 97 fue hecho regente de la catedra de visperas de teo-!o~a, y en los s!gu!entes eatedratico de teologia moral y sagrada escritura. En 1793 hizo opos!cion a la dignidad de capellan mayor de la ça" tedral de Huesca, y en 94 à!a canongia magistrat de Tarazona. A estas oposiciones anadiô en t801 la hecha à la lectoral de Huesca, y otra à ta, de Tortosa En 1804 obtuvo por oposicion capellania de honor en la Real Capilla, y en et de 14 ascendi6 à penitenciario de la misma. En i5 de Julio de i8i6 fue presentado por S. M. para el obis. pado de Gerooa, y se consacra en 29 de Junio de i8i7. Nombrado en este tiempo coniesor de la Re!na Dona Maria Isabet de Braganza y no pudieodo con este motivo ir a ocupar su si Ha, tom6 el partido de la renuncia que bizo ante S. S. En 15 de Agosto de 1820 le nombre S. M. su ca- -pellan mayor y Patriarca de las tndias, par no haber te- I~M. XCIX. D. JUAN IGNACtO DB SARASOLA 178 Naci6 en Villaluenga del Rosario, dmcesis de Mâta~a, en 28 de Setiembre de 1745) de padres v!rtuosos, que le inspiraron sus sentimientos de piedad. tnc!indse al estado ectesiastico cuando Ee -~ M~ M*<K<tt o* eokmv e~*cafit!tm:o C E/ 177 Habia sido cura par. roco en una de las parroquias de Ja Coruna y era can6nigo de Santiago cuando le nombraron obispo de Gerona poc!a renuncia del senor Allue. Alegando sus achaques ë incapacidad para Uevar carga tan pesada hizo su rennncia, y se quedo canônigo pues se le admitid la renuncia. 1 C. DON JUAN MIGUEL FEREZ GONZALEZ. Desde i8i9, hasta i824.

241 2 i8 E~~.St~<tJ<t,?~. Z~T: C~. ~r. ya habia hecho progresos en el estudio de tas humanidades y ntosona~ que estudio en el colegio del Sacro Monte de Granada. Aqui.aprendiô el sefior Ferez & reunir la oracion con la aplicacion al estudio, sh'viendo aqu~a de preparacion à este bien, persuadido à que no se entra al conocimiento ùtit de la verdad sino por la caridad y que ésta ta logra sost!eae y ibrtifica!a oracion. S!gui6se despues el estudio de la teologia, y en él cont!nu6 el mismo método con tanta mayor intension, cuanto el mismo estudio le servia de asunto de oracion. Concluido el curso tcotogfco, emprendio el canonico tan estrecha mente unido con ei~ que jamas debieran separarse. Conocido su mérito le hicieron viccrector de su cote* gio, y siéndolo hizo oposicion à tas canongias de oficio, primetameate à la magistral del Salvador de Granada, y despues â la lectoral y magistral de Antequera. Los mérites adquiddos en estas oposiciones movieron à tos canônigos del Sacro Monte à desearle en su seno, y le eligieron para ocupar un lugar entre ellos. i79 En los cuatro primeros afios se dedtco à predicar la divina palabra eon notoria utiïidad de sus oyentes. EspHc6 despues en el colegio tres anos de tttosofia, y teotogis por vcmte y cuatro, sin tattar por esto à!a dircccion de tas almas en et santo tribunal de la peuitencia. Desde i808 habia entprendido una vida verdaderamente retirada, dedkado ùnicamente a la contemptacton pero en i8i9 te fue forzoso volver otra vez à la vida activa, cuando por renuncia del scnor Sarasota le etig'6 el Rey Ntro. Sr. pars obispo de Gerona en dicho ano. Quiso renuociar pyo se to impidieron sus amtgos, que à pesar de tener ya setenta y cuatro anos hattaban en él la robustez (isica y el vigor moral de la edad média. Tomo posesion en 24 de Octubre y à poco tictnpo sobrevioieroa las fatales circunstancias pottticas que tantos males han acarreado à la nacion. Portôse en este tiempo. con la mayor prudencia, ybuscô los caminos que le parecieron mas seguros para su tranquilidad y la de sus ovejas. Los générâtes france" ses del ejército auxitiar le a- preciaton particutarmente, y

242 Novéa arzobispado de To-!edOten8deAbritdei769, y fucron sus padres legitimos Don Ju!ian Castafio de Arteaga y Dona Ana Bermudez, et prirnero natural de Novés, y ta segunda- de TorreiAguna. Pas<~ à la ciudad de To!édo, donde estudi~ Htosofia, teo-!agta y escr!tura recibiendo los grades de bachiller con aprobacion general. En e! ano o~m~e~pmm~ ~9 '<1.< 1 J!<~<t~ J) f! t~~ u todo e! ejército respetaba su de ~793 se gradué de doctor virtud, y atababa su amabi- por ta universidad de Totedo.!idad. Pero la edad y los pesares antcrlores anunctabao ya colegio de san Bernardino de Hizo oposicion à una beca del su muerte. Sinti6se ma!o en 26 dicha ciudad, la que togrô, de Noviembre de 24, y agravândose los sintomas f~!teci6 tor y rector, obteniendo al y fue sucesivamente vicerec- et dia 7 de Diciembre de! mismo tiempo càtedra de H'- mismo afio, despues de fecibir los santos Sacramentos con chas varias toso~a en la universidad. He- la mayor devocion y t tura. oposiciones à ios curatos, obtuvo los de los Molinos Mesones y Carmena y CI. ùhtmamente e~ de san Saiva~ dor y san Nicolas de Madrid, DON DIONISIO CASTA&0 Y de suerte que hoy lleva cerca de 30 anos de parroco. Det BBRMUMZ. curato uttimo tomô posesion Df~ i82g. en 19 de Setiembre de i8i5~ i80 Naci6 en la villa de- y en todos los anos siguientes mcred6 varias consideracionos al. Soberano que te hix~ consitiario perpétue de,!a reàt. junta de hospitales, juez sinodal de los concursos a curatos de tas ôrdenes y capet!a" nias de honor vocal de junta de samdad en los. a~os de i9 y 20. Tambien fue examinador sinodal del arzobispado. En i i de Enero de i825 fue nombrado por S. M. para el obispado de Gerona.

243 220 E~«~<!< Trat. z~m Cap. r~ CAPtTULO tst<km~ de VIL G~CM. i8i Aunque et estado 1 buenaprueba de que era tan moderno de la iglesia de Ge- < exacta en ta observancia de rona no ofrezca coucitios me- 1los morables en que se antiguos cànones en esta bayao exa- 1materia como en las demas. minado puntos dogmâttcos, ] Diximos en et tomo anterior. ni condenado errores contra- ( que la ùhima congregacion rios à ellos no por esto de- cde obispos que hubo en Gero- fue el ano de 1197, cuan- bemos omitir un capitule tan tna esencial en una obra destina- cdo Don Pedro, Rey de Aragon, ocupo el trono de su pa- da al examen de documentes i que han de servir para la his- cdre y aunque en los siglos si- no se halle otra las toria ectesiastica de Espana. pguientes La tgtesia de Gerona los hu- hay continuas de los abades, biera tenido en caso de ser ne- rectores cesarios para dicho y demas quienes 6n mas por derecho y por costumbre arortunadamente no!o fue- estaba impuesta la obligacion ron, y unicamente tuvo que de asistir à los sinodos dioce- El lector habrà podido atender à la reforma de cos- sanos. tumbres, a mantener la dis- observar ciplina eclesiàstica, y â que desde Berenguef arre- de Castell-Bisbal que oeup6 glar to que la corrupc!on de te la silla en 1238, pocos obispos dejaron de poner deçre- los tiempos, et desenfreno de tas pasiones y las guerras de t( tos, y dar estatutos para et donde nacen, desarreglaban buen régimen de la iglesia y. y sacaban de quicio. Con tan ce como estos no se hacian por Ïoabtes objetos cetebrô sino- s< solo arbitrio del obispo se dos diocesauos y las deter- infiere que se celebraban sinodos, y estos todos los anos. minaciones de estos que no ne sin objeto hemos insinuado en El citado Berengario habia sus respectives lugares, y no dado uno para que se tuviesen el miércoles primero se hacian sino eo sioodos, son des-

244 .Sw~M Gf~oM siglo 22i -4 pues de sao Lucas. Como cien orden que siendo actualmente anos despues à saber en et consejo det obispo fueseo ~337 pareciô convcniente à tambien una parte esencial de! Aroatdo de Monredon trastadar et dia de la celebracion convocados, ni los obispos es- sinodo, se observa que no son a! miércotes despues de la dom!nica <y y eo 1368, tarlossobre las cosas que quiere tan en la obligacion de consul- In!go de Vattcfra considerando que éste era et Hempo aqui es que los estatutos smo- establecer en tales sinodos. De mas apropôstto para la celebracion, la (~6 en él para s!em- de Gerona, y si aqueuos sodales no ligan a toscanôntgos pre. Son notables las palabras lamente que ellos hacen con con que empieza el decreto. el obispo. No puede dudarse Dice asi Cum ~~Mn<<«M sta- que esto nace de las exencio-' ~«~a sacrorum MMO~MMsinguannis in singulis <~a'' cesibus ~~o~y debeat celebrari 'S? MM ex on~m~ow nos- ~OfMtM ~r<c~cm~<)r«m ~M<!M ex laudabili <S' app~a c<mm~<«~ Mo~ra Gerun- ~MJ/ CCC/M~«/<~r~ ~M0< quarta feria post ~o~wm<'am in <t <tm~ singulis C~brata ~C~M ~M~/MM <S? ordinamus, ut dicta sinodus in ~~«G~ft<M~M ~fc~~ M cuarta futuris lemper ~~mt~cr~m ~r~«r. i82 En otra constitucipn de rtrnatdo de Monredon se designan los que tienen obligacion de asistir al slnodo, que en aquel tiempo efan 311t nes concedidas por los Papas despues del sig!o XI, y que à pesar de no haber tropezado nosotros con documento alguno de exencion ya tenemos que en el siglo XIV no eran Hamados en Gerona mas que!os que teman cura df almas. El primero es el abad de san Felix de Gerona. Siguease ocho abades de otros tantos monasterios del obispado, el arcipreste de Vilabertran, por!a abadia suprimida diez y nueve priores y un prep6- t sito el clavero de la iglesia catedral e! capeuan curado del monasterio de las monjas de san Daniel y luego los rectores de las parroqu'as, sevotos, y aunque por derecho ) gun el orden de los arcedianatos con este de Gerona, deban ser congregados los ca. n~igos, y pareceestar en ell de Besatù de Empurias y de

245 w ~7~M'<t7~C!T7. h Selva. Estos son los que coneurtieron à la formacion de las Sinodales reunidas y publicadas como hemos dicho por el senof Pontich, con una mmensa copia de erudioon det senor jurisconsulto Don Francisco Romaguera, vecino degcfonajmpffsas engerona à costa de Gerônimo Palot en el ano d~ 169~ y dedicadas al inelito Martir patrono de Gerona, y escudo firmisimo de tpdos los reinos de Es,)ana. 183 Mas para que Gerona no carezea en et estado moderno de la g!orh de haber tenido mas que sinodos diocesanos, dispuso la Providencia que en el sigto 18, des' pues de hs guerras sangrientas de sucesion quedase sin pastor la igtesia de Tarragona, y que fuese et obispo mas antiguo entonces e! senor D. Miguel Taverner y Rubt y que como tal reuniese concitio provincial en su iglesia.. Por estos dos t)tu!o~ à to menos merece entrar en su h!storia, y aunque se imprimiô en Gerona en 1718 como hemos dicho, acaso serân pocos ya los ejemplares que se encuentren por ser un cuaderno de 46 paginas solamente. Por esto creemos deberle cotocar en d apendiee, vu para preservarle det otvido, ya porque se sepa el estado de las costumbres de aquel tiempo, y Jos remedios que apticô el concilio. Aqui haremos solamente un Hgero extracto. Se abrid el dia 21 de Jun'o de 1717 y durô hasta d 7 de Octubre d:l mismo ano en que se cerrô. Hizo la apertura el senor Taverner con un discurso corto si, pero enérgico. Recuerda primeramente la antigua disciplina de la iglesia en celebrar concilios para moderar Jas costumbres, corregir los escesos, y componer las desavenencias; y observa que los santisinios pretados tarraconenses,observaron reiigiosamente los decretos canônicos en esta parte, cete" braron stnodos casi sin intermision, y aun hicieron decrètes para su observance sncesiva. Y si aquettos tuvieron tanto esmero dice, cuanto no deberâ ser el nuestro en celebrar éste en tan calamitosos tiempos? Sabeis qué turbulentos han s!do en nuestra provinc!a, cuanto hanard!" do las funestas teasde las guef* ras, qué batauasse han dado, qué estragos y muettes haasucedido< Los templos, los aï-

246 Si'nodos de G~~ en rn ~vr </ siglo ~~nr. mr 223 cmrv msm n f v 1 Y v 1 11 nll.. tares, los vasos sagrados, las quedado una umbratit y Bngida especie de piedad cris- imagenes, todo ha padecido y desaparecido. El trato con tiana, no sôtida ni verdadera. Anima en scguida à los tas gentes estrangeras ha cor- tompido la disciplina y las padres à buscar y poner rcmedio à tantos males, bus- costumbres. La providencia, ti para dispertarnos de nuestro candolos en los decretos de fuciesto tetargo, las ha trai- 1los conciliosy constitudoncs do de los ùttimos tërminos de rapost6licas. En On, exhorta la tierra, conociendo y que à portarse como modelos del nos ha vbttado en su furor, 1 pueb!o. nos aprcsuraremos â restablecer la dtseiptma, arreglar las < cidos en el concilio son i84 Los decretos estable- 36, costumbres y à extirpar los v!cîos. Acometamos, pufs, oh padres tan grande cmpresa, pues para ello solanieute nos ha reunido el Esptritu Santo. Traed & la memoria la dignidad del estado sacerdotal. Pero oh dotor! fcuàn decaida esta la ignorancia, la avaricia, la lujuria, et nec!o tenguaje, tas contiendas, emu" Ïadones, comilonas y cosas tales han invadido tan feamente la casa de Dtos que ya en nuestros miserables tiempos parecg que se ha verificado aquel dicho del profeta Los sacerdotes de Dios manchan tas cosas santas y reprueban la ley. Volved ahora los ojos à las corrompidas costumbres del siglo. hattareis recorriendo toda y la pcoviocta, que solamente ha y sus titulos los siguientes. i." Los jueces eckstàsticos no pongan à los c!érigos en las cârceies de los seculares. 2." Los jueces seculares por su autoridad propia no encarcelen à clérigos seculares ni re~utares, ni se atrevan à proceder contra ellos por detito alguno sea et que fuere. 3." Ninguno intrigue sobre la intrusion de un Principe itegitimo. Copiaremos este decreto en castellano por su importancia. No pudieodo casi pensarse cosa que provoque mas la ira de Dios, ni convierta en malas las costumbres buenas que la intriga de los subditos contra su Rey legitimo, y la aclamacion de un Principe ilegitimo ensenandonos el mismo Jesucristo pot boca de su Apôstot~

247 censuates à las universidndes. 5." Los clérigos vistan de co- 324 ~<! Sagrada, Trat. ~ttt. MX~TI t~t~~t~jt. Cap. ~ap. ~77. ~jt. c~it necc&tfto y conven'cnte ter negro solamente, y no ce" es que el cristiano obedezca t lebren sin vestido tatar 6 sotana, &c. 6." Se trata de las à su Rey y tegttimo Principe: por tanto sigu!endo la antiqu!s!ma doctrina de la igle- bula de Urbano VIII que em. sia espanota, establecemos y pieza Nuper, y una nota so- apelaciones, y se inserta la mandamos estrechamente que bre dicha constitucion. 7." PubHquese todos los afios la sen- ningun ctén~o ô tego, sea de la dignidad que fuese, se atreva à maquinar para la intru- los usurpadores de los bienes tencia de excomuhion contra sion de un Principe ilegitimo, eclesiàsticos. 8~ Erijanse seminarios conciliares cuanto ni tratar de etto en conversacioncs pubucas, ni pattïcutarcs declarando ademas que dénse estatutos à Jos que bay. antes donde ao tes hay, y los dichos, y especialmente 9." Establézcanse conferenclus los pàrrocos y confesores estan obligados, cuando to exi' et uso de oratorios privados, teol6gico-morales. 10. Sobre g!ere la oportunidad 6 la necesidad, à advertir à sus subte XI. i i. Examhese con fî- con un décrète de Clemenditos y penitentes là obligacion de guardar nde!idad à nar de presbiteros. i2. F~jese gor à los que se ban de orde- nuestro serentsinto y podero- el nùtnero de residcntes en las S)$!mo senor Felipe V esplicàndoles si fuese necesario, que los que pueden mantener. comuntdades, y no haya mas conforme à la doctrina del se. 13. No se hagan procesio. mismo Apostot, cuan grave nes fuera de la parroquia sin y énorme pecado es faltar en ticenda del ordinario. 14. Se estas cosas, bajo pena de excomunion mayor que se in* siones en tas fiestas que se ha- prohibeu los bailes y diver- currir~ en et hecho que ponemos contra los que cometan Eremitorios. 15. Dése pubticacen en las ermitas rurales 6 Ja falta ô no cumplan con!o que mandamos. 4. Decreco. Las iglesias ô personas ectesiasttcas ao compren mente et sacramento de la extremaunoon. 16 No se saque et Santisimo para avenidas, incendies rinas, &c. segun mandô Don Antonio Agustin que no se hiciese. i7. Los ad.

248 .!Mv ~G<~o~ J!y~ 22$ tninistradores de causas piaa ro para ganar las d!str!buciones. 26. Se prohibe hacer en den cuentas todos los afios, y guârdeseetremduo en tesore" las igtesias conversaciones, p~ f<a~ i8. TTengan obligacion tes seos 'ruidos, voues, acieionea~ parrocos de cetebrac por el profanas, escenas pucbto, tas catedrales y cote. y centrâtes. 27. Tambien se prohibe giatas la de aplicar la misa que anden divagando por!a conventuat d otra cantada ig~ia, sacrist<a, cemente- claustros 6 sus puertas' por los bienhechores. i9. Se) Jfjos, prescr'be et modo de Mmf < durante los ohctos divines à nar censuras. 20. Los clérigos ] los dignidades, canonigot y y presbiteros lean con fre- 1beneficiados. 28. Se prescribe cuencia las rdbricas del ntisat 1la forma y del breviario. que se ha de guardar< en las' fundaciones, re- 21. No ~e ad" mitan cargas de aniversarios t y misas signaciones, permutas y aplicaciones de los benetiçios* per- perpétuas sia ud de' < creto 6 licencia del ordinario, sonales. 29. No habiten en segun estâ mandado por una tuna misma casa tes que estan coastitucion de Inocencio X ï; 1para casarse bajo una grave do la que se copiait dos! pàr-t f pena pecuniatia. à voluntad. rafos sobre esto..22. Se trata cdel ordinariot 30. Tràtase dei de prohibir el fraude que se c6mo se ha de entender la jurisdiccion del vicario gênerai tometia en el diezmo de la lana. 23. Se.probibe, so pena 3 y capettaoes de los reales cjércitos. 3i. Se dan 6 renuevan de nutidad., hacerconvenios de reservar à tos-fundadotes hlas leyes can6nicas sobre!a <i otros que fundan. misas 6 vida y buen porte de los ete- 32. Se senata~ los. diaa. aniversarios pensiones vitati- rigos. cias sin licencia del, ordina- en que no se pueden decir mi. fio. 2~. Si los dignidades, ça" s: sas de difuntos. 33. Se proht< conigos y porcionarios no re- be a los clérigos et uso de ar- diciendo que s~u ùnico siden nueve meses,.no gbceh nmas de!a presencia dé bs très,' armamento doben ser los ge- del corazon Dios, y 6 de mas 6 menos tiempo. nmidos 25. Se renueva la constitucion las sûpticas bumitdes. 34., En. de Don Aotonto~A~ustin! so-l ïasifundaciones. de aciversa" bre la debida asismach at W co-* tics émisas T~ Vf fy~ que; pcovieqep det It i~m.azj~ Ff lc

249 296 ~<~<<~M~Z)'M~< * <i~ ~.t~ ~.< ott ~F~et~~a wf~i~m contrato 6 cuas!, si se pierde aun cuando se ofrezca votunet capital 6 se hacepofottaa ) Mr~meote. Estos son los t4tnloa de t<mc&non<s 6 decretos causas perjudmml el contrat~ se acudtr~ al ordioarm para t WtMtHo c~t~ado M <5erona. Pa~ pubiicaf~ da tmt$ 1 que )o rescinda le arregte equidad. 3~. Se prohibe a las pastoral el sefior Taberner, mugeres, sean las que fueren, que no desdice de la oracion andar con et pecho, espaldas 6 de «pcrtura, y que invertido brazos mediodesoudos. 36. Na< dofdenp~kmat principio, da se exija pot la adtnin!a<fa«< y!a ioaugursl al ~n en la tn)- cioo dé Sacratioentos, nt pocc pce~qn que teoe'doa à la v'8t*. distribuir los santos Oleos, nlil CAPJTULO VIIL <y<m~ M~caM célebres M ~«d e~w<<~ G~'M< 185 Tampoco ha querido Dios que este dbispado ça- Mzca en su estado moderno de hombres sobresalientes en vinud y santidad y aunque son pocos los declarados por la igtesia en el numéro de los santos, ni aun de estos fahan~ Sea et prtmero por segundo patron de Gerona. $AN DALMACtO MONBR. 186 Nad~ este siervo de Dt<M en santa Coloma defar~ nés en i~t de padres honrados y labradores ricos, que vieado en ëi diaponciones~" ticm~ qunieeon o~tttvajcias M-' v!àodo!e & estud'ar & Gefona. Desde aqui pas6 a MompeUet, donde estaban entonces &M&- cknms los estud!os, y apro. vech6 tan bien el nen)po dl" vtdténdote todo entre el estudtô y la oracion, que saii6 muy aventajado en ctencia y en virtud. Formado ya su es* piritù, y reconocidos los en* ganos y peligros del s!g!o tra~ t6 de ponerse en salvo y eitr gt6 para este et orden de Pte* dicadores, queestabaen aquel tiempo eh la mas rigida obser. vancia regular, y en gran con. cepto de sabida~a entre los hombces. Tomd p<ms Da!ma* cio. a~ habito en ai Mtoweate

250 vw ~e~.ym~~<c~< VüPIVV il de Gerona & tes 23 anos de edad y como ya estaba ade-!antado en conoctmientos, & poco tiempo le btcieron que expticase t6g'ca, eh to que etnpteé dos anos. No te Uamaba bios por aquella carrera, que en tealidad no dejà de tener ~us peligros principalmente cuando no se tiene una hum! dad & toda prueba y una ça" ridad con todos!o9 caractéres que la da el Ap6stol ty aunque DatmactO po~a 'la primera, creyo que <à conservatîa huyencm del atm popu)a)f, que fâcilmente!nnc:ona y cortompe la virtud ô cuando mènes ta exponet! fentaciones ~toterta~ En<~<~ entera" Mtente à ta orac!oa y ta pecttencia y 9tn dejar par es~ode set ïitit~ pf~nïo, adftna~de i~ udlidad que Mattt<& à éste de eatas doft <~a: prafticadas M ta sotedad. tttttida~ qm no ~e«ho<n los lhnrtctaatis que ttan~an vht~des entérites!aë qu~ n~ tienen pou' objeto!ô <e(nporait y tefreno. pent< teneix tue amth&ro~. Se~un a~rtm~ tes autres que csefi'- Me~tt su vida no coamàott~ cosa qmelegafn~e~cocmasy 6':a~, ra~ de ~o~s aaadas) y pan de ee~ada ô de Mand~ ettm de <:ettmo<~ y 221 e:o mat cocido y sin tevadura. Fuefa del convento comia que!e pfemntaban, perd su tag6n{osâ peokenda sabia bus- Cac med!os para quitar e! gut<to aun a! bocado mas sabfoso. Ayunaba muchos dias sobre los de la igtesia y de c~n, que eran desde la Crut de Setiembre hasta la pascu& de RcsurKCcion, y por dec!e t~. Qtt <.f.~6 ~t. Mn mat fw!ao v sin!evadu- tnqof, su vida era un ayun& continuado, pues todos los dias se pfivabà de!o q~ mas pod!a t!songear el apettto. Et Vfstido era tosco, y siempre viejo, buscando medios para no ponérsele nuevo. Et intet!ûf era foas M~n un àspero si- Mcio) <~e a~!go y placer de cart)e< Para nô inco(nodar& su~ hefthanos con sus suspiros,!tantos y penitencia, se metia por el dia en un rincon d cueva de! monte!rnned<ato at convento; y por la noche en los desvaaes de la igtesia, de modo que te convenia pe~ fêcta<mcttte b que Dav;d d!c6 ck! si en el Salmo 10t< v. 7. ~m~~ /!t<'fm ~«M ~o sô- ~M~y~~JM~~fM~ ~c<~a.f ofom~~o t y en et & ~~M~ ~/Of<-<M ~<~ ~H~ ~~rjw/m ~c~.no côntedto <?? eswo~ sac6 H'* ceoc~ det ge~efat pam!< & ht

251 228 ~~M~< _4. ~~«,?~ Z~M'7?. C~p. ~H. Tt~ < «< Pfoen~a y v!v!p y monr eni que moy desde el principio ïe w Ïa àspera cueva en que estuvo t tomô la ciudad por su seguo" é h!zo penitencm santa Maria t do, patrono, acudiendo à éi s Magdalena y de hecho estuvo hasta que motivos urgen- dadcs. En i6i3 se le hizo una s con rogativas. en sus necesi- e tes le hicieron volver à Gerona. As! io dice Domenech: igtesia bajo el ôrgaoo, à Ja capilla à mano derecha de la mas sup!!6 la asp~eza de la cueva de Magdatcua~on otra cueva dentro,dg la <;efca del convehto donde estaba sepa- ( que fue trasladado con asjstencia de <os jufados. Hatiandose la ciudad ep pe!)gro cuan-.do en 24 de Mayo de ~684 la rado de todo trato con sus tcnmo sitiada los encmigos, hern]aaq$mcnospaj'a.!osae<tos. de. comnnidad en igfesia'y a~otno tes domingas y libef- itizq veto de cclebrar su.dia refectot io cueva que hoy Jteva tudavin su nombte, donde,00 queriendojdsmtor ob)6po tada te ratitic~ e) dia 30 mas vh'i6 tos utttmos très anos de entrar èn. ello por la mujtitud su vida, termioada en el Senor < de restas que habia se pid!~ en 24 de Setiembre de jt34i, a y Jogf~ que no se.trabajase~o!a edad de 50 anos. Hixo Dios.( por él muchos m)taeroi! ) y al- ~1 1 pdbticatnent~;en de F~-.brer,o de ~97 presentaron me. gunos refiere cl c<tado Do- imorial a! senor omspo!os. fe- de aquel conventopa- menech. 1ligiosos i~7 Como su opinion de r ra.que totnasp intbrmac!on de santidad era tao grande, conv.i,las,v!r~des t santtdad c!j!<b currieron à su enutrrro et scnof iamemonal de! 'santo,,y $$ ~obispo, que et~entpaces D.Ber. E preseot6en Roma para su apfo!. na rdo de Pavo, el cabildo de!a bacion. c ~racticadas santa i~ksia, y todo el dihgeacias la congregacion de ~<tos pue blo. Poco tiempo despues la grati- couhro!<5 ja.-itmtemorjammad tud y devocion de la marque- ddel cu!to co 9. de 'Agosto de sa de santa Pau!e hizo un se' i72), y.el dia 13 to apirobd pukrq que se puso tfas de Ja SU) Sanudad. jdidse panerai puerta de ia Jgiesia dpnde se ayuntamiento de la CQoSrnta-. cotocô su cuerpo. No sola- çj cion det cutto y canonizacion mente se!e d)<~ cuito pub)<ço, d dd santo;, y e~ i3.dp Mayo $ino qw ta~bie~ se présume de 22 se pididt al ayuatatnieo-

252 <Sw~.y Two~jr c~~m G<'fM~. 329 gono contrapon)endo!a à la s:tb!duna del s!gto. Secuentan de él tmuchos mliagros, cuya relacion présenta ci seno~ D. Francisco Gonzaga, arzobispo de Màntu& y religioso de la misma ofdcn, à ta Santidad de Sixto V, que aprobô dicha re-!acton cou un breve que empieza Cum ~c~ w~, dado en Roma à 3 de Setiembre de Desde et convento de Horta tel.eaviô la obedieccia al de Reus, donde no ~fatt~ que sufrir; pero todo!o Ueva~ba. conespiritu demansedum< bre y semblante ategre. Tarn* bien parece le que Mam6!s ~at)ta tnqutsictoo; perô ehte<' su)tado fue despacharle Jibfb de todo. cargo, y pedifte'joa inquisidores que les eocomendase à Dios. Pas6 à la isla de Cerdenaeo contpanta de Fr.Vt-t cente~ferro, Ma!enctano c<i~ ntisar!o de' aquella prov!ncia~ y Ueg<~ à CaUcr à punëipios de tjovietnbfe de Vivia en aquet;cot!vet)to siendo: la adn~racioo de todos, hasta! hixp su ;pco~sion< aua en t8 de MarMt detabo de 1567 te itevô Dios a dade, et pretdto de sus ~trabajùs. S& nombre una comision para; avemguaf sus victudes y fnha-. gros y hachas!astdiiigenc«4s en Cataluiia fbttnaron ci'~fo' to que ayudase à cetèbrar un novenario y procesion sotemne. Los religiosos han becho despues una suntuosa capitta a concluida en Marzo de 175 i. Suplicaron tambten al ayuntamiento se dignase ayudarlos para gastosde tras!ac!on,ycon ycat licencia cotttribuyô con <6030 reaks. Hecha por et una urna, con aviso dado al cabildo y comumdades, se hicteroo las fiestas de la trastacion en!ps dias 23 y s!guientes de Setiembre de d~ho ano. B. SAÏ-VADOtt DB HORTA. ~8; ~n; el mm~ïto puemo ~onde napi~isap DaJmaciQ tur vo ~u çut)~ ~t beato Salvador en et afio de 1520, de padres pobres, pero virtuosos. Des" pues.de apr~ndec pn.ohc~q pa- ~a ganar W~ef hoo.'iada- CtgptP) tejtamô D!M)s ajt estado re)ig!osp, y, tonx) e! habite en el conveoto de sauta Maria de Jesu$ de Barcelona orden det Se~aHco Padfe San Fcan' <sc<?t doode Resp~adac<ô~p;obras de per txtenoia y de caridad para con tos pobres, juptaodo. todo esto con aijta;~ont~ttptacion y aque!~ ~acih~,que descttbe Mn b~ham~te~p~pa san.gre-

253 230 ~M~~f~,?~K~~7~ _& ceso que aprobô tucgo el sefior obispo de Barcelona D. A" lonso Cotoma, como se lee ea el P. Domenech que hace re" lacion muy menuda de sus persecuciones y nthagro!. Fue beadheado por el Papa Clemente Xi en 29 de Enero de i71i,yeni5dejutiodei724 la sagrada congregacion de Rttos con aprobacion det Papa Benedicto XIII expidiô un decreto conecdtendo rezp ectes~stico con rito dttbte y misa de confesor no pontifice para toda la orden Serànca, para la ciudad de Caller donde su euerpo espera la général reaarreccion, y para la villa de santa Cobma de Faroës, y la doihorta obispado de Tortosa, det cual tomô el sobrenombre et beato Salvador por tas graodes maravitta! obp6 alli et Senor por que su tn" tercesion. <8~ Ademas de estos dos à quienes la tgtesia ha decretado culto pubt'co, hay otros mucho& que Oorcciefon en MK* tidad y virtud de!o cua~ s~ péfsuadirà fachmente qu!a~ reflexione que à este estadi~ moderno pertenccen las fundacioaes de las ordenes re~* glosas en las que si hay siem~ pre varones virtuoses, abundan mas cuando esta to~av!~ vivo el espiritu de sus funda* dores. B. MAURtCtO troheta. 190 Para que sean très &!o menos los santos que reciben culto ptiblico en el obis" pado de Gerona, anadtremos à los dos dichos otro natura! de Ampurias, y es el beato Mauricio. Fuerpa sus padres Miguel Proheta, natural de Torroella de Moagri, y Léo* nor, natural de Castellon los ouates educaron à su hijo en santo temor. de Dios, y sali6 muy aprbvechado en virtud. Tom~ei h~bttodesan A~us* tin en el convento de!a Mag" dalena de Castettoo, y habien* do profesado le enviaron sas ppetado~ à Totosa, donde su ingénia ayudado del esfod!o y aplicacion sobresatm tnaray!- Hosafnente. Habiehdo eonctu!" do la carrera, vot~ii~ a sa pue< Mo, y queriendo tomar el grade de doctor to hizo presente & tosjafados para qm d!esem et amitto <) ayoda de costa que acostumbrabana daf à los h:jo< de la v}ha que se gradnaban costut'nbt~ muy taudable y muy proph de çatalanes amaotes det hetkw det

254 .StM~~ M~MMf C~C~M de C~OM. 2~i ~t.~ - ~[- dichos ~ testtnjonios en e) archivo del convento de Caste-!!on, como cert!nc<~ el P. Prior Fr. José Tufet en Su culto es iumeniorial y autorizado por los omspos. dommgo precedente al dià 20 pubfica el pàrroco la fiesta del Bcato como de precepto. Se- su provtttcia. Como efa grande ta opinion adquirida por Mauricio condescendieron luego y votviendo et ~taddan-, do à Tolosa hizo sus ejerci. cios con todo lucimiento y recib'6 la borla de doctor. Ded~côse luego at ministerio det jpntpi~ con m~cho celo y apfo* vechao)t<'nto de tas atmas y des~a~do un campo mas vasto y espinoso, aunque à costa de su vida,pasô à Affica 6 pte< dicar $! Ev&o~et!o, y prince patente b MM en Argel y pn Tuoe?. Despues de oabec trabajado con fruto et) aque- Has ciudades, wivia à su patna, y hatwtmb tocado en Maltocc~ ae detuvo alli algun ~entpocoo amn!o de pasar s su CQOveoto, pero Dios queria pfemiar sus trabajos apostôi!- cos, y le Ham6 para si en el a6odel546,e!dia20defebrero. El P. M. Massot cuenta vanos m'iagros obrados por au intercesion, y de todos de tes mas se han tomado testimocios aate ootanos, y aun de Mea sa coïmetvao les ~un afirma dicho P. Prior, basta et afio de i787 hubo indutgenc!a ptenaria y el seftop obispo en decreto dado en 6 de Febcerô de i780 se~am eî di.. cho dia 20 de Febrero como dia fijo pafi! la celebracion de!a tiema. En sus respectivos tu" gares habrâ ~i tector podido formar idea de. ta v!rtud y santidad de los obispos que han itustrado la iglesia degetona y si no fuera catacter de la verdadera virtud ocultarse cuanto puede, tendria.. mos oecfsidad de formar uo largo catalogo de Jos que sobresalieron en ella. Diremos, atgo mas cuando tratemos de los monasterios y conventos del obispado. Pasenios ahora & los esclitores. L.

255 233 J~&t ~Mffa,7~ ~<MTf. Cap. JM~ CAPITULO ~c~o~jf!x. Gerona. i9i IVt-efece et primer lugar entre todos Juan Moles Margarit, ya por su ant~redad/ya pot su d!gnijad, y ya en< ni pot et distinguido mérito de sus obras. La primera es et Paralipomenon, d sea suptenlento à los historia dores que hah escrito de las cosas de EspaM. Dice que son cuatro tres /««<<M, y toleràble et cuarto. Los /am~bles son Trogo abreviado por Justino, Paulo Orosio, y san Isidoro de Se'villa, y el M~ U. Rodrigo araobispo de Toledo. Los demas le parecen una caterva de ignorantes que suenan. D. Nicolas Antonio!e nota de cierta especie de arrogancia cuando le ve formar la lista de tes autores grtegos y tatinos que consulte pata~escribir su Paralipomenon, fundandose el famoso' cutico~ en que muchos de los que cita et Gerundense se habian perdido antes de vivir dicho au' tor. Senata los que pudo ver, y dice que debiô contentarse con Xenofonte, Dionisio (si es e! Afr!cano) Ptotomeo~ Pô! bio, Estrabon y Di6doro entre tos griegos y entre les latinos con Plinio, Mela, Tttolivio y Trogo Pofnpeyo. Le censura tambien de vanas~ti tas geogràticas y croootôg!- cas, &!tas que no quiiaron al Gerundense la gloria de haber itustrado nuestra historia mas que cuantos te ptecedieron desde la irrupcion de los moros. Dividtô su obra en diez libros. En el primero despues de dar unfa descripcion de la Europa, trata de! s!tio, dtvision ~eogr~rca y antiguos nombres de Espana, de!:ts naciones que han venido a eua, empezando por sus primeros s pobladores de sus Reyes, mtt* i. danzas de nombres en nos, montes y ciudades, de tas que floreciéron en otro tiempo, y ya no existen, y todo esto coa una copia de erudicion prodigiosa. En et segundo hab la de los hechos de los griegos en Espana desde Hércutes hasta la venida de los cartagineses. En el tercero se escriben

256 Ïos hechos de estos hasta ta primera guerra Puaica, y desde ésta hasta la segunda en el cuarto. El quinto contiene los sucesos de ésta hasta que Anibal pas6 à Itatia despues de la destruccion de Sagunto. El sexto describe to ocurrido desde la expulsion de los cartagineses de Espana, hasta la tercera guerra Punica. En el séptimo se refieren los hechos de ios romanos en Espafia has~ ta ia guerra civil despues de la guerra contra Numaneia y su destruccion, y la de Cartago. El octavo contiene la relacion de la guerra civil entre Mario y 8y!a. Ei nono la que hubo entre Cesar y Pompeyo. Ultimamente el décimo conttene los hechos de los Emperadores desde Augusto hasta Teodosio el Mayor, padre de Honorio y Arcadio. Esta obra que dedic6 el autor à los Reyes Catoticos ocupa el primer lugar en la Espana itustrada. Escrtbiô tambien una epistola ô libro titulado De la M~M~ON Fernando P~Mcipe de ~'af~om, con un prefacio à sus maestros. En la nota'à este articutopuesta en la nueva edicion de la biblioteca anti~ua de D. Nicolas, se hace mencion de una obra del, t* ~~i~ ~w.z7~. yyj~ E~~o~M <~ Gérona. 233 Gerundense, existente en la biblioteca de) Escorîat, con el tituto'de C~~pM«~!e~«w 6 de Regis offleio atque optimo ~mperio. Ni D. Nico!a~ Antonio ni los anotadores hacen men* cion de otra obra del mismo autor sobre la guerra de su tiempo, en la que como dîj~ mos en su tugar tuvo buena parte. Cooservase esta obra (que si no nos enga6a la memoria tiene el titulo de y~tm" p/mm Domini) en el archivo de Ja catedral de Barcelona, donde la vi6 el P. Roig (y yo tam-' bien); y de su lectura saco dicho P. una idea poco t!songera, pues dice, que f/ autor se af/a~ M~cAo mas de /o que pedia la ~<<< persona y <~M/< a~ hecho y verdad de los sucesos ;.y se conoce tmtm/?m~<nm(w/c ~fmc se dejd vencer mucho de la p< ~ÛH contra C/~MMOJf los JMgetos que alli nombra que se sabe tuvieron M~M CM~M aun de algunos que no la ~Mvieron. Un poco grave nos parece la acusacioa; pero ni po' demos apoyarla ni desmentirla; mas si decir que al titulo y à la obra di6 ocasion el despojo del tempïo de Ripoill, ocurrido en aquellas rcvue!tas por' los anos de i460 hasta 65. Gg

257 334 E~<tS«~f«~, ~«~. Z~T7~. Cap. -rw 7~ Asi es que en él se intenta probar quanta ~~fm~«~p«* tur EcC/fJ~~ ) M~M~M ~«0~ apud sarracenos templa etiam ~0/OfMM /<t/~am ~OfMM fuerunt WWf~a ~~Cf~C~O f~c~~ utraque ~~m lege WOW<C<! evangelica bene vel W«~ fmor~f~ ~M~ verentia W/ irreverentia ~tm* plorum i92 En et siglo anterior habia florecido otro escritor gcruncknse que fue Nicolas Eymertc, célebre por su obra titulada D~~o~M ~"M- ~rmm. Tom6 Nicolas el hàbito en la orden de predicadores, y sat!ô muy aventajado en los conocimientos del derecho can6nico y civil reunido con el de la sagradateo-!og!a en la que fue maestro. Por el cardenatato de Fr. Nicolas Rosell fue nombrado inquisidor en 1354, y ejercio 'este o6c!o pot espacio de 44 anos. Con tanta ciencia y esperiencia pudo muy bien daf norma y reglas los inquisidores. Dustrô esta obra con comentarios Francisco Pena, juez de la Rota, y la pubiicô en Roma con facultad del Pa* pa Gregorio XIII en el ano de No la faltaron ni podianfattar, enemigos, y hubo quien dijo que contenia mas fatsedades que letras. Estuvo antes EycnertC en Avi' Ron acaso con motivo de la disputa sobre algunas obras de Raimundo LuUo, y el Papa Gregorio XI le hizo su ça* pellan. Escr!bt6 tambien un libro con el titulo de ~omfm* te JPo~~C~ contra A~f~~ co~ otro de < M~Mf~ in CAf~o, tribus f~mnis Deo otro<<ee~~«~«t Christie ~f~m ~< otro <K<M~M àlios A<C-' reticos S. ~0<!MMN E~~f/ tam filium t!<mfa/<'w B. Maf~ ~y~m~ aserentes. Ademas escribi6 la vida de san Dalmacio ~on~ <re~m sobre los cuatro c~<!n~ sobre las cartas de san Pablo los ~/<!Mt~ ~~o~, sermones del ~~Û y de santos, y una ~M y ~M. Tarnbien e$cribi6 contra los ado- ~oform ~om~or~ demonios, y contre los M/aMniadores de la ~~MM~~ de Cristo.y de M ~M~ ~7f- ~<w. Otro tratado pec-ado original y de la C~WP~tM! de N. ~ora. Otro contra la ~octrina de Raimando Lulio: logo contra los ~Mcinaclon de los /«/ ~&- cidario del Elucidario: Car-

258 ~tf/ge~fm. ~<t ~f C<~M~ que estaban en dnagni: un tratado contra lus ~w p~h c/~ d:l munio OtrOCOH~<t~ ~am?m~o prpm~or<o hecho en f~mc/aw por Papa y los <*<t~/m/m contra la carta de los tm~j~~m Paris: ~M~< /~29~*<«J, escrita contra la universidad de Paris, que impugna la igle. sia de D~. Un tratado contra <f<<~o<~ ~fem~a~- CM otro la ~«f<om MM~MCAw la V;rgen f/<! una CO~~M la fe Cf~/<!M otro tratado con et titulo de Incantacion del estu- -dio de Lérida sobre anas pro- ~M~OMM Antonio ~MW otro contra los <ca~~of~: otro con el titulo de Correc- ~ûf/c delcorrectorio: otrocomentario mas difuso sobre la M~a los hebreos: otro sobre -/«MrM los Romanos otro sobre 22 «~~M/ojr del M. de las J~~Mc~. Et Echard, r~- Br!éndose a Diago,'dice, que todas estas, obras cooten!das en ii votdmenes se hallaban en el archivo del cohvento de santo Domtngo de Gerona, y otro ~emptar en la biblioteca. Los titulos solos bastan para formar idea de!a aplicacion y iabotiosidad del Pa*' 23S dre EytneHc, &!ascua1es dn!- camente puso termine ta tpuefte ocurrida en su convento de Gerona el dia 4 de Enero de i399,a!os79 de su edad. En su sepulcro se puso la ioscr!pcion siguiente ~c ~< R. P. ~o~m J~M~ qui fuit preditator veridieus, inquisitor tar egreglus. Nam ultra ~f sacra volumina f<mmf/ <S? etiam XL annis pro ~c M- tholica viriliter ~~f~f~. i93 No fue menos &cuada la pluma de otro escritor del mismo siglo, que fue Fr. Francisco JimenM, de la ordeo de san Francisco, naturat de Gerona como to cont- ~esa Escotano en su historia de Valencia lib. 5. cap. T. OQtn. 5, y otros muchos. La primera obra suya que cta D. Nicolas Antonio en su biblioteca antigua, ed!c!ou de Jbarra, tom. pà~. <80 es la que tiene el tîtuto de Vida de Cristo', que traducida al castellano revis6 y eme<tdj Fr. Hernando de Talavera, afzobispo de Granada, v public6 despues de la conquista de esta ciudad. Tambien ha ntfre* cido dicha obra una tfaduc" cion fr:)ncesa, que se hatta eatre los Ubrus del Rey de

259 836 "III" E~<~ & 21r~. ~f~z C~p. f~ Francia. La 'obra mas grande vinos nianifestados en las COde. jimenez. es la que Ueva el ~M~ criadas y en su orden. ti':u!o de Crc~ <) <<M,~obierno P~nc~ y la EMM~MC~OM. 10. C~MO por los 9."Q?wc~ M~~c~o Ira.cosa p~c«, obra verdaderamente grande, segun el cita- por el estado ~c,j' Santos ~CM~fM~O~. il. Como do D. Nicolas, en la que su ~M~ de la religion santa. autor doctisimo puso un trabajo inmenso en instruir al de la f~mm, ~«M las i2. C~Mp por el buen gobierno hombre cristiano, à cuyo f~o~~ dwc~o~ ~o~oy de principal estudio sujeta la teologia, la moral y la politica vivir de ~~O~M si;bditos..13. C~Nû por las <!W~MOX<]'~ de par la parte iuosôrca. Se fortnar~ idea de esta obra con solo leer los epigrafes de los libros. i." Trata de la ~/?-,gion cristiana, su principio, ~r<~fmû~ dignidad. 2." Que el hombre cristiano cae de esta dignidad, y de los dones reci- ~~o~, vencido de las ~MM-.<?~M. 3." E~p/ todos los pecados M cae C/ eristia- ~o. 4. Trata de los n'~m~m ~or<ï levantarse de los pecalas. ~p~m~/omm ditvinas de la predestinacion, ~V<MM) libre <!f/mt ~MM frutos <~ Espiritu &ï~o~ bienaventuranxas. 5. De < Mo.~ /~< por duces de virtudes i~o/o~f~r. 6." C~ wo por las!w~<~ morales y ~r~m/m. 7." Como por la ley santa de Dius y sus diez preceptos. 8." ~?0 por la ~<tm/- /M~c~! <ï~~oy:< grandes M~~O~ p~omm~ degrandes ~~M <?f/~f/< El campo no puede ser mas vasto si se ha de recorrèr todo y desentranar tantas materias como encierra. Escribid tambien un tratado de la na- M~a~at Jos ~c/m, que ded!c6 al contador del Rey de Aragon Don Juan el 1 Mosen Pedro: una ~<MW< o instruccion de obispos y otros superiores, dirigea al obispo de Valencia: de las ~< en que trata de sus viftudes y vicies,f y remédies de éstos; y otra obra wn et titulo de Escalas dé D/M.tAtribuyénse!e una historia cc/<m: una obra con el Htula de Doc" trina compendiosa para vivir justamente:. un Flos ts~c~orum: otro con el tituto de la M~M, y otro coo el de la ~~M. Et critico. D. Nîc~

260 Ïas Antonio censura al P. Jimenez del prurito de citar autores, 6 que no han existido, 6 que no son conocidos, asi como censur6 del mismo vicio at Gerundense, y aqui mismo, tratando del P. Jimenez, à Don Antonio de Guevara, obispo de Mondonedo, y autor del mismo siglo: y para que no se crea que es vaga é incierta!a acusacion cita 94 lu~ares del libro i2, part. i." y 2.' que 6i examine. Todos los siglos sue!en tener.sus H~gueras, Bivares y Argaices. 194 En el sigio XV tenemos pocos escritores Gerundenses, aunque no iahan algunos cristianos y judios con fama de saber. Por to que hace à los judtos tenemos noticia de algunos que habian sobresalido en conocimientos pa et siglo XIII. Debemos à la amistad y curiosidad del sefior archivero de Barcelona Don Prospère Bofïaruti un do* cumento curioso sacado del regktto 7. de Jaime t, part. 2. j~t. 265 en el qual se dice.oue.htzo venir à Barcelona à ~ooastruch de Puerta Maes' tro, judio de Gerona, por motivo de una acusacion que el priot de los, frattes predicado- ~c~/or~ 1 T Yv G~'cM. or. I w ww 23? res de Barcelona Fr. Raimundo de Penatbrt, Fr. A. de Segarra y Fr. Pablo de la misma orden habian hecho ante et Rey quejàndose de que habia dicho el tal Bonasirueh ciertas palabras en vituperio de Jesucristo y de la fe catolica y que habia compuesto un libro det que habia dado copia al obispo de Gerona. Puesto el judio ante el Rey y el obispo de Barcelona, el Mtro. Berenguer Angularia, Bereogario de la Torre, arcediano de Barcelona maestro B. de Olorda, sacristan de la misma iglesia, Bernardo Vidal, F. de Menorca, y Berenguer de Vicx, Surista y otros mucbos, respond!6: que a- quello!o habia dicho al principio de!a disputa que tuvo con Fr. Pablo en el palacio real con!a licencia del Rey para decir!o que quisiera. En vtitud de la cuai, y de la que le habia dado tambien Fr. Rat' mundo de Penafort no ten~a que responder de nada, y menos habiendo escrito el libro, y dândote al obispo de Gerona à peticion suya. Consultado el asunto con e~ obispo de Barcelona y demas sobre lo que se debia hacer, queria semenciar al judio à dos anos de des-

261 233 ~.JV F~«Sagrada, Trat. ~y/f. Cap. î~..v~ r.g. r t < -< rttt~ <~ t<</rro, y a que fuesen quemados sus libros sobre los dichoss det obhpo Datmacio de Muro como ci prier de UHi!o era referidos en la acusacion. Loss a! concilio de Lérida, à qu'en dichos frailes predicadores no atribuimos et diario du las Ac' se contbnnabitn con esta sentencia y asi el Rey decrctô hab!amos tratando dct men- tas de dicho concilio, de que que dicho Bunastt uch no estuv~se obligado à responder Juan de Casanova nada anac!onado obispo. De) obispo à nadie sino ai n~smo Rey de dimos à to dicho en su tugar, las cosas de que fm acusado. y no hay razon para contarte entre los escritores Gerun- Dado en B trceton~ à <! de los ] IdusdeAbr))dcij65.Sindu- idenses. No asi Tomas Mieres. da de e'.te Bunastt uch det st* ] Este sàbio jurisconsulto fue ~io X~t, desc(.'nd!a otro dei 1 1natural de Gerona, y su me- distinguido le proporc!o* mismo nontbre del si~o XV, irito et cual con R. Todr6s Aben- in~ la tiscaha del real parritno- de Cataluùa, y el sercon- lachiia, tambten Gerundense, 1nio as!sti6 jt ta t'amosa disputa te- 1scjero del Rey D. Alonso el V nida por Gerônimo de Santa de Aragon. Este public6 en F\ rabino convenido con los 1439 un aparato s ~'? A'~ dichos y otros ante Benedtc- < constituciones de las cortes de to XIII en el lugar de san Ma- < Ci'«~, ilustrado fn el sig!o s!~uiente por S)g!smundo teo, obispado de Tortosa disputa que duré d~sde el 7 de 1Despujol con un htdtce de Febrerode i4t3, hasta de t~ todas las materias de los doctores pràcttcos de Catatuna, Noviembre del anos'gutente tl 1414 con e! fe!iz resultado en que se adaran las obscundades que habia en et Apara- de haberse convertido' hasta 3000 judios b cuat prueba t< to de Tomas. i'ubtic~se este que ta Aljama de Gefona era en Barcetona en i533 en dus de las que tenian mayor nd. tumos, y otra vez en <5JO mero de sàbios rabinus. en folio. Se dice tambtcu qtïe 195 Tampoco faltaban en- eso!n6 un tratado con el titulo de ci ~'w~m cpfm~ tre los crixtianos; y contâmes el primero al arced ano de ta M E) senor Perez Bayer en Selva Dalmau Razet, frocu- htas notas à la btbnoteca antigua de Nicolas Antonio rador del cabildo de Gerona, jpone

262 entre los escritores de este sigto &!ntgo de Vatterra, aunque no es mas que como edi< tor de imnodates, pero nos parece que esto no es motivo para que nosotros le contemos en este numéro. 196 EtsigtoXVtyaofre. ce otra clase de escritores y literatura. Produjo Gerona en él à ~~ca Rocha catedratico que fue de mosoha en Barcelona del cuai nos han quedado cuatro obras que pfuebah su apticaclon y taleoto. Di6 à luz en i6?8 una obra con el titulo latino ~r~c~ O~HMM <~ phisica auscultatione, en 4. En 156 se babia publicado ya un Diccionario latino-catalan, en cuya composicion le ayudô un tal Francisco Ctusa. En el de 65 di6 un C~M~M~O para tener y crat<'m<!rlos libros de CMM~~ de comersio y en el de 73 se public6 otra obra latina titulada Pr~c~oaM G~<p~ M~ff~~M~ ~<!M~<M. En el ano 19 de este siglo naci6 en!a villa de Olot Antonio Cordeses, et cuat tomo et vestido de Jesuita en Barcelona en En el de i558, despues de haber estudiado y ensenado la filosofia y teologia, Estritores de GfrM~. _v. vr. 239 [~.V J 1 pas6 à Roma nombrado procurador generai de Aragon para asistir à la primera congregacion gênera!, y hecho el cuarto voto en i559 el general Lainez te nombre prepos!to de la provincia de Aragon. El P. Ate~ambe hace un grande elogio de su virtud, y dice que fue superior casi cuarenta anos. Escr!biô un catecismo, que acaso sera el m!smo que cita en tercer tu~ar, como -revisado y aumentado por Cordeses, y es el de Edmundo Auger, frances, puesto en castellano por Lortnzo Caln)ireno. Es suyo tambien et ~~f<o de /<t perfeccion f~~maa y se anade que déjà escrito un tratado de las f~ ~f~a, ilaw/m~~<ï~ unitiva. Se le atribuyen otros con los titulos de la MW~?(W/OM, de la Ofaf/0~, de los M~dN~H~M, de los pref~o~ del D~M/e~o /M: del alma. De la n)!sn)a villa de Olot es Juan Pedro Fontene- /la, nacido en i576. Hizo famoso su nombre en Barcelona en la defensa de las eau* sas mas célebres y fue contado en el numéro de sus ciudadanos. Vino à la corte en 1621 comisionado por la ciudad y principado. Habiéudo-

263 240 F~«~Mo)'«, 7~«~. ZJM~ CO~. J~ te hecho jurado de Barcelona en et tiempo en que el marques de los Velez siti6 dicha ciudad con et ejéreito del Rey, se la airibuyô mucha parte de la resistencia y obstinacion de los catalanes en aquellas revueitas y que sin la persecucion que sut'rid hubiera hecho mucho mas célebre su nombre en la repùbtiea de las letras. Sin embargo su hijo JoM desterrado Francia, ] ô refugiado A etta cuando escribia este articulo Don Nico. las Antom~ pub)k6 tas obras de su padre, que son D~pactis MMp~M/M~ sive C<!p~Mlis M-t~~MOMM/~W ~MC~ en dos tomos, que han merecido cinco ediciones desde et ano de i6i2 en que se hizo la primera en Barce)ona,hasta 1659 que fue!a uttima en Génova donde se hicieron t t cado en Gerona, ya porque Perpinan pertcnecia à Espat na, y ya por haber sido abad de Vittabertran, en el mismo obispadj. Vino à Alcaté en donde aprendtô con aprove" chamiento las lenguas latina y g~ga, y en seguida las de. mas ctencias que ttamao tiberaies. Con muy buenos principios ya pas6 à Paris, donde se dedic6 al ~studio de la H- losotia de los griegos, y à cuan. to podia servirle para perfeccionarse en las ciencias ectesiàsncas, decidido ya à tomar esta carrera. Estudiô el hebreo, las matemàtteas, la medtcma, y fue discipulo del famoso Va lable. De Paris pasô à estudiar el derecho canonieo en Bolonia, y alli recibiô los gra* dos de doctor en teologia y cànones. Convidado à cstabtecerse en Roma por et carde.. tres. Imprimiéronse tambien 1nal Contareno, su amor filial en Barcelona dos veces las De- ]!e trajo à su patria &!a que C~OMM del senado supremo de ] Uegô cuando ya era muerto C~~o/~<t, y en varias partes su padre. En 1543 fue a~regado à la universidad de Bar. de dichas obras insinda, que { preparaba una con el tituto celona, en donde esplic6 pot de ~~aw<?h~. ~M~~<f</o. tespacio de diez y siete anos 197 Cosme Damian de varios ramos de literatura., Hortolâ aunque naturat de tmereciô por su sabiduria ser Perpinan se debe contar en- consejero de la inquisicion, y tre los escritoresgerundenses, el Rey le nombre para ir al ya por haberse criado y edu- concilio de Trento en calidad.

264 gon en i6~6, y T' 1~ r despues t ce- J~M~ï~H~. ~~w de G~'oM. 341 dicô la obra à Fc!!pe Il. Contribtïyô tambien à su publicacion Fr. Miguel Taberner, pa. riente del autor quien d«4 un compendio de su vida que precede à la obra. Es bien estrafio que en la portada se 6- je la impresion en i583, y a! fin del tomo ea <g80.serà un error mas anadido a los inhnitos de la impresion. En alabanza del autor copiâmes estos versos que hizo Miguel Gerdoîmo Capmani, bachillet en ambos derechos, y parien. te suyo. de su teôtopo. Di<4 ait) pruebas de su ciencia y Brmeza, y el Rey prem!~ uno y otro con la abadia de Villabertran, que era de can<4nigos reglares de san Agustin. Muri6 en 1566 con fama de piedad. Es. cribiô una paràffasis sobre los cantares, que mereciô y aun 'tnerece los elogios de los sâbios, y se imprimiô en Venecia ano de i585 y antes, à saber, en <g83 en Barcetona en Ja tmprenta de Jaime Cendrat. Se debi<~ su publicacion a! doctor Pedro Valle, conde Barcelona, quien der ~&M!.JI_ Gloria magna qu!dem est nostro de germine natum Esse hune tam doctum tam cetebremque virum, Hortos qui Dotnihi coluit seruitque Meu Doctuna, miris perpotiitque modis. Grates ergo Deo pro tanto muncre agamus Talem ~~r~ v~<< Hortulanum < qui dedit Ecdesiz. i98 Peralada produjo en nerat en Carlos If Je el siglo XVfI un escritor que propuso para el arzobispado la honra. Fue éste Fr. Juan de Valencia y confirma do Tomas ~o~cf~, de la noble sangre de tes condes de nizado en i676. Fue dos ve- por Clemente X, fue preco- dmho titu!o, que naci6 por ces Virey y gobernador de! los afios de Tom6 el ha. reino de Valencia, y en i69~! bito en el convento de santo le hicieron inquisidor ~ene" Domingo de Gerona, y habiendo profesado alli se pro- Madrid ano de i699, el dia rat. Muri6 repentinamente en hij6 en el de Valencia en de Junio. Escribiô y pumicd donde progres6 en tas tétras. varias obras. i* De Romani Le hicieron provincial de Ara. Pontifieis auctoritate, tom. i, quo de <M~<< jrtm«- Hh

265 243 E~w< ~-M< y~ ZJM~. ni Po/t~C~t infallibili extra ~rw~ de M<<f<!C~OM?~. concilium <S*?/M Romani Pontificis in COM~a~M- ~~fft~envatencia i69i, fol. tom. 2. quo J~oMOf~ J', ~H~ ~77, Niculai IIIE < Gn~O~ ~ji~, ~C constantia asserltur, 1693, tomo 3, quo Romani PontififM suprema potestas M temporalibus ~<!M directiva cuam coactiva prop~w~) Ademàs promu viô y costeô~ edicion.de uua obra latina, con el titulo de' J?/~o~M NM.P/MM PM!< intpresa en Homa en 22 tomos en folio. Es una coleccion de los autores que han escrito en f~vor de la sedc romana tanto teotosica, como canonicament~. Tambicn hizo impnmir las obras de su tia H)polita de Jesus, 6 Isabel Rocaberti, dominica. Ayudô iguatmente à la impresion de los CMMMM~o~ de Eymeric sobre los CMfro c<'<c/y cartas de san Pablo a la de los ser- ~tomm san ~rccm~ Ferrer MM Z~y Bertran. De su pluma son, pr'm~ro: mento C~M~ C~~M~Û ~<! MM~M, primer tomo, é tm~'w~n dei <W~ en la ora. wn, y varias ~w/~<m <! su orden. i99 Se puede gloriar la orden de santo Domingo y el obispado de Gerona de otro cscntor de vidas de santos, y santo él mismo, y es el V. P. Fr. Viccnte Domenech. Naciô en san Gabriel de Grions, diëcest de,gerona un 1553, de padres;honrados ) pero po-,bres. Habia hecho voto de entrar en religion y pasô à Roma à pedir la dispensa de et mas en una violenta borrasea que padecio al vol ver, le rénove, y tomo el habito à los 27 anos de edad en el convento de santa Catalina de Barcelona.Fuenombrado lec* tor de teotogta del convento de Luchente en el capitulo general de Roma de 160i, y en el de t605 le hicieron maes. tro. Recorrio, segun dicen, cuatro veces el principado, registrando archivos, y sufriendo trabajos, y à esto atuden los versos de un religioso que dice: ~V<M HM~<!M~ Deo pf<-<~f< ~M scripta ~M~M, P~O~~ fo/m~mm~f<~m~ ~~M~M~M<~M~ ~a?m~, <MWM M~,~M~f~t!M W~n!~<M~

266 El fruto de sus viajes y trabajos fue la historia genetal de los santos y varones itustres en santidad del principado de Cata!una, împresa en Barcelona en Muri6 en Gerona con opinion de santidad el dia 30 de Octubre de Hace mencion de otro escritor dominico Gerundense Don Nicolas Antonio, citado por Echard, y es 3~- ~t<* C~~M~. Era presentado en sagfada tëo!o~a, y fue c!ecto eh prier del convento de Gerona et ano de Escrib~ un libro con'el Htu-!o de Espejo de amor, Iman ~/&MM< M~w c/~ /û, A~ ~<! &c. jmpreso en Barcelona en Jaime Alberto, natural de BesaM,jesuita, noreciô à principios del s!gtoxvtî.fue rector :del colegio de Huesca y del, de Gandia, dûade mur~ôe! dia 26 de A~osto de' Publicd dos obras que no de)an de tener su mérito. La pntnera es un sermon, que por el dia en que le predicô!te~a por titulo C?~~a- <M las- C~a~M impreso en Lér'da en La otra es una C<ïfM la pro- ~~«~r<~go~ dando parte JE~~M de Gerona. 0 V. 0% 243 de la muerte del P. CM< j'm< impresa en Zaragoza en Det manuscrito de G?* f&m~o Real dimos noticia en el prôtogo al tomo 43. jm~n Benet, carmelita, na. tural de Olot, public6 en 1660 una obra con el titulo de y<?~del Carmelo, que se im" prim!6 en Barcelona y otra con et de 2~~ w~a ~rc/< virtud para los hermanos de la orden del Carmen. De la misma villa de Otot fue ~~w/ de ~amy presbitero, que escribiô la P~f~r~c/OM la?ï?ff<ï santa, impresa en Barceiooa ano de i606. J~. ~ro Montait, agustino fue natural de la villa de Arenys tomd el habito y profes6 en el convento de Bar< celona en 26 de Octubre de i634. Fue catedràt!co en la universidad de Gerona desdei6ss, hasta 1664, y prioc del convento de dkha dudad, &c. Public6 unos ~r<mones de <'M<ïfM~a que se imprimieron en Barcelona en <6?9 y otro libro con el titulo de J5'w~M ~M~M~«M super quartum ~~M~~M, impreso tambien en la dicha ciudad en <684. Mur!6en Ge' rona en i688.0cho anosao"

267 244 E'M~Z~y~Co'p.7~ tes habia dado luz la ~<~ san J?fMSO P. FY-. y<mmp~ agustino, y natural de Palamos, escrita en métro castet)ano, é impresa en Barcelona. 201 Cuenta tambien Gerona entre sus escritores dos médicos. El primero es Juan Rafael Moxô, que diô à!uz un método de curar con sangna las ~nfermedades de las ntugeres. Segundo Tomas Rocha, que escribi~ una confutacion de los tres -libros de Agustin mfb Suesano, donde por incidencia trata de los hechos de armas del Rey Carlos 1 contra las comun;dades de Castilla, y contra los.francesps en Navarra, y un pro-t nostico maravh!oso para el ano de Una compilacion ùth de los términos de astrologia con reglas al,hslco-practico para dar las medi-, cinas y sangrar. Una carta contra los nigromànt!cos, y otra à Fernando de Encinas. DcBano!as tenemosà Mtguel Agustin, prior de los cabatteros San Juanistas de Perp!- nan, que escnbio libros de Secretos de Agricultura, casa de campo y pastoril y uttjmacqentc à Galderico Gali dt:.gmom~ q~e vertiô at cas-. tellano la obra de Luis Melcio, italiano, con el tituto de Reglas militares sobre el servicio parucutac y gobierno de la cabatterta. 202 Nos falta tratar, como perteneciente à este siglo, de un hombre curioso y labonostsitno, y es el P. Mtro. Fr. Juan Gaspar Roig y Yalpi, de la orden de san Francisco de Paula, à quien debe* mos muchas noticias ectes!àsticas,y civiles. Nac'ô en la famosa villa de Btanes, cuya~ anttghedades refiere en su J~~ ~«MM A~~o~~ de que hablaremos tuego. Tomô el hàbito de san Francisco de Pau- Ja, y hecha su profesion, se dedico à los estudios entre, los cuales le llevaba particular atencion ta historia; y acaso esta aficion. à ella fue causa para.que le murmurasen, FuodanxM esta conjetura en que habtando en el Restjtmem. histonat, pà~. 293 de Don Dalmau de Mur se permite este desahogo. "Fue muy ah- Ctpnado a la historia. y à!os que la prof~saban, a los ouales socortia para sus gastos. con cantidades con$!defab!es. y no ta estunan sino tos cuerdos que saben cooocer sus, pfpvechos como ai ~a htt-

268 E~y~ofM<~G<M'<MM. 245 r yen ultrajan y envitecen~st- < tado Fr. Juan Subirana, prior no los necios é ignorantes, y < del convento de agustinos de les que tanto ouieren preciar- < se de escotasucos, que averiguado, no saben ni ~o~ otro." En et ano de i667 era vicario corrector de su convento de Gerona, y en el de 73 Carlos 11, en atencl.on & las pruebas que habia dado de sus conocimientos hmtoricos le codcediô el titulo de cronista de Aragon porreal cedut~dada en Madtid en ii de Mayo de dicho ano. Coo-~ s)st!an estas pruebasen tu que ténia escrho ya en 1667~ que eran!as <ccc ~w~ o~~ ~«)fa~c; de santa- ~<tw«.<<~ 7M~<ï'; tas vidas de, san ~V<f~~o de~m~tm- ~J-CO. de Sales: B/< Laietana ~~?~<!t<< Ca~/e~c Santos de <~M/M~; jmy~~ de los ~~M jb~mm. Animado el P. Mtro. Roig con et beneficio reat, enprendiô obras de mas conside- Melon; y en el ano de 74 te" nia ya conctuida la Cr<~f<! ~n~m~ o!~c~~<m8< pues que ~ corrector générât Fr.Pedro de Cosencia le di6en dicho ano permise para intprimirla, precediendo.el examen correspondiente. El religioso, que po~cnano del P. presen- Gerona, en el ano de ~81~ tuvo la bondad de remitirnos una Hsta de tos varones Hus-~ tres minimos, cree que esta crdnica ) con otros escritos del P. Roig, desaparecieron con îasguerras.podrà ser asi, y ojatà hubiese sucedido con la cr~ica,!o que con el EncA~M, que original ha vcnido à parar en el estudio de! Rmo. Mtro. Ftoféz, donde le hahamo~ y hemos cooservado à pesar de tas guerras de esttangeros y Nac!Oha!espeorM que euos. En i676 escribi6 una carta apologética por la entrada de Carlo Magno en Catatuna, que esta impresa al fin del Resumen A~~or~~ de /<M grandoxas y a~~f~dades de la < Gerona, ~a~ niartirio de san 2V< ~o, &c. Esta obra se impftmiô en Barcelona por cuenta de! autor en la oficina d? Jacinto Andréa el ano En este resumen menciona su cro. nica y otra obra que seguramente seria curiosa. Dice asi i la pâgtna $~5. "Se verâ esto lafgamente en mi cr6nica générât de Catatuna, si Dios me concede fuerzas y salud para dada à ta" estampa que

269 246 E~M~ ~~</«,?~M~M'7Z n. Cap. 7~ c~tto seria tàstima se hubieta de quedar manuscrtta,por r do!o cual sea Dios afabado. to me ha sucedido, por to- ser tantas y tales las noticias.amen. Hemos querido copiar esta queja det P. Mtro. importantes de que esta enr~ quecida y grande el trabajoque para adquir!r!as de vaf~rencia entre ti~ntpos y ttcm* Roig, para que se vea la dirios archivos he aplicado, sufriendo no pocas descortesias pues como d!j!mos en el prô- pos y hombrfs y huntbres; de atgunos hombrcs groseros, )ogo a! tomo 43, y repetiremos sicmpre, en nufstfo via. à cuyo cargo estaba entonces su gnarda, como lu di~o en je por C.<t;t)nna para et pr 6)0~0 de esta recoger ohra,y le sucejid at V. P. Ff. Viceote Do- no politica generosidad y documentos no hallatnos si. met~ch p.tfa ia.ct.m!,jos)cio(t franqueza en!os cabudos~ tno-' d~) Fiu'! S.toctOt'Uttt de Cata" nasterios y convcnto<4.. Ïuu.t,!uM s~th~ca el;tn!s<! 20.~ Por t6 qup hme Ed. tnj V. P. en et prôtogo de a" qu~lt, y to retiere espresam~nte un curioso en un ca- Utogo y censura que hace de!os escritores catalanes, va- Ïeneianos, aragoneses cas. tellanos y de otras naciones que escribieron de las cosas de este principado el cuaj quizàs & su t!entpo daré à la luz de la estampa, con <ï~nas notas y adiciones mias y en él se hauarà, que dice hat~ando de aquel venerable escritor. Pa~~ grandes ~«-t bajos por sacar y saber ~rdad ~f Jo que bustaba y ao /<M el menor haber de ~f~<rr con gente idiota <~ quien habia de sacar y ~f <ÏM~O~ para escribir. Mucho de es- chiridibh del Jaborio$o Rbig, d~remos atguna'tdea de et por si aucvas guerras Questra muerte', 6 a!guo otro accidenté'imprevisfo à-que estamds espùesto~ en tiempo de! dominante esptrita de mudanzas, hace desaparecer el original de mano del mismo autor. Su dtuto es Reales ~/ogios de C~M/M~ ~M~f<!<<0~ aumentados. De ~M MO~X«y ~/<~om.y hazanas de sus hé- ~M. Enchiridibn COM<~CM~. sos M <M~ curiosos. Por J~y&~ Gaspar Roig y 2~ pi, coronista de S. en todos /0~ ~MM corona de ~r~m. La idea y las pa!a" bras son suyas, y tomadas del pcdlogo de la obfa en

270 que t!ene 231 paginas de letra =muy metida. "Hâte sucedido à esta obra!o que à Ja fuente, bajo cuya metâfbra sono Mardocheo las felicidades de Esther. Cuando di principio à este libro, no fue mi intento dar mas materia en et que taquecontieneel docttsitïto panegirico que el se* renisimo Rey de Aragon Don MarttQ dijo en las cortes de JPerpinan en alabanza,de los Jbecoes catalanes, traducido y con mis notas marginales i!us< 4fado y aumentado. Acaba-.do aquel trabajo, pareci6me muy como; porque aunque el Rey cothprendtomucho en brèves penodos, en compa- 1 racion de tb que hay que de-~ i cir de las hazanas de nuestros héroes, nada dijo y con esta consideracion alargando la pluma, resumi gran parte de los maravihosos hechos, que no solo dentro de este principado, sino tambien fueta de él en provincias muy remotas del orbe, maravilloaamence, y con asombro de los ardientesemutos de huestra nacion. obraron y han obrado hasta e! presente; reservando para!os tres tomos ~MM<~M~/<Ï~'MOM~ ~/0' ~a~enquëconcqfdando a E.)w~ow<~G~M. 347 nuestros escritores, y à otros que de tas cosas de Catatunx escfibiefon, voydistribuyea* do tos sucesos g!otiosos, y los demas que han pasado en este principado desde su primcra fuhdacion, hasta ci ano i640, donde!ràti individualea iy duatadas sus cosas, y en todas eïtas muy asegurada la verdad en cuanto!a fragilidad humàna me consintiere coniocer~y comprendet ta entre!o'dud&~o y ap6crifo." Des' pu<9 de una prudente y jut* cio~ obsetvacion sobre los pocos medios que tuvieron los antiguos para saber la vcrdad, y una descar~a sobre Getonîmo Faute y Pedro Miguet Carbooet, censorcs, rigidor de Pedro Tomic conuntia "No he alargado los sucesos, porque como mi intento no es otro que representarlos à los catalanes, para que à vista de )o que sus ilustrisimos progenitores obraron, se animen à segu!r con generosa conxtancia dar pruebas de su esfuerzo contra franceses enem~os nuestros y continuos invasores de esta tierra, solo he puesto!o sustanda!, para que fac!)mente pucdan leerlos, contentândome para el curioso que larga-

271 des, que son el 9, 10 y i3, y los deja en catatao. En el pri- 248 Espara ~M<~ Trat. ra<. ~77. JMA~m. C- f~ ~A. mente deseare vertes, con c!- tar los autores que los reheren que por eso intitulo alubro Enchiridion, que significa Ïo mismo que libro maoua! 204 Contiene este el discurso det Rey D. Martin, dicho en las cortes de Perpifiau en ~6 de Enero de 1406, publicajo antes por Carbonée y reproducido por et P. M. Roig con las advertenctas é ilustraci~t~ m-tfghmks. En connr- <mc!jn de cuanto dejaa dicho el [exm y tas itustraciones, amde el privilegio de hombres, de parage 6 casas, concedido en 23 de Julio de iou! por el conde de Barcetona Ramon, à los que cou armas y caballo le acompanaron à la jornada de Cjfdoba el ano de 1010, despues del cual cout!nua et autor recorriendo los hechos de los catalanes demro y fuera del principado. Siguese luego un discurso histôrico en que responde à esta pregunta: ~cuat es mas apreciable y prestante nobleza, la extrangera que vino a la expulsion de los moras, 6 ta que se sabe desciende de los naturales que quedaroo? En este discurso copia tres capitulos del doctor Boa- mero de ellos trata de la fes* tauracion de Espaça à la fe catôtica en el segundo cômo los cristianos de Catatuna empezaron à ~anar la tierra à los moros; y en el tunmo de tos condes Wifredos i."y 2." AM. dese à esfo otro discurso que el autor baut!za con et nombre de GeogràSco Histdrico Antipophôrico, en el cual referidas hs ocurrencias sobre division de limites entre Francia y Espana en 1660, entra et autor à senatartos y responde à Pedro de Marca comisionado det Rey de Francia para el efecto. Por fin coloca un apéndice de algunas cosas pertenectentes à las materias del Eoch~tdion, y otra s muy curiosas. Son las prime* ras unas notillas que Rafael Cervera, ciudadano de Barceiona, hizo para ilustrar la cronica de Pedro Tomie, y comuntcô at P. Roig el abad de san Cugat de! Va!)6s Fr. Gas' par Sala en 26 de Sctiembre de i66l. De! mismo abad son I' siete puntos histdricos con titulo de conclusiones sobre geo< grana antigua concluyendo el P. Roig con las respuestas dadas por et a varias preguntas sobre asuotos de antignedades. Dejo tambien escrito j

272 un JE'p~cw~ de la ~<~ Manresa, que pubiico despues de su muerte ~v~~o~c~m. 84~ f~ ratio, ~MM /v/<p ~<-clumitatis, Ni la arrogancia ni la ambicion le pusieron!a ptu' t ma en la mano, y s( el fin dicho, y la gratitud que escitd Fr. Pedro Masera de ia misma orden. 205 Entre los escritores < en él una carta de los Confaloneros ] de justicia, y de los del sigto XV Uno puede negarse sin injustiria un tugar a! t c~osutes < dei pueblo d~ la ciudad de Gubio, copiada é <m' jurisconsutto Francisco Roma- < ~~r< Nactô éste 6 era oriun- 1presa en las constituciones Ge- A nosotros nos pa- do à io menos de ta B!sba!, y irundenses. se estabtecid en Gerona. For- trecen Jas ilustraciones de Ro- una mina predos~ taado pot el ilustrisimo y ve- tmaguera nerable senor D. Miguel Pon- Jpara los jurisconsultos y pàr- tich et proyecto de publicar rocos, en la cual hattaràn cuao' las constituciones Sinodales det to pueden necesitar para resolver sus dudas, y fijar sus obispado, no podia encargar su ilustracion à otro mas sa- il incertidumbres. bio que Romaguera. Tomô éste 206 No era regular que la empresa a su cargo, y la en ta nube de autores que ha desempefi6 con tal acierto, venido sobre et mundo en et con tanta abundancia de no- siglo XVHf, careciese Gerona ticias eu r!osas y erudicion, que parece imposible que un hom- y su obispado de algunos que le itustfasen. Hemos habtado bre solo haya podido consul- ya del conciiio provjnciat Tarraconense, celebrado por el tar tantos autores como cita r: en apoyo de sus itustradones. senor D. Miguel Juan de Taberner El deseo del bien comun cu<d b< es evitar pleitos y coutiendas y Rubi en i7i7,ë impreso y publicado en el ano s!- pt sobre la intetigencia de las!egt guiente en la misma ciudad, yes, decretos (; estatutos, le y como los escritos no deben mov!<4 pubt!car las gtosas graduarse gt por e! volumen (pum que tenia recogidas de varios dice un proverbio griego, que autores pesar de su trabajo- ut un libro grande es un mat sa salud pues como et mis- gf grande) sino por!a substanc!a, espiricu y doctrina que mo dice con Erasmo P~~<p ci. )p~<m~ pa~~ w_wt ~M<~ codttecen, nos 'F'~ t~f Ty~ parece que ~ZjS~ J!

273 25~ 'Espana ~~<t, Trat. tth Z~n. ~<m~ C~. ~'n~< IX. ~<t. b.;mos contar al senor Taberncr en et nùm?ro de los escritores Gerundenses. Se ha dado ya uria Hea del autor y de la obra y vamos à tratar de otros de mas distinguido y sobresaliente mérito, y sea e! primero e! ilustrisimo sehof D. Baltasar de Bastero y Hed6, obispo de Gerona mirado como escritor. Tomarémos las noticias del prôtogo de la obra que compuso y pubucô~ pues nadie mejor que ë! puede esplicar su plan y sus fines. El concilio 1)rovincial de que acabamos de hablar estabtectô el decreto, que la letra dice asi: C«M /~cr<m studia à sanctis ~~a~ ~M~c com- MMt~<!M, ~M~ <WWM, pr<?~r~/tmpt!foc~~ <S?<W!Mdiligenter colere sint obstricti ne in tenebris <M' lent, qui à Deo lux ~M~~ vocati sunt ut CO~M oninibus hominibus eorum /«Mff~ disciplina ad COHJ~MSdam, ~MWO <Tf~/?~W in p~rochis S' cok/myo~~m, c~crisque presbyteris ~&co/<~«c moralis peritiam sanctorum P~~MM ~~KMOfo vestigia, MCfOrMM~M MMM/itOrHM <HA<Crentio decretis.s~m~hm, $MO~ 0<Mn~ paroc'hi? confes- M~< in /<WO < 'My 0~- 1i M~r/OfMM <0 ad ~n~~mm~mw M~HMM cons- ~M~/o? f~m, pa?* prout ipsis ûn~m~~ ~a(* f~ ~a/?~m~ <'OMp~<M" tur C~r~~ vero <w sa- Cfr~M ~<pc«~ in tpj~ co~y intersint hortentur <? MOMM~Mr: quibus f~ de Rubricis JSfé'M<Ï~ <S? de Misste ceremoniis ~~r<ï" tur ~~c~ dies ~c~ En consècuencia de este decreto se- establecieron en la diôcesi las conferencias segun d!j! mos en su lugar ysemandaron tener una vez cada mes, menos en los de Jutio y Agosto, en esta forma. Las trestientas y cuarenta i~eslas parroquiales de que se compone la diôcesi, estan repartidttseo cincuenta y siete d!stritos, que!taman conferencias, y cada una comprende mas <~ mènes parroqmas segun los parages y tas dtstanoas. En cada dis* ttito, en la parroquia mas cdmoda para!a concurrencia de todos sus individuos se tiene la conferenc~a à primeros del mes, el dia que se ha senatado antes, y se juxga estaràn mas desembarazados. En cada una hay su presidente, que es un pàrroco de ios mas recomen. dabtes. En la que se tiene ça

274 !a catedfat preside et sefior oblspo, ô e! vicario gencral en suauseocia. 207 Los asuotos que se tratan cada mes eh todas las conferencias, son tres, perteoecientes materias de tres clases distintas et primero à casos morales el segundo & las obligaciones de pàrrocos y sacerdotes y el tercero à rtibricas. A este tin por el mes de Noviembre del afio que espira, se imprimen los asuntos que se han de tratar en el dis* curso del aho que viene, e impresos, se renxtert desde la cur!a cptscopat à todos los présidentes, para que los distribuyan à ios conferenciantes de sus respectives distritos. Los que precisamente han de asist'f & esm~ conferencias, son: los pàrrocos, los vicarios, los confesores y los sacerdotes del alera. secutar y tambien los que estudian morat y aspiran al estado ectestàsttcô, si quieren ser atendidos en la pretension de ordenes 6 en la provision de curatos. Los pàrro" cos vicarios y confesores deben trabajar y Uevar su papel sobre los tres asuntos: los demas, si no quieren trabajarle, basta que asistan y oigan. Si alguna de los ~spresados, por JE'~<y~'M Gerona. 2~i sus justas tas causas no puede de* de. jar )a parroquia, debe enviar su papel al présidente, y par. ticipartela causa que le ha embarazado su asistencia. El dia sefialado para la conferen* cia, todos acuden por la tarde à la espresada parfoquia: y à hora compétente, tocando la campana mayor, vanse juntos desde la casa de ta rec* toria à la iglesia parroquial, al puesto donde se ha de tener y rezado et hymno de! EspMtu Santo coa su verso y ocacion, se sientan todos por su orden. Despues que el presidente ha esplicado con brevedad!a constitucion sinodal queborrespondc)!ee cada uno el papel que lleva trabajadoen respuesta a los tres asunto y si el tiempo es corto solo los leen aqueuos que insinua el présidente los demas refleren en substancia lo contenido ela tos suyos. Luego se disputaa las opiniones que son de contrario dictâmen, con toda la moderacion y dvitidad que se debe à una junta tan grave; y si de nuevo se escitan algunos casos sobre semejantes materias, se ventilan de) mismo modo y se resuelven alli mismo. Por ûttimo, siendo ya hora de retirarse, todos entre.

275 2ë3 ~p~«i ~«~«~, '< T~ M" t &Mf. t < C~. ~M~ s '1 Ht 7~. _1_J-gan sus papeles at présidente; de!o lo rsuelto pof por el ~<-J!- e! pre!ado, pretado, y y rezandose algunasoraciones, se conc!uye la conferencia, y desde la misma iglesia se vuet' ve cada uno à su casa, sin haber gastado at rector de aquella parroquia cosa alguna, ni para si ni para sus caba* Jiefias. 208 Cada présidente escribe al prelado, 6 a la persona que atgunas veces se des, tina para prefecto de estas conferencias, y le da cuenta de c6mo se tuvo la de tal dia en la forma que prescriben los ~dictos, de los que no asistieron con ésta 6 aquella. causa, 6 sin causa alguna y de la que tal vez ocurriô, que sea digno de su noticia; y juntamente le renxte todos los papeles. El pretado, y à veces la dicha persona con su acuerdo, vistos los dictàmenes de todas las conferencias, toma la resolucion que le parece debe tomarse sobre cada asunto, y espresada con brevedad la rem!te por escrito à los presidentes. Estas resoluciones que desde el principio han acostumbrado ttamarse renexiones, se teen en la primera conferencia que se tiene. dcspues que se han recibido para que todos estén en la inteligencia se observe con untfbrmidad por toda la diôcesi. En los diez y seis afios cumplidos, este es, dcsde el dia 22 de Febrero de l7~,hasta el dia 2 de Marzo de 1745, que tuve la honra de setvtt- (aunque tan inùtitmente) la santa iglesia y diô" cesi de Gerona, procuré ade* lantar cuanto pude estas con" férencias mensuales, siguiendo à mis Hustrisimos antecesotes~ el meoeionado scfiof Ta berner y Rubi, et senor Taberner y Dardena, y el senor Copons y Copons, hoy dignisirno ar* zobispo de Tarragona, quienes en el tiempo que gobernaron aquella diôcest, las promovieron con singular ehcacia. Para la formacioa de los asuntos no me parec!ô atenerrbe à alguna materia especial ni al modo con que comunmente las tratan los autores; porque comprendi que para soias diez conferencias al ano ) serviria eso muy poco, ni escitaria la gana de los concurrentes al estudio. Formélos pues segun!as varias especies que se me iban ofreciendo de to mismo que veia y observaba, principa!mente en el curso de mis visitas; y comprendia podiao servir en la pràctica de mayor

276 instruccion, utilidady provecho. Este es el plan de las conferencias mensuaies de Getona éste es en substancia et modo y método con que se han practicado desde que se jestabtecieron hasta el dia de ~oy; y de que se han set;uido impondérables venta' jas a uno y otro estado, à eclesiàsticos y à seculares. Lo he referido con tanta prolijidad, para que si este provoehoso literario ejercicio se quie' re introducir en otras di6cesis de estos ireinos de Espana, en qualquiera forma que parezca mas proporcionada à las -circuostaacias de cada diôcesi, se pueda tener presente esta re-' lacion individual de to que se pract!ea en Gerona, por si tal vez pudiere servirles la noticia de alguna de sus particularidades." Con el mismo fin la hemos copiado nosotros al pie de la letra. Retirado et sefior, Bastero al convento de Carmelitas descalzos de Reus, despues de admitida en Roma su renuncia 'récupéré al gua tanto.su sa!ud; y habiendo ilevado sus libros y papeles, creyo que oo debia estar ocioso. Recofrl6 los concernientes à tas conferencias, y proyectô fbrn~ar de e!tas E~f~r~ Gerona. 2~3 una obra que pudiese ser ùdt à todos. Con poco trabajo ibrm6 los dos primeros tomos de los cuatro que componen la obra empezando por!o que debe hacer el pàrroco en ordeo à sus feligreses enfermos, desde el principio de su enferme" dad hasta que mueren asuotos todos de la mayor importancia. En cuanto ta substancia de la obra, procura eo cada asunto indagar el espiritu de la iglesia, y de aqui deduce sus resoluciones ùnicamente en to que parece cicr-' to y fuera de disputa. Fuoda su doctrina en autoridades c!a* ras y positivas, y en razones sotidas y convincentes. Sobre las obtigaciones pastorales pone especial cuidado en propo«net varios medios, modos, diligencias industriasparàiacilitar y Ilevar como por la mano a los pàrrocos y demas ministros de Dios a su practica, ejecucion y cumptimteato. No amontona autoridades por no hacer votumioasa la obra. El estito es sencillo y Uano. En fin poeas obras se habrào escrito mas titi!es y al alcance de todos, que las Conferencias de Gerona del senor Bastero. 209 Y si esta obra merece tanto elogio, ~qué diremos de

277 854 J?~S«~M~, 7~«~. ~~y~/7, C~. _a _1!..J.-t. ~a_fi'-_4! otras que salièron de h infatigable pluma de un doctor y canônigo de Gerona, que ha. bia precedido al sefior Bastero, y que se cree sorprendido por la muerte con la plu. ma en la mano, por decifio asi, entre el polvo de los areh'vos? Este fue D. Sutp!cio Pondch ) de quien hemos hecho mencion tantas veces, à quien debemos casi cuanto hemos escrito de Gcrona y & quien aquella iglesia y obispa. do no pagària aunque pusiera su estatua en uno de los vacios nichos dei ffonttspteio de la catedfa!. Bscrjbiôcu ttfo to. mos ea fotio, como d!jitnos en el prôtogo al tomo 43, très con el ticulo y orden de diecionario <<?o, sobre io pertenectente à dicha iglesia,. y cl cuarto un Episcopo!Qgio que es et que hemoscompttado siguiendo ordinar~atnente sus huellas. Para formar idea de su trabajo es necesario haber espefimentado lo que es un ar. chivo y cuanto cuesta estractar la esencia de miles de per* gaminos y otros documentos, qué msmoria es..preciso tener~ que metodo en el trabajo, que 6 critica tan fina para saber admitir y desechar documentos, y en una palabra, qué conocimientos tan vastes en la crono!og!a, geografla, hbtoria y demas ciencias pues que todas son bien necesarias at que tiene que recorrer sigtos, re~rir y combinar hechos, y escribir historias. Pues el sefior Pontteh to tuvo todo. Fue, como dijimos ya, sobrino digno de un t!o como D. Fr. Miguel Pondch, y con esto se ha dicho su origen. Se han indicado igualmente sus estudios y grados literarios, y hasta los beneficios que obtenia y es bien sensible que no haya habido un curioso que escribiese su v'da, que pree!- samente se dividio eotfee! co" ro y los archivos segun el inmenso tesoro que déjà à la ça' tedrat, mas apreciable que toi dos los 'que posee. Dijimos tambien que su Episcopologio empieza pop los tiempos de tat conquista por tas artnas dd Carlo Magno, y acaba en la entrada det senor Bastero en Es decir, que registre los documentos de diez siglos~ y tos estfact~ exactamente y con la mayor concision.- Se descubre su atma justa ë im" parcial espifitu y corazon en cuanto escribe, y su nombre seria eterno en los fastos de la literatura si se publicasen

278 F~~cfM <3~o~. ~- t' < < 2~ /f~mm <i la santa igtesia de misma f~~ ~W/<M~ MM~ 0/'< la catedrali. sus cuatro tomos en folio. Y por qué no se habia de hacerï Si las guerras det siglo pasado y del presente han perdonado estos manuscrites, ~quien ha dicho al itustnsimocabitdoque sucederà to mismo en otras que puede permitir el Dios de las vetiganzas? Asunto es éste que merece consideracion. 2i0 JP. ~~c/yco Dorca, ex-catedràtmo de jurisprudencia y de letras humanas en la universidad de Cervera, y caaônigo de la santa iglesia de Gerona podria tener dos aros poco mas 6 menos cuando fa- ]Ueci6etsenorPonticb,y asi pudo nacer por!os anos de i?3t. Fue natural de Gerona, y beeha su carrera' nterana como disctputo con progresos considerables, ocupô las càtedfas de maestro de Cervera con apro- ~echamiento de sus disctputos. No te eran estraras las len, guas vivas, ni la gr!ega, y rehnado el gusto literario en su tiempo, se dedicô à instruirse en las reglas de la cr~" tica para entrar con alguna seguridad en et estudio de. la histona.nds~ejôbueoas pruebas de esto eh su obra titulada, Coleccion de noticias para la historia de los santos ~M~tires de G~oa~, o~ Wf~ dad y conexion con la insigne C0/~<<! de san FW~ ~M ~M~A~C Carlo ~<?~0 d la necosidad de f~y/?c~fm Episcopologio de Sinodales. Esta obra qued~ mauuscrita cuando munô su sabio autor y no queriendo su primo D. José Dorca caoonigo de la misma santa igtesia que quedase condenada al olvido, y acaso fastidiado de la mofosidad de nucstro antecesor, para quien conjeturamos se fueron recogiendo estas noticias segun cotegimos de una carta quedej6 entre sus pocos papeles sobre Gerona dicho antecesor, rubiico ia obra imprimiéndola en Barcelona, pero o!vid~ndo:=e el aro de la impresion, con una muy buena dedicatoria del autor ai ilustrisimo senor ob!<po y cabildo de aquella iglesia. El pro* logo maniheitta el buen gusto y fina critica del autor; y ademas aquel vigor de ajma que se necesita para oponersc à trad!ciones infundadas y aun absurdas, esponiéndose à los tiros de la ignorancia tna!!gna o interesada. Merccer!a mas lectoresesta obra; pero vivi-

279 M6 w. N~~ T~JM~~ Ct!.v '1'\ 1. 1.!.H_ IV.. mos en ticmpos en que unicamente y en to general se mi" ran con desprecio estes trabajos. Papeles votantes, frivolos, ridiculos, y o)a)& que no fueran peores, o~upan los ratos ocbsos deespiritusligeros,que bostezan at segundo renglon que recorren sus ojos sobre bros sôttdos. 21i 1 Et senor Dorca conocia muy bien la diticultad de la empresa y los peligros a que le esponia, y asi es que en su ptôtogo se escuda con los cri ticos de mejor nota, copiando sus reglas para discernir entre!o verdadero y!o falso,!o auténdco y apocrifb. Acusa iguatn~nte que ettos la im* pia tem.:ridad de los que ma. tictosamente deprimen las vidas y cosas de los santos, y el nimio rigor de los criticos que se esceden en censurarlas y la mal entendida rettgiosidad de tos qu3 indiscretammte pios y crédulos, 6 fingen to que les dicta su escesivo cona* Bajo la escolta del célebre Ca~ no, de Honorato de santa Ma" ria, de Ruinart, de D. Ntco- Jas Antonio, de Aguirre, de Pinio, de Bolando y otros emprende su carrera no para hacer una historia fortna) de los Màrtires Gcruodeoses, sino una cojeccion de noticias selectas para servir dicha historia. Procede en todo con re* cato, como éi dice, y entra en materia auanandoet camino con una erudira disertacion 6 articulo preliminar sobre ta persecucion de Diocieciano. Le somos nosotros deudores de muchas noticias, ojatà hubiésemos tenido!y la dtcha de entrar en correspondencia cou él como nuestro antecesor! Escribid~ é imprima varios opuscutos, cuya noti" cia debemos tambien a! celoso senor Matute, à saber: D~/ Primado PoM~<?~ De la pc" testad de los oblspos, que se imprimieron separados en Gerona en i80 3, y juntos en i 8~3. to de engrandecer à tos san- i~ro<<<! idea de tir sociedad tos, cayendo en la!ntpruden< < civil gobierno ;y ~o~~<< cia de destustrar con fatseda- itemporal, P~fM~jas del gobierno fmo~r~~ca, d<ts su verdadera gloria 6 j,1 adoptan y propagan en sus escritos con tiviana credutidad < sobre la verdadera religion Manual de f~.t~m~ to que otros flngieron 6 adoptaron sin sottdos fundamentos. ~<!<<, Discurso CM< MO~fO~ creen

280 E~WM~G<yiW< yw MW~MM la potes- JO~MM la MC~M VM Principes ~M~~<!MM~ Dios y M~<f/ pueblo, 180~. Es' cribtô tambien en Jatin cuatro discursos cou este titulo: jpv~ Dorca Ge- ~a~. y«r. Civ. Doct. et Ex- ~<c~ humanior, Lit- ~Z~: ~w. /!e~~ C~ P/*<jy. Orationes J~. Cervatix JLacetanorun! ) Typis Academicis, 4." mccqf. Murid en 3i de, Marzo de 1806 ) y su primo, editor de!aobra, le mandd grabar sobre la ffia losa el siguiente epitaho. HIC SITUS EST, FAMA TAMEN AD ULTiMAM POSTERtTATEM SUPERSTES FRA~C~SCUS XAVERIUS DORCA GERUNDEMStS CI. RHETOR ET LEGUM ANTECESOR CERVARtENSJS. PATRtAE ECCLESIAE CANONICUS. CUI IN GRAVISSIMIS REBUS GERENDIS ET CONSTITUENDÏS SEMPER ADFUtT. EPISCOPUS DES!GNATUS, QVEM BONOREM MODESTE ET CONSTANTER A SE DEPRECATUS EST: POETA ORATOR UTRAQUE LINGUA DISERTUS, jfurm PRtVATI ET PUBLICI SACRI ET PROFANt CONSUL'ftSStMUS, ECCLEStASTtCAE ANTIQUtTATtS SOLERTISStMUS SCRUTATOR ET ÏLLUSTRATOR, VIR MULTtPHCt DISCIPLINA, LïTTERtS GRAECIS ET LATtNiS EXCULTUS, EDITIS OPUSCULIS IMPERII SUMMIQUE SACERDOTM JURA VtNMCAVÎT, REUGMNEM COMMUN! VtT, PRAESTANTI ERUDITIONE, ELOQUENTtA, RELIGIONE MORUM SUAVITATE EL ELECANT!A. BÏS ARTIBUS ET STUDHS VtVENS OMNIUM!N SE AMOREM MORtKNS INGENS SUI DEStDERtUM EXCiTAVif. SS. MART!RES QUORUM tlle TRIUMPHOS CEMBRAVtT, DEUM PRO EO EXORATE. ET tn GLORtAE VKSTRAE CONSORTIUM ACTUTUM RECtPtTB. VIXIT ANNOS LXtX MENSES X DIES XfX OBUT PR!D!R KALENDAS ARRHES AN. M DCCCVL ADtACET PATRUt MAGNI StîPULCRO. JOSEPHUS DORCA HUJUS ttem ALMAE SRDlS CANONICUS CONSOBRtNO CAKtSStMO BENE DE SE MEMTO ROC w, h- MON. L. L. Q. POS. Kk

281 2~8 Espana ZJf~~ Cap. <~< --i -0- f.~fa~ttp* i «En et tomo s!gu!ente at que tros lectores perdon de los errores y equivocactones, adver- réservâmes las fnndac!onesde conventos y demas asuntos indicados en el pr6logo tfata-* nottcms 'para et tomo tercero tencias caritativas de euos, y remos de otros escritores. Concluitnos éste suplicando à de Gerdna. nues-

282 ~MA~. 2~ DOCUMENTA. Ad toïnmn 44 Hispaniae Sacrae pertmentïa. 1. 2! P<tA~c/ ~~o~wm G~M~ BÏ.BCTIO. E~ Ecc/M~ G~aa~M~. Anno Dom~n!cé!ncaraat:on:s M.CC.XÎV indictione îf Gerundensi eccte$ta pastore destituta Cter!eus & poputu~ Gerundensts urbis atque diocesis nolens diu man~re absque s,)irituali pâtre assensu & magnatum votuntat<: ac totius rftiqui vut~i cotnmun! actamattone elegerunt RatmunJum Je Palafolls Gerundensem Archtdt~conum in prefate sedis Episcopum ac pastorein & ahtmaruu) ~uafum rectorem. Quem pro" titemur ad hujus culmen honoris canonice promutum Sciiic.t absque omni simoniace heresis nefario génère vel alicujus ambitionisinrtportmnitate~hunc igitur preferimus g~nc" re nobitem spiritu humilem natura prudentem etate!timum sobrium pacineum atque pudicum misencordie openbus deditum ac ceteris virtutibus preditum quem non solum simplicitas columbe commeodat verum etiam ad exercenda dotninica precepta astutia serpentis insttgat. Hune vero nobis in pontificcm secundum Deutn unanimiter di~cnm votis omnibus obsecramus benedici, atque divina gratia conseerari in pastorem & episcopum & rectorem anin)arun) nostrarum. Amen. Acta aclamatione sive etectione Vttt kat. Juni!. Deodatus de Terradis b'suttn. archila. = B. de montepatacto ~mpurita8. archi~. == Guillelmus preccntor. == B.fenganu9de~ibu'e:anojude<squ~siiveque Archidiacs. = Gaufre-

283 260 E~M~.K~<~ ZJ!~7f. 4VV m -'P'"C" dus monerius subscribo. Pétri de Palacio. == Ego Guillelmus de F)cu!nehsubscribo.!==Berenga~ius decortada pbr. subscribo, = Petrus de Locustaria pbr. & sacrista secundus. == Ego Marches~ gerundensis pbr. &~om)~c~ subscribo. GutHetmi de Montegrino gerundensis canônici. == Ego B. capellanus sancti Celedonii subscnbo.= ~<Gu<Ue!m: de Cartiliano == Pétri de Pineto. = Arnaldus de Casiano pbr. & canonicus. = Ego Bernardus de BaineoUs subscribo.!? Petri de Requesens ger~ndensis cahohici. ==: Ego Guillelmus de Cabanellis subscribo. == B. de monte acuto == Arnallus pbr. =s Ego Fg!dus pbr. & canonicus subscribo. = Raimundus de Monte Rubeo. Gaubert: de Ja&rt canon!ci. == Bernardus de Vi)!afreJar:o pbr. = Petrus de Cassiano = Sig num Bonarde- Ili pbr. = G. de Villanova. = Alamandus d'aquaviva gerundensis sacrista. ~t Guittetmus de Patac:otd!evita. Pctrus Durandi clericus sancti Felicis Gerundens!s qui hoc fia eliter transtatavi die & aad prehxo. BeneHol Sancti Joannis fundatio facta ab Alamando de Aquaviva Gerundeosi Sacrista. Ex M. 2, Institut. in ~<M G~MM~. /CA 30 ~0. IL Hoc est translatum 6det;ter sumptum tertio Idus Octobris anno Dni. miuessitnoccctrecemimoquinto à quodam iostrumento cujus tenor talis est pet alphabetum divise. Vivax & pia catholice fidei religio contitetur credit & constanter affirmat devota missarum frequcntatione terrena celes. tibus uniri & peccatorum culpas medicinahter indulgeri quod. que gracius & g!orio&ius est ) defunctorum animas mirabtt'ter & potenter purgatorii cruciatibus Hberari. Unde hujus tam desiderabilis boni & tam amabilis spe fretus & gratia: Ego Alamandus de Aquaviva Gerundensis Sacrista ad ho' norem Dei omnipotentis & gtoriose Virginis MaFi~ 'Nnun) institue sacerdotem in ccctesia Gerundensi q~speem!hmr tel

284 ~M/fM. 261 neatur in attado S. Joannis missam celebrare matut!na!em ria iff. V.&sabato pcr totum anni cifcuiun), excepto advcn< tu Domini, octave natatistquadfagesmma,octavts pasquas, Se pentecostes & amumtioois B. Marix, & festis novem tec" cionumquae forte in atiquopfzdictofum triumdierutn pet annum eveniunt. In qua quidem missarum cetebrat'one orationem dicat pro me speciatiter, verum quoniatn non expedit ut unus honoretur unde alter honoratur, vo!o & insiituo ut pttedict~ presbiter per se habeat omn!a suis mims~enis necesmria, nihh petens à sacrista.medio vêt ctavigero. Runus quod dignus est mercenarius mercede sua, ego Alamandus Getundeosts sacrtsta ohefo dono & in perpëtuutn assigna prae' die & ejus loco totum iuufo honoren) quem emi ',1 àbemogario de Patactotb apud aradum sicut fesonat to instrumento emptionis -inde coo&cto. ScUicet ilium mansum quem inhabitat G.Amat & mansum quem inhabitat P. Castell. & man. 'j sum qui fuit B. textoris, & mansum quem inhabitat A. hermengaudi, & tôtum campum de castello quod es versus tertium, & campum de ipsis planis qui est infra tëxiam de Casj tetio ) & totum campum de basa, & campum de CasteUo, pastum & vineam de S. Paulo; & stallium & domos de castro cum exitibus ingresibus, pertinentiis tenedonibus, hominibus, feminis dictorum masorum ubicumque sint. Censibus, usaticis i agrariis, stabilimentis prxterea dono & concède in perpetuum omoes taschas quas emi à praedicto Berengario de Palaciolo in tota paroquia de Arado, & in aliis paroquiis pne- 1 dicto saèerdoti & 1 ejus loco, & in preseuti cum hac carta tra- J do o~tero Deo & aitari S. Joannis quod est in Ecclesia Gel rundensi & presbitero in prxdictis feriis missas matutinales } celebraturo, tali pacto ut dictus presbiter totum praedictum honorem habeat, teneat & possideat sine diminutione & absque condactione sicut melius dici & intelligi potest ad utilitatem altaris et suam, de cujus honoris fructibus obentibus pro* bentibus sibi provideat & missis suhcienter in parte necessaria. Vendendi autem vel obti~andi vel alio modo aticnandi aliquid de predicmt honore nuttam prorsus habeat fatcutta* tem. Sed exçouat iua &. custodiat & cum juste potitur ( for-

285 862 ~<t~7~.z.yj! T. v* se potuerit) augmentet. Eo vero mortuo ipsa d!e Gerundensis sacrista alterum instituat sine mora ut vivus tumutet mof* tuum & hoc duret usque in infiuitum. Verum si sacrista ab< sens esset vel idoneam non inveniret personam spatio XXX dierum institutionemque non compieverit, Episcopus Gerundensis in prsedicto loco idoneum Se honestum instituat sacerdotem & sic nat & servetur per inrnita secula seculorum. Exaeciones autem iuas quas Berengarius de Palaciolo in man. sis de Canonica accipiebat, $ehicetcaseos, ova~ugna) paicantjuvas traînas, erbare, pexer, ob reverentiam Dei om. nipotentis & ecetesiae Gerundensis in. remissionem peccatorum meormn hominibusin perpetuum remito. tterun) ego Atamaodus de Aquaviva Gerundensis sacrista prohibeo & penitus interdico ne iocus istc assignetur alicui alium loeum in hac ecclesia habenti vel si forte s~cerdos in hoc ioco institutus ai" terum impetraverit tocufn Gerundensis sacrista sine contra* diccione statim ibi aiterum instituat sacerdotem. Si quis au" tem contra hoc venire presumpserit cum Juda proditore focietur in abismum. Actum est hoc secundo Kalendas MartU anno Domini millessimo ducentessieno octavo. Alamandus de Aquaviva Gerundensis sacrista & pt~epo* situs de Arado. t Arnatdus Dei gratia Gerundensis Episcopus. t Deodatus de Terradis Biiullunensis Archilevita. t Petri de Pa" laciolo. Ego Guillelmus de Ficulneis subscribo. Berengarius de Monte Palacio impuritanensis Archilevita subscribo. tberengarius de Albuciano Judex ordinarius silveque Archidiaconus. Guillelmus precentor Gerundensis. Ego Gaufredus de Santa Leocadia subscribo. t Poncius de Quarto presbiter. t Ego Gaufredo Gerundensis presbiter & canonicus subscribo. Gaufredus de Villanova. Ego Guillelmus de CabaneHiis subscribo. t Ego Magister Poncius Gerunden presbiter Canonicus subscribo. Pc-' trus de Cassiano. t Arnaldus presbiter. t Ferrarius de Locustaria presbiter & sacrista secundus~b~rengarius presbiter subs" cribo. t Petrus de Pineto. Arbertus scripta t signo corroborat ista. t Raimundus de Monte Rubeo. t Guillelmus de Palaciolo. t Arnaldus Levita qui excripsit die & anno pra:nxo. ~<? instrumentum invenitur ~~f~ M ~j~<~m JE~/M~ f

286 ~M/cM.' G~MM~M* «/~M~a~ ~MM~M carens. C~tera perfecte concordant. C//MM ~T~O~W <Mt cura CMW~Ot~ M~t~~«~< ÏIL De quibusdam mandatis & promissionibus factis Ecetesise GefundeOst per Comitem impuriarum. ~Z~c~i~ Juco ego Hugo Dei gratia impuriarum Cornes & vobis Domino Alamando Dei gratia Gerunden. Episcopo me stare tnandatis ecelesix & vestris super omnibus pro qu4bu~um excomunicatus sic me Deusadjuvet & hec sacfosanta quatoc Dër evangelia meis propiis manibus tacta. Quorum scitice~ manda- (orutït tenor hic est. = Nos Alamandus Dei gratia Gerunden. Episcopus mandamus vobis Hugoni per eandem Comiti impuriarum, quod reddatis nobis extimationem biadi canonice usque ad proximum~veaien! festum sancti feiicis' secundum valorem:in auo efat cum ipsum cepistis, ita quod si non sufficerent 'reddttus presentis anni castrorum in&a positorum vos supleatis residuum in predicto termine, Item volumus quod restituath nobis maie facta de episcopali & de baschara que vos vel.vestri valitores fecistis aecundum quod homines nostri per suum saceàmeotum dectaravcrinit faeta taxatione à duobus de capitttio oostro scilicet ab archidiacono de rogationibus & pré* centote.'yalitmum autetmnomine hic & in secuentibus inte!igimus omnes milites & homines de quibus potestis facere pacem & -guerram. Item extraneos quos inguerra valitores ha' buistis. ttem illos qui.in terramw~f<?m(fbrsam nostram)'predattt wetimaiefactam miserùnt. Item iuos qui cum persona vestcateudtes malefactam fecerunt. ttem mandamus quod componatis' amicabuitef'cum monasteriis & tocis religiosis & clericis & c;cclesiis nostri episcopatus. de matetactis que vos vel valitores eis fecistis -:ad arbitrium & predictorum sociorum nostro- <M<n videtioe~:arehidiaconl &. precentmis~' Vei si componere

287 26~ ~~«, 7~< Z~fJtTK non potestis manifesta em-endetis. De non mannestm )n manu nostra & predtctorum arçhidiaconi & precentoris directum fac!at!s.h?fn mandatnm nobis quod oompooat!s nomscum am!" cabiliter & cum ecclesia nostra de malefactis que fecistis vos vol valitores vestri apud Uiianum & apud fuxanum, & alibi in honore ecctesie nostre & ctericorum sedis nostre. Vêt dtrectum faciath in manu trium quorum nos eligemus unum & vos alium & de communi consensu nos & vos eti~emus tertium. Item mandamus quod restituatis blandum dertcis de CastUione vel compodatis cum eis ainicabiliter. Et pro biis omnibus supradict!s obligabitis nobis & ecclesie nostre villam de impurns castrum de virginibus & Castrum de Oleastreto de quorum reddttibus omnia predicta solvantur & factet'a inde instrumenta & secuntates ad arbitrium nostrum & cog-* ait'onen!. Vid~ticet quod mitet!$ nos in corporalem possesionem pr~dictorutn castrorum, nec tangi permitetis. îmo pro posse vestro bona (ide facietis nos tenere & habere' in pace~ nec facietis inde guerram. Et nos versa vice pro posse nos. tro bona fide castra eadem cum pertinenciis suis sa!vabin)us & dcïendemus. Item facietis etiam jurare -Mariam comitksat~ uxorem vestram & filium vestrum Poncium Hugonem cmn venerint ad supradicta pro posse servanda. Jtem faciëtis 'b~ju-t los jurare & facere hominium nobis secundum fbrmam ar~ gonie, & milites stantes in prsdictis castris vel eorum~ermî-t nis facietis similiter jurare quod nihii de predictis imped'aocj; sed omnia pro posse bona. nde adimpteant~& -aiditnpien'fa-' ciant & hec omnia firma ut prëdictum est përmaneant quo~ que predicta mate~cta secundum 'fbrmam predïctam fueriot persoluta. Item mandamusquod faciaus nobis instrumentum ~acramentova~atum de emunitate Se Hbertato sale.. postre de Castilione pro vobis~&â succesoribus vestriseamdememur" oitatem firmiter prectptat'ssefvan.actunruest hbo:in_patm!b Domini Gerundensis Episcop; VI Idus Mactii aano-~domint millessimo CC.XXV. 'Sig :t! hum Hugonis Dei gratia Im~ riarum Comitis, qui hec omnia prout supradictum est à prima linea usque ad ultimam firmo, iaudo approbo & firmari Mgo. Sig :t: num P~OMdt de Palaciolo. Sig :t: aum Ajm~.

288 26~ di Anglesio, Sig sts num Bernardi de Laureto. S!g:t: num Gui.!ie!mi de Scala. 8<g:t: num Bereogarii deturruceila. Alamandus grana Dei Gerunden. Episcopus, Booushotïto nomme Domini Episcopi Geruoden. fieri jus$i subscnbo. :=: Rattnuadus de Cota qui hec scripsi die & anno quo su :t: pra. ÏV. Fratrum hospitalis Jerosotimitan; absotutio ab excomunicatione ab Alamando.Episcopo ipsis imposita. ~r~. ~< Gerunden. Omnibus sit manifestum,quod cum Dominus Alamandus dei gratia Gefundensïs Episcopus propter mu)tas o~en$as atque dellcta fratribus hospitatis'jeroso!'tt"tan! in suo episcopatu comissa toca ad que predicti fratres venirent sub tnterd<cto posuisse & in suo Episcopatu eos benercia querere prohibu'ssec, co quod excomunicatos ab.eo', m.ac~tesii) suis recipiebant, acseputtuce'tradebant~& id ecdesiisad ipsos fratres non pertinentîbus abicodetn Episcopo interdictis, dtvt. num (ofhtiu~) cekbrare presumebant: tandem predicti fra. tres reos se esse cogooscentes, mandato fratris B. de Tornello Castellani Empostetitteri$ super hoc ab eodem receptis, ia posse Dontini Alamandi Dei gratia Gerundensis Episcopi, & ejusdem capituli se posuerunt. Videticet, frater G. de Malavetula Comendator Sancti Laurencii cum quibusdam fratribus $ibi submissis, &'ad mâadatutn ipsius Episcopi & sui capituti, se satisfacere pcomiserunt cujus mandati tenor tatis est. = Nos Donaioua Alamandus Dei gratia Gerundensis Episcopus habito consilio cum sociis & fratribus nostris mandamusvobiscratrig. de Matavetuta Comeodatori bosp'tatis Saocti Laurencii de Areni$ & fratribus vobissubmissis in nostro comorantibus Episcopatu quod corpora excomunicatorum qui ia cimiteriis vestris sepulture tradidistis exhumari faciatts. videlicet. Dalmacium de Crexello. A de Solerio. Poncium Egidium 8t nos sicut vêt ia quantum de jure pqtexmnus,ab. T v s n~ w y<~z~

289 266 ~M~o',7~ c, ~tn!~«t!ftn~ <e ahantt/emns. VOS CMtta V< interdicto & excomunicatbne eos absolvemus, vos gratia ves. tri demum licenciantes quod eos sepulture tradatis, indulquod corpora tntecdictoftttït qui non fuerant nominatun excomunicat!, sub ~eputtura a vom~' e!sdem-prepsfat<!!a qua nunc sunt retmcat~ remitchms vobi< ex gpatm-qmdqutd in nos hucusque comisistis, mandamus insuper vobis quod sentencias nostras de cetero firmiter observet!s& teneatis. Salvis tamen privuegus ab apostolica sede vobis mdu!t)s.=kt nos ~atet G. de Matavetttta Comëndator Sancn Laurence Are' nis curn fratribus nob!~ub~~s,,pmtnit:mus vobis Domino Alamando Dei gratia Gerundensi Epfseopo & vestro capnu!o nos enmendabimus & sententins quod à predicttsexces:bus vestras firmiter servabimus, salvis tatuen pr;vi)egns omnibus ab apostottca sede nobis tnduhis, & <ndd~ndm. Actum est hoc m Katendas Marc!i anno Dom~t M.CG.XX. qmnto. ~g* num t'ratris G. de MatavetutaComendatdns~Saactt Laurent ci: d' Aren;s qui hoc firmo Bfmariqtte rogo. Stgnum fratris Raimundi presbiteri.qui signo puncti Hrmo. Stgnum fratris A. detous.sigmutnfratrisrattttundipresbiten~ Ego R. de BaMo subscribo. impuntanensts.apchttevtta AtamandusDei gratta GefUndeM): Eptseopus. FratrMP. de Vï. HabtaMxo preceptor cocotiberi signum. Stgaarn R. Machestus Gerundensis ecctesie presbiter canonicus subscribo. btgoum bonus homo qui hoc scripsit die & aano quo supra. i 'V.- 1.' -} Rex Jacobus déclarât non ex debito &ed gratiom aux:hum ad Tarracoaensts expucnandos paganos abepiscop's Prov<nct~ 8: hominibus ;Uoram ipsi concessam. 1 w B.f Lib. ~<~ E<?~~ G~M~. 221 <S? M <-Ojp.~C~MyTeM.4.f~M/KM.i3.!n Christi nomine. Notum sit cunctis presentibus & futuris, quod nos' Jacobus Dei gratia Rex. Aragonum, Cornes Barchinot~.& Dom.nus Monttsppsutani conhtemuf & <n vemi

290 ~M. 267, - t.!t*l. tt-t. 0 ~«tate recognoscimus vobis venerabthbus Patribus S. (Sparago) Dei gratia Archiepiscopo Terraconen. BerengarioBarchinon. Guillelmo Vicens. Gutttetmo Gerunden. & attis Ep!scopis Abbàdbus PnonbuadericH) &. Viris )'e!igiosiscata!on!s umvaf" sis qui hoc auxilium quod vosmodo nobis facitis & Heri faci< tis à vestris hominibus non ex debito sed ex sola gratia & meta iiberatitate vestra tuud fachis & fieri sustinetis pro expugnan~m terca & perfidia Paganorum. Et per hoc.aullum prejudicium generetur modo vel in futurum vobis née.succesorlbus vestris, nec locis religiosis, nec privitegiis eorundem datis à hostris antecessoribus vel cooces~s, sed in sui roboris permaneant firmitate. Illo pnvueg;!o specialiter vobis & antecessoribus vestris!ndutto apnd ttterdam a bonae ntemonap Petro Rege Aragonucrt Patte noatrojn ~o.roborp duratmro. Datum 'apud Bar~htn.XH Katendaa Jaouam Anno Dotïut.;,,+ oi M.CC.XKVIII. Signum~+~Jacobi Dei gratia Regis Arai i' 't <tt t gon. Comitis Barchia.;& Donnio! Mont!spesu!an!..Hujus)f<M testes snnt NuoLoSan<:«. Hugo Cornes Etnpuna-' rum. GuM~kBus.de MontecateopoV!ce Cornes Btarn.Guitietmus de CMvaMa* Raimundus. de Montecatheno. Raimundus Atamand!. GuittetcmM de Claromonte. Garcias Rome!. Petrus Corne)!). AMa)!tus de Gudat. Garsias Petri de Mercad. Signnm;:t< GjuUie!to. &cf;be qui mandato D~n)!ni Regis pro Guillelmo Rabatie notafto $uo hoc scdbt ~cit:toeo~,dte& a~no pfe6xts. 0~ epof~ J~M ~7f~ ~~MM ~OMM~~ p~..ww nostra, ~op~ HM//ot~M~ convenira, nec ~r«m hac '0~ /C~O sit ~~MM. Notare itidem CCa~~ WM~.raM! ~fe~ <~M'~M, M P7 M~ e~m cm~~a~ CM~~ /<!<?~«in ~~o:cterk)s ~4«s Ha~/M ~< ~~MM tamen H~a~&C copiam WC: ~CCM~ «n~o ~f.cc.z~ ~o

291 268 Espana ~~ot, ~T~ VI. Sententia tata incite!ntercandni<:os & percomprotnissartm presbiterosdecapituto. Ex libro pergama y<y~c triginta cons. ~j~ ~<M~ cujus ~~«~ jp~~rm df C~~o~, MMW.1.0 nota- ~~4. t' Hoc est traoslatum adctttec'&ctum. Orta questbme inter: pfesbiteros Gerundensis Ecdesise.ex una parte & prx!atos & canonicos ejusdem Ecclesie côntendentes ex a)tera, atenden* tes de -Eccksta pdtius ex~dire eëdësie ut"pep4hos majores & digntoresquoquo.tnodo didmemtbr eaum.quatn st ad extm.! num & remotum convolarent tnbunat: Scntenna illius hns <n manu Revecehd: Patr!~ tn Chr~to G. Det gratta Gerundensts- Episcopi, & venerabitium G. de Monténégrine Sacnste& R. de Monterubeo archtd'aconi de rogat:ontbos possuerunt unantmi-. ter sub'hac fbrma. Ceiftumsit hoc sctrë votent'bus quod cum essetco~tedtio intec pre~atbs SEcanotttcôs Geruodens'secctesie ex una parte &' XII Sacerdotësqusdem ex altera. Sacerdo. tibus ipsis asserentibus & dicentibus quod canonici sunt & io possesbne canonicatus, & canon!ctappeuari debent & pro canonicis in instrumentis subscribere, & ad capitulum nominari & v~act~ expectarî, & vocem ibi habere, & aureos qui scolaribus canonicis à pcepositisdari consueverunt percipere, & in creatione seu insdtutione Cànontcorum&SacerdotUtn quofundam qui in Capitulo sunt instituendi, & in omnibus ahm eonmunibus negotiis Capituli interesse debent, dictis Prelatis & Canonkis premissa penirus inhcianttbus. Tandem gratts & ex mera vo!untate'& d!hgent( ac conmuni habita detiberattone omnas predicti ex utraque parte predicta omnia & omnem contentîonem quam inter se habebant in manu & compromissione Domini G. Dei gratia Gerundensis Episcopi & venerabhium G..Gerund. Sacriste, & R. Archidiaconi de rogationibus possuerunt. Ita quod inquisita prout ipsis videbiiur super

292 269 ~K~. premisis diligentius veritate quidquid composittone,!aude vel consuio vel motu proprio vei seientia vel ex scientiis vel conscientiis propiis dexerint statuendum per se suosque succesores ratùm perpétue habebunt & servabunt, renuntiante~ appeuationibus jam factis & faciendis & recusationibus dictorum judicum, & quod dicere non possunt nec causari contra dictos judices quod hoc vel illo modo non potuerint essejudicesvel judicare, sed ratum habebunt quidquid ipsi dixerint ac si qui-, I libet ipsorum esset judex omnium predictorum ordinarius. Iteni,,1 dicto Domino episcopo approbante & super bona Me in sua 'j legalitate & per solempnem stipu!ationem & sub obedientia i qua tenebantur dicto Domino episcopo promisserunt eidem & sacriste Se archidiacono antedictis predicta omnia observare & 'j autto tempore contraire, & fuit actum hoeka!. Septembris anno Domini M.CC.XXXÏX. Visis & auditis rat!onibus & ate~ationibus utriusque partis: renuntiatione hinc inde facta & habito prudenti consitio. Nos G. Dei gratia Gerundensis episcopus & G. de Montegrino sacrista & R. de Monterubeo ar- 1 chidiacono de rogationibus judicespredictisententian! pronunt'andb declaramus presbiteros non esse canonicos Ecclesie j Gerundensis, & ab omni petitione eorum nominatim à petitione aureorum absotvimus procuratores canonicorum & ipsos j canonicos antedictos. Sed quia in electionibus episcoporum dictos presbiteros invenimus perscripsisse & si non ad plenum ex benehcio tantum ex suplemento nostre conscientie in ipsant electionem episcoporum jus habere dictos presbiteros de- J claramus. Item declaramus ut preposituras tenere vateant, & capitulo quibuscumque tractatibus faciendis vel tractandis cum interesse voluerint nullatenus reppellantur & in hiis A. de Mi. niana. R. de Corneliano procuratores canonicorum & ipsos canonicos condemnamus. Actum est hoc IV Kalendas Novembris anno Domini M.CC.XL. ~Mf~af subscriptiones, M~~? à nobis in copia facta anno 1817 omissas.

293 870 E~<~ ~~«, yr~. LXXXII. l vu. Testamentutn Episcopi Gerundensis GuiUetml &CabaoeÏUt. E~ lib. ~M~ Vicariat. G~&n~. Hoc est transtatum sumptum fideliter III Ka!eudas Sep.. tembris anno Domini MCCC.X. nono à quodam testamento pubtico cujus tenor talis est. la Christ! nomine. Nos G. de Cabanet'is D<~ gratis Episcopus Gerundensis in nostro pleno sensu & in nostra plena memoria & loquela facimus testamentum in quo eligimus Maaumisores nostras videticet Bernardum de Saltu Thesaurarium & Guillelnium Gaufredi presbiterum, & B<'rn.udufn de Gattinariis &.Guillermum d~ Cor., neliano ita qnod predicti duo, scilicet Bernardus de S~hu G~iHetmm G-tuffedt distribuant omnes res nostras tam mobiles qmm htmobttes & se moventes ubicumque sint & possint débita no.tra exigere à debitoribus nostris cum asseosu, & votuntate dtctt Bernard! de GatUnarus & GuUtetmtde Cor'. neliano prout metius &t plenius ad utilitatem animac nostre viderint expedire & quod omnes praedtcu tam manumissores quam distributores Sciant quidquid fecerint consiuo & assensu & voluntate venerabilis & dilecti nostri Guillelmi de Montegrino SacnsMe Gerundea. Ecclesiae & GuUietmt de CartIUano, Arnaldi de Miniana G,erundensium Canonicorum.& cootputum de omnibus quae fecerint eis reddere teneantur. la primis rogamus, volumus & jubemus quod ante omnia nostra debita soit'antuf & injurise & matefacta evidentia si quas forte alicui fecimus sino omni placito & dilatione de rebus nostris. mobilibus restituatur & de hus quse non fuerint mao'r:s<a vel evidentia quod in jure postutantibus s!ne malo placito & calumnia respondeatur. Primum dimittimus altari Sanctx Marie sedis in cujus cimiterio corpus nostrum jubemus sepe!iri Cappellam nostram pannorum de serico quam Dominus Petrus quondam bonse memori~ Narbonens!s Archiepiscopus nobis donavit, hoc pacto quod alicui extra Ecclesiam non acco-

294 .<~M~M. 271 modetur. Item dimittimus omnem honorem quem adqu!sivimus ta insula Majoricarum Canonieae Ecctesiae Gerunden. statuendo & ordinando quod mensata de junio accip!at singutis annis de redditibus ipsius honoris trecentos solidos malgarenses, & mensata Septembris quatuorcentos & mensata Novembris ducentos solidos, & mensata Decembris ducentos sottdos, & mensata januarn centum solidos. De reliquo vero ~ant cam!stse vel vestuar!a pauperibus in fcsto Paschse ad quorum ettatn pauperum indumenta dimittimus & addimus molendina nostra de Ther quae sunt apud Domeni, quse mo-!cndiaa cum residuo de Majoricis habere poterunt, teneant & perciplant illi qui fecerint vel dederint vestes quas Bernardus de Villafredario Gerund. Presbiter Canonicus constituit esse dandas prout in ipsius testamento continetur satva~ tamen & deducta una marcha argent! quam dent de predictis niolendinis Petro Bastardo nutrito nostro annuatim dum vixerit, quod si ei darc noluerint teneat & exptotn dietus Petrus Bastardi dicta molendina per se vel per interposi. tam personam & det idem fideliter procuratoribus dictarum ~esdum quidquid lidem ultra dictam marcham habuerint & post niottem ejus revertantur libera & absoluta ad dictarum vest!um eleemosioam ita tamen hanc dohationem de honore Majoricarum facimus ut Capitulum ejusdem Ecdesiae penitus absolvat & liberet villam de Crespiano quam contuh'ramus feriali. Et St dictum capitulum haec facere respuit dimit~mus ipsum honorem Capettx quam edittca~tmus in Patatio Getund.!n recbmpcnsatione praedictae vittae de Crespiano quam e!!nfra sumus legaturi. Item'concedimus & iaudamus Villa. re sive villam de Mata quam Bernardus de Molenn!snobis dedit, Canonicx Ecclesiae Gerund. ita quod si capitulum Gerund; infrâ très'mensespost n~ortem nostram ihum honorem non demandàvent ve! recuperavertt ab ipso vel sententiam de- Hh~vam inter se &'ipsum non audierit sit honor ille episcopalis dt~mtatts. Item dimittimus praeposhurae mensis madii emptionem quam fecimus à Dalmacio de Midiciano apud 0! vares ut inde prseposttus pfaepôsiturx mensis mad!i scmper faeiatdhds cereos ardere!n cetebratiocë missarum confratri~i

295 872 J?~~ ~<t~ 7~~ Z~m: ~)~ C' t<f~ t t. t altaris SancKe Mariae. Item dimittimus pracposhum mensis D~cembri; ia recompensatione XH denarios censuatium quos dicta prepositura percipiebat inmanso. quidquid habemu'! in manso de saliga cum domo mititiae de Aquaviva & quidqmd habemus in manso de Marsano cum domo mintiae de Castilione & quidquid habemus in manso Petri Mutu de Saltu. Item dimittimus capettœ qu~m ediheavimus in Palatio Gerundae ad honorem B. Mariae & omnium Sanctorum Castrum nostrum de duobus queriis cum omnibus suis pertinentits & cum emptionibus quas fecimus tam in Parochia de <Ma* yano, quam extra in Parochia de duobus queriis & de Cha< xaniis. Item dimittimus eodem capella, villam de Crespiano &~de Pedriniano cum emptiooibus & meuorationibus quas ibi fecimus exceptis manso de Escapeca qui est in Parochia de Chaxano & emptione illa quam fecimus de Arnes in Parochia d~ Crespiano à B. de Pootonibus quem mansum de Escapeca & quam emptionem de manso de Arnes dimittimus hospitali pauperum de Crespiano pro eleemosina 8c pro debito quoj ei debemus. Item dimittimus predictae Capetiac emptionem quam fecimus apud Episçopalcm & tnnnsnm de Costa & tnansnm Ermengaudi in Parochias S. Jut!an; de Cur. tibus qui fuerunt quondam Riamballi de Canonibus & quidquid habemus in Parochia de Corniliano. Quae omnia predicta predictae Capett.B dimissa habeat & teneat in perpetuum Episcopus Gerundensis pro quibus omnibus prov(deat semper honoritice in victu duobus Sacerdotibus quos in presenti ins-. tituimus in dicta Capetta scilicet Petrum filium Riambatti de Camonibus qui fuit & G. de Letone clericum de Pariete- Ruffino & quia dictus Episcopus teneat dictam Capellam bene ornatam de libris & atiis ornamentis. Item dimittimus pr~ dictis duobus Sacerdotibus pro vestitu & una tampade pocte & die assidue ardeoda & pro candelis, ibidem cotidie in ce* lebratione Missarum & in cetebratione Vesperarum & Ma. tutinarum & in solemnitatibus B. Mariae 8r aliis festivitatibus solemnioribus emtionem illius albergse de Villauro quam emimus à Poncio Hugone Comité impuriarum & emptionem de quartis S. Stefaoi de Oculo quam fecimus à Geraldo de Vi"

296 .MAw. 87~ ~t~&t<t~ ~t«~<w% ~<rmtte <t ~n<war~ ftta' ~!a~!!a marine,? emptionem quam ~dmus a Berengario de Sanc-* ta Eu~enta apud UUanum, & emptionem quam iecimus ab heimerico in eadem villa de Utiano hoc pacto q~uod si Ber<' ~ardus de Sancta Eugenia fecuperaret ittatn empttooen) qua<n fecimus ab ipso secundum condit!onem quae est inter nos 8c ipsum prsedtctt SacerdoMs cum consilio Ëptscop! Gerund. &: manum~sorunt nostrorum convertant pretium in honorem quod à dicto Bernardo de Sancta Eugenia recuperabunt de quo honore ~at quod de ipso honore Bernardi de Sancta Eugenia ab ipsis Sacerdotibus diximus faciendum. Item votumua & mandamus quod praedkh Sacerdotes intersint assidue horis canonicis nocturnis pariter & diurnis in majori ccclesia nisi in solemnitatibus B. Mariae & aliis majoribus solemnitatibus il) quibus post Te Detm /<tm<<mm~dictum in ecc1esia majori vadant ad supradictam CapeUam celebraturi matut'nas Se post celebrationem Vesperarum dictarum solemnitatum vadant simutiter ad dictam Capellam Ves~eras celebrare & quod etiam celebrent missam in predicta CapeHa quilibet in sua hebdomada pro anima nostra Bernardi de Sancta Columba fratris nostri & parentum nostrorum & omnium fidelium defunctorum. Item dimittimus boves oves & capreas de pariete tuhno ad opus!aborationis ipsius!oci. Irem' dimittimus dignitati EpiscopaH quod habemus ratione Castri de Duabusquerits in Ecc!esia Sancta Mariae de Junquenis, si conqt'esive* rit tdcm Monasterium viuxbonse respondeatur ei in jure sine 'mato placito & calumnia. Item dimittimus dignitati Episco" pali jus patronatu! quod habemus ratione paternae h :ereditatis incapeua Sancti Michaelis de Rupe &quidqu)d juris habemus in mansis & molendinis & pertinentiis de Portetto quo. niam A. Vitalis non dedit d!ct9e Capelle emptiones quas fecit in predictis locis & ibi etiam non fecer!t prout promissit rm!dentiam personatem. Item dimitiimus stabilimento ipsius Sacerdotis quem mandabit lnstitui Domina Beatrix de Impu* ths ln Ecc!es~a Gerund. in quo!n presenti instituimus Petrum Vitalem nutritum nostrum, totum honorem de Franciacho steut melius & plenius ihum em!mu~a Berengario, de Aquavlva, & quid ibidem mouofabimus & adquisivimus, qui Sa. T~ZJ~ Mm

297 2?4 Espana ~f~,?1r~. Z~~TjT cerdos intersit assidue honoris canonicis nocturnis pariter & diurnis & celebret ter in hebdomada in ahari B. Laurent faciat nostrum aniversarium annuatim cum suis candelis, tali videlicet modo quod tantum don~t indieanoiversaru nostri unicuique ctericorum qui in canonica recipiunt porcionem "(' M nar~ MMCMtC~receperit ~<! die, & omnibus Matiis sacerdotibus ibidem institutis & instituendis & m's duo-»bus quos instituimus in dicta Capella Palatii donet denario- "rum dimidiam porcionem hiis duntaxat sive fucrint cano- ~nici sive non canonici quibus in matutinis & missa & pro- ~cessione & ofticiis mortuorum interfuerint, quamvis ipsa dix "vel ratione intirmitatis vel alia justa de causa nequiverint Minteresse, & quod nuuis auis porcioaanis nec, famitiae dare *'a)iquid teneatur." Item dimittimus eidem Sacerdoti mansum Agreti de ribolutofum & faciat inde duos cereos vel duas tortas quos élèvent in elevatione corporis Jesu-Christi quocumque modo missa in altari B. Marine celebretur. hem vo. lumus & ordinamus quod semper Episcopus Gerund. instituat praedictos tres Sacerdotes, & quod non possit ibidem aliquem vel aliquos instituere non Sa.cerdotesvet tales qui in primis vel secundis proximis ordinibus possint in Sacerdotio ordinari, & hoc faciat intra quindecim dies à tempore quo loca inceperint vaccare. Et si Episcopus contra ordinattonem pkedictx institutionis in aliquo vel toto faceret, quod per ipsum factum fuerit non valeat & ipso jure se ab inde infra alios quindecim dies Sacrista & Archidiaconus derogationibusipsos valant instituere ea vice, & si tam Episcopus quam Sacrista vel Archidiaconus infra dictes quindecim dies ipsos omisserint institutionem ) ad Dominum Archiepiscopum sed ea vice sit institutio devoluta. Item dimittimus Eectesiae Gerund. L solidos item dimittimus unicuique X)t presbiterorum jam dictas Ecc!esiae singulas mazemot'nas & omnibus atiis Sacerdotibus binos solidos. Item dimittimus Ecetesiae S. Felicis Gerundae decem solidos operi ejusdem Ecctesix tx solidos, S. Petro V! solidos., S. Martino Vt solidos S. Danie- HcL sotidos, unicuique Ecctesiarum aliarum & hospitamum Gerund~ ccc sotidos, open ffatrum minorum de Castitio-

298 ~M~cM. tf tt <t< 27S ne XL solidos, captivis redtmendis L solidos confratua* S. Mariae Puellarum x solidos, in()rm!< de Jurtiano xx sott~ dos, S. Feiict de Cashus ï. soudos, & debitum quod nobis de. bet. Item dimittimus Abbati Villebonz, quidquid nobh débet & reddatur ei instrumentum. Item dimitttmus in ornament!a altaris Sanctae Mariae de Rodis Vt bacas quas habet GuHtetmus de Sancto Petro. Item dimittimus Monasterio Sanctae MarM de Breda C solidos ma~arenses quos ei mutuabimus!a placito sui Abbatis. Item dtmtttimus Monasterio S. Feticis Gixalensis si quid remanserit quod non fuerit nobis pagatum de frumento quod m accomodabimus, & cc solidos eis quos mutuavimus & quos expendimus de voluntate majoris & sanioris partis in placito sui Abbatis. Item dimittimus eteemo' sin~e S. Mariae de Letono vinum nostruth de Bascara proptsf Utos M sottdos ) quos Domina Raimunda de Cabanettis de mandato nostro dedit pro anniversario aostro & patris & m~ tris nostrae. Item dimittimus venerabili & dilecto consanguiheo nostro Abbati de Balneolis copam nostram deauratam & forcarios & nebularios nostros. Item dimittimus Guillelmo de S. Petro Bajuto de Pariete ru<tno omnes porcos quos ibi habemus. Item dtmhttmus Berengario de Villario & Bereng~rio de Clave omnes porcos, capras & oves de Duobusqueriis medium per médium, & retinemus nobis & habere votumus dictum Berengar!um de Clave pro paterna & matfrna hered!tate, & voluimus ipsum esse de domin!o Castri de Duobusqueriis & taudamus & concedimus dicto B.*ren!;ar!o de ViHario totam bajuliam de Duobusquenis quam sibi donavimus & concessimus dum vixerit. Item fadmus franchum & ttbcrum ab omni dominio nostro Petrum filium Raimundi de Argemonte, & reddatur c' instrumentum quod idem nobis fecit. Item votumus & mandamus quod honor de Villavela & quidquid ibidem habemus per praedtctosmanumissores nostros vcndatur salvo jure Monasteri) S. Felicis Guixaknsh, & precium illius honoris ad cogmtionem ipsorum in missis canend!s vêt eleemosina expendatur, & totum Domimum quod Domina B~rengaria de Burgo nobis fecit, si supervixerit nobis ci rendatur. Item dimittimus Ralmuodae uxori Artalli de S. Lan*

299 276 Espana Sagrada, Trat. Z~M'7~ 1-1- lit! o_ -1 rentio xxx m'genns bladii. Item pro nocturnis & diurnis of- ~itiis omiïsis vel negtigenter cantatis vêt lectts, & pro ordine nostro omisso vel negligenter vel nobis existentibus in, pacte facto & pro. oblitis vel non prout debuimus confectis & pro pomitentis non ut debuimus servatis vel neglige.-nter factis, & pro tempore vitre nostrae malo vel inutiliter vel negligenter expreso, & pro bono omisso quod facere debuimus & non fecimus dimictimus quidquid aliud in bonis nostris vel de bonis nostris poterit haberi vel reperiri ut inde ~at eleemosina secundum distributionem & cognitionem manumissorum nostrorum sub tali forma quod si mobilia nos. tra non suncerent ad solutionem debitorum nostrorum & lexiarum & ad restitutionem injuriarum seu malefactorum tencant tamen & tandiu Castrum de & Vittam Duobusaucriis de Crespiano & de Pedriniano & anniversartum nostrum de Franciacho & honorem de Majoricis cum omnibus atiis honoribus & empiionibus superius uominatis donec débita nostra & t"xia sotvantur & injuriae plenissime restituantur, & quidquid ibi instituerint vêt tirmavcriut rataomnia in perpetuum habeantur ac si à nobis essent facta. Et si haec ultima nostra votuntas non valeat jure testameoti volumus quod saltim vateat jure codicillorum vel alterius ultimae voluntatis. Actum est hoc tdubus Novembris anno Domini M.CC.XL.V. Sig t num GuiHe!mi Dei permissions Gerunden. Episcopi. Egt o G. de Montegrino Gerund. Sacrista subscribo. t Raimundus de Monterubeo Gerund. Archilevita. Ego G. de Cetviano Gerund. precentor subscribo. Sig t num Petri de Castronovo.tR. deabinionegfrund.canonicus. Sig t num B. de Chaxanis. E t go Gaufridus de Impuritanensis Archilevita subscribo. Ego R. Abbas S. Felicis Gerundae subscribo f. Ego G. Raimundi de Abinione subscribo. Et go G. de Cartiliano subscribo. Sig t num A de Mimana. Sig t num GuiHe!- mi de Corneliano Gerunden. Canonici t Berengarius de Loeustaria Sacrista secundus. t Berengarius Presbiter Canonicus Gerund. Ego Berengarius de Saltu Presbiter Thesaurarius qui hoc nrmo. Sig t num Guit!e!oH Gaufredi Gerunden. Presbiten Cahoaici. t Ego Beroardus de Gauicantu Geruoden. Ca-

300 J~M~M. 2~ nonicus subscribo. t Ego Arnaldus de Olivis Gcrunden. Prèsbiter & Canonicus subscribo. t Berengarius de Faiqueriis Gerunden. Presbiter & Canonicus.-t GuiUetmus de Letone Prfsbiter rogatus tes.tis subscribo. t ArnaMus ~roi habens locum Presbiteri Canonici Gerunden. subscribo. Berengarius de Villanova. Ego B. de Volestar Presbiter & Canonicus Gerundcn. subscribo. t Petrus Vitaiis Notarius Domim Episcopi qui hxc sct'i~'s!t. quadam dictione rasa & bumectata in octava Jinea & alia in trigessima linea & cum quibusdam dictionibus subscriptis in trigessima nona & in quinquagessima jioca die & anno quo supra. Egto Petrus Cammany NotariuspubHcus Domini Pétri Dei gratia Episcopi Gerundensis hoc traastatum çontinens quinqu~ paginas preseotisquaterni vêt parum majus cum originam suo fideliter con)probatum scribi ~ci & clausi cum supraposito in sexta linea primae paginae ubi dici-. tur quam ~Mo~ & in prima linea tertiae pagina ubi dicit~r ~cam, & in sexta linea ultimas paginx, ubi pooitur A, & tamen supraposito ctiam in ultima Jinea quanse pagina? ubi dicitur omnia. Mendosi originalis M~CMM <'0~<P copiam nobis 0~/<t~M ;Xhibemus, quam cum C~ corrigere conati ~M~M M~M~f~m /crmm fcj~wm. f vin. Pars quidam testamenti Domini Fratr!s Berengarii de Castro Episcopali Gerundensis Episcopi. ~Jf 2. TM~~i.~C~. G~MHj. Hoc e<tt tfanstatuatibdetiter sumtum.octavo idus Novembris anno Domini rnihessimo trecentessimo trieessimo quinto à quibusdam cotentis in testamento Domini Reverendi inchristo Patris & Domini Domini Berengarii Dei gratia quondam EpiseopiGsruodensisquorumtcnoristatis sunt.ïn nomine Domini ~Eterni & Salvàtoris nostri Jesu-ChrisM anno ab iocaroa.t none ejusdem. mmessitïtottduaeeotcmimo quiqquagessimo quacta

301 273 ~M~Z~T.yM. PundHcatus Domini nostri ATexandn Pa~c auart! anno pti) Pontincatus Domini nostri Akxandri Papx quart! anno primo die sabati decimo cneosis Januarii tertia décima indictione apuj Neapolim. Nos frater Berengarius Dei gratia Gerundensis Episcopus gravi inhrmmatc dotent! existentes in curia Do. mini Papx petita pec Dominum Hugonem Cardinatem & obtanta licencia ejusdem ordinamus pro ultima votuntate nostra de bonis nostris movuibus & mmovuibus & se moventibus secundum quod inft:riu3 scriptum reperitur, ad cujus ord!natiooem itnpteodafn & execuendam eligimus & consfituimus dilectos filios nostros Bernardum de Villacerto & Guillelmum de rurno Canonicos Gerundenses ut ipsi de consilio Prions Barchinona:, ordinis Prxdicatorum & fratris Raimundi de Pegnaforti distribuant omoia bona Oûstfa &c. Dimittimus mea~ Ephcopati Gerundensi posessiones & honores & domos cunt om'ubu! suis pertinentiis quas emimus ab Arnaldo de Cassano quondam defuncto ita tamen quod Episcopus Gerundae facht fieri inde Aniversatium nostrum annuatim: Videlicet quod canonica secundum quod moris est cuiubet recipienti. ibi aliquo duphcimr. Item dimittibus decimam de Mata ju)ttà Episcopale quam quondam Arnaldus de Pontiano habebat in prsbdicm villa de Mata quam emimus vel adquisivimus de Guillelmo de UUastreto canonico Gerundensi. Ita videticet quod in festa B. Catharina: & B. Petri nostri ordinis predicatorum c~tebreat diurnum ofhcium in Ecclesia Gerund. cum solemnitate signi oovi & novem lectionum nisi obstaret tempus in quo novem lectiones non debeant celebrari & in predictis tribus festis id quod dépérit de CMon!ca ad sexcentoi d'narijs quolibet anno in perpetuum de redditibus suptemeott supleatur ut sic annuiatim dentuf sexcenti denarii. Item denarius de canonica & suptemsntunt pr~dictum quilibet de canboicis & atits recipiant equalem portioaem ibidem & etiam ihis quibus consuevit in talibus portio aumentari,.& si contingeret supradicta festa venire in aliqua diè in qua darentur sexcenti denarii vel ultra vel forte non celebrarentur cum sotemnitate predicta tune nihit canonica: coofëratur. Et vo!umus & ordinamus quod dilectus filius Petrus Ferraris Notarius ooster teaeat praedictant decimam omnibus diebus vite

302 ~Mw. 279 sua: & faciat praedictum servitium prout superius & in instrumento quod sibi de prasrdicta decima ~c!mus est expresum. Post obitum predicti Petri Ferr~n: Episcopus Gerund. teneat praedictam demmam, & fadat idem servttiutn, atias Capttu*. lum teneat ipsam decimam & faciat idem servitium, &c. Ut autem presens testamentum robur obtineat & firmitatem ip. sum per manum Gregorii BerrambaUis publici Notarii NeapoHnenrogavimus. ~~MKMfMf ~~C~f<OnM WK~ ~~O~M~ ~<(f~m~ Hoc MMMWnobis sufficiat ~MWM~M MtH~ e/mo à nobis assignatis CP~~< ÎX. Jacobi t Aragonum Mg!s d!pptoma animi pf~parat!onetn a~i satisfaciendum pro iojuha Gerund. Episcopo facta exprimens. Ex.Arch. ~<M<M~. de ~<! y~co~ ~<MPM M~MM. Nos Jacobus'Dei gratia Rex Aragooum, &. ad consiunm & exhortationem fratris Desiderii Domini Papae poenitentiarii recognoscimus in facto mutilationis Jioguae Episcopi Getundensis graviter excessisse, & universalem matrem in eo facto tmmanttef offendisse; an!n)utn nostrum ira & indignatio maxima perturbat propter quod dolentes contriti & hurnihat!, à Deo & âsummo Poot'Hceejus Vicar!o in terpis veniam supp!'c!tef postulamus in signum verx contritionis nosus promittentes quod per litteras nostras patentes à dicto episcopoinjurtam pa~so postutabimusveoiamdcvote, quod per litteras nostras Domino Papx supplirabimus quod non obstantibusiuttejris&.pcectbus quas proejectione ejus a<)eetuosi$ de regoo nostro dtrex!mus fadat quod ei, utilius vidcbitur oendum. ïm quod si in loco, suo ipsum dimmerit gratum bar bebimus, & pro injuria illata ecdesw GenJtndenst satisfactio' jtem fadenms;tqrum is~orutt) ~dendjo!, aut~nstrucmus Jhosptt~e.) Kat~M~Y~mus ~b~am de.benihazano ordïom

303 230 J~<?~ ~ t«t!«!~r~ ftt. nftm~ {MffontBnrt <if<) Cftmntt'Mn~tM hf)!!<t Cistercien~ jam de oovo!nco6ptan), \d comptemnius nos* pica!e sancti Vicentii in dvitatevateat~, vel atiquos rcdd}- tus assignabirnus ecctesiae Gerundensi secundum quod Domino Papœ melius videbitur exped!re. Et quia muttt de regnb nostris, credentes nos contra ordinem Praedicatorum indigtos, subtraxerunt CM suam famit!antatem & benffmcm, trmentes se ex eorum tamutadtate nostram malevolentiam incufmros: promittimus quod ad omnia loca regnorum nostrotum, in quibus d:&t! patres habent toca, personaliter accèdemu!, humiliter nos eis reconchtantes & eosdem ad nostrum amorem reducentes pristinum & poputo ac dero earnndem civicatum communtm)' convocatis signiticabimus nos contra ordinem fratrum Pf~dlcatorun) in Ru!)o esse offensos, sed eos diligere volumus, honorare & promovere. Et prxctpiemhs quod. idem faciant omne: nostri. Et convocabimus curiana pnelatorum & nobitmtn civitatum regnorum nostfo~um coram omnibus super pcaedicto gcelere recognoscentes humiliter cutpam nostram per omnem modum taliter nos hmniuantcs, quddsicut.io magnitudin~ reatusmateifiam scandât! pra:butmus eisoem, ita in maxima nostra humilitate aediticationh matedam pfaesmbimus Domino concèdent~ Et haec omnia dicemus&taciemus salva semper constientia, & pr~viavcdtate. Dat. Valentiae nonas Augusti. E~usdetn Jacobi Regis epistola ad înnocdnttumïvabsohtiotmm postulans.,j, X. E.f~r<?A.~a~M~oM~. Sanoti~simoin Christo Patr; ac Domino:& c-hat-bsimo con- MOguioeo suo Innocentio, divina providentia sacrosanetae Romane EcctcsM Summo PontiHci, Jacobus De! gratia Rex Afagonum, &?. debitam reverentiam & honorent. Ex parte sanctitatis vestm litteras recepimus sup6f4acto pro qub vm'' culum excotntnuoicatioois mcideramm quod~thuttuim gtave n

304 2~i «< t' gerimus & motestum, quoniam nulla de causa juste vel injuste nobis placet, nec unquam placuit tantum periculum incurrisse. Sed de illo qui nos in terris vivere & permittit reg. aare nduciam gerimus ptemorem quodauxitio ipsius&vestris mediantibus tatiter faciemus quod onus istud ad humeris nostris relevabitur, & numquam in consimile relabamur.. Et licet aliquibus verba titterarum vestrarum visa fuerint aspera & dura, tamen nos ea benigne recipimus, & correctiooem vestram intelligimus pro magna gratia & amore, &: sanctitatis vestrse consilium, sicut obedtent~ Httus amptectentes vos semper, & ecclesiam super ômnia proponimus revereri, nec aliqua ratione à tramite ecelesiae deviare vel ipsam indique scandauzare vobis gratesomnimodas rdterendo quando fratrem Desiderium vestrum pcbnuenttanum virutn providum & dkcretum nostris postulatis tran$m!sistts per cujus verba senstmua quod quantum in persona vestra persistit, omnem quantum commode potestis parati estis nobis facere gratiam & honorem. Unde humiliter supplicamus, quatinus considerantes bonam voluntatem nostram quam semper erga ëcctesiam Jesu Christi habuimus Nobis in przsenti articulo sitis favorabiles & benigni, & propter hoc factum vobis non ptaceat quod illa ardua negotia coram nobis dictus frater proposuit hac ratione vemunt ad e<!ectum. Nos enim quae propter aliquas suggestiones inde maledicos contra vos in aliquo non proponimus deviare, cum simus parati in minoribus négotiis & majoribus deservire. Vos tamen si placuerit nos excusatos posse perpendi ab hominibus, ut propter hoc factum & infamiam subsecuentem vobis servitium faciamus. Scitis enim & considerare potestis conhdenter, quod circa damnum ecctesiae sumus parati per personam nostram & pro posse nostro exponere contra itios qui eam expugnant & pertubare nituntur vobis tamen prospitientibus opportunitatem nostram, & vobis non prospicientibus motus metum, cui subjici semper proponimus pro 'evictione vestra, ecctesix t'bertate. Credentes insuper venerabili & dilecto A. episcopo Va!entino & dicto fratri in Mis que vobis ex parte nostra duxerint exponenda. Nobis igitur contritis & humiliatis de tanto exy vr~ Mn n Tom. LXIV. Nn

305 282 E~Sa 7~. Z<M"yjT~ << ~f. cessu perpetrato, & humiliter satisfacere paratis secundum quod dicto fratri viva voce exposuimus, sine rnora mittere dignemini absolutionis benettcium expectatum. Attendentes quod a!ias non meminimus Nos in aliquo ecclesiam ohen" disse, nec dante Domino de castero o~tendemus. Supp!icamu& etmm quod per eundem fratrem, per quem. animas nostfae consuli pietate beoignmsima vo!uistis, Nobis & qui nobiscum fuerint si placet absolutionis beneticium transmitatis visum est Nobis quod ad viam salutis ejus salutare coasuiutn aos direxit. Dat. Vaientia: nonas Augusti. t XI. Innocentii IV ad Jacobum epistota in qua de concesso sibi absolutionis bene~cio certiorem JRtcit. E~ eod. ~rc&. f~mj' ~~o/<c originalis exemplar in ~r~~o <<c n~ ~r~~ servatur ~~<a'w~~ M~<! tertiam a/m~ partem latitudinis '? aliquid minus ~O~MM Aa- ~M~ pltlmbeo signo ~/«wcm/o ~M~M~) S' nobis anno i8i7 ~<<!<MM. Innocentius Episcopus servus servorum Dei illustri Regi Aragonum spiritum consilii sanioris. Dum sécréta cordis nostri solicite perscrutamur, dum profunda nostri pectoris perspicue indagamus, & nos debitores aliis evidenter agnoscimus & aliorum nos esse perspicimus debitores. Ab illo autem bono patrefamilias protinus & instanter a nobis exigitur debitum qui peregre prohciscenii iamitiam suam solicitudinis nostra: subpossuit cui talenta quae credidit, reddere cogimur dupplicata. Nam qui talentum sibi ad lucrum creditum propter austeritatem Domini sub terra possuit, quia illud nummulariis tradere metuit signanterà domo ipsius Domini estejeetus. Sed vice versa ecctesix romanae sublimitas, quae in omnium praesidentium oculis velut in specula collocatur nos qui su< mus ad ejus regimen licet inmeriti disponente Domino constituti ammooet& inducit utcx hiis quos ex devotionediu-~

306 ~M/c~. 88~ -< ~tt.t-~t~- t!n:t & morum honestate prspctaradi!ectionisgrat!a presse" quhnur ampliori solicitam ditigentiam & curam pervigitem habeamus, de illis autetn potisime qui, si quod absit, in taberenturnonnutii eorum precipicium exempte ad animarum inreritum properarent. Sed subtiliter intuenti mirabilis conditionis utrumque debitum apparebit, cujus exsolutio emolumenta non nunuit debitoris & solventi concrescit magis in commodo quam suscipienti profficiat in augmente, quia si satishacimus prasponenti ut diligentis pra-positi ofhcium limpleamus xternae retributionis stipendia quxrimus dum profticimus in salute. Verum si jussu dominico nobis loco Christi cujus vices iu terris ~erimus redditur quod est ejus emotumentum solutionis fere in totum solventi reiinquitur, dum vobis recipientibus non magis conmodi & honoris adquiritnr quam vexationis & oneris aggregatur ea namque sunt omnia si veruin inspicimus subjectorum grata levamina quae sint onera principatus. Intellecto igitur te in venerabilem fratrem nostrum. Episcopum Gerundensem instigante humani generis ïnimieo graviter excessise, cum inter alios mundi principes ecclesia te habuerit specialem. propter inmanitatem excessus non potuimus non dotere ae in turbatione tua nequh'in)us non turbari, & cum mundus agnosceret te regem hactenus virtuosum, dissimulare nequivimus, quin etiant de animae tuas salute curam solicitam haberemus, cum indubitanter excessus iue dissimtilatus inducebat periculum & reprobatus remedium sempit~rnum. Propter quod de fratrum nostrorum consilio ad te ditectum filium fratrem D. de ordine minorum poenitentiarium nostrum virum honestum, providum & diacretum cum litteris nostris duximus transmitendum, ut suis exhortationibus imo nostris te ad sinum matris ecc!f<nx reducere procuraret. Sed sicut tuarum habebat assertio liuerarum & coram nobis & fratribus nostris ipsius reldtio patefccit, recipiens in nuncio transmitentem verba corant excellentia tua proposira gratanti animo suscepisti & tam missus quam mittentis propositum serenum thalamis tuse serenitatis oblatum tuis seosibus plurimum piacuerint. De quo gaudt'mus ia Domino tibi non modicum coogaudentes, & quia cum lesso

307 284 E'.fp~«.y<MT«< Trat. Z.7~ satisffacere procurasses ad utteriorcm te satishactionem exponens corde contrito & humiliato spiritu absotutionis beneficium petivisti, de dictorum fratrum consitio venerabilem fratrem nostrum. Episcopum Camerinensem & praet~ctum fratrem D. de ordine minorum pœnitentiarium nostrum transmitimus, qui tibi juxta formam ecctesme munus absolutionis!mpendan[, sperantes ut si fidelitate constans & dilectione sincerus hactenus extitisti ecctesix romanae ac nobis devote & <Mf!iter adherendo tua semper in posterum debeat intentio dirigi ut in divinac majestatis oculis placeas per opera pietatis, quia pec haec tibi augmentum dierum dabitur &. perempnis corona gloriae con~rctur. De gratia quoque ac favore apostoticae sedis & nostro esto securus quia devotionis ac fidelitatis tua: non sumus inmemores, & in aniœo gerimus tuaf serenitatis affectum in benedictionibus secundum Deum prosequi benevoteot'ae specialis. Dat. Lugdun. X Kalendas Octobris pontificatus nostri anno quarto. Recentis num. Leg. 9. num. 24. ~SrcA. Reg. Barch. XII. Jacobus Rex Innocentio IV pro absolutionis beneficio gratias agit. E~ Arch. ~M~x<ïw. Sanctitati vestrae gratiarum magnircas agimus actiones attendentes quod vos vestrum filium ac devotum non solum à rectitudinis tramite deviantem studuistis ad ovile ecdesiae pastorali solicitudine revocare verum etiam ex so!ita: pietatis affluentia charissimos viros providos & discretos episcopum Camerinensem & fratrem Desiderium pœnttentiarium vestrum nobis pro absolutionis beneficio misericorditer impendendo dignatione provida mittere curavistis. Unde dominationi vestrae, nec uon & universis praeseotfs litteras inspecturis harum serie facimus manifestum quod nos anno M.cc. quadmgcssimct sexto pridie idus Octobris ad locum fratrum'

308 ~t~k~m. 2M mindrum Illerdensis accedentes in prxsentia venerabi)!um Archiepiscopi Tcfracon~, Cxsaraugustas, Urgetti, Oscensis, Etuensis episcoporum, & aliorum prxtatorum, baronum, religiosorum, ac s:bcutar!um universa tnu!t!tud!ae congr~ata, de voluntate ac mandate prxdictprum nurttiofum vestrorum, pfius excessu commisso in episcopum Gerundensem humilirer, sicut Domino dare nobis ptacutt, recognito, juxta tormam debitam state promissimus mandatis eccteske sub praestito juràmento. Qui nuntii vestri nobis in virtute juramenti titi pfxs- mandaverunt, quod in clericos, vel persbnas retieiosas, nisi in casibus à jure exceptis, de cetero non iniciamus vd inici faciamus manus temere violentas. Et nos pro satisfactione oftensse commissab in persona episcopi Gerundensis, & in fémissioncm peccatorum nostrorufh ipsis nùnttis acceptantibus satisfactionem promissimus in hune modum. VideUcet quod abbatiam de Benii&zano cirterciensis ordinis Dertusensis diocesis quae est noviter à nobis inchoata, cum expensis nostris ad compiemeatum perducamus, & quod fabricae ejusdem ecetipsia: 'demus ce. marchas argent!. Et hospitati pauperum~sancti Vincentii de Vatentia quod!nchoav!n!us, assignemus DC. marchas argenti perpetuo in redditibus, px quibus pauperes & peregriiii, & certus numerus sacerdotum & clericorum servitio ejusdem eectestae deputetur. Et quod constitucmus unum sacerdotem perpétue in ecclesia Gerundensi, quuntërsit continue diurnis ac hocturnis ofrciis & prô nobis ad Dominum intercedat.; Dat. ÏHerdà: quinto decimo Kalendas Novembris anno Domini M.CC. quadragesimo sexto. t, i. XIII. Fofmuta àb~otutionm Jacobo I. Arag. Regi ab aposto!icse sedis legatis impertitx. ejusdem Monast. Noverintuniversi, quod nos Philipus episcopus Camer!- nensis y& frater Desiderins de ordine~ miaorum Domiai Pa<-

309 836 E~<~ ~M< H'~ 2:77, v _'&0. n. 11.mn ~.iwn:rw p:e poeftitenciarius, auctoritate Dom'ni Papae, qua fun~mur super absotutionc vobis J. Reg. Arag. impfnienda de excomunicatione, quam incurristis propter o~nsam in personant episcopi Gerundensiscommissan), mandamus in virtuteà vo" bis priestiujurannenti, quod de caetero in ctedeos vel personas religiosas exceptis casibus à jure permissis, non tntcmhs vel ab atiquo inici faciatis manus temere viotentas. Et accepimus(aceeptavin)us) satisfactionem, quam obt~tistis spontanée pro offensa pfaedi<:ta videlicet quod mooastcnum de B.-iiiffazano ordiuis Cirterciensis, pet vos feliciter inchoatum dotandu & xditicando taliter constimmetis, ut cum ad praesens non possint esse ibi plus quam xx)t monachi valeant ~)btd.-m XL commode sustentan & fabncie quod pjusdem ecotesix ce marchas argenti impendatis, &.ho3p:ta!e saocti Vmcentii de Valentia pet vos similiter tneoeptum de tot &-tau-' bus pos~ssiontbus dotetis ut redituum sexcentarum marcharum annuatim habeat cornplementum & nihilominus stabilintis de vestris reiditibus.unum.sacetdotem qu' perpétue d~ serviat & celebret in ecclesia GerMndeost. Dat. ti~rda: àno<~ Dùmino millessimo ducentessuno quadragesstmo sexto, tcftto decimo katendas Novembris. XIV. Jacobt 1 Arag. Regts condonatio injurie à Gecundeast Episcopos'bifacM. Ex ~o~~p~o ~cc/m~ G~~n-f~ pergamena carta seripto ~/M~o~«~ p.m~n~c regils < ornato. Noverint universi quod nos Jacobus 1~! gratia Rex Araonum Majortcarum & Va)ent:x, Comes Barchtnonensts & Ut-MHensis, & Dominus Monds~esutani. Ante absotunonetn nostram coram bonis & venerab.tibus ac discrets viris Epis. copo Camerinensi & fratre Desiderio nunciis Summi Pontificis, & untverm tam praetatorum quam aliorum mutthudme coogfegata in civitate hterd~ io domo tratru~ minorumep<s-

310 ~M~. 38? copo Gerunda* super omnibus pro quibus ofïensam nostram incurrerat pepereimuspuro corde, eidem de cetero p!enam secu'~mtem praestantes. ln. cujus rei testimoniun: prcsentem paeinam si~ut* oostn munimine duximus roborandam. Datum herde XV Kalendas Novembris aano Dom!ni M.CC.XL. sexto. X V. Ex Codice EcdesKe Gerundensis M <<~ Calzada n~neupato,,.v O~M~<y quod Episcopus <S' Dow~ Ct~0 ~<f~ va- ~M w//e' S' Mp~M M~~M cc~m!~<~m 6. ~0~r~r~w~. In nomine Patris & F:!i; & Spit!tus Sancti. Amen. ~Nbs F&: trus Dei gratia Gerundensis electus & ~niversùm Gerundense.Capitulum cupientes ejusdem Ecclesie honorem & utititatem liberaliter ampliare statuimus & perpetuo ord'namus quod Epi$copi & Prelati ac Canonici Gerundenses & Presbiteri de Capitulo Gerunde de bonis mobilibus & tamcbihbus pet Ecclesiam vel atiunde sibi acquisitis libère testa'ri valeant juxta velle adjicientes quod Episcopi qui pro tempore fuerint usque ad unum ahnum completum à mortis tempore cotnputandum habeant fructus universos Ville de Baschara cum suis terminis & de eisdem testentur & disponant ac ordihent in aniversariis Conventualibus & annualibus in Gerundensi Ecc!esia faciendis (& si quod re$iduun) fuerit feriali penitus applicetur). Primo tamen deductis expensis funeris & debitis ac m- juriis universis nisi de aliis bonis suis posset in predictis satisnen pleno modo. (Atii vero Prelati & Canonici ac Presbiteri de Capitulo simul & usque ad unum annum completum à mortis tempore computandum fructus & census consuetos di~nitatum ac pefsonatuum & Sacristie ac Ca ntorie mediante & Thesaurarie ac omnium aliorum locorum dictorum Presbiterorum una cum medietàte fructuum & censuum omnium suarum

311 383 E~<~ ~M~, 7~ ~y~~ -i)- o,.~tt.<tn~ cm~rum hmn<tf'}n<'ttn~ hahfaht Cappeltaoinrum & atlorum suorum beol-ticiorum habeant un<* versos juxta formam in episcopis superius prenotata ). Aliam vero medietafcm ffuctuutn&.censuutn dictarumcappeua" niarum &bendicioru<n habeat feria!e. (Hecinquamomme habeant predicti EpiscQpi. &, ai!i excepta pornone quotidiana & prepositura si quam tenuerint) & exeeptis terciis taudtsmus foriscapiis & placitis ac fedctnptionibus hotn:num & aiiis proventibus extrinsecis omnium predictorum bonorum que pro pos~csione t~abeaot tam dictorum EpiMopocum quam etiam aliorum succesores noviter electi seu tnsuruti. Si vero Episcopi vel Prelati vel etiam aliqui atii de predictis decesserint intestati..bona ipsorum tam mob:hà quam inmobilia sibi undecumque acq.uisita deductis expensis funefis debit)s ac tajurns universis in predictum conventuale & aonuate annivcrsanutu e'(pendantur& residuum si quod fuerit feri-ali due partes & teroa operi fabrice Ecclesie Gerundensis peaitus appticentur quod. quidem per admmistratqres dicti &ria)ts Hdetiter tmpteantur. (fn atiis autem ciericis auqubfnodo beaehcmtm in Ecclesia Gerundensi statuimus quod de bonis mobilibus & in mob'itbus undecumque sibi acquisitis libere testari valeant juxta velle ). Etsi intestati decesserint fiat de bonis ;[)sorum secundum quod supra ordinatum est de Episcopis & Prelatis ac aliis Ctenc~ supradictis. ( Insuper statuimus quod ordinatio feriatis perve. nerabilem Patrem Dominum GuiUe!mum de Cabaneths bone memorie quondam Gerundensem Episcopum facta & per Gerundensem Capitulum approbata ;nvio!abit;ter observeturse. cundum formam que continetur in instrumento todecoo~c. to) excepta Villa de Crespiano quamhabeatsemperuomtnus Gerundensis Episcopus qui pro tempore fuerit secundum ordinationem testamenti Domini GuHtetmt Ep.scoptSUpeHm memorati quam ord;nattonetn etiam in presenu taudamusap~ probamus ac etiam confirmamus (adjioentes quodstveper Dominum Papam vel ejus legatum sive étiam per Dominum Metropolitanum fiat alicui couatio de aliquo personatu vel beneficio jurisdtcttouis Ecclesie Gerundensis simili censura fe-. Mak gaudeat supradictum ac si cohatio dictorum persoaa<

312 ~M~CM. 289 tuum vel beneflciorum esset facta per ~I_ 'l' Gerundenscm Episcopum vel per quemlibet de Capitulo Gerundensi). Actum est hoc VM Katendas Octobris anno Domini M.CC.LV. Signum P. Argimitii Clerici mandato & vice Alamandi de Aquaviva Gerundensis Canonici clausi & propia manu non scripsit subscribo. XVÏ. Quantum quilibet de Capitulo in obitu feriali dimittere debeat, & de ejus instttuttoûe. Z~. ~f~. fol. i08. Ad honorem Domini nostri Jesu-Christi & ejusdem genitricis beatx Virginis. Nos Guillelmus Dei gratia Gerundensis Episcopus & ejusdem Ecctesise Capitulum universum ut Canonici & C!enci ibidem Domino famu!antes valeant como* diu&sustentari~ feriale perpetuo duraturum constituimus in hunc modum. Videlicet, quod tam Canonicus quam Cierieus in eadem Ecclesia recipiens canonicam portionem in obitu suo ccntum solidos monetse curribitis relinquat feriali praedicto. Si vero casu aliquo pretermitatur vel etiam negti~atur, ipso jure ioteuigantuc relicti solidi antedicti, deductis tum primo manifestis debitis Canonici vel c!er!ct sepefati. Adjicientes insuper quod quicumque Episcopus Gerund. vel ejusdem Ecclesiae prelatus vel quilibet ejusdem Ecetestae Canonicus contulerit alicui Clerico Gerundse vel alibi comoranti ecclesiasticum beneffiicium vel prebendam medietatem fructuum vel quorumlibet proventuum primi anni sine omni diminutione perci. piat feriale, excepta cotidianis portionibus, praetatiombus & stutoriis quarum fructus sive proventus etiam primi anni propter onera que sustinent ad illos quibus collate, fuerint pertineant universi. Prelati tamen noviter electi de primis su:b prxtaturae fructibus solidos c. oherant feriali pracdicto. Noviter autem electus Episcopus propter prerogativam su~ dignitatis viginti aureos exolvere teneantur. Et nos Guillelmus mise- ~Z7~ 1 Oo

313 -~90 E~<!H~ ~M<~«, 7~<tt. Z~f~Z -t! ~!M!nt <~<t<-)tn~. P'nt<:fnn)ts Qb reverentiam Tesu'-C ratione divina Gerund. EptscopusobreverenttamJesu'-Christ: '& bca~e Virginis Manee & ob remedium & salutem animée oostrac un~ersum honorem de Crespiano quem entimus ab Arn.ddo de Navâta vêt à quibuseumqw adquis!v!n)us, pr~dicto peaitus & trrevocabtther assignamus. Huic atamen feriati pre- Utiatur à Capituto Gerund. Ecctes:se Ctericus, qui prxot!s~ recipiat & in singulis & universis circa illud curam habeat ditigent~m.et Utedejam dictis f)uctib).)s& ubvcntionibus excepta pecunht sibi retineat rctrod~ciniam pro!abore. Actum est hoc VU Katcnd. Mad't ahno Domini M CC.LXXX. quarto. S:g t n'm GuH!ctn)t De! gtatia Gerund. Episcopi. t Raimundus de Montfrubeo Gerundcnsis Archiievita. t Guit)e)mus de MoaM-~uno Gerund. Sacrista subscribo.tegorahnundusde Atbudano B:su)dun. AtchUevita subscribo.tego Gui)!e)mus Bcroardide Basso subsigno.tpctrusde CacianoGerKnd.precentor. Ego Raimundus de Basso Abbas S. Mcis GerMd. subscribo. t Hoc probat Arbertus D(.-sctos Sacrista secundus. t SJcnutn Berengaril de Pmeto.tStgnum Bernardi de Chexatris. t Guillelmus de ViUanova.tRaimundus de Avinione G~ rund.canonicus.tguu)~mus de CartU!ano.tBereogarinsdë Locustana Presbttet&Thesaurarius.tEgoBemardusde Vitiacertosubscribo.tBernardus de Belestar Presbiter & Canonicus subscribo.tego Guillelmus de Turno subscribo. t Ego Joannes Presbiter & Canonicussubschbo.~Ego Pettus de Cas' tetta Presbiter& Ca~onicus Eccetsia: Gerund. subxcnbo.tbernardusde VUtahedario Presbiter.tStgnumRaimundideCornet'ano.tSignum GuiUettni de CorneMano. Cerund.Presbhen Canonict. t Ego Bernardus Gaufndi Gerund. Canonicus subscribo. Hoc stgnofscnpta (trmat Gregodus :sta. tbetenganus Atamandus qui hoc scripsit.

314 ~~c~. 29t XVII. Juridica potestatis transmissio Episcopo Gerandensi PetfO de Castro Novo à Jacobo I." Arag. Rege facta. E.y ~rc~. Reg. R<~f. 6." ~c~ jt, part 2 f ol. i96. Jacobus Dei &c. Pe!' nos & nostros constituimus gratia vos Venerabilem & dilectum cons~ngutneutn Petrum Ephcopum Geruadse certum & specia!en) procuratorem nostrum ad agendum & deffendendum excipiendum & repphcandum & ad gratias obtinendum cum Domino Papa & ad omnia alia facieada in Curia Romana que potest vel debet faccre quivis legitimus procurator. Promitentes nostros hinc ratum & firmum quidquid per nos in dicta Curia Romana & cum Domino Papa ex parte nostra facta fuerint & etiam procutata. Dat. Vaientœ Idibus Martn anno Domini M.CC.LX. XVHI. Rex Jacobis ccc solidos Sacerdoti destinâtes pauperibus distribui vult. Ex ~o~a Regest. parte f ol Noverint universi, quod cum nos Jacobu< j&c. quemdatn lo. cum sacerdotale in ecclesia Gerundensi stabiliverimus in perpetuum cui loco & clerico divina officia celebranti ccc.solidos Barchin. monete veteris de duplenco assignaverimus annuatim percipiendos in Lezdis nostris fori Gerunde nunc volentes ipsos in usus pauperum converti de consilio & assensu venerabilium & diiectofum nostrorum Episcopi & capituli ecdesiae predtctae, per nos & nostros in perpetuum damus & concedimus dictos ccc soiidos monete veteris eleemossine quam A. de Scala quondam in predieta Gerundeosi ecclesia stab~ivit qui ccc sotidi secundum ordiaationem nostram faciuat ce i

315 292 JE'~< ~~«,?1r~. ZA~FTj~ -1- -C. g 1 v.j-.11 solidos Barchinon. novorum monete de terno, quos cc solidos Barchinone. novorum monete de terno eidem eleemossioe quolibet anno assignamus percipiendos in Lezdis nostris fori predicti de Gerunda sic quod Marchessius de Sancta Cecilia & Petrus de Corneliano procuratores eleemossine supradicte & eorum successores Rectores ipsius cteeniossme recipiant ipsos quotibet anno eos in usus pauperum ipsius deemossine. Promitentes &c. Datum apud Sanctum Celedonium octavo Kalendas Octobris aono Domini M.CC. sexagessimo. XIX. Instrumentum venditionis Castri de Villaromano & ejus jurium factx Ecctesiae Gerundensi. Ex Libro Noverint universi, quod cum Petrus Alamandi filius quondam Petri Alamandi de ViUaromano olim defluncti mandasset in suo utt'mo testamento Castrum suum de Villaromano cum suis pertinentiis per manumissores suos vendi ecclesie velut loço religioso ne deinde ex dicto Castro malum exiret, & persolvendis debitis & lexiis suis & injuriis suis restituendis: & mandasset etiam in eodem testamento quod Dominus Gerundensis Episcopus qui esset pro tempore vel ecctesia Gerundensis entrent dictum Castrum & illud haberent pro pretio quod a!i9e persona: vellent dare pro eodem & io eodem etiam testamento in manu & posse Domini Petri Dei gratia Gerundensis Episcopi dictum Castrum dimissiset & etiam tradidisset prout in eodem testamento haec omnia pleoius continentur & dictus Dominus Episcopus requisivisset à manumisoribus post mortem dicti Petri Alamandi juvenis quod venderent dictum Castrum pro execuenda ultima voluntate ejusdem Petri Atamandi, & illi manumissores facientes se alienos respondts. sent eidem Domino Episcopo quod de manum'ssona dfcu Pétri Alamandi juvenis se nullatenus intromiterent, & postmodum Dominus jacobus bone memoneiliustfisrexaragonum

316 ~M~. 293 Ï~t~rac Mr~<tM~4<tcc~* ~7!?~ /J o!:<n defunctus per suas Jitteras mandasset Vicario Gerunden.. si ut moneret manumissores dicti Petri Alamandi juvenis quod yeuderent dictum Castrum alias quod ipse Vicarius venderet idem Castrum pro exequenda ultima voluntate dicti Petri AJa* mandi prout in eodem ultimo testamento noscitur contineri: & i))i manumissores respondissent quod nullatenus se intromiterent de predictis, & dictus Vicarius legitimo tempore dictum Castrum subhastando fecisset preconizari per Civitatem Gerunde & quod ipsa curia illi petsone venderet dtctumcastrum & aliquis non apparuerit qui tantum pretium se daturum offerret quantum Dom!nus Petrus Dei gratia Episcopus Gerundensis, Idcirco Ego Berengarius de 1 urriceta Gerundensis Vicarius pro Domino Rege ex parte ipsius & suorum pro execuenda ultima voluntate dicti Petri Atantandi H- ht dicti Petri Alamandi ut saluti animœ suse celitus sucurratur & ut injuriam passis ab eo creditoribus & tegatariis satisfiat auctomate Bernardi de Prato judicis Domini Regis in Gerundensi in hac parte interveniente vendo vobis venerabiti in Christo Patri & Domino Petro Dei gratia Gerundensi Episcopo & quibuscumque volueritis hic & nunc totum ipsutn Cas-.trum sive fortiam de Villaromano quod fuit condam Petri Alamandi, & post eum Petri Alamandi ejus AHi, seu corpus ipsius Castri quod est in parochia Sancte Eugenie de Villarcmano cum mansis, bordis, mansueriis, decimis, & cum pro. pria laboratione panis & vini dicti Castri ubicumque ipsa boratio sit in la- monte aut in piano & cum hominibus & feminis, texiis & braceriis, qui de dicti Castri dominio sint ibi vel alibi habitantibus & redempttonibus eorundem, cum bajulis, bajutiis feudis militum & aliorum honorum ad dominium dicti Castri sive forcie spectantibus & cum ingressibus, exitibus, pertinentiis tenedonibus suis quicumque & utcumque sive longe vel. prope in monte aut in piano & cum omnibus dominicaturis dicti Castri olivariis, ac aliis arboribus generum diversorum cum censibus, usaticis agrariis juvtis, tragiois, manedis, questis, toltis, tbrtiis, p!acitis, stabilimentis, servitiis, ademperamentis, cum guciis, exhorquiis, intestiis, servitutibus, SrmatNentis de directe, rupibus, mon-

317 294 j?~<m~~ t_ «<~ ~ t- ~t<~<~o o M*~e~)ttc t~aettt<ï hf tibus, ptanis, torrentibus, pratis, pascuis, pastus bosquis, d~esiis, bannis termattbus, tastis, laudlsmis & quibuslibet furiscapiiï, redditibus, proventibus & generaliter cum omnium rerum dominiis que dictum Castrum sive forcia habet & accipit & habere & accipere debet in mari & in terra, & cum omnibus aliis hic non expresis que dici ac nominari pos. sunt, que dictum Castrum habet & accipit & accipere debet in quibuscumque parochiis atque locis qualicumque modo jure aut causa prout m~iu'! & utitius ad vestrum comodum & sanum intettectunt potest inteui~ atque diei, & ut m~tus dietus Petrus Ahm~ndi juvenis predicta habebat tenebat & possidebat tempore sue morti! sic vobis dictum Castrum vendo pretij quadraginta quh).)u.: mit'iun! sondorum monete Barchinonensis de tcrno. De quibu~ vo'! so~;sti': Pontio de Urgio ~e' runjenst canonico votuntam & mmdam domine blanche uxoris quondam Petri Atam~ndi patris dicti P-~fi Alamandi juvcnis & de nundato & voluntate Alamande & Guillelmi Atam~ndt fratris sui tria millia & quin~uaginm aureos ratione dotis & donationis propter nupnas d:cte Domine Blanche & nomine t~idma h~re-titatis eidem pertioentium ratione ArnaidiAta~ndi & Petri Atamandi juvenis filiorum dicte Blanche & rations legati facti in testamento dicte Alamande & dtcto ntio Guillelmo Atam.~di & ratione hereditatis & t~tttne e's competentium in bonis pateroi~ vel atia ratione. Restduum vero precii quod restat ad solvendmn distribuatis & sptvatt$ secundum votuntatem &:ordinationem testamenti dicti P~n Alamandi niii dicti Petri Atamindi ut in ejus testamëntocontineatur. Et si dictum Castrum plus valet pretto supradicto, totum illud ex parte Damini Régis vobis donc tituto pure perfecteque donationis irrcvocabititer inter vivos fenunctando expresse iuius ieg's auxilio pet qoam deceptis u!tm dtn)k)tam justi pretii subvenitur, & tcgt recisor~: & ideo ex causa hu. jus vcnditionis quam vobis Domino Episcopo facto dtctum Castrum de potestate Domini Régis extraho & ejiciocum om. nibus juribus & rationibus que dictus Petrus Alamandi ha* bebat & habere debebat & in vestram & quorumcumque velitis potestatcm & dominium eadem ~frevûcabititer traosfëco~

318 .cw. 29% constituées me dictum Castrum vestro nomine possidere donec corporatem vaquamque possesionem ex causa emptionis hujusmodi apprenderitis de eodem, quam possitis auctoritate vestra apprehendere & eandem vobis & cuicumque volucri. tis perpetuo retinere: ita quod exinde dictum Castrum habeatis, teneatis atque possideatis cum omnibus suis dominiis & pertinentiis universis ad vestras & quorum volueritis voluntates omnimodas inde perpetuo faciendas. Et est sciendum quod per banc venditionem quam vobis facio Dominus Rcx vel ego pro eo non tenemur vobis de evictione' aut aliquo interesse, neque de pretio restituendo si dictum Castrum vêt aliquid de predictis vobis ac vestris evincicntur. Item est seiendum quod vos Eptscopus non emitis neque -entistis dictum Castrum nomine Ecclesie, sed nomine vestro, ncq ue solvistis pretium de bonis Episcopatus hujus ecclesie Gerunden" sis sed de vestro propio ideo vos possitis dictum Castrum vendere, dare dimitere & alieuare cuicumque votuentis & quandocumque vestri placuerit voluntate Et super hiis recuncio omnt jufi speciali & generali oninique usatico & consuetudini contra premissa in aliquo répugna nti Ft e~o Bernardus de Prato judex ordinarius Domini Régis in Gerunda praesto auctoritatem venditioni predicte. Ad hoc ego Alamanda filia quondam Petri Alamandi laudo scienter & consulte agens dicto Domino Episcopo & cui ipse voluerit in perpetuum, connrmo & approbo in manu tui scriptoris subscripti tamquam publice persone pro ipso & ejus nomine recirientis & stipulantis venditionem dicti Castri per dictum Vicarium superius sibi factam, deffiniendo & remitendo eidem domino Episcopo & quibuscumque ipse vohterit in eternum totum jus quod habeo in dicto Castro & ejus pertintntiis ratione hereditatis & légitime paterne vêt alio modo promittens inde nullatenus contraventuram renuncians super hiis juri minoris xtatis conntens &- recognoscens me esse majorem & juro pet Deum & ejus sacra evangelia corporatiter tacta predictam venditionem semper rata m babere & in perpetuum observare & numquam contravenire per me vol per a~quampersonan) interpositamjwe ahquosit'e causa renun~.

319 . 396 t~\< ~<t~7~z~m77: ~t. r.. c clans omni juri m dicto Castro complete. Et ego Blancha de ViOaromano uxor quondam Petri Alamandi laudo aprobo & confirmo prefato domino Episcopo Gerundensi & quibuscumque votuerit in perpetuum in posse tui scriptoris subscripti tanquam publiée persone pro ipso vel ejus nomine recipientis & stipulantis totam prefatam venditionem per dictum Vicarium de dicro Castro superius sibi factam deffiniendo Se re" mitendo ctdem & quibuscumque voluerit perpetuo totum ejus qnod!n dicto Castro & ejus & mihi cotnpetit ac habere debeo ratione dotis & donationis propter nup- pertinentiis habeo cias ac obtig~ttones vel alio quobis modo absolvendo ipsum ab omni p~titione & demanda ac jure quod aut quam pome n pettere in dicto Castro de Vithro~ano & ejus pertinentiis unt<. versis: excepto manso de Stagno & medietate quondamme de stagne quae mihi per verurabue~ Pontium de Urgione Canon'cu u Gjfdnjensefn fuerunt adjudieata. Et juro per Deum & ejus sacra quatuor Evan~etia corporaliter tacta predictam venditionem se npgr ratam habere & inviolabiliter observare, & nunq tam contravenire jure attquo sive causa renuncians cerciorata m hac parte da jure meo juri dipothece quod habeo in pred)ctis ratione sponsatiai mei vel atio modo & omni alio juri speciafi 8c generati per me in hac parte iaoenti. Et ego GutUctmus Ata'Ttandi films quondaï) Petri Alamandi laudo, conced ), approbo 8: confirmo jam dicto Domino Episcop) Gerundens) & qalbuscumque votuerit in eternum in manu & posse t-n scriptoris sub~cripti tanquam publice persone pro ipso vel ejus nomine recipienti & stiputanti, totam predictam vcnd'tionent de dicto Castro per Gerundensem Vicarium sibi factam: deftiniendo & remittendo eidem ac quibuscumque voluerit in eternum totum quod ratione hereditatis & tugttime paterne vet alio quocu Ttque modo habeo & habere dbeo aut mihi competit in predicto Castro de Villaromano & ejus pertinentiis universis promittens me nullatenus contravenire salva & retenta domine Blanche matri mee medietate eondamine de Stagno & manso de Stagno que fuerunt eidem domine matri mee per venerabilem Pontium de Urgio Gerundensem Canonicum adjudicata & super hiis renuncio

320 ~<w. -sl.vnmvvm 397 G7G jur! minor!: etatis conhtens & recognoscens me esse majorem. Etjuro per Deum~& sacra quatuor Evangelia corporat'tec per me tacta prefatam vendtt'onetn semper ratam habere & in perpetuum observare & numquat~ contravenire per me vel per ahquam personam interpôsitam jure aliquo sive causa. Et super his renuncio omni speciali & generali juri mihi in predictis compétent!. Quod est actumv!i Idus Februarii anno Domini M.CC. septuagessimo sexto. Sig t num Berengarii de Turricella Ccrundcasis Vicarn qui predictam venditionem facio firmo atquë eo~cedo predictaldie & anno: preseotibus Daltnatio de Pctra Tattiata, Abbate Sancti Felicis Gerunde, GuittetfnoGauMdiThesaurano'EcdesM Gerundensis, Petro de Balneolis presbherode~cap'tutogerundens!, Pontio de Uliano, Berengario Adami, Petro Bayerri & Petro de Gallinari!s testibus. Sigtnum Atetnande predicte que hoc <)rm& &juro, Xïtt Kalendas Martii eodemanno, presentibus Pontio de Urgio Canonico Gerundetisi, Guillelmo Gaufredi Thesaurario supradicto, & Raimundo de Cortada milite testibus. S!gtnum Domine Blanche de Villaromano. Sig t num Guillelmi Alamandi ejus Htit, predictorum qui predicta omnia firmamus concedimus atque juramus IX Kalendas MaftH annosuprascripto. Presentibus Raimundo de Cortada milite suprascripto, Bernardo Bedocip fiho Bernardi Bedocio Berengario de Palatio Gerunden. Canonico, & Arnaldo de Terradis bajulo de Oleastreto temibus. XX. u Epistola Petri Aragonum Regis Petro de Castronovo scripta. j&~cmm. ~M~. Petri 77, 2." /o/. 79. retro. Petrus Dei gratie Rex Aragohum &c. Venerab:!i & dilectp Petro per eandem Gerundensi Episcopo salutem & dilectiooem. tniehexithus quod HopeE per Gterieos Sedis Gerunde & eofmn fanuuam Mt expugnata & ittapidata nostra judaria Gaeunde ita quod ~ pubitc~ «~ de 'Cioquef!~dicta6 ~~twtk~~m~~m~k~ t~cuu Sedi: ML & UUMMnt domibua -WMMM.M T~M. yyr~ ~jr~. pp

321 298 ~<w<t ~~< 7~ ZA~77. Ctcricorum pfohtciebautur lapides in dicta judaria & etiam non contenu hiis taluerunt ortos & vinteas eorum & seputturas eorutndestruxerunt.:v.eruto curnjam p!nnes super gravaminibus hujusmodi iacm tper Qeficus & honjtoeseoruntjdic?) tis vobiscum loqun fueritnm&vosrogavertntus quodnon sustineretis talia tieri, hno puniretis & castigafett! ea.cum viderentur fieri in contemptum nostrse dominationis cum jam sicut scitis tcmporibus retro actis opportuerit armari Do" miaum Regem inctioe recordationis i~trem/.nmtrum cum fa. ntuia sua tune ex~tentetn ib!de[a pecdefanaiqoeitn~psorun) judeorum quos d!cti Certct repicatis campanisio Vénere Sancto njanu armata expugûabant, mi~amurquare'predtcta contin-' gere potuerant, & videtur vostoco.castïgattoois, consenssum prebuisse in cis, maxime quia pmmice quando preco noster preconizabat ex parte nostra ne talia Herent, Clerici turbabant cum:cianmre 6c dëtiatoha~mditu~tdiftiprecdnis. Unde vôs sdre vo!umu8 quod nisi ab hujusmodi gravaminibus & injuriis cessa ri faciatis Clericos & eorum homines supradictos 8: de hiis qux facta sunt justitiam teddidentis de Clericis supra dictis Nos hoc mandamus deffeodierc cum aticui non sit def- &nsiodenegaoda..datu[nvateotiœ (eftio aohasapritisanno M.CC. septuagessimo octave. XXI xxn. Epistola ejusdem Regis Vicario Bajuto ac probis hominibus Geroode. E~o~~c~R~2~<~ i,.petrus Dei gratta Rex Aragonum. Metibûs suis Vicario, Bajulo ac Probis hominibus Gerundx salutem & gratiam. Intetteximus qaod hùper per Cterieos <édisgaruad~& eo~um ~;Hatt) in contcmptqm dostre dom!ioattonm fuit expugnata & Utaptda~a jodam nobtta'jgefnoda: ita, quod publice de Clôt queatio'dïcte sedis & Domibtts Gtencoeuto prohtciebaatur.!a~ pidibs-io.dicta~datia; & ett8at.)non co~eoti hus.tatavehmû t

322 .~MMf~ 89~.a~ :J"M~ hortos & vineas eorundemjudeorum ac seputturas eorum dcstruxerunt~& cum preco noster preconixaret publice ex parte nostra ne talia fierent iidem Clerici auditum seu vocem dicti preco«is cun) Mamofo & dermione turbabant, que qu:dem it& matefacta potuissetis pfohtbumse. Quare mandamus vobis quatenus de cetero non sustineatis quod aliqui Clerici seu aliqui de familia eorum Ata!unt faciat st~e dampnufnjude!s nostris predictis nec rébus ac bonis eormn~ imo istud prohibeatis virutter & pgtetttër cum satis:~d atur jus nostrum per v6s & bocta VeStra -de~bdr posse eontra ëos, alias de quocumque dampnoeisdemjuddsiuato per Ciëncos supradictos commun tabimus nos inde ad.vos & bona vestra. Pfctcrea de hits que nuperpef predicto<t G)e<cos porpettata fuefunt contra pr& dtetosjudeos qu~idebu!m!s & pom~ti~prohtbmme. quod non' ~cistis ~m<t Utud sui!ttci~ti<!cûot~ ~a procede<nus ac procë~ di factemus. 1 ~~bw~<~ t~ j&w~~ ~<Ma~ ~c~ M<ï~ ~«M.' i', f. = 1j :r."<xt{'mt~l~ ~j.r~o/«'b::i.' i ~~M~ Pëtfu$ Dei gratta' a~delibus suis V~arus & Bamt!s Ger~hd~~ Bt~Mutn'~tHteM&'igtatîath.tCum ~'ptu~bus Ve* ~amh~~c~us~de~~ ~PM!a~'& OMic! su~ Dt~ ~s~i~m~~jhn&mtm'itapeai~rdë'&~ufcreadonobisjufanos. tra& datnpnîhca&do dot~ma~imem'nostratn & Bï)t!at!cum quod ad aos p~tfjufe~omr: novt donhtnitcontradmetmio ac in os jusutiam'~oh teneado, votuth~s & mandamus vobis quatebus St~rte atiqui Ctepidt'~aM ~omsquefttnonia~pfo'- pom~e~tuer~t~ ~~psh-nmumt~gttoscatts) it~t pro ~Mï;!& queri. ~um~iq~s eotttpeuatia: Pr0h~at!&Hafn m'nistfate!! ~e~dëre"e!s atiqu~'d~thktimerus su:3 ~a!;qoos hômines nostfm Heare'op6fM 'suas-ei&'i~'ahqutbu~cêgoti~~c! sc~iti<s e~. tundem d~necaos atiûti aïahd&tutd fe~rimm iopremi$sis. ï~t.-vatead~~ AJrW; r 1. onfh.< :l~:.u'j(j 'L"<JU ~a; d.f;)').}..<

323 300 JE~~ ~M<~ 7~ LXXXII XXIV. ïn~tutnentum pmematioois pécule pro paceobt!(teoda à ~ero Dioecests Gerund. factx. Ex ~rc&. Bcf/ C<ï~ Noverint univers! & sio~ii. pramwtcm smipturam'ïnspectun quod ego Arnatdus de Curzavetto A~bid~conus imp~ritaneosts in prxscnna & subtest'ntonio.oot&ru testtut~ subscriptorum ex parte &inomineeptsco{m~)capitutt, ~bbatutr~ pnorutu~ pr~positorum a!t0fu~que c~rmofu~~ivitatis & dtae" eesisigerundca~ oaero.vobis Raitn~dO.F~veU~uctvL~~ ehinonensi ad. deponeoduno pênes! ~os.i~lvpb~ nutnerand~ trado sex mitha & ducentos soli dos tnonetx Barchtoona: de terno per yos nuochs aposmttc~ ad sedem apû$t9!ieam pro pace ab eadem in terris Aragon!s & Chatatonix obtinenda de~'? tinandis, tradendos in subsidium expensarum eorundem nundorum, & non in alios ush~oa~~ftendos, secundum ordioa< tionem concuii provinciatis IHerdae in mense augusti proxime prseterito cel~brati, petens ex,.parto ac\ npnjt~e predictorum ut instrumentum pubhcum {ien faciatis m quo recognoscatis ~ubd perm~dtctam pecunom ~x d)~çtacatjsa& nomine pre- ~ictot)u~)pet)c& \<es '? deposk~tp )!sp)~s,protoittente~.d'ctam peeuoiatï) ex d~ta ç~u~ dtcti~~p~s tfad~re, '&itt:a!ip~ ~sus nen conv~~tece. ~t!~=jv~o~tnnnd.~s~veuar~dtxj~ quod oon faceret iuud ~Mjfumeotum 'née M~ptat neç intendit re~pece dicta~.pecppiatn ~tb CQnditiw~ St.P~~s p.r~dtctis, imo.darct ipsam Domino~Regi~ vêt ~i.cui Dominps.Rex mandarët q~owmq~ab~ ~set rm~.situs&postea DotninMs Rex ~cer~~mqu~ ~t.d~.ea~. Et d~~ arch~ <Haconus dixit ~u~d.~per pnodiet~ tto~upateca~ta~~d ~aç~r~.et dictu$ RaimtthdHsjFivet)ariid~t,utwpra,q!n~qnp~a idem Rait~uodus' p~(pet'it!~n~o h9c pum~ ~s~tp~to ~Minps.in~cdp~tn, Qnpâ~<na<;M<~ d~mer~it~cet quinto dechao Kalcodas Decembris anpo DomtjMtjM.

324 ~p~/cm. 301i ~L. ~t M v < Il nagesimo quarto presentibus testibus Raimundo de Roylano, GuUktmo CHomari Raimundo Straderii, Bernardo de Sancto Michaele Cierico. Siginum Guillelmi Lupeti notarii publici Barchin. qui praedicus interfuit & rogatus hoc scripsit & clausit & in fbrtnam pubhcam reddegit cum litteris superpositis in linea v ubi scribitur in depositum. XXV. Conventiones & pacta inter Dominum Regem & Capitulum Get~dae super & contra ejectos à pace & tregua. Ex Lib. Pirid. Eccles. Gerund. Noverint universi, quod nos Jacobus Dei gratia Rex Aragonum &c. Ad id semper animi nostri curas libenter extendimus, quod ut Rex pac!hcus pia miseratione dispossuit sibi subduos generaliter universos fore pacificos & tnodestos sic cunctos populos nobis regts culmini traditos gubernandos per semitas justinae vivere disponamus ut si cum lubrici à calle rectitudinis devient ad dirigendos pedes eorum in viam pacis regalis ofhcii debitum extendamus. Sane, felicis recordationis nostros praedecessores haec satis affectasse satisque disposuisse comperimus dum super pacis & treguae observatione constitutiones diversas suis temporibus promulgarunt. Sed quia multorum effrenata malitia in tantam furoris audatiam quamplures frecuenter attollat ut non solum earundem pacis & tregut constitutionum violatores esse non timeant, quinimo de pacis & treguae per eos viotatx restitutione conmoniti in suis ~bdormiant facinerosis actibus contumaces: ideo criminis v~otat~b pacis hujusmodi reos quos utique spiritualis videlicet ac temporalis persequitur gladius prout eedem nostrorum praedecessorun) constitutiones declarant: volentes ubilibet, sed in hoc spec'a~ter Gerundensiepiscopatu ubi mateticis istiusmodi muitm grassantibus opus est exempte utriusque gladii per çunçtacpostringt ne,de suis iniquitatibus quibus obdormierunt,.

325 302 ~Mw< j~ 7~ ZJt~~A t~' glorientur. Ut tamen in hiis débit! motus & forma tam à nobis quam à nostris ofnciatibus prout dignum est (serventur): ideo Nos Jacobus Dei gratia Rex praedictus una cum venerabili Bernardo Gerundensi episcopo ad quem sim!iiter in sua diocesi deffensio pacis & treguae pertinere dignoscitur: & Nos Bernandus Gerundensis Episcopus pnetatus de expresso consilio & assensu nôstri Capituli una cum Domino Rege pfae~ dicto super debitis forma & modo quibus contra viotatores p.tcls &tregub procedendum esset convenientes & eosdemetiam modum & formam in hiis scriptis ad perpetuam rei memoriittn declarantes per Nos & successores nostros tum nos dictus Rex quam nos Dominus Episcopus volumus & ad invicem convennmh in episcopatu Garundcnst prout statun subsequitu)? observare ac faeere observari. C tpitutum f. In primis convenimus ac etiam declaramus nos Rg< Episcopus mefnot'atus quod stquis in Episcopatu G~runjens! pacem & treguam fregisse diçatur ab querelatorè ad Vicarium Domini Regis tna~etctof ille citetur, vel etiam ex ofiicij ip~us v!carh in casstbus quibus potest officio judicis procedi ratione pacis & tregtt9& expresse & dee!aratis p~r usaticos Btrch!nonx constitutiones pacis & treguae ac statuta gencralium Curiarum. If. Et eodetn contextu ad requisitionem Vicarii Domini Ra~is eitetur & moneatur sintttiter malefactor per Episcopum G~rundensem vel ejus ofnciatetn ut infra xv dies justa cons* titutionem pacis & treguae matafacta restituât, vel ubi q~ relator existit :cum suo ~n'~c componàt sub poena exco~ munionis quam aliter ipso facto incurrat. Ita quod dictis xv di~bu! elapsis malefactor sive viotator pacis & fregua: si prius m~nitus non compleverit ea de quibus monttus fuerit eo ipso excomunicatum se sciat & d pace & tregua eo ipso simihtef intelligatur ejectus, & pro tati cum suis factmibus proat mo* ris est pub!icetur. tiï. Si vero pacis viotator praedictus talitër ab Episcopo & Vicario Domini Regis vel ab eorum loca tenentibus ntoaitu~ & excomunicatus, & à pace & tregua projectus cum fautoribus suis ut premittitur pubiicatas adhae satmt&ceretcùttic

326 .w. 303 aut non curât ex tune Vicarius Domini Regis vel cjus tocum tfceus requifat Bpbcopum seu ejus Officialem & convocet Comunias cum quat'um auxilio contra hujusmodi violatores pacis & tt'eguse vifiiiter procedatur quas etiam Comunias conyocare idem episcopus seu ejus officialis ex debito teneantur: & injungant universis & singulis hommibus comuniarum ut die & loco. qui ad td per Episcopum & Vicarium vel eorum loca tenentes fuerint assignati debeant interesse sub pœns exconmoication~ quant qui defuerit ipso facto incurrat. ÎV. Incurrat insuper eo ipso pœnam xx solidorum barchi" nonensiun) quam Episcopus & Vicarius vel eorum loca teneotes si sibi vid<;bitur & prout sibi videbitur possint minuere aut augere. Sed si aucta vel minuta non fuerit eo ipso xx so- Udi iotetigantur. V. l'ossit tamen Vicarius requirere Episcopum vel ejus Oftî' çialem quod infra xx dies citationis sive monitionis prsedictx admoneantur per eundem Episcopum vel ejus ofnciatcm hominés comuniarum omnes & sioguli quod sint parati ad sequendum Episcopum & Vicarium vel eorum toca tenentes statina cum fueriot requisiti. Hasctamen monitio quam Episcopus feceritiofraxv dies pra:dictos, Bat sine apositione poenae excomunicationis:sed elapsis diebus xv Hats!cutsuperius est expre" sam comuoix namque congregari non debent infra xv dies, sed post, violatore pacis ut est dietum in sua contumatia permanente. VI. Anvero omnes iasimul comunias an earum partem yel certas persohas aut certa loca ex ipsis an enam omnis exercitus locorum Domini Régis, aut partem ipsorum vel certes ex ipsis oporteatevocari, arbitrio Episcopi & Vicarii Domini Regis similiter.vel eorum toca tenentium secundum negotii qtmiitatem& conditionem locorum ac personarum contra quas;pfocedandumfuerit, relinquatur prout ipsi viderint eidem negotio expedire. jvil Hominibus autetn tam Domini Régis quam Episcopi quam etiam comuniarumpostquam convencrint & in exercitu fuerint, ab ipso exarcitu non licet recedere nisi obtenta prius ticentm ab Episcopo & Vicario vel eorum loca tenentibus sub

327 304 B~?~ Trat. Z..U~/A pcena prxdicta~ quae tamen potest praedictorum arbttrio minui vel augeri.sed cum Episcopi & Vicarli vel eorum locatenentlum obtenta licentia possint impuneomnino recedere, aut ad certos dies prout potuerint obtinere: & quia praesentiaepiscopi vel ejus Ïocum tenentis ut ex cassibus precedentibus satis apparet utilis & necesaria est in executione pr~m!ssa, dectaramus Episcopum autejus locum tenentem in dictis exercitibus esse debere. VUL Si tamen nollet vel non posset adesse Episcopus vel ejus locum tenens, nihilominus cumexercitibus hominum Donuni R~gis & Episcopi & aliis comuniis prout dictum est jam evocatis, vicar'us faciat exccutionem quse facienda incumbet. tn nuito autem casu vocentur comuntae nec eidem teneantur exire extra episcopatum. Pœoarum vero sive muitarutn aut caloniarum qu.<nt!tas quse rationibus supradictis ab hotninibuscomuniafum exacta fuerit eo quia diebus & loco ass!gna' tis non affuerunt, vel quia de exercitu non obtenta licentia ut prernissum est recesserunt & quidquid etiam pro eo quod ex ipsis comuniis ult! forsam volentes recedere pro obtinenda recedendi licentia exolverint aut qualibet alia ratione habe. bitur ratione comuntarum proedictarum sic declaramus & vo- Ïumus ut perpetuo dividatur ut quidquid videlicet ab hominibus locorum Regis & habitantibus in terminis locorum suorum habebitur sibi aut ejus Vicario soli cedatur. Et quidquid eisdem causis ab hominibus locorum mensae episcopalis & habitantibus in terminis ipsorum locorum habebitur soli Episcopo cédât etiamsi Dominus Rex in ipsis locis habeat jurisdictionem. A ceteris vero sive sint Ecc!esiamtn baronum militum Civium aut aliarum quarumtibetpetsonafum, quidquid rationibus supradictis habebitur inter Dominum Regem seu ejus Vicarium & Episcopum per médium dividatur ita tamen quod in exigendo dictas pcenas & quantitates ab hominibus comuniarum qui non siot locorum. Donnai Regis s vel terminorum suorum aut locorum tneosab Episcopalis ve! terminorum suorum nonpossit pars Domioi.Régis à parte Episcopi separari sed de eo quod iode cot~unctim aut divisin habebitur fiat aequati$ divisio ut superius est praedictum. Has siquidem dcclarationes & coaveateotia~ facimus & otdjt.

328 ~AM~w, 30~ -TU <t~v namus. Nos Jacobus De' gratia Rex pnedictus, & Nos Bernardus Gerundensis Episcopus memoratue de nostri Capttu!! ex* presso cooshio & assensu voieotes cas BrnM& & perpetuas esse, ac promittentes obsërvare & ficmiter facere observari per nos & succesores nostros atque officiales nostros promittïmus ad praemissa observanda & complenda cum etïectu semper promptos & favorabltes exhibere ut pax & justitia sine qui. bus terra & habitatores ejus in plena nequeunt securitate consistere, conserventur. Et. ne possint'tam digne disposita seu dectatata officialium vel quocumrbet atiorum abusus disrum. pere seu mutare, ordhatbus perpetua Nos Rex & Episcopus supradicti per nos &.succesores nostros, quod si forsam ex usu, imo verius ut dicatur, abusn quidquan) dettaheretur seu tnutaretur per tam ex auquos, parte nostri Régis quam nostri Episcopi praedictorum ia modo & forma superius ordioatis quod ouha uaquam consuetudo vel usus sive observan. tia aut temporis quamtuntvm prancciptto supec eo valcant allegari sed quidquid novatum aut mutatum ioveniretur, ad Kquisittonetn cujusmbet ex nobis NVe ofrc!atlum & succesorum nostrorum consuetudine, usu, observaotia. & phescriptione pmedictn, si fbrsatm intervenirent eo ipso r~ectis ad pneseotis ordioatioois statum, modutn, & formam protiuus reducatur. Quod est actum io civitate Gerundx XVII katendas Decembris anno Domini M. CCC. secundo Sig:~nutr! Jacobi Dei gratia. Regis AragonutnVateat!ae & MurciT ac comitts Barchioonse qui pra:dicta, laudamus, concedlmus & firmamus & bulla nostra plumbea jussimua conmuniri in testimonium pmemissocum. XXVL Instrumentum venditionis <actz per Comitem!mp<t!r!arum ho. minibus ecclesiarum de bovatico ounquam levando nec ab e!s atiquautec petendo amodo'infuturum videlicet in locis viu!s & parochim subscriptis. d6,q%ow ~W~~M~ Novedot %tt**w~tk~<t uoivem~ quod Nos «~«~~ ~ML~~j&~t~tMU~ Matgautious <~C< KMH De! gfatm ~Zjr~!m- T. vrrr~ Q~

329 306 E~<«~~<t, 7V~ ~/fy~72. -t.ttm fnt~ce?' V:fp f~mm Hf~ RitMt~ <tttehderttes ttûst mi puriarum Comes 6e Vice cornes de Basse attendentes post tnof* tem Domi~i Poncii Hugonis bone memorie Comitis ImpuriatUM! patns~ htmtn ëoadam Nos vendidm:&.bemo amorosii de CaucoU'be)'a a6tftmh 'de Ntonettis, Ftaociaeho Otgerii Castrum de Taitiata in perpetuutn, & Pontio Stanerii Castition&Gomir leudam & tedditm & jura Castri nostri de Ca" dachenis ad cet;tos annos auas quidem vendiciomes fecimus propter dcbita exsoivenda dmti patris ~ostri & que soivimu~ de pretio corumdemt Et dicta Castra pro utilitate & como" do nostris & Comitatus noetri McupMare eo modo quo po" terimus intendatcus Considérante: quod pecunias aliter como" de habffe non possumus ideo gratis &excertascieotia per nos & per omnes nostros heredes &hered1l1m heredes imper1' petuum & per omnes successores.no!tros & eorum successo* resin comitatu nostro vendimus hnounarum ithperpet~m pro libero & Frattoho AtodM omnibus botntnibus ptesentibttt & futuris habitantibus & habitatwis in Castro de Ruptano~& terminis ejus sciticet in parochiis Sancti Vincencii de Rnpiano, Sancte Eulalie de VuiMre~mortuO) & Sancti Felicis de Palarai&no licet absenkbue & hcreotibus & successoribus eo" wumdem tmperpetuum, & omnibus bominibus presentibus & futuris habitantibus & habitaturis in loco de UHano& parochia ejusdem licet absentibus, & heredibus & succes~onbus eorumdem imperpetuum. Et omnibus hominibus presentibus & futuris habitantibus & habitaturis.in loco & parochia Sancti Joanis de Matha Judayca licet absentibus. Et heredtbits & anecëssoribtm<' e<m-~mdem itdperpatuum. Et voms Revereado Patri in Christo Guittetmo Dei gratia Episcopo Geruodensi presenti, & Notario infrascripto recipientibus nomine omnium dictorum hominum & singulorum eorumdem presentium & futurorum & heredum & successorum eorumdem imperpetqt)m.etomnt6ush<mtnmbus prcsenfibtjis & futuris habitas tibua& habitaturis!infra parochi~m saocte Crucis~ & infra paroemam Saocti Stephani de M~tba, &: in loco & m parochia Sancti Vinceacii de Lanciano. Et in tocis de Bohiga & de CaneDis. Et in loco sive villari de Sacharesio. Et in loco de Petreto. Et iato- Ma<tMMt~BtJht.patodïi~ S~ae~.S~e&ai,de

330 ~M~. 30r ~-t. C~t: t~.t.<. J~ f-< Pt. Et parochia Sancti Johann!: de Crost!. Et co de Stagneoto. omnibus hominibus presentibus & futuris Monasterii Saoe-t ti Petri Rodensis habltantibus & habitaturm in tocodaviii~ Nova. Et in villa Sancti Petd Piscatoris. Et omnibus hominibus presentibus & futuris habitantibus & habitaturis ia Castro de villa Sacra. Et in loco & parochia Sancti Martini de Faro. Et in loco de Camaleria. Et in loco de villa de Matho licet absentibus & heredibus & successoribus eorundem imperpetuum. Et vobis veoeramu fratri Berengaf rio Dei gratia Abbati Monasterii Sancti Petri Rodensis présenti & Notario infrascripto nomine ipsorum hom!oum'& cu- Justibet eorum recipientibus. Et omnibus hominibus presenti" bus & futuris habitantibus & habitaturis in loco & pamchiat de Rebedonibus licet absentibus. & eorum heredibus & successoribus in perpetuum. Et vobis venerabili fratri Berea~ano Dei gratta Abbati Monasterii Sancti Cirici presenti & Notario iofrascr'pto domine eorum & cuiusmbct eorum recipientibus. Et omntbus hominibus presentibus & futuris habttaotibus & babitaturis in loco de Tooiaao licet absentibus & heredibus & successoribus eorundem in perpetuum. Et vobis venerabili Dalinatio Dei gratia Abbati Mooasterit Sancte Marie do Rosis presenti & Notario infrascripto recipientibus nomine eorum & cujuslibet eorum. Et omnibus hominibus pmseotibas& futuris habitantibus & habitaturis in Ioco & de Gardia &: ia loco & parochia parochia de Mutiroao. Et m loco &: parocbia Sàneti Pauli de Calciata Ëcet abseotibu: & hetedtbus&successoribm eorundem in perpetuum. Et vobis veeecabi!i Guillelmo Dei gratia Abbati Mooasteru Sancte Marie de VHiavortraodo presenti & notario ior*ascripto re< cipientibus nomine eorum & cujuslibet eoram. Et omnibus hominibus prosentibus & futuris habitantibus & habitatuns in loco da Ababfa & parochia Saocti Michaetia de, Fiuviano & ia loco. & paeochia de Saulibus. Et io loca de villa Robau. Et m loco & parochia de Palatiolo de villa Robau licet ab' seneibus & hetedibos &: successoribus eoruodem in perpetuum Notano io&astcnpto eorum & cujuslibet eorum nomine recir pientl Et omnibus homiûibtm pt:esen<ibua & futuim hahitao~

331 303 F~M~,7V~Z.U n v ~f.f:.j 1 Q ~<1Inft"~ i~nhneii an tibus & habitaturis iti toco & parochia Sancti Genesii de Canavellis, & in loco & parochia Sancti Romani de Libiaoo Se omnibus atiis~ hominibus quos prior Monasterii Sanete Marie de Utiano habet ih'comitatu oostfo Impuriarum licet absentibu$ & eorum heredibus & successoribus m perpetuum & Notario infrascripto eorum & cujuslibet eoruni nomine recipientibus. Et omnibus hominibus presentibus & futuris habitantibus & habitaturis m tocodecotumbanis & pertinentiis ejus, licet absentibus & eorum heredibus & successoribus imperpetuum & Notario tofrascripto eorum & cujuslicet nomine recipieoti. Et omnibus hominibus presentibus & futuris habitantibus & habitaturis in loco & parochia Sancti Thome licet absentibus & heredibus & successoribus eorum in perpetuum & Notario in. frascripto eorum 8t cujuslibet eorum nomine recipienti. Et omnibus hominibus presentibus & futuris habitantibus & habitaturis in villa sive toco de vuta Nova & parochia ejusdem tam militum & locorum reugiosorum & clericorum quam aliorum. Et omnibus hominibus presentibus & futuris abitantibus & habitaturis in loco & parochia Saoeti Johaonis de Pa" tatio de Viridaria, & in loco de ViUacuto, & in loco & parochia Sanctt Martini de Pavo, & in loco de Gariga de Rosis, & in loco & parochia Sancti Romani de Dalfiano, & in loco & parochia de villa Judayca, & in loco & parochia de. Ravedonibus, & in loco & pertinentiis de villa Maniscte, & inilocis & paroebus de VaHemata, & de Sancto Silvestro. Et in!bco de;fraxino, & ih toco de parochia de Bauciges, & in locis de ~Espracho & de Corberia de Monte, & in loco& pa. rochia Ssnctt Genesii. de ~Espracho, & in loco de Plus, & in loco & parochia de Gausis, & in loco & parochia de Villamocorone, & an toco & & parocbia.devittacotumbo~ in loco & parochia de Turricella de Ftuvianô, & in Joco & parochta d Armentëria, & in toco & parochia de Sauteto~ & in loco de Ventitedne, & in loco & parochia Sancti Vincentii de Va-. tte Verayta & in Castro de Palazallis & termino ejus. Et m loco de Paiatiô Borrello. Et in toco & parochia Sancti Felicis > de Garnga, & in Joco & parochia de VitJaumatya & in to~ coi)8cif<aibchia;tie GaM~ams, & m loco & parochia de Ef'.j i

332 .M~-f. 30~ medahis, & in loco de Palatio Archidiaconi & in loco de Stagneto, & in loco & parochia Sancte Eulalie de Palatio, & in loco & parochia Sancti Saturnini de Aregnis, & in Joco & parochia de Villa Johane, & in loco de Vaite d'aviano, &{itï loco & parochia Sancti Petri de Vitia Privo & in Ioco de Sancto Mauricio, & in loco & parochia de Villa Hura, & in loco d'olivis, & in loco & parochia Sancti Saturnini de Garrigulis, & in loco de Diana, & in loco de Subirangues & in loco.& parochia Sancti Georgii de VaUibus, & in ioco de Saacto Petro de Valle, & in loco & parochia de Jafero, & in!o-* co de Choro, & in loco & parochia de Merengano, & in loco & parochia Sancti Laurentii de Arenis, & in loco & parochia Sancte Marie de Sala, & in Castro de Buxano, & io parochia & terminis ejus, & in loco & parochia de Serra, & in loco & parochia de Libiano & in loco & parochia de Fo-~ nogleriis, & in toco de Castro hnpuntano, & parochia ejusdem, & in loco & parochia de Volpegtacho, & in loco & parochia de Sancto Acisclo & in loco & parochia de Caneto* Et in locis de Costis, & de Viiagay tarde, & de Vittamala,; & in loco & parochia de RibismortUM, & in loco & parochia Sancti Petri Piscatoris licet absentibus,& eorum hefedibu~ & successoribus in perpetuum, & Notario infrascripto ed-' rum & cujuslibet eorum nomine recipienti. Et generaiitef omnibus hominibus presentibus & futuris Ecclesie & Capitu~ li Gerundensiscotnuniter vetdivisim. Et Monasteriorum pre~ dictorum & atiorum ecelesiarum & locorum religiosorum &' clericorum & militum & aliorum quarumcumque personarum nunc habitantibus & de cetero habitaturis qui allas non habent super bovatico non solvendo privilegium franquitatis in toto comitatu nostro Imperiarum licet absentibus, & heredibus & successioribus eorundem in perpetuum, & vobis dicto Reverendo Episcopo, & vobis dictis venerabilibus Abbati-' bus, & vobis Nobili Alamando de Fuxano, & Guillelmo de Villacuto, & Guillelmo de Pavo, Domino de Pavo, & Da!- matio de Palatiolo de Aregnis, & Raimundo de Palatio, & Bernardo de Furdano, & Guilelmo de Patatio & Bcrenga- HoAtioni,& Petro desancto FeMce & Arberto de truea `

333 3~0 E~paM<t A~f~«, 7~ ~.tt<h7. vf _fl. -a. muitibus presentibns. Et ceteris mititibus comitatus absen- ~bus & Notario infrascripto nomine dlctorum hominum 8c çujustibet eorum, & heredum & successorum eorundem re- ~pienti, wbaticum & Mceptofes, & jus ipsius vobahei, & quidquid dependere possit ex ipso vobatico & jure ipsius vo' badei UM aut consuetudine vêt alias '~uod aliter posset post oporteot nostram à nostris beredibus & successoribus & eo- ~Utn hefedtbhs& successoribus in perpetuum peti, levari & exbigi ab hominibus presentibus & futuris dictorum locorum & villatum & parochiarum predictarum. Et generaliter ab omnibus atus hommtbus presentibus & futuris Ecclesie & Capltuli Gerundensis & Monasteriorum & locorum quorutncun!- que religiosorum & ecclesiarum & clericorum & militum & ah~fum quarumcumque personarum habitantibus & habitaturis istius totius comitatus oqstfm & ab heredibus & successoribus eorundem in perpetum & de bonis ipsorum mobittbus & immobilibus & juribus & ab ipso bovatico & presmadone ipsius dictos omnes homines presehtes & futuros, & heredes & successores eorumdem, & c~usttbet eorum, & res~ bona & jura ipsorum tnobilia & immobilia pramotia & futu- ~a in perpetuum liberos & immunes:, & libera & immuoia tituto dicte venditionis facimus. Et ex nunc ut ex tunc :n ~ktos omnes homines & singutos eorundem jus percip:oa<m exhigendi dictum v6bat!cutn penitus & pro francho & H< bero auodio trans~fttnus. Inde eos absolvendo m perpetuum nobis ~.nostris heredibus & successoribus, & eofmb hecedtbu~ succgssotibus silentium tmponeodo & ptchibitioaom facieodo. Et nunc ut ex tune de non petendo levando & exhigendo in perpetuum ab ommbus hominibus predictis presentibus & futum vêt at'q'.ubus eocmn & hecedibus & successoribus eorundcm ) & bop~ & jwtbus eorum momttbua & immobuibus bovadcun! subnrtheotes in hoc & intendentes submitere & obtigatos esse ex nuac ut ex tunc nostros beredes & succès~ sc~es, ar eorundem heredes & successoms in perpetuum de dicto bovaticp non petendo levando & exhigendo à dictis omnibus bominibus prescntibus & futuris, vel aliquibus eorum. Et heredibus sucecsspribus eorundem in peepetutun. Con<'

334 ht%e..n_ hnn A....n siderantes quod ad hoc de jure possimus nostros heredes & successores in perpatuum astringere & obligare cumacciones contra bercdes incipiant & ab eis mciperc possint.& bona he~ redis per testatorca omigari possint, & contra iactum tetta~ toris tion est iieitum veni~ heredibus~ &jus venditofta trah< sit & transire potest ad singuiares successores. Quafn siquidem venditionem dictis omnibus hominibus presentibus & in~ turis & heredibus & successoribus eorundem in perpetuuth & vobis dicto Reverendo Episcopo, & vobis dictis VenpfabiUbua Abbatibus & vobis dictis mhitibus tam prosentibus quam absentibus, & Notario infrascripto nomine ipsorum omnium hominum & cujuslibet eorum & heredum & successorum eorumdem retiptentibusïaetmus protio centutn~uadragtnta mitium so!idorutn tnakgfensium vaienrium ccntum quad~aginm nmiia solidorum barchinonpn~ui~ de t6rt)o. Quos cùntitcfmu)' récépissé at dictis hominibus. Retmntiantcs exceptioni pecunie non numerate & noti recepte & doli. Etiam si. amplitis ntmc vêt hec.vendhitt àut valuerit de cetero pretio. Menf)ofat6 totum H!ud plus vaiens dictis hominibus & vobis dicto Rcvereado Episcopo & vobis dictis Veoerabitibus Ab~ batibu8,.& vobisdictis mititibus&norario infrascripto nomine dictorum hominum & cujushbet eorum recipientibus damus & remitimus in perpetuum donatione irrevocabili inter vivos. Renuotiantes ex certa scientia it)is iegibus quibus donatioaes causa in~catitudiom fevocantur, & iegi que subvenit deeep" tis uhra dimidiam :)usti precii, & omni alii obviant). Et quan< tum, ad hoc si in aliquo: potest ibi esse donatioiminuamus eam Guillelmo dominici jddîci ordinario nostro pfesehti, votcntes & mandantes ut quantum ad hoc suam auctoritatem jure insinuàtiouis prestet. Promittentes dictis omnibus hominibus presentibus & futuris- & heredibus & successor!bus eorumdem!hperpetuum, & vobis dicto Reverendo Episcopo, & dictis Ve" nerabilibus Abbatibus, )&vobis dictis mititibus & "Notario infrasctipto eorum & cujùslibet eorum nomine recipientibus per nos & omnes nostros heredes & suocessoresipsorurtt hano ven" ditioocm bovatioi 6cjuf!s bovaiiei semper bonatï! ~6ere hâbe- M & teaerc «MMa.omnea pmsoaas'& inoed~~iociom & 'oa~ t 3~ wax

335 3i2 E~7~~Z~7X J~ ~ O* :~t~eo~ ~B~a~vt hnm!n!htte ~r hffpfttnxs? Sn<t ni dagno & interesse eisdem hotninibus & heredibus & successoribus eorumdem, & vobis & Notario infrascripto eorum & cujustibet eorum nomine recipientibus semper per nos & nostros heredes Se successores teneri promittimus de quodamp. no & interesse volumus dictis omnibus hominibus & singulis eorum credi solo simplici verbo eorum & cujuslibet eorum sîne testibus & alio genere probationis, obligantes ad hec eisdem & Notario infrascripto eorum nomine recipienti omnia bona nostra & heredum & successorum nostrorum & eorum heredum 8e successorum in perpetuum. Verumptamen cum Castrum de Rupiano predictum cum suis terminis & locus de Utiano & parochia ejusdem sint in limitibus Comitatus nostri ImpunaruntScioffa ipsum Comitatum&ûtnttisjunsdtCCM & merumacmtxtunminoperiutngsrundenm Ecclesie jam diu ei pereineant in eisdem, nec atiquem districtum jus aut jurimtc" tionem etiam ante presentem venditionem haberemus in ipsis nisi bovaticum tantum. îdcirco nobis providere volentes ne îo futurum dici posset quod loca predicta infra Comitatuni oostrum predictum noo essent cum de cetero in ipsis locis dictu:n bovaticum minime per heredes vêt successores nostros possit recipi aut haberi, itec atiqua mandata super faciendo aut non faciendo atiquid possumus. Nos vel successores nostri Ctcere in eisdem imo Castrum predictum de Rupiano cum suis terminis & to:us de Uliano predictus pleno jure repositiooi & ordinationi pertineant Episcopi Gsrundeosis, Mtinemus nobis ia signum quod Castrum predictum de Rupiano cuot suis terminis, &!oeus & parochia de Uliano infra Comitatum predictum sint, homines dicti Castri & termi. quoi ni ejus in novitate Impunarunt Comitis ipsi Comiti noviter Comitatum obtinenti unuan Morabatinum auri, & homines ~Ue & parochie de Uliano alium Morabatinum dare & solvere teneantur, nec per hoc possit dici ipsi homines aut loca predicta nobis vel successoribus nostris esse subjecta vêt in aliquo esse obtigata oisi quoad prestatioaem dictorum Morabatiaorum ut superius est predictum. Item in hominibus pfesentibus & futuris Castri de, Fuxano & termini ejus'siti infra Co~tatum nostcmntmpunarum MtioemtM & fetiaere mten"

336 2cw.~Z~ ~M/f~. dimus quod in novitate Comitis Impuriarum ipsi homines Castri de Puxano & termini ejus teneantur Comiti Impuriarum qui pro tempore fuerit in sua novitate in signum bovatici tantum, & quod dictum Castrum est infra Comita. tum nostrum & non pro servitute aut causa alia quaeumque dare unam libram cere tantum. Item in hominibus presentibus & futuris locorum de Sancto MaunUo, & de Vi-!!nhuro sitorum infra Comitatum nostrum retinemusquod teneantur dare in novitate Comitis tmpur!arutn ipsi Comiti noviter obtinenti Comitatum in signum bovatici tantum,&quod dicta loca sint infra Comitatum.nostrum & non pro servitute vel causa alia quacumque unam libram cere tantum. Et ad majorem tirmitatem omnium prcdictorum habendam si nostri heredes vel successores, & eorum heredes & successores, vel aliquis nostrorum heredum & successorum contra presentem venditionem de facto venirent aut venerint petendo & levando & exhigendo dictum bovaticum à predictis hominibus vêt cbrum heredibus & successoribus in perpetuum, & à bonis eorumdem vel ab atiquibus ipsorum qui ex nuoc ut ex tune in penam ipsorum nostrorum heredum & successorun) qui contra venirent Castrum nostrum de ocuto stricto cum jurisdictione & mero & mixto imperio & cum hominihus 8c feminis & cum redditibus & juribus & pertinentiis universis ipsius, Castri & terminorum ejus volumus esse Episcopi 8c Ecclesie Gerundcnsis & inde vobis dicto Reverendo Episcopo recipienti nomine dicte Ecctesie Gerundensis exnunc ut extunc in casu predicto si continuât quod absit donationem de dictro Castro de aliis supradictis facimus, & ultra penam antedictam volumus dictam venditionem bovatici per nos factam semper valere & in suo robore durare quod quidem Castrum de oculo stricto in dicto casu & exnunc ut extunc si contingeret quod absit constituimus nos & heredes '& successores nostros possidere seu quasi nomine dicto Ecclesie Gerun~ densis, dantes in dicto casu & exnunc ut extunc vobis dicto Reverendo Episcopo & successoribus vestris in dicto Episcopatu licentiam & potestatem propia auctoritate & sine (attca & fequisitione atic~us curie, & heredum & n succes$orum,nostrorun~ t~m* vy ff*~ ~t R~ 3t3

337 3<4 ~< ~Fr~, yf~. Z~f. in dicto Comitatu apprchendendi corporatem possesioncm seu quasi de dicto Castro & juribus & pertinentiis ejusdem. Mandantes cum hoc pubttco instrumento vicem etiam epistole gerenti hominibus in dictô Castro habitantibus & habitaturis ut in predictocasu vobis & vestris successoribus in dicto episcopatu ohedi,tnt ipsos in dicto casu ex nunc prout extunc ab omni nddhate, & homagio absolvenres quibus nobis aut nostris succcssotibus tenent~r. Subponcntes nos & omnes nostros heredes & successores, & eorum heredes Se successores imperpe' tuum quantum ad hanc venditionen) dicti bovatici & permis* stoncm & donatiohem supradictas per nos inde factam & quantum ad penam dieti Castfi de occuto stricto subjunsdic< cionc vcstri Reverendi Epise<!{'r8rsuccessorum vestrorum imperpetuum. Et ut nullum poss!tbr)ri dubium seu litigium inter nos & predictos homines: quibus suprafac!mus vetiditionem de dicto bovatico reconoscimus quod de perjuriis bovatici preteriti quod tevav;mus est nobis per ipsos homines p!en:'rie sat)s~c!endtttn & ~ctum facimus eisdem inde de ulterius non petendo. Et mehuominus predtcta omnia & smgula tactis Sacro Sanctis Dei Htt Evangeliis juramus per nos & nostros hercd~s & successores & eorum heredes & successores imperpetuum attendere & complere & observare & observari facere & rata & nrma habere & haberi imperpetuum. A predicra autem venditione d)ctt bovatici excipimus & nobis & nostris heredibus & successoribus retinemus bovaticum & jus bovatici in villa & hominibus de Albôrnis & de Nuelleto & bonis eorumdem, & etiam in hominibus de Agauta & bonis eorundem. Et nos Guillelmus Dei ~ratia Episcopus Gerundensis laudamus, francamus & approbamus dictam venditionem. Actum est hoc XVIII Kalendas Febroarii, Anno Dontni M.CCC.XV 1. Sig:~(:num Ma~autini Dei gratia Comitis antedicti Qui hec firmamus & laudamus atquejuramus. Sig:~t: auttt.~g'. Dei gratia Episcopi Gerundensis antcdicti. Qui hec tirmamus & laudamus. i Testes hujus. rei sunt. Petrus de Rabinato Miles & Gui- Metmus Se~tini Vicarius dicti Domioi Comitis, & GuiHetmus dom~ici~ttdsperitus de Castilione, & Jaspertus Foicfaadi sa-

338 ~~K~CM. 3i$ IV i w11 ~1 v crista secundus Ecclesie Gerundensis, & Frater Berengarius de Patatioto Ptepositus de Polestris & Berengarius de Ruira clericus oriundus de Se~urios, & Raimundus Molma clericus oriuudus de Campo Rotuado.t-~ 1 Ego Guillelmus Domini. ci judex predictus Auctoritate juditiati subscribo. Ego Bernardus de Jonquerio Notarius publicus de Casti- JYL lione hec seripsi & dausl & meo s!g(~) (~)ao signavi. xx vn. Instrumentum declarationis &cte st~per jurisdictione Canonicorum & Clericorum Sancti Felicis Gerunde qualiter per Dominum Episcopum aut Abbatem debeat exerceri. Noverint universi quod cum inter Reverendum in Chisto Patrem & Dominum Dominum GuiHetmum Dei gratia Ge~ rundensem Episcopum & venerabilem Hugonem de CrudHiis Sancti Felicis Gerundensem Abbatem super jurisdietione quam idem Abbas in Canonicis fsc Clericis Ecclesie Sancti Fe!icis st'- bi competere asserebat dicto Domino Episcopo contra asserente Et super obedientia per'-canonicos & C<eticos'dicte Ecclésie fatienda vel non, dtctd Domino Episcopo vel Abbati esset questio suscitata. Tandem ~unr de votuntate &? consensu Venerabilis CapituU Gecundensis, Nos Berengarius de Pavo precentor,&: Bernardus de GodeUo~ArchtdiacohusdeStivaîn Ecclesia Gecundensi, ad deternttnandum?&di6tniendum ipsas questiones per dictos Domioum Episéopum & Abbatem etectifuerimus data noms super hoc ab'eisdemptenaria potestate:.idcirco in preseatia {predictorntn DominrEpiscopi, Abbatis, &<Capituti super, tpsisqucstionibus ttactatu & deiibera* tione) pro~tdecuit prehabitis diligenter dicimm&pfoauntiamus ut sequitur. Videucet:.quôd tdetn.abbas!a:.successotessuimdictaabbacia habeaotjucmdietioaemciviietn in Ça*

339 3i6 B~M~ ~f~, 7~<t~. Z~fy~77. ~~«< *~t** nonicis & Ctericis Ecctesie Sancti Felicis continue servientibus in eadem. Ita quod si unus Canonieorum vêt Clericorum de aliquo Canonico vel Clerico ipsius Ecclesie in causis pecuniariis conqueratur, idem Abbas & successores sui de ipsis causis possint cognoscere per se aut per atios, & cun) in rem j~tcatam transierint easdem executiom debite demandare. tn qua executione & cognitione per censuram Ecclesiasticam procedere possint si ei expédions videatur. Et de ipsis causis civilibus que inter predictos, ut predictum est, movebuntur non possint coghoscere dictus Dominus Episcopus vel ofhtiatis ejusdem, nisi per appeuationem ipse cause ad ipsum Dominum Episcopum devolvantur. Que appelationes si interponantur ab pronuntiatione ipsius Abbatis~vet delegati ejusdem in causis predictis, semper ad ipsum Dominum Episcopum, vel ad supefiorem suum prout dejurepoterit~cri oonadab" batem hàbeant interponi. Si autem aliquisa~ius Ctericus,vet taicusaut quecumque alia pecsonasecutatis'vetecctesiastica alia, à predictis Canonicis, vel Clericis de ipsis Canonicis vel Clericis dicte Ecdesiae Sancti Felicis, vel'de aliquo eorundem per quemcumque modtim cooqueri voluerit, etiam super civilibus causis nullo modo ipse Abbas vel successores sui de ipsis causis cogndscece possint imo Dominus Episcopus vel of- Utiaiis ejusdem de.pcedictis causis cogooscant &jurisdictionem plene exerceant in eisdem. Proauntiamus etiam quod idem Alïbas & successorcs sui ci~ca ça que tangant ofhtium divinum ipsius &:cksie SanctiFb!icis, vêt prestationejm portionis eanocice vêt ocoameota-.aut. libros ipsius Ecclesie Sancti Fett* cis pbssmt Canonicos & Ctericos ipsius Ecclesie continue sef" vientes competiece & pec censuram Ecclesiasticam ratione pré' dictorum contra eosdem procedere & peoa peccuniaria eos ratione si fifèdictorum ëxpedierit mu!ctare, & inter ipsos si expédient de predictis- judiciaiiter cognoscere. ïtem procuhtiamus quod de nulfa eat!ts<t CMtaihaIt possit idem Abbas cognoseere ) ettam si pro!ea)jciviiitcc agehti, née de aliquô ~dehcto vel crimina etiam m'nimo, àhquém predictoeunr<~atnonicorum velctmicorum'ipmus Ecc!esie punire, imo cognit!o predictamcnesusaeum crinamahum~&.puhitio predicmtum de~

340 ~m~< ~t t < 3i? lictorum & criminum per dictes Canonicos vel CIericosipsius Ecetesiecommissorum ad dictum Dominum Episcopum vel offitialem pertineant, & pro predictis plene jurisdictionem exerceant in eisdem. Verumptamen si ratione alicujus criminis per aliquem Canonicum vel Clericum ipsius Ecclesie continue servientem comiss!, aliquis Canonicus vel Clericus ipsius Ecclesie coram dicto Abbate de ipso Canonico vel Clerico querimoniam exponeret que ad rei restitutionem tenderet ut puta quia furto facto uni de predictis per aliquem ex eisdem, ihe cui furtum factum sit, petat rem sibi furto substractam restttui, possit ideni Abbas & successores sui super hoc & similibu.s cognoscere. Ita quod tantum super rei restitutione faciendaprocedere possit, non autem pro ipsis criminibus vel delictis, etiam si agendo ad rei restitutionem probata fuerint coram eo, possit idem Abbas & successores sm ipsi criminoso Canonico vel Clerico ipsius Ecclesie continue servienti aliquam penam etiam pecuniariam imponere, imo punitio ipsorum delictorum & criminum in omnem eventum dicto Episcopo vel ejus ofitiali pertineat, etiam si sit pena non corporalis, sed peccuniaria imponenda. Item pronuntiamus quod dicti Canonici & Clerici dicte Ecctesie Sancti Felicis continue servientes canonicam obedientiam & reverentiam facinnt & facere teneantur tam Domino Episcopo quam Abbati predicto. Et Nos GuUIeImus Gerundensis Episcopus & Hugo de Crudiliis Abbas, predicti ac etiam Gerundense Capitulum moresotitocongregatum recognoscentes dedisse & concesisse plenariam potestatem venerabilibus Berengario de Pavo precentori, & Bernardo de Godello Archidiacono de Silva predictis super determinandis & definiendis questionibus supradictis, predicta omnia & singula laudamus firrnamus & approhamus~ Mandantes de predictis fieri publicum instrumen. tum per Notarium infrascriptum, Quod ego subscriptus Notarius feci, XVI Katendasjutii, Anno Domini, M.CCC.XVm, presentibus testibus especiatiter ad hoc vocatis, Berengario Gasperti Cierico Gerundensi, & Berengario de Petraria Cierico comoranti Gerunde. Ego Guillelmus Episcopus Gerundensis subscribo. Ego Hugo de CrugiUis Abbas predictus subs-

341 3i3 ~!S«Sagrada Trat. Z~~ZT fr!hf< ttc~t ~ff~narar!t)a f)f Pacr* nt'f~'fntnf nrfd!ft!<<! bd ~t cribo. Ego Beren~arius de Pavo precentor predictus ad determinanduni & difiniendum ipsas questioncs per predictos Do- `; minum Episcopum & Abbatem, de voluntate & consensu venerabilis Capituli Gerundensis electus qui presentem pro- ;j nuntiationem una cum venerabili Berengario de Godello Archidiacono, supradicto ~ci, subscribo. Ego Bernardus de Go- 1 de!!o Archidiaconus de Silva predictus ad detenninandum & j ;I ditiniendum ipsas questiones per predictos Dominum Episcopum, & Abbatem, de voluntate & consensu venerabihs Capituti Gerundensis electus, qui presentem pronunciationem una cum venerabili Berengario de Pavo precentore predicto fcci, subscribo. F Eg~<o Petrus Capmany publicus predicti Domini Gerun" densis Episcopi Notarius qui predictis interfui de mandato predictorum v~nerabuium,bereogariidepavoprecentons,& Bernardi degodello Archidiaconi de Silva, ac etiam de man- t datodtctoruru Domini Episcopi,Abbatis,&Cap!tu!i)hoc instrumcntum per Alphabetum divisum in presentem pub!t< i t cam fbrmtm soibi, ~c!, subscripsi & clausi cum suprascrip- ) to in XXX, linea ubi dicitur, <S' singula. XXVHL Instrumentum continens quod Abbas Monasterii VaH!s bone I! & conventus ejusdem faciebant procuratorem suum ad componendum cum Domino Episcopo de decima de Fraxino. '~1" Noverint universi quod nos Frater Jacobus Dei gratia Abbas Monasterii vattis de Bona, Frater Jacobus Boeti Prior,,J Frater Joannes Raimundi Subprior, Frater Petrus Berengarii Sacrtsta, Frater Guittelmus.Marchesii Cettarius minor, Fraj ter Petrus de Trulariis, Frater Joannes Coffredi, Frater Jacobus Molini Cantor, Frater Raimundus Fuytot Reffectorarius, Frater Guillelmus Rochera, Frater Arna!dusdeRivo Torto, Frater Joannes Juyols, Frater Guillelmus Arnaldi, Frater Bernardus de Alayraco. Omnes congregati in camera =

342 ~~CM. 319 e <t~ tot!~ tfay~tf! rt~~ùrt* JQ~ f~t/j.~f dicti Domini Abbatts ubi talia tractari debent, & solent, gratis & ex certa scientia nomine nostro propio & totius nostri conventus facimus, creamus, constituimus & ordinamus verum certum ac indubitatum procuratorem nostrum & dieti conventus sindicum economum seu actorem fratr<tn Guillelmum de Mossano Cellararium majorem dicti Monasierii, presentem & gratis presentem procurationem recipientem, ad componendum paciscendum, & transigendum cum Reverendo Domino Episcopo Gerundensi & quibuscumque a!)!s jus contra nos & Monasterium acconventumantedtctum habentibus seu habere debenttbus de omnibus questionibus, petitionibus, & demandis, que contra nos & monasterium seu conventum antedictum fieri seu moveri possent quibuscumque causis, rationibus, in & super illa tertia parte decime quam nos & monasterium seu conventum antedictum recipimus & recipere debemus & consuevimus in parochia de Fraxino, &' de Baucigiis. Et super etiam altera tercia part.; Décime antedicte quam pro nobis & dicto monasterio & convcntu ante dicto, tenct in feudum Raimundus de Furchis domicehus. Et inde bona dicti nostri monastcrii & conventus ante dirti obiigandum, que nos de presenti obligamus in manu & posse Notarii pubtici infrascripti nomine omnium iitorunr! quorum interest aut interesse potest stipulanti & recipienti. Et quamcumque compositionem seu transactioncm dictus procurator noster fecerit ittam & itias nunc ut tune, & tune ut nunc laudamus approbamus ratificamus & confirmamus, ac si per nos personaliter esset factum. Dantes&concedentes eidem procuratori nostro super predictis omnibus & singulis, & ab eis dependentibus seu emergentibus modis quibuslibet p!enam licentiam & tiberam potestatem & generalem administrat'oncm ac spetiate mandatum. Et que initia hujus cause postulant & requirant. Et finaliter ad omnia alia ~ciendum que nos faccre possemus si in predictis adessemus. Ratum & nrmum perpetuo abituri quidquid per dictum procuratorem nostrum actum, factum, gestum in quoquo modo transactum fuerit in predictis. Et circa predicta & nullo tempore revocabimus sub ipotheca & obiigatione bonorum dicti monaste-

343 320 ~<t9<ï <y< 7~ JM~fM. n.1" rit & conventus presentium & futurorun), & sub omn! renunciat'one juris cuatibet notida pariter & cautela Actum est hoc, Vf, Katendas Madii Anno Domini MiUessimo, CCC,XX tertio. Sig~num Fratris Jacobi Abbatis predicti, Fratris Jacobi Boeti Prions Fratris Joannis Raimundi Suprioris, Fratris Petri Berengarii Sacriste, Fratris Guillelmi Marchesii Celerarii minoris, Fratris Petri de TrutarUs~FratnsJoan' nis Gofredi, & Fratris Jacobi Molini Cantoris, Fratris Rai. rnundi Fuytol Re~ctoran~ Fratris Guillelmi Rochera, Fratris Arnaldi de Ribo Torto, Fratris Joannis Juyols, Fratris Guillelmi Arnaidi, & Fratris Bernardi de Alayraco predictorum qui hec omnia laudamus & firmamus. Signa Boneti Marched Litttosenensis Diocesis. Raimundi Spayolli Sancti Petri D~sctar Narbonensit Diocesis. Et Arnaldi de Falgrassio Civitatis de Agenne testium. Et mei Petri Bayelli scriptoris publicicuoq'~o Uberi, omnia qui predicta scripsi, clausi & subsignavi, & emendavj io XXII linea de & hoc Stg~num feci. XXIX. ïodutgeatise coneessx benefactoribus operis EcctesiB Gerundensis. Ex ~'ca. ~«~M Ecc/M~ /~M~. Inst. Reg. ab ad 26. «?. i32~ Petrus de Urrea gratia Dei Gerund. Episcopus dilectis in Christo universis Ecclesiarum rectoribus nostrae diocesis salutetn in Domino. Universitati vestrœ notum facimus per presentes quod iaduige~tiae & remissiones infrascriptœ sunt per nos coneessae benefactoribus opern venerabilis Ecetestae Gerundensis. Primo nos Gerundensis Episcopus praedictus in nostris titteris specialiter dicto operi concessimus omnibus vere poeaitentibus & confesis qui de bonis suis operi dictée Ecclesix, eleemosinas transmisserint quadraginta dies & illis qui in propria persona ibi laboraverint vel aliis quibuscunque tno* dis eidem operi consilium auxilium vct favoremdederint, ac

344 ~fttatof~m. 32i t.-< -t. o-- ~t!-j! etiam illis qui eleemôsinas cohgregavennt & negotia dieu operis diligenter procuraverint quadraginta dies in eisdem nostris litteris relaxamus. Item, concessimus ipsis nostris litteris quod raptum & aua male adquisita nisi sciatur quibus debeat neri restitutio, ipsi operi conferatur, infractores festivitatum & dierum dominicorum dum tamen non redieriot ad hoc, offensores parentum & matrum suarum manuum injectores, vemaha & mortatia peccata oblita, jejunia & pœnitct)tia$ pec impotentiam vel obligationcm noo factas per confratriam ipsius EcctestS absolvuntur. Item Sacerdotibus & Ctedcis nfgotium ipsius operis tam indtjt!~entus & aûm verbo & exemplo expedientibus cum etïectu quidquid dimisserunt in horis divinis per oniv~nem v~t impotentiam aut inhrmitatem remissimus gratiose ac'ipsos omnes suprad!etos in omnibus missis & oratiombus congruis temporibus m nostra civitate & d!ocesi celebrandis, ahts bonis openbus, seiticet vtgihts & jejunus quae in ipsa civitate fuerint & fiant de cetero adjuvante Domino volumus esse parndpes, & consortes: Concedentes eisdem ittam retributtonem quam nos in tpsm omnibus habere audetnus&speratnus:signihcantes vobis nihuominus, quod in antiquiis ipsius Ecctesi~ Scripturis reponitur prout ij litteris domini Petri predecessoris nostrt conhnetmf, quod continuatum vtdtntus, quod non)en Christi & beam Mariae Virg!nis & Matris ejus fuit primo in Ispania in ipsa Gérunden. si Ecclesia adoratum quod sint atiquse retiquia: ibi predosae: scilicet de loco nativitatis Christi, presepis; de ligno crucis domini & capillis & de pane ccn~ ipsius ac tunica, & etiatn de lacte 8c caphtis.genitricis ipsius & camissia, & de spongia cruore Domini aspersa, & etiam tnuttas & immense atiae re- Hqu~ in ipsa Ectesia honorince conservantur. Pr~terea s<gnt< ficamus vobis quod dominus praedecesor noster prsedictus una cum.venerabili Capitutp Gerundense quatuor presbiteros noviter instituerunt qui celebrent perpétue pro benefactoribus pmedictae Eccies}~ Gerundensts prout h<min ipsis nostris indutgenttk litteris ipsi operi concesis latius ptenius continc* tur. Vbtutnus igitur ac vpms sub p<:ena excomunicationis dis. tricte precipieodo tnandatnusquateoustaatenpcf ouatio~io- < wi~ <~ ~M. Ss

345 322 JE'~Sa ~M~, Trat. M~TZ ~A.' i* t., ~t- ~Jt sius operis requisid fueritis beo~ne recipiath eosdem ad que" rendum & couig~ndum cieemostnas à Christi Meiibus & ad procurandum Saoctuariutn ipsarum reliquiarum prout sunt hactenus assueti. Et indulgentias & re!!qu!as pc~dictas presenti Cartelo nostro sigho munito summarie contentas commiso voms poputo exponatis quantuncutnque ad vos accesserint pro praedtctm prout haec & omn!a ia nostris orig!nal!bus litteris vobis tnjungtmus expresse. Datum Gefuadae XIIi Kalend. Marti; aono Domini M.CCC.XXV. XXX. (MHcium ConceptionM Béats Mar!ae Virginia. Ex Codice E~c/~<c Gerundensis. w AdVesp. ~~p~. Conceptio gtofiosae. de ~p. PM~. ~~<p Maf~. Ct~M~M.. Dominus possedit me ab inicio viafutn suarum antequam quidquam faceret à princtpio, & ab eterno ordinata sum, & ex antiquis antequam terra fieret, nondum craot abissi & ego jam concepta eram.?. Filius Dei patris fundans eam in sua conceptione gratiam Virgini contulit singutarem. Et ipsam ab originati macula preservavit. Mariam sui genitricem sub!'m!or! sanctificactonis genere redemit.?. Et ipsam. Gloria. Hym. Ave Maris SteUa. Conceptio est hodie. Cujus. AÏ~H~M~. Tota pulcra es arnica mea & macula non est in te. Sicut!i)!um inter spinas sic arnica mea intcr titias. Viderunt eam Mia: Sioo & regiox!audaverunteam. AUeluya. Et triumphatur.

346 ~< 323. o~c. Deus qntbeatab Marie Virginis conceptionem angelico pronuntioparentibus predixisti pmsta tamttie tue presentibus ipsius pressidiis ubique munir! cujus sacre conceptioots sotemnitate letatur & debita laude veneratur. Postea Ht comm. de S. Andrea. Postea de Sancto Daimatio. Postea de adventu. Complet. Lect. Quando appendebat fundamenta terrae cum eo eram cuncta componens & ddectabar per singutos dies tudens cotam eo otnnt tempok tudens h ofbe terrarum), & dekt)~ meae esse cum filiis hominum. Ant. Corde & animo. Capit. & Orat. ut.in Vesperis. Ad nunc dimitis. Ant. Cum jucunditate. Invitat. Verbum Patris matrem preservans à labe peccati. Veaite adoremm. Psalm. Venite. Himn. Quem terra. In primo noct. Ant. Benedicta tu in mulieribo per quam Evse maledictio est soluta & benedictio omnibus condonata. Psalm. Domine Domine noster. Ant. Sicut mirha electa; & aromatizans balsamum Mariam Virgo semper suavem diffudit odorem. Cceti enarrant. Ant. Ante thorum hujus Virginis de sua semper inocentia dulcisona resonemus cantica. Psalm. Dommt est terra. Specie tua. Lecc. ï. Principium quo satus mundo processit mihi considerare volenti occurrit hodierna solemnitas, t qu~ de conceptione beat!sstnms Matris Dei Marix multis m locis recolitur. Elucidantibus d!vtne gratta: misteria mercedem do< riosam repromitens Patns sapientia attestatur qui elucidant me vitam xternam habebunt. y. De Beatissima Vlrgine Sacrosancta legit Ecctesia. Qui elucidant me. Lecc. ï!. Nec magni ponderis est omne quod dignitati aut bonori humana laude decertur, si Oteritis U!iM hmigoibm

347 384~ ~T~.Z~~T?. i~4.. comparatur. Tantorum namque bonorum consummatto que per ipsam domini matrem toti creatutae pervenerunt. 9'. Filius Dei Patris Ôcc. Lect. Ut. Videtur omnem humapam admonère tnehtem pietatis affectu exordium suum considerare quam subtime,' quam divinum, quam inef&bite fuerit.?. ïnmunem sentper fuisse Mariam ab omni originali & actuali cutpa, saoctatnque & immacutatam deffinivit Ecclesia Catholica in unum legitiïne congregata. Numquam Virginem subjacuisse peccato est consonum fidei, sacraescripturae & ration!, ~f. Deffinivit. Gloria. ~/7A~ L_ Ant. 6pecie tua quatn co!ïeupivitdom!ntmiotendemana opere numquam infecta pecati. Ps. Eructavit. Ant. Adjuvavit Matrem Deus in Conceptionis diluculo cum gratia prevcniente culpa semper caruit. Ps. Deus noster. Ant. Sicut letantium Virgo Bc-at!s!ima sunt fidelium animi qui tuam sanctam celebrant Conceptionem. Ps. Fundamenta. Adjuvavit. Lect. IV. Née mirum: fandamentum siquidem & verum sacrariumcivitatis&habitacuu summi boniineaponebatur.?. De mundissima Matre mundissimus natus est Filius in cœla Patrem habens inmoriatetn~ sternum, in terra Matrem omni corruptione carentem. In cœto qualis est Pater talis Fi- Mus,n terra qualis est Mater talis est secundum carnem Filius Filius m cceto cum Patre est inmensus, & in terra cum Matre est inmacuiatus. 9'. în cceto qualis. Lect. V. Et mansio lucis xternae & corporalis, que corporaliter inhabitaret ille incorporeus & iucircunscriptus & creans simul & v!vificans omnia Spiritus operatur. 9:. Ab omni peccato originali Dei Matrem fuisse constat immunem per quam matedietio Evae Matris est soluta, & omnibus à Domino condonata. Nullis quando nata est delictis subjacutt, oec originale peccatum in utero sanctificata. B'. Per quam. Lect. VI. B?ata igitur Virgo jam vere Mater Dei futura, s!cut eum qui 'super'omnia est incomprens!bihs vërum erat ho-!?<)??& iue<tabiti modo de s~a snbstantia Virgo paritura, ac

348 ~~<'M. 32~!«! ~ < < ii per hoc!n dign!tatem t!hus transsitura!ta non absurde credt potest primordia Conceptionis ejus tantat dignitatis subtimitatc persignata ut humanarum Conceptio mentium ea plane penetrarenonvateret. Et ideo ejusdem Conceptionis diesfestivis laudibus à cunctis tidelibus mérite celebratur. Sacrariunt Spiritus Sancti Virgo Beatissima in suz. Conceptionis exordio non est destituta gratia & à servitute omnis peccati fuit!iberuma. ha fieri oportebat Mattem quœ Filium Dei erat ~pantura.etàservitute.gtorta&c. A~o~. Antiph. Gaude Maria Virgo quae cootritura caput diaboli, i!t! pér du!pam nunquam subjecta fuisti. Ps. Cantate. Ant- Spe- ] ciosa facta est Regiua cœ!orum cujus dignitas puritatem supe rat Angelorum. Ps. Dominus regnav!t. Ant. Post partum Virgo Inviolata & semper immacutata fuisti, Virgo Sanctissima~ Ps. Cantate. Eteg!t. Lect.VtI. ïnitium SanqtiEvangcUi secundum Matheum; Liber generationis Jesu-Christi, Hometta~ Quod si quis eam p~ritai originis peccato non omnimode expertem fuisse pronun. tiat cum iham ex legali conjugio maris & faerninx verissime conceptam constet. H'. Auctor mortis diabolus ab exordio genusvitiavitbumanum,sed aurumfù!gëns Mperiturintuto, &ex pungente spina putcré rubens orhur rosa. Ex radice viciata sine vicie prodiit io virga lesse Maria. Et ex pungente. Lect. VIII. Ita non absurde credi potest primordia Conceptionis ejus tantse digoitatis solemnitate presignata.?. Ad suntmum puritatis Maria pervenit out!a contagmne inquinata f peccati: sed fuit aboriginali & actuali inmunis. P~risstma namque fuit, quae neque originale incurrit ie vel veniale. 9?. Sed fuit. peccatum, morta-' Lect. IX. Ego à Cathptica' & universalis Ecclesiz veritate nulla ratione volo discedere tnagniiicentiam tamen operattooum virtutis divinae laudo: de ipsa quippe n)u!t:s ssccutis ante Spititu Sancto afnacua) dixisse ortum ejus fsaiam constat:

349 336 <t<~ ~M<ht < J~M~, Jt T A Z~TM. < EgrecHetur vtrga de radtce Jesse, & requiescet super Mtn Sp!- ritus Domini. Hxc itaque virga que nuern ex se protullit Horem nullo dissentiente Maria Vh'go fuit, & nos qui de radice etus ascead!t Dominus fuit super & in quem omnis plenitudo dlvlnitatis esentialiter requievit.?. Nullo virtutum genere Maria vaccavit cui ptemtudtnem gratta nuncius Domini asseruit interesse. to malevolam animam non intrat sapientia nec hab'tat in corpore subdito peccatis. y. Anima Virginis & caro auam habitaculum fecit sibi sapientia Dei Patris ab omo! ma- Ittia 8c inmunditia purissima fuit. ~f. ln malevolam. Gloria. Et iteratur. ~e~fm. Anna parens fecundatur: Joachim pater îetatuf & Ange. lus destinatur: Maria protes vocatur: ab zterno est prenunttata: Mater Dei ordinata: semper stans Immaculata, Virgo femanens intacta cujus flos inter spinas non gustavit Dei minas, Virgo regia ruinas toue dando medicinas confectas à filio. Quo frui promissimus perpetuo, qui fuit non in utferosubdîto peccatis. Te Deum taudamus, Laudes. Ant. Conceptio Virginis Marie digna est omoi laude quam fundavit Attissimus redimens subumiori saoctincationts genere. Ps. Dominus. = Conceptio est hodie Sanctae Mariae Virginis &c. Ps. Jubilate. == Regali ex progenie Maria orta refulget, primo sanctis patribus c~etitus repromissa. Ps. Deus Deus meus. == Corde & animo Christo canamus gloriam, laudantes in Conceptione Virginis niagnalia divinae gratiae. Ps. Benedicite. Çum jucunditate Conceptionem Beatse Marix solemniter ceiebremus, ut ipsa pro nobis intercedat ad Dominum Jesum.Christum. = Cetera ex communi. Benedistas. Qua: est ista que ascendit aicut aurora consurgens pulcra

350 ~ÂM~M. 327 ut Luna, electa ut Sol, terribitis sicut Castrorum acies ordinata. Sutrexerunt Hiii <jus & beatissimam prxdicaveruot. flâ ~M~M~M. t Prosa. Tota pulcra est Virgo sacrata, numquam labe aliqua est maculata. Plena gratia fuit concepta, à patre mundissima est generata. Gratia inmititur in!o instanti, quo anima inducitur à préservante. Sic e! conceditur à celebran.. te. Ecclesia spiramine Spiritus Sancti. Angelis est punor Sancta Maria. Creaturis purior atque in patria. Deo est propinquior omnibus pia. Cunctisque sublirnior alta in curia. Detur tsta die populi devotio. Detque ipsa pie gloriam pro prxtnio. r. Qu!e Christum portavit~pohens privilegio. Qui coneipi numquam vatuit io corpore peccatis subdito. Gloria sit Deo. Amen. ~1 ~<c~. :~ j Quam decora & inmaculata & suavis es 6 pulcherrima mulierum, ortus cohctumus & fons signatus, ostende mihi faciem tuatn, sonet vox tua in auribus meis, vox enim tua du!. cis alloquens fldelibus: qui elucidant me vitam sternam habebunt alleluja. Et triumphatur. XXX. 'S~~< pro ~/C~<t~O~ C~HC~MH~ ~Mf<P ~«~<* ~~M~ MGcrMn<<.jE~c~. Hoc est exemplum bene & fideliter Gerund~ die mense & anno infrascriptis per me Notarium infrascriptum sump- ;t tum à quodam pumico instrumento in papiro exarato manu publici Notarii clauso & subsignato, non yiciato, non cancellato nec in aliqua ejus parte suspecto sed omni prorsus vitio & suspitione carente thenoris presentis. = Noverint universi quod die Martis decima quinta Kalendas Madii intitula- J ta anno Domini miuessimo tercentessieno trigessimo que erat

351 328 ~p<t8<t ~M~a', 7~. f<m7k.f~t.j- r..<.tt.<< continuata ad diem martis post festum Pa~ch~!n qua ex aotiqna& approbata consuetudine generale (f. Concilium) annis singulis in Gerundensi Ecclesia celebratur in presentia mei Notarii & testium iotrascriptorum ad hoc specialiter vo- catorum, Reverendus in Christo Pater Dominus Gasto Dei gratia Episcopus & Venerabile Capitulum Ecdesiae Geruodensis couvocati more solito & congregati in Episcopali Palatio Gerundensi: Considérantes quod in Ca~thedrat' Ecclesia Gerundensi quae es caput totius Diocesis Gerund. sub invoca- Hone Beatae, & gtoriom Virginis Marine est fundata, & quod v servitores ejusdem Eccicsiae ad festivandum & sotemnizanduna de dicta Virgine gloriosa praecipue debeant esse vigiles & attenh utpote qui ejus servitio suot specialiter dedicati Coasideraotes~tMM quod in honorem& laudem ejusdem Sacfat Virginis gtonose qux ontat laude dignissima existit de ejus Nativitafte, Auuntiatione, PurMcattone & Assumptione sotetnma festa celebrantur ia Ecclesia supradicta nuha facta fest!vitate de ejus Conceptione seu SaacttHcattone q)i!b toututa" tur sexta Idus Decembris & instante & specialiter requirente venerabili.arnaldo de Monte Rotundo Canonico & Pfaeposito mensis Decembris in eadem Ecciesïa de hoc specialem devp-' Uonem habente qui hoc pluries in capitulo exposuit, & dixit, d!gnum reputaverunt atque justum de dicta Conceptione seu SanctiHcatione festivari in Ecctesia suprad'icta ut festivarum laudum multiplicationem de ipsa Virgine gtonosa, per & ejus variis notabi!ibus prerrogativis & gratiis variis temporibus cetebracam ia Ecdesia dtcta eidem EcdeHae possit adscribi pro' festi~um iuud: & astitit Regiua à destris tuis in vestitu deau-?: rato circundata varietate. Et ut per hoc servitores ejusdem majus meritum coosequantur, populi 'devotio augeatur & in.. citativum & salubre exemplum aliis tribuatur idcirco bac pia intentione & devotione moti gratis ar ex certa scientia, 8c habito diligenti colloquio 8t tractatu ad. honorem & reverentiam ipsius Virginis gtorios.c statuerunt per se & successores ).' suos quod semper de cetero fiat featum signorum mediano-.1 tum in dicta Ecclesia Gerundensi per iiias de choro majori die :{ pkedtcme Conceptionis seu. Saot~cationis ipsius Vij-gioM que

352 ~N~M. 329 }nt~u!atur sexta Idus Decembris, )ecembris. ouo quo temcore tempore Pra'nos!tus Prepositus ofe. prepositurae mensis Decembris facit servitium ejusdem Prepositu. ra?. Et quod ipse Prepositus semper de cetero teneatur duplicare canonicam portionem omnibus de Capitulo quam alias jam reciperent illa die, & hoc idem aliis de familia Canonicse fuit & in similibus femivitatibus est fieri consuetum encrantes in hoc dictam Preposituram ad reverentiam BeaMe Ma* riae & festivitatis Conception!? suz voluerunt tamen quod dictum festum fieret sine damno & prejuditio Sacristas secunda: in luminibus. Sicque Praspositus predictus ministret lumina in ipso festo ut in talibus est neri consuetum, & residuum tpsorum iuminum sibi remaneat sine contradictione alicujus. Promitentes per se & successores suos prxdicta semper ratta & firma habere & observare, & non contrafacere alicua ra. tione ad quae omnia dictus Arnaidus de Monte Rotundo & Prepositus dicme Prepositurae gratis & ex certa scientia consedsit, & ea Hrmavit, attendere & complere promissit per se & suos successores in dicta Prepositura in posse subscripti No' tarii tamquam publicae persoux nomine omnium quorum in. teresse possit stipulantis. Fuit tamen primo protextatus dictus Arnaldus, quod non intendit nec astringit se vel successores uos in dicta Prepositura quod Petrus de Spodiola Ayguadesrius dictae sedis vel ejus successores in Beneficio Ayguwderia: recipiant in dicta dupticatione portionis nisi secundum quod unus de i)tis de familia dictae Canonicz recipiunt in eadem. Et ad hoc consenserunt Dominus Episcopus & Capitulum supradicti Qux fuerunt acta & à Domino Episcopo & Capitu. îo supradictis & à dicto Arnaldo de Monte Rotundo Preposito jam dicto firmata & laudata die & ahno prefixis presen. tibus testibus Berengario de Bacho & Bernardo de Rivoclaro Ctericis Sedis & Berengario de Peralta Cierico Sancti Danielis Gerundens. Egto Sebastianus Junama Presbiter Apostolica ac admodum Illustris & Reverendissimi Domini Gerundensis Episcopi auctoritatibus Notarius publicus, ejusque Episcopalem Sefibaniam Regens preinsertum instrumentum ab ejus originali tona inter V` -t'ti Scripturas riwllv YY1VH`rf~V publicas & autenticas dicta: -r.j% YtI ~71Y EpiscopaMs ~ZJ~ Tt

353 ~30 Sagrada, ~«~ f-'l- ~«~ftfv!<:tfnt! Mt')!ter sumost. SUOScnnst. & Scribanhe reconditoexistenti Metttersun!psi,subscnpst, & subs'gnavi vigore mandati mihi facti per D. D. PautumPapt Compulsorem ApostoUcum die vigesima tertia mensis Octobris mittessimo quingentessimo nonagessimo primo. Concordia inter Episcopum & Capitulum Gerundense & Juratos ejusdem Civitatis pro barra & pro in)post:one piscium. Ex Ecc/ Gerund. lib. D~ C~/x«~, /o/. 249 retro. Noverint universi quod cum inter Reverendum in Christo Patrem & dominum Domnum Enecum Detgratia Episcopum. Gerundensem & Venerabile Capitulum Ecctps<œ Sedts~erundx ex una parte, & Venerabilem Franciscum de Terradis, Ludovicum Strudi, Bernardum Rivoti & Raimundum Provincialis Petrum Ferrarii & Berthotomeutn Benedtcti Ju.. ratos Civitatis Gerunda: hujus anni qui incepit in Januario M CCC.LXV ex altera essent quesuones, contradictiones & controverse super ec, scilicet, quia Jurait Civitatis Gerun-. de pretextu concessionis & ordinationis domini R:gis impossuerunt barram videlicet de certa quantitate exsolvenda per itinerantes cum animalibus & animai de cava~atura & carricotranscuntes per CivitatemGerund~exsotyendapro~reparatione & opere nmenium veterum Civitatis Gerundae Cum Dominus Episcopus & dictum Venerabile Capitulum assererent ipsam barram & ejus exactionem esse perjudit'aten) Ecclesiae & libertati Ecdesia: & non posse nec debere imponi in prxjuditium libertatis ecciesiasticc & Eccl~six & hominum cjus, & ideo debere toui & levari, dictis Juratis è contrario. dicentibus & asserentibus ipsam barram esse i mpossitam ex ordinatione Regis rationabiliter & juste, & pro reparationc minium veterum dictse Civitatis Gerundae, quae reparattocst necessaria & utitis Eectesiae & dictis dominis Episcopo & Capituto & Clerico & hominibus eorum & toti terra:, & concernere tuicionem respublict & totius hujus.terrœ: Essetque inter dkta~ partes ouestio & controversia super tmpossittone

354 /~K~<w. r- -< J~ ~ t- quam Jurati Civitatis Gerunde imposuerunt in piscibus vendendis in dicta Civitate, cujus impossitionis emolumenta convertuntur & converti debent h) reparationem dictorum n)bnium veterum pro eo quia dicti Dominus Episcopus & Capi. tulum asserebant ipsam impossitionem non posse nec debere itnponi cum sattim indirecte clerici & personae ecdesiae solvcre compellantur ln ea, quia licet exso!vantur per Utos quorum sunt pisces, tam~n quia pisces venduntur propterea cariores & majori foro quam tierent nisi esset dicta impositio Et quia propterea debebant tolli & levari dictis Juratis contra asserentibus & dicentibus ipsam impositionem esse rationabitem & ex causa justa icapossitam, ut pote reparat'one dictarum maenium veterum in qua omnia ejus emolumenta convertebantur SE convertenda sunt quorum reparatio concernit nedum laicos immo & clericos & tuitionem Ecefesis & totiu~ reipubt:me Civitatis, bayut'ae & Vicarie Geruodas, & totius hu< jus terrx Et quia nullus in ea exolvebat clericus ve! persona ecctesiasttca, sed solum arribatore.s, seu illi qui faciebant vendi dictos pisces: Et quia dicti pisces non vendebantur clericis vel a):h ad majus forum pro dicta impossitione Et cum pro pr~dtctis dominus Episcopus praedtetus procesus fecisset centra dictos Juratos ut sub pœna excomunicationis tolierent & facerentcessared!ctasimposi[iones:et ipsi jurati propterea appellassent à processibus dicti Episcopi ad Dominum Archiepiscopum.& ejus Ecclesiam Terraconensem, & super hoc ducta: essent ac ducerentur lites inter dictas partes, & facti essent utrique diversi sumptus & expenssb~ voientes damna & expensas cvitare eo potissime quia tota haec terra est in maximis tributat'onibus & turbationibus possita propter guerras, destructiones& alias turbationes Ideo dictus Reverendus Dominus Episcopus & Venerabile Capitulum Ecctesiae Sedis Gerundae convocati ad sonum cimbali ut n)or's est in sala nova Episcopalis Palatii Sedis Gerundae & ibidem capitulantes & ca< pitulum facientes ex una parte & dicti venerabiles Jurati ex altera ad amicabilem transationem & pacem super prxm'ss's convenerunt & concordarunt justa modum & formam contentos ia capitulis infrascriptis. 33i

355 332 B~«~f~, ~'< ~M~ Capitula Mj~* barra ~wn~ Primerament dergues religiosos intrant 6 ixent quia vu-!!e sien ôdeunt se vulle sien per si ô per les besties que m~naren posat que les besties no sien tursôque sien turs no paguen barra ans sien franchs de aquella. Es entes empero de aquetts clergues qui visquen dericatmeat. Item que tot hom de qualque conditio sie qui meta en la Ciutat de Gerona de les rendes ô drcst dei bisbe, capitol, prélats, clergues, religiosos, b singulars de aqueus sie franch de barra entrant <~ixent per si è per les besties que menaran. Mossen to bisbe è son honrat c~phot attenents que la im" posicio det peix se converteix en utilitat comuna, so es, en reparacio dets murs velts de Gerona qui son en tuscio è defensio tambe de clergues corn de techs, è per altres justes rahons donen gratiosamente relexen de grat è non per forsa a~s honrats Jurais è à la Ciutat de Gerona tot dret a ett ô à les persones eeclesiastiques pertanyent en è per la dita!mpositio tro at die de vuy pagada. Item los dits bisbe è capitol attenents la dita utilitat comuna è nccessitat de la Ciutat en la quai per guerres et altres traballs é tribulacions es vuy posada è altres per justes rahons.norguen gratiosament è non per forsa c sens empero prejudi. ci de la iomunitat libertat è franquesa de la iglesia è persones ectes!astiques que la dita imposicio det peix sic cuulda levada è pagada per la forma é manera que vuy se pague daci à V anys primer vments: E si durant aquest temps la obra havie cumpliment à conexcnda dehun clergue è de hum lech elegits per los dicts bisbe et Jurats, que cessas la dicta imposicio quant à la obra det mur vell à la quai dita impositio es assignada, la quai concesio ô don gracios no puixe esser tret à consecuencia en temps sdevenidor ne sie fet prejudici en aiguna manera al dret de cascuna part ne à atguna de aquelles ans passat )o dit temps cascuna de les dits parts romaguen è sien en.tur franquesa è libertat aixi corn debans eren ans que la di" ta imposicio se posas.

356 j I'~ fi r I! ~p~<?~ 333. <. Item, que tots processos e anantamem~ets per cascuoa de les parts per raho de les dits barra è impcsido cessen. Item, que semblant imposicio ô per semmant manera que es dd peix no sia per res posada tres puixe posar eo lo pan~ vin, carn, è altres coses s<no aix~com vuy es: Et s< ho ère, que sie fêta restitucio a!s dicts dergues è persones ec!es!astiques è que per asi no sic ne puixe eesefi!&t prqjudid à libertats, E!mmunitats ecies!astiqucs, ~e a~ dret de cascuna de lesdita parts tacitament 6 expressa. Item, que la crida ~eta de non pagar la taula dels homens de la igleya ste rellovada ô ste dec~a~ada que per aquella quat se vulla sie, non entenen quels dits homens non paguen les tat!es que pagar deiven ô han acostuma~ de pagar a! dit bisbe é âiatgteyadegcrooa.. hem,quekaotarmésc<?ivaos <assen testttaooièsienab* solts et processes revocatsfëtscoat)'aëtt$renuqcienaapeha* J. cions è aftres J protestes è raquestes per ells fets é fêtes. 1 Item, que si atguns duptes apparien en los présents capitols 1 6 algun de aquells que puixen esser interpretats è declarats aytantes vegades com ops sera per un cterga;etbg!t pei tnôsseà bisbe à son vicari è per uo.!cch ete~t per los hoorats Jurats 1 de la Ciutat è aqueues enterpretacions 6 dedaractons se haguen per cascuna de les parts à observar aixi <!otnsi eren specificats de present eo!os présenter capitob." 31 Qua: capi.tu)a & omma (intenta in eis dtcme partes~ sci' j licet Dommus Eptscopus & Capitutum ex una parte & dieu Jurati ex attera Ormarunt, jurarunt, taudarunt approbatuat & fimari & va!ere & observar! voluerunt sicut m dictis cap~ ) tutis continetur, & petierunt de predictis fieri & sibi tradi publicum iostrumentum seu-publica instrumenta unufn videli!- cet J vêt p!ura & tot.quot j& quodeos petierint, & habere :vo- Juermt per nje nocanun) in~ascriptao) &pkedicta~rmarunt & taudaruntdtcta: partes in manu & posse mei notarii subscripti tanquam pubtica' perseaa: nomioe omnium quorum in' terest & 'nteredt & potest &, poterit interesse stjpulantis & j pacisceotis. ) :r ~Qu~e fueruat acta & per. dictas partes nrmata& laudata

357 334 EjMS«~F~~ < z~ttjfy -)~ ji) v~r ~T-L [. -! in civitate Gerundx die XXI. Novembris hora c!rca tert!am auao d Nativitate Domini M.CCC.LXV presentibus & vocatis me Haimuado de Bru~neria notario subscr'fto testibus, sci-!ic<t~vt!nerabihjacobo de Noneito & GuiUetmoDomenge Jur!sperit!s Genmdae. Dictt venerabiles jurati UrnMverunt & taud tt'um praedkta dictis die & anno prsescnttbus testibus Gui-!)cimo do Be!)o loco, GuiHetmo Braye & Vitale Manerii commorant'buïgerunds s<t<v0 quod dkn venerabiles Ludovicus Strucit & Bcrnardu~ Ribot firmarunt & taudarunt praedicm die XXf!I Novembris aono pned!cto presentibus testibus Bartho(on~o Torn & Petro Torroni conmorantibus Gerundae. E~o Raimundus de Brugueria notarius publicus substitutus auccarhate r~ia Jaspcrfo de Campotongo & Francisco Sancti M<rtin! publicis Gerundz notants qu!prctn!ss!suna <!<'tnr testïbus ut superius IcgitHF vûeatus & requ)situsiotedut hoc scribi ~ci & ciausi. XXXL Ordinatio quod quh!bet de Capitulo ub!cutnque prosequatur negotium ccctesiae hàbeat canonicam portionem. Cum anno Domini M.CC.C.'XL." pr'mo die VH." mensis Januarii fuisset mandatum ex parte Domini Regis per Ve< oepabitem Bercngarium d&' Monte Bùvioo Vicarinm Domini Regis GerundeReverendo in Christo'Patri Domino Arnatdo de Gratia Gerundensi Episcopo Quod inefa Ut. dies exissft terram Domini, Régis ideo dictus Dominus Episcopus & Ve.. nerabile Gapituium Gerundense in votta Sancti Johannis ecclt!sie Gerundensist110re solito congrej~ati. Attcndentes quod facta & ne~otia ccctesie per ipsum Dominum solum, non pos" sent fieri imo ea haberet ~cum canonieis & personis de Capituto tractare & etiam ordinare. Et quod ipsi tanonici & persone de Capitulo ipsum Dominum Episcopum habent se" qui & vocati habent ad eum venire pro predictis. cum per eum fuerint requisiti.nec ipsi qui membra sunt bene sine capite. ad utititatem eeciesie esse possunt. Nec ipse qui çaput

358 .~K~< est etiam sine membris cum ipse Dom!nUs Episeopas e~s ~ocare voluerit & eos secum habere pro predictis, considerantes omnibus supradictis dicti Dominus Episcopus & Capitu. lum concorditer ordinarunt. Quod quilibet de Capitulo ubicumque sint infra diocestm Gëruûdensem habeant & pcrc!- p:ant intègre canonicas portiones, & etiam extra diocesim ej~~tentcs, negonum ecdeste propter quod dictum. mandatum ipsi Domino Epfscopo factum est, prosequendo ac si in ecclesia résidèrent. Et similiter venerabites Dominus Abbas sancti Felicis, Datmatius de Monte sacrista t & Bernardus de Camonibus canonici sftnctt FeUcis tecipian't portionem canonicam quam recipere debent, in ecclesia sancti Fcticis Gerunde sicut récipient portionem canonicam in ecclesia Gec~odcnsi.Si autemcontiogeret.quod Dominus Episcopus canonici & personc de Capitulo haberent exife terram Domini Régis ) tune ubicumque essent sive intrà sive extra diocesim recipiant dictam canonicam portionem. Salvo semper quod si redditus prepositurarum pcc Dominum Regcm occuparentur, semper super ipsa occupatione ad servitium facicndum ratio haberetur. Et predicia dicti Dominus Episcopus & Capitulum ordinarunt ex causa predicta. Et- etiam hodie que est dies Martiis,VtM,diesJanuarii anni predicti cum tabis & voce preconia ac ex parte Domini Regis à pace & tregua ipse Dominus Episcopus publiée extitit ejectus & etiam nuntiaijms. Que fuerunt acta & ordinata, Vt." idus Januarii auno predicto in presencia Reverendi Domini Episcopi Arna!di Episcopi Gerundensis, & honorabitium Berengarii de Crudiiiis precentoris, Vitalis de Blanis Abbatis ecclesie sancti Felicis Gerunde & Bernardi de Crudiliis Archidiaconi Bisuidu' nensis in ccctes~a supradicta. Jasperti Fotcrandi sacriste secundi. Et Anthdnii de Galiana, Guillelmi de Monte Catheno. Guillelmi de Turrilis. Dalmatii de Monte. Gui))e)mi de sancto Vincentio. Francisti de Fortiano & Hugatius de Crudiiiis, canonicorum dicte ecclesie. Et Bernardis de Albis. Bernardi de Camonibus. Jacobi Ferrarii. Reymundi Alberti. Petri de Ripa. Jacobi Alberti. Arnaldi de Lacu presbiterorum de Capituto Gecundeasi, qui on~nes interfuerint predictis omnibus,

359 33$ ~M~ ~<t< ~f. ~<7/: ~<t ~n<\fhnf~ tt~tttm~ot ~wmt~ft ~f~~i.h ~t t~.t.~ OL j de quorum votuntate ~rcca omnia fucrunt acta & etiam ordinata, anno 8: Kaicndario ut superius conth~tuf in volta predicta Moeti Jobadnïs in ecclesia Gerundensi.. xxx n. ïastrumentum quod homines de corpore ecclesie sedis & olettm!!ae ejusdem non solvunt aliquid pro coronatione Regiae. Noverint universi quod die Mercurii circa hora tertiatn intitulata decima octava mensis Decembris anno à Nativitate Domini MiHessitno, ccc. octuagesimo primo in manu notarh & testium infraseriptoruru presentia constitutus persona!i< ter aute presentiam venerabitiutn ac circunspectorum virorum Dominorum Michaelis de sancto Johane licentiati in utroque Vicarii in spiritualibus & Petro Vilana licenciati in decretis Officialis Reverendi Domini B~rtrandi divina miseratione Episcopi Gerundensis videlicet in hospicio dicto VenerabHh OfnciaMs & in camera paramenti ejusdem. Venerabilis GuiHelmus de GueUo domiceltus Domesticus Regius, Commissarius Dominum per Regem specialiter Deputatus, ad faciendum ipsius Domini Regis nomine peticiones seu demandas universi~ ecctesiasticis personis universitatibus civitatum villarum &!ocorum Regatium Pfincipatus Cathalonie, c'tra tamen rivum~ Luppricati sistentibus in subsidium expensarum peripsum Dominum Regem factarum ratione coronationis Illustrissime Domine Sibilie Regiae Aragouum dicti Domini Régis consortis per idem facte. Attendens ut dixit ipse Venerabilis Guillelmus de GueUo se vigore dicte sue commissionis petitionem & executionem fecisse contra dictum Reverendum Dominum Epis"' copum, & homines suos in ccrta pecunie quantitate inde per dictum commissarium taxata eo quia dictus Episcopus recusavit & totaliter renuit aliquid dare seu concedere dicto Domino Regi in auxilium dictarum expensarum, per ipsum Dominum Regem sustentarum ratione dicte coronationis. Atteadens etiam ut dixit quod dictus Revefeodus Episcopus coram

360 <~A~w. 337 < n- -< Jt~<~ t~-t' ipso cotnm!ssar!0 de jure suo & ecctesie sue docuit, videlicet ipsum Dominum Episcopum seu ecclesiam suam aut homines ipsius in toto aut in parte non debere aliquid dare seu coo' cedere dicto Domino Regi quacumque de causa seu necessi. tate cum ab omnibus questtio demanda, peytis, servitiis ac atiis exactionibus Regits quibuscumque, idem Episcopus & ecclesia ac homioes ipsorum sint exetupti & totauter inmuoes. Idcirco attentispretnissh&atus.coram ipso Domino Comissario propositis & ahegatm pro parte dicti Reverendi Dotnini Episcopi. Attendens ipse Cotn'ssarius quod si dictam executionem per ipsum inceptam amptin; promqueretur seu coatinuaret, St nisi jam inceptam ad statum debitum & pri- Baum reduceret esset de directo cootra privilegia iibertates & immuaitates ecclesiasticas venire, & ab eisdem deviare quod emct sibi &: aiiis inde tatia attemptaotibus grande ipsorum corporis & anime pericutum. Ob quod convenit & promisit inde dictunt Dominum Episcopum & eccksiam suam Cathedratem & Abbatem sancti Feticis Gerunde tam io generali quam in particutari seu quemcumque alium de corpore dicte ecctesiae CathedraUs & e!entosinarun) iitius. Castra Vi!)as ipsa' rum seu homioes ta degentes ipsis Castris, ViUis & earumdem territoriis ac ahos quoscumque homines infra Vicariant & diocesim Gerundeosem ubilibet poputatos eorumdetp & Ct~usUbet eorum dicta de causa videlicet ratione dicte coronationis Domine Regine in aliquo non molestare seu gravare, nec ahquam ab inde ipsi Domino Bpiscopo aut aticui predictorum questioneca, peticionem facere aut demandam de jure aut de facto aut alia occasione pretacta imo ipsos Revereadum Donoinum Episcopum, ecclesiam suam Cathedralem predictam & alios etiam quoscumque predictos tam in KcnetaM quam in particutari quocumque nomine censeantur in quantum in eo fuit reddidit quitios & immunes, ad aliquid dandum & contribueodum dicto Domino Regi occasione pmdicte corooationis & etiam promisit restituere & toroare omnia capta ac pignorata premissa occasione. De quibus omnibus & singulis ita gestis pfenomioati Vicarius &ôfnciatis pecïemot & requimvemat M08 & utrique MMorum SeK tot ~t~~ v~ tf~ ~r- quot ~M.JfZ~ W

361 338 E~«Sagrada, Z~Tf. vohtennt Se pecierint seu voluerit oc pecmrn puoncum a: pubtica instrumentum & instrumenta per me notarium infrascriptum. Que fuerunt acta Gerunde die loco hora & anno pre.dictis presentibus me notarié infrascripto, & presentibus etiam venerabilibus & discretis viris Berengario de Podio canonico & inhrmario Moaasteni sancte Marie de Uliano, Petro Solani presbitero bene~dato in dicta ecclesia Gerundensi, & Berna rdo Ma!~rc jurisperito Gerundensi, pro testibus àd premissa vocatis specialiter & rogatis. Sigtnutn mei Antici de Pinu auctoritate illtistrisiimi Domini Regis Aragonum notarii publici per totam terram & dorninationem ejusdem. Qui premissis omnibus & singulis una cum prenominatis testibus presens rogatus & requisitus interfui, & hec scribi feci & cbusi, cum locis rasis in Hnca xiv ubi dieitur ubilibet. XXXII 1. Eugenius Episcopus servus servorum Dei. Di!ectd ~tio Atchidiacono Xative in ecclesia Valentina. Satutem & apostolicam benedictionem. Romanus Pontifex quem ecclesiarum omnium regimini divina pretulit miseratio ad iita prout sue solicitudinis officium requirit dexteram sue protectionis atendit per que ecclesie ipse presertim Cathedrales ac in eis divinit obsequiis mancipate persone ab illicitis valeant oneribus libe. rari. Sane pro parte Venerabilis fratris nostri Bernardi Epis" copi ac dilectorum filiorum Capituli ecclesie Gerundensis aobis nuper exhibita continebat quod cum olim jurati & consilium civitatis Gerunde ecclesiasticam libertatem propriis & inconsulis passionibus opprimere~ née non persooasecdesiasticas sue servituti submittere rarisque scandalis & periculis implicare cupientes, inter cetera quod quevis persone ecelesiastice cujuscumque status gradus ordinis religionis aut conditionis existerent pro quatibet libra carnium tres denano~ & pro quatibet summata vini etiam tres sotidos, & quatuor denarios, & pro quintale frumenti in farina octo denarios monete Barchinoncnsis contra antiquam eorum consuetudioem

362 ~<~<w. 339 solverent & ad impositiones seu exactiones hujusmodi ext. gen.!as collectores deputassent nec etiam permitterent eosdem Capitulum quecumque de proventibus suorum benenciorum ecclesiasticorum in civitate ipsa intrare nisi prius sotutis exactionibus antedictis multaque generalia & particularia in Gerundensis pro tempore existentis Episcopi ab eorumdem Capituli & ccctes!ast!ce libertatis pr~udicium & gravamen statuissent & ordinassent, dilectus filius bone memorie Johannes titu!o sancti S!xt! sancte Rotnane ecdeste presbiter Cardinalis ejusdem eccles:e tunc admiotstratoris, à sede apostolica deputati in spiritualibus Vicarius generalis & Capituluin prefatï sue immunitati consulére ac eorumdem juratorum consilii insotentie occurrere cupientes; & propterea ad sonum campane solito more in domo thesauraria ecclesie Gerundensis commun!ter nuncupata collegialiter congregati ac Capitulum facientes, omnes & s!ngutos statutoram & ordinationum predictorum patratores penas in provincialibus constitutionibus contra turbatores libertatum & privilegium ecclesie predicte inflictas incidisse dec!araruot, statuentes nichilominus, quod omnes ipsi sic declarati perpetuo ac eis in premissis adhérentes & consent!entes tune designati ipsorumque tam per masculinas quam per femeninas lineas descendentes usque ad secundam generattonetn inclusive ad quevis beneficia officia honores dignitates canonicatus & prebendas seu prelaturas in dicta & atus dicte civitatis ecclesiis obtinenda inhabiles existerent collationes quoque sive presentationes aut dispositiones alie de illis per quascumque personas ecclesiasticas vel seculares cujuscumque status gradus vel conditionis seu ordinis existerent scienter vel ignoranter talibus personis quomodolibet facte nullius cssent roboris vel momenti adjungentes insuper quod nullus ex declaratis aut filiis scu/ post!ris predictis usque ad secundam generationem inclusive aliquod feudum quod ad ipsam ecclesiam Gerundensem in particu'art vel comuni directe aliqualiter pertineret uttatenus t.ncre aut posstdere posset prout in instrumento publico desuper confecto dicitur ptenius cont~neri. Quare pro parte i,sotum Episcopi & CapituU nobis fuit humiiitc)' suppucatum ut sta-

363 340 E~<t~f<t~,I~«f.Z.Œ tuto & ordtnattont ac adjecttont desuper contacte MStrumento hujusmodi pro eotum subsisteotta tirmiort coorrmationis robur adjicere de ben!gn!tate apostolica dignaremur. apostotice Nos igitur quibus incumbit ecc!es!as & personas ecclesiasticas in suis protegere tibertatibus ac earum occurrere d~pcod!'< de prom!ss!s certam nottoam non habentes hujusmodi suppi!- cationibus inclinati discretioni tue per apostolica scripta mandamus quatenus si premissa veritate suftu!ta reppereris tu dectarationem&statutumac adjectionem per eosdcmvicarium & Capitulum ut prem)tt!tur facta quoad iuos qui statuta & ordinationes adversus libertatem hujusmodi disposuefunt ac eorum HUos auctoritate nostra rat'hces pariter & approbes ac suppleas omnes defectus siqui forsan mtervenerint in eisdem. Datum Bononie anno Incarnationis Domtnice MiUesimo quadrijïeotesimo trices!mo sexto decimo septimo katendas Septembris Pontificatus aostn Ximo Sexto. XXXIV. <nstru!nentum donationis ad beneptacttuno Reverendi Episcopi & Capituli facme Gordiano & conteatui fratrum Minorum. Ïtï NOM)Nt DOMtNf. Noverint uo!~ers!, quod Nos Beroardus miseratione divina Episcopus & Capitulum ecclesie Gerundensis in domo Thesauraria ejusdem ecclesie ad sonum seu trinum tactum citnbati de mandato nostri dicti Episcopi convocati& congregati, ut est mor!s in qua stquidemcoogregacione una cum jam dtcto Domino Eptscopo interfuimus nos Jordanus de Avinione in decretis ticenciatus Archidiachoaus de Rogac!onibus Franciscus Vitetta Abbas sancti Felicis, Galcerandus Sariera Archidtaconus BhutdunenstS decretorum Doctores, Rogerius de CartHiano, Poncius de Requesens, Da!mac!us de sancto Dionisio, Baltasar de Segurtotis, Berengartus Geraldus de Crud!tt!s, Andreas A!fbnset!o decretorum Doctor Guitietmus de Biura & Petrus Vedruna, Canon!ci, Barthotomeus Texidor, Petrus Miratïes, Joaones de Terrad)s, Bernardus primus Thesaurarius, SUvester Salom &

364 ~pmc~. 34t Anthontus Lorens ~!tfft ftf ~*9rt!~t~~ <nnt*<t~!f<'rt fatt!t«.. presbiteri de Capitulo supradtcto, Capsulantes & Capitulum generale dicte ecclesie ad diem Martis post fcstum Pasche Resurreccionis Domini proxime lapsum cum continuatione dierum secuentiorum sicut esse se antiquata & approbata consuetudine dicte predicte ecclesie Gerundensis convocatus facientes continuantes & celebrantes scientes quoniam, de resurreccione mortuorum pie cogi- 1 tantes opportet nos diem messionis extreme opetibus miseri- ] cordie prevenire. Inquit autem Apostotus que enim seminaverit homo hec & metet ergo dum tempus habemus operemur bonum, idcirco Nos Episcopus & Capitulum antedicti >.1 Gratis & ex nostri certa scientia meraque liberalitate per nos & succesores nostros ob Dei & ejus gloriosissime matris Virginis Marie, curie cekstis totiusque reverentiam & iaudem, & in honorem beau Francisci Christi nominis confessons ad nostri tamen & ipsorum succesorum nostrorum benep!acitum, Damus.concedimus assignamus & tornamus Conventui Monasterii fratrum Minorum civitatis Gerunde sub regula dicti sancti Francisci & ejusdem conventus Gordiano & fratribus nunc & in futurum existentibus Lectoriani & obitus personarum de Capituto & alia jura sive obvenciones quas & que dictus Conventus seu ejus Gordianus secundum consuetudinem ipsius Gerundensis ecclesie à nobis sive ab ipsa nostra ecclesia olim habere & accipere comueverat que omnia ab aliquo citra tempore ex quibusdam respectibus honestis hic gratia brevitatis exprimi obmissis eidem Conventui sub~ract~ fuere, ita ut amodo dictus Conventus sive ejus Gordianus L jura predicta accipiat secundum formam dicte consuete fa- :1 ciatque & subeat servicia & onera ad que secundum ipsam 1 consuetam hactenus dicta jura percipiendo astricti fuerunt. Nos enim hujusmodi instrumenti publici tenore vicem habentis epistole dicimus & mandamus Reffectonirio dicte Se- 'l' dis vel ejus Locumtenenti ac alii cuicumque ad quem distribucio jurium :j & obvencionum hujusmodi de jure vel coosuetudine pectineat quatenus de cetero secundum fbrmam dicte consuete, de obitis Lectoria juribus & obvencionibus predictis~kcto Conventui seu ejus Gordiano, respond~at auuo alio a

365 343 ~7~.Z~~ _L~-.1. "A. -1. c. nobis ulterius cxpeetato mandato. Servicia autem onera ad qu. dictus Gurdianus fratres & Conventus predicti teaentur& bénéficia que nos & antecessores nostri ab ipsis ratione hujusmodi percepcionis habere & recipere hactcnus consuevimus comemoramus ut ecce Primo enim ut singulare membrum bencn~ctorum dicte ret!gtonts in vita & h) morte simus participes ommum bonorum sp!ritua!ium!~s!us universe religionis.!tt;m ipsi Gordianus conventus & fratres te. nentur habere & tcnere nobis unum valentem mag'stru~ in sacra thejb~ia pro lectura & predicaoone se~is no'tre se. cundum quoj est consuetum saltem i)tum que;~ nos pecifrimus & h.tbert possit uuo modo. Item tenentur sepelire omnes caaomeos & pfesbiteros de dicto Capitulo & porure corpora ipmfu d.ff~octoruni à domibus eorum usque ad tumulum & copxnre. ttsm pro quolibet ddïuncto de dicto Caphuto teoen'urc<ebrare sexaginta missas isto modo: Nam dieii'a ua ntjmur, qun de ipso Capituto & sepelitur, duo fratres dicti co~vjntus celebrant duas missas pro anima illius dcf. functi & sic continue per triginta dies immediatos celebrantur totidem. Item pro quolibet deh~ncto ipsius Capituli in capite anni sui obitm tenentur facëre anniversarium pro illo detïuncto. Et tales deffunctos notare in Katendario & nominare in prima obit Dominus. t. Et i)ta die ceifbfare anniversarium. Item omnes fratres presbiteri de dicto conventu quaiibet ebdomada tenentur quiiibct unam missam celebrare. Et non presbiteri dicere ofnciutn dcffunctorum & laici cen* tesies pater noster & totidem Ave Maria. Orta'~ur igitur ip. sos Gofdianumffatres & conventum & servicia, & bencticia pretacta nobis impendant fervide & dévote eorum consciencias super his in Domino onefando: quod fuit actum, &pe<' r Reverendum Dominum Episcopum & honorabiles viros Dominos 'Capitulum jam dictos J~audatum, concessun), & nfmatum in Capitulo predicto, die Vt decima mens! Januaiti anno à Nativitate Domini nnucs~mo quadragintes'.tmo quinquagcsimo tercio, presentibus & vocatis ad hec me Petro Beguda notario publico regen'e scribanium EpMCOj'atcm Getundeosem pro jam dicto Domino Episcopo & testibus aci-

366 .4péndite.t..tfMt<H.~< g~ jf'h!~a) t~hrft ttnn*m«!a*~ ~' t- <i- licet discrète Georgio Vida) 1 pbro. bcnefrciato!n dicta sede & Bernardo Ferrando Hostalerio cive Gerunde ad hec adhibitis. & singulariter electis. Sigtnum mei prenominati Petro de Begada, notarii publici qui premissis vocatus & requisitus interfui una cum prenominatis testibus, eaque recepi, & in notam sumpsi ex qua hoc prescntem publicum instrumentum ad opus conventus & Gordiani Monasterii fratrum Minorum,prehabitis sumens fequisitus & m hanc publicam redigens formant, scribi feci & i; clausi. XXXV. Littere ÏH. & Rmi. DR!. Cesaris Cardinalis Baroaii ad Rmi. Dni. Episcopum Gerundensis misse. Al molto Ute. é Rmo. Mon Snor. Vescovo Gerundensi. Molto Hte. & Rmo SRor. Se bene con g!usto pretesto fu mutato il giorno del celebrare la festa de S. Narcisso Vescovo Gerundensc per conformarsi con il Romano Martyrologio, nondimeno pcr esserne sequito diminutione del culto del Santo, nuestro Snor si contenta che facci l'antica festa secondo il suo so!ko: no pero s: lassi farne particular memoria di esso nel giorno posto ne- Romano Martirologio, è cosi doppiamente venghi esser honorato il Santo. Altro non mi occorre che ofïerirmeg!i salutandola sempre net sig.~ Di Roma!i 24 di Giugno de i60i. D. V. S. Rma. Fratello amorevolissimo pcr servirla. Ces. Card. Baronio. XXXV!. Hymnus qui vel rec!tabatur vel canebatur m Extremaunctione ministranda. Ex M. S. Eectesiae Gerundens. Christe f~/m~~ M~M<! Patris ~c~m A«M<!M<ptnedicus M/«~ 1 Providens plebi pnecibus ~M~f Pande favorem.

367 ~44 E~t J~f~, 7~ LXXXII. En ob ~'MMO tlbi ~Mpf~MWM~ ~M~ W~W valetudo MM~ Ut plus morbo releves j~c~cm ~«c~ ~«a~~ <m. Qua p~m~< MMM~~M?~<fM Mo~ Petr; socrum /~r~h~<m<'h~m Reguli ~o/cmt p~r~m~ MMt C~~r~f. JR'f~o languenti populo ~orw, ~~rcm ~~<!M populis M/~fM, P~~n~ more solito r~~w<t ~f~mj' ~f«~ Corporum morbos animasque sana; ~M/M~MM causis a<<a~ W~/<t ~~W/fa~«<'f«<MM~~ Corpora nostra. Omn~ ~pm~m perimens fm~f, Omnis ~WM~Mt crucians ~«MM~ ~f0r PjM~ /b~mf M~~ <Mi?m~«dolentis. ~OMt Deus nostros miserere ~M Si quibus te nunc petitnus M~~ Ut ~MM CM~V ~CM~a~ M~</eM Sentiat <e~ Quo illata MM~a <<«M ~«a~t Bf«<M~<«m na~~fû <~c<~ Compotes intrent ~oc~mc~ JRc~H<ï poloram. Gloria Patri ~H~~M Et tibi compar utriusque semper Nomini ~M deitatis o/~m S.ydera clament. ~MM.

368 Otw~~G~WKt. 34~ Coosthutiones Sacri Concilii Pfov!octaUa Tarracooeosts, Gerundœ celebrati, pnes!de, Htmo. D. D. Michae!e Joaone de Taverner&RnM Episcopo Geruodecsi, Regio ConCthaMO. Nos Don JW~«~ y<ma~ T~wf~f D~, &WC~ ~p0~0/~ ~f< Episcopus Gerundensis, Regius Conciliarius ~& Ep~ce~w M nomine Pf~M P~fM~ Ï~~WCHW~ ) t Illustrissimis <tc Reve. ~w~ Fratibus ~Vo~f~ hujus PMp~c/<p Ep~o~f, omnibus < P~'M~ ~CC~<M~C~, <S~ laids quavit D~M~a~, A<MMrc ~w~s, M/«~M J9c~w. AD PBRtBTVAM ttbt JMBMOKtAM. Cum pro reformandis moribus, corrigendis excessibus, & litibus componendis juxta S. C. Trideotiai przscrtptum superiore anno in hac Gerundensi Civitate, antiquissimam ac laudabilem hujusce Provtnciz Consuetudinem insequendo. Sacrum Provinciale celebraverimus Concilium, in tpsoque vobis omnibus lllustrissimis, ac Vcnerabilibus ibidem concutren. tibus Patribus approbaotibus, & acclamantibus, Spiritu Sancto Duce, pro Ecclesiastica Disciplina restituenda, corruptisque Populi compoaend!s mont)us, varias Constitutioaes ediderimus, quae, ut legis vim obtinere, & ab omnibus quorum interest observari valeant necesse est, ut quantotius pubticentur. Parum enim profuisset salubriter leges pro omnium utititate constituere, si ipsarum communis non seque. retur notitia, simul ac observantia. Ideo tributa Nobis Sess. 43, & ult. à S. Provinciali Coneitto utendo facultate Const!tu-' tiones omnes in ipso dispositas, quamprimum potuimus, ia tucem emith curavimua: Damus igitur vobis que in Provinciali Concilio decreta sunt, quae, & praesentium malorum remedia esse confidimus, & futuri temporis cautionem fore speramus rogatues vos 1 omaes, & per viscefa CMM'tCOtdie r_ jesu-christi Domïai ob- ~r«. vjrrï~ v- yem.<m~ Xx

369 ~6 E~&<<~f4~7~. 6.t ecrantes, ut has Constitutiones, quam maximo possitis amo- M, & pietate, amptectamini, iegatis~ & sequamini. Si enim cas, uti quo par est pietatis studio suscipitis, atque debito obedienti~ Spiritu ita servatis ut iis Bastorum vestrorum vocibus excitati ad omne Christianae pietatis OtBc!um in dies, adjutrice Dei gratia progrediamint bonorum omnium larg!tor Maximus Deus, qui regeoeravh vos in spem vivam, & incorruptimtem xterne vit:e gtoriam per Jesum Christum Dominum nostrum abundarc faciet vos in omni gratia, & pietate, quibus repleti & Disciplina Ecclesiastica his nostris miseris temporibus restituta florebit & corrupti Populi motes ad veram, & perfectam Ch<'istiana: vitx rationem maximo com cordis nostri gaudio reducentur. Quod enim in sequentibus Decretis vobis proponitur observandum totum id, tum à Sanctis Canonibus, & Pontificum Romanorum Constitutionibus, tum & praecipuc à S. Tridentina Synodo, & à S. Congregatiohe ipsius Concilii Interprete statutum jam antea invenietis. Ea etenim fuit Provineialis Concitii mens novis & particularibus Sanctionibus v<m de novo non sthngefe; sed tantum quae, vel corruptela, vel dissuetudine, aut alias temporumidjuriainobservata reperiebantur, secundum Sanctorum Canonum prxscriptum iterum restituefe, atque ad debitam observaunam revocare. Quis itaque legibus ac statutis tali auctoritate iomxmt ac tanto cum studio dispositis u~tro, & sponte non se prxbebit obediturus? Quin pro eorum debita executione Jurts remedia, quibus Provincialium Conciliorum stabilitur auctoritas, debeant adiri: praemaxime cum tanti habiti fuere à nostro Serenissimo, & Potentissimo Principe pmuh'o QUINTO Hispaniarum Rege nostri Canones ut ipsos sub suo voluerit patro< ciniorecipere,&regiaprotectioae6rmare. Studeamus ergotutustriminoi).ac Veneramtes Patres, Nos omnes, qui in tam sancto ac salubri opere, Dei gratia auliliante, etaboravimus, ut Decreta ista in nostris Dtoecesibus ea, Quae debita est, religione observentur, ne tot vigitix, eu. M, & labores in ipso per~c'endo impensi frustra & in vanum videanmrsuscepti. Quod quidem Nobis, quos Domm

370 Cbw~~G<fM<t. 347 Tt~m ~Ft«<tt!tt*!ttt<t«e t«v~<*<~ Nf suz Pr~pos!tos, ac Rectore9constttuttDeu9,& probro, et: cnmini daretur in die Domini cui Laus, Potestas, & Got. ria, Amen. ~~«~~ ~MM ~«~W~~e JEp~ccpo G~M~M. S. C. Ff<M~ Prima Cbac~ ~~OM. Provincialia Concilia (Reverendissimi Patres) pro moderandis moribus, corrigendis excessibus, & controversiis componendis ce!ebrmoda esse, nedum ant:qua, verum & novissima docet Ecctesiae disciplina hoc enim salubri remedio in ipsomet Ecctesiac nascentis exordio usum fuisse Apostolumi vocatis majoribus natu, sive Presbyteris Ephesmae Provmche pro ipsis in bono Ecdesiae ret;!tn!ne in sua absentia hortandm, auctor est Sanctus Lucas. OEcumenica quoque, &Generalia ConcUia tanti bas Provinciales fecere Synodos, ut bis ipsarum celebrationem annis singulis commendarent. Praedecessores quoque nostri doctissimi illi & Sanctissimi v!ri summis ebgi:s à Sede Apostolica commendati Tarraconenses Patres tanta retigione Canonicam hanc servavere Sanctionem ut nedum à primis Eectestae S9ecu!is maxima cum laude absque ulla ferme intermissione hxc Provincialia celebraverint Conc!- lia, verum & novis, specialibusque editis legibus ant!qukm'!na!n consuetudinem firmare studuerunt. Si tantam in his celebrandis Conciliis Pra'dece$sores nostri utilitatem agnovere; quantam, & quatn magnam necessitatem in hoc celebrando difhcuibus hisce temporibus agnoscere nos oportet Nostts enim qua in perturbatione fuerit his superioribus annis Prov!ncoc nostra: status, quam funestae bet- Mtunt ~ces accensae quam turbulenti motus, quam mu!tz strages, quot pugnae in ea editse. Quid? Quot Templa vel augustissima fere diruta Delubra ret!giosissimis imagin!bu~ signm, &prnamentis referta, spoliata? Quanta demum, tum discipline, tum etiam morum corruptio ex tot Gentium exterarum consortio, quas absque dubio tanto cum impetu Do* minus de!ong!nquo, deque extremis terrx nntbus hanc in nostratn iommstt PMviociam ut à Rnstiao tandem efect!

371 343 JE~«!<M~ 2~. ~~F~n. somno, memores quam juste Populum istum in furore suo ~isitaverit Deus; continuo ad antiquam restituendam discip!inam,compooendos mores, ac extirpanda vitia, accingeremur. Aggrediamur ergo, Patres, opus magnum, ad quod perficiendum, in unum Spiritu Sancto Duce convenimus, & ut opportuna tam magnts matis adhibere possimus remedia, judicium à Domo Dei incipiamus. Mementote ergo Sacerdotalis status quam alta sit dignitas Qualis necessaria perfectio in his, qui in sottem Domini ad tam Sacrum Ministerium sunt vocati! Hoc enim est genus illud electum, regale sacerd'jtlufn, gens sancta, populus acquisitionis, cum quo!psemet Salvator attoquens ait Sancti estote,,quia ego Sanctus sum. Scd heu Proh dolorf Et quantum ab hac sanctitate deiceit sacrosancta hxc, & regalis dignitas 1 Ignorantia avaritia, luxuria stuttitoquium, contentiones acmutattones, <on)essat!ones, & his similia, Dei Domum ita deformiter invaserunt, ut jamjant his nostris miseris temporibus adimpletum videatur ittud Prophète dicentis Sacerdotes Dei contaminant Sancta & reprobant legem. Convertite nunc qua:so oculos ad corruptos soeculi mores. Ea est horum temporum conditio, ut homines mundi potius quam Dei amatores ammum solum rebus illis adjiciant, quae ad divitiarum & carnis sotiotudinem spectant, quos talibus illecebris., ac tauaci!s, quastviacutts quibusdam irretitos ita tenet perpetuus humani generis host!s, ut si universam iustremus Provinciam, omnia ad carnis occasionem esse traducta cernamus, manente solum umbratili quadam, & 6cta, non solida, & vera christianae pietatis specie. Studeamus igitur, Reverendissimi Patres, Nos, qui in excelsa' Episcopalis Dignitatis Sede collocati sumus, tantis occurrere malis, & pericums Dominus enim noster qui Deus misericordiarum, & Pater totius consolationis est; ipse, & no' bis tum ibrtitudinem, tum etiam Charitatem pkestabit, qua insurgentes, inque dies novas excrescentes vepres ab ipstm area eradicecuus. Quae ergo à Sanctis Patribus, Œcumenicis CondJiis, nostrisprovincialibus Sanctionibus Saocta Triden-

372 Cw~c de A tt G~M<f. t A.* 349 tina Synodo, ac Apostoticis Constitutionibus salubriter sunt constituta, taliter adimpleri curemus, ut non adumbratam tantum, sed solidam ittam discipiinse Christianae formam, afj flante Spiritu Sancto, Decretis nomr!s restituamus, ouam vivus sermo Dei~ & emcax in ipso nascentis Ecetesiae institue~ rat exordio. Exhibeamus propterea nos ipsos populo huic bonorum exemptum operum, ut videntes opera nostra bona, glonhcent Deum, qui est benedictus in sxcuta. Quare agite Patres! 1 Munus nostrum exp!eamu<, & quam debemus solicitudinem in hoc opere pew!clendo, quantum in Domino est, prxstetinus, ut Spiritus Dei habitet in nobis Is inquam Spiritus veritatis, quem se missurum esse promisit Dominus, qui mentibus nostris tale prseferat lumen, quo omoes muneris nostri pastoralis partes dirigamus in pettectioncm, & nnem, quem spectamus Christum Jesum, cui est gloria, & imperium in sascula ssecutorum. Amen. Constitutiones Sacri Concilii Provincialis Tarraconensis, Ge* rundae celebrati. ï. y~m CY~co~ carceribus ~<p~/«~m non ~W/adaf~. Indecorum nimis videtur, quod personae ecc!esiastic< laicorum, seu soecularium carceribus mancipentup. Quapropter statuimus, & declaramus, non licere Judicibus Ordinanis ecctesiasticis clericos privilegio fori gaudentes in hujusmodi carceribus inctudere nisi carcere satis tuto ad custodiam caruerint, vel delicta talia fuerint, ut pœna mortis juxta juris communis dispositionem venerint punienda.

373 3SO JE'~<! ~~<t, 7~ Z~JM~ IL ~~<w J~M~rM ~ef~a o~~e~m~ ~r/<w tam M~otfM ~MM f~«/«~ neque ~H M~ ~fm~mt carceribus, MC a~ ipsarum p«~~omcw pro ~MO~ df~~c <MH~ ~fo~tf~. Dtssooum quidem à Sacfia Canon!bus agnosdtur, quod Judfces Saccutares propria auctoritate clericos gaudentes pdv!!egio fori, sive sxcutares sint, sive cujnsv!s Ordims Re{;ulares in suis carceribus detrudant, & contra eos ad puoit!o< nem procédant. Ideo praecipimus, & ordinamus, quod Szcnlares Judices omatno ab ns abstineant, sub poeoa McomntttnieatMMH ipso facto tacurrenda, nec aliqua consuetudine, eham tmmsmoriabut, juvari vateant, cum per Buttam Co&n~ ac constitutionem bonae memoriae Urbani Octavi, iocipteatem jrcmmtw P~~ Utt expresse derogetur.!ïï. M~A~~Mf C~M ~'H~OM~ p~w~. Cum pêne cnhit excogitartposs!t, quod iram Dei mae;!s provoeet, moresque bonos tu pesstmos convertit, quam subditorum contra regem tegituntïtn tnachioatto, ac at!ent priacip!sacctamado, tpm Christo Domino per Apostoli vocem oos edoceote quantum oporteat chttsttanum hominem suo regi, ac tegttimo prmctpi obed!re: Ideo Ecctesia: Hispanie aotiqutssitnae inhzrente$ disctpttfm: statuimus, atque stricte prseetpimus, quod auum ctericus, vêt la!cu9 quacumque dignitate pra:fu!geat, audeat circa intfus!onem ittegitinrt! pr:nci~ pis machtttari, nec in pubhc!s, vêt privatis cottoquiia id sua<< dere: Declarantes insuper supradtctbs omnes, & przcipue parocho:, & contëmanos teneri quottescumque opportunhas, aut necessitas exeger!t, subditos,&p<bnitentesdeodetitate Mr- VMda SerenMStmo, & PoteottSHtno Domino Nostto!fttim?M

374 C~G~M. 3~t QMNTO Hispaniarum Regt, descendentjbus in sujsque regno legitimis successoribus tnooektipsis, si opus fuelit, explicando juxta ejusdem Apostoli seotentiam~quam grave, & enorme sit peccatum in its deficere, sub pœna tn cootrafacieo* tes excoounicahoois majoris Jate sentendw ipso facto incurrendae. IV. ~M~<P ~MM<P ~/M~~<'<f non CM<t~~~MMM/ Uni- ~J. Ad obviandum calliditati vcndentium ccnsua!!a ecclesjjs, beneficiis, ac a!tis pi's locis qui tradendo~ post venditionem ijtofum, pfetiun) universitatibus, seu communitatibus sxcularibus, iuteodunt, istas Sert debitrices eorundem censualium, ipsosque vendentes ab obligatione liberari & hac via ~cciesi~ beneficia & alia pia loca i)!a ementes & ementia ad firmandum concordias cum ipsis universitatibus fraudulcnter inducunt Statuimus, quod ecc!esia:, beneiida, & alia pia loca quoties censualia hujusmodi emcre proponant nullatenus bas emptiones ad dfectum perducant, nisi pmvioor'' dinarii decreto: Etpostqoam vend)tmesjuraverint,&promisserint, quod pro suis subveniendo nfcessitatibus~&non alienis, ipsa ceiisualia vendant, quodque pretia eorun) non in universitatum subventionem nec utuitatem convencnt, $r quod io casu contta&ctiopis tantundem quantum pretium censuatis, & pensiones decursae, & non sotume jn)portam,e)sdem ecclesiis, beoetïciis, &atiis piis!ods vendeotibusinpoenam exsolveot quodquidem pretium pro luitione talis censuàhs debeat app!icar' Ecclesiarum jfero prztati, & bénéficiât!, necnon locorum piorum administratores, qui sine piaefatis decreto, & promissione censualia ement, tantundem statim io poenam ecclesiis., beoebciis, ac ai!is locis piis, que pretium exbursafunt, solvece teneantur.

375 3~2 J?~S~~M~ZJKï~M: V. C?<y~ tw~ non nisi «~ coloris nec ~~a~ absque TM~ M/«~. Exteriori clericatis status honestati prospicientes, statuimus, quod c!er!ct bencheia obtinentes tam!a populis quant ad iter. faciendum vestes, licet contractiores, induant nigri, non autem alterius coloris, que cum proprise esse debeant ctencaus ordinis, omnino à laicorum vanis ornatibus, atque usibus abesse oportet & quod Sacerdotes ad Missam celebrandam, & alias ecclesiasticas functtones pefagendas, veste ta-!ar!, w~o Sutana, longa usque ad pedes, necnon pileo ctericali à sacristia usque ad attare & ab codetn usque ad sacristiatnjuxta rubricas semper utantur; sicuti, Sr quod cle. ne! in sacris ordinati in civitatibus, villis & a!i!s similibus hujus provtaoae populis continuo dictam talarem vestem gestare teneantur. VI. De ~M. Licet ad to~endas atnb}gn!tatm & controversias Junadictionales, quae inter appeitadonutn, & prioris!mtant!e ju* dices, non sine partium dispendio, cursusque justit!a: impedimento & sepe cum scandalo oriuntur, à Sacra Congregatione, causis Epkcopofum preposita saoctb metnorm Urbano Papa Octavo annuente, & de ipsius mandato vive vocis oraculo desuper hamto, caoonica, apostolica & saluberrima decreta ab omnibus, ad quos spectat, ttnposterutn observanda prodierint, & licet hujusmodi decreta apostoticae auctoritatis munimine per Breve ejusdem sancta: memoriae Urbani Papa: Octavi decima quarta Junii millesimo sexcentesimo trigesimo primo expeditum, & Venerabili Episcopo Urgellensi directum in forma specifica roborata, & confirmata extiterint NihUominus Ordinarii Dioecesani, & auii Judices

376 ~<?~c~ 3S3! f. dt Ecc!esiast!e: hujusce Tarraconensis Province de'appellationi. bus in casibus & effectibus non admittendis, adntissis De iahibitionibus pœaatibus, in causis inhibitioni non subjectis, sine delectu expeditis, & de aliis abusibus in prsjudicium Suiïraganeorutn à Metropolitana Curia ex recensitorum decre* torum neglectu seu potius contraventione & iaobservantia, multoties emetgenttbus conqueruntur: Quamobrem desiderantes, m par est, hujusmodi iogravesceott morbo sala. brem adhibere medelam, ne quis cœtero f~ccmtnatienam messem mittere nec jus alterius vulnerare pmsumat, Sacro approbante Concilio, pmcatendatum Breve feticts recordationis Urbani Papae Octavi, ut omnibus, ad quos spectat, innotescat, ab ipsisque inviolabiliter observetur, sub nuttitati!, & refectionis, damnorum sumptuum, & expensarum decreto, hoc loco ad litteram iofëreodum, transcrtbendum, & in.. corporandum fore statuimus, praecipimus, & sub inmediate sequenti tenore ordinamus. Urbanus Papa Octavus. ~M/~MfoM rei M~o~~ Nuper pro parte Venerabilis Fratris Episcopi Urgellensis Nobis expositum fuit quod à Venerab~ibus Fratribus Nostris Sacne Romane Eccleslz Cardinalibus negotns Eptscoporunt prapositis emanarunt, super diversis con< troversifs inter Metropotitanos, & Suffraganeos infrascnpta Decreta. Quod Venerabiles Metropolitani, Archiep!scopi, Primates, aut Patriacchx m Suffraganeorum subditos non judicent, nisi in casibus à jure expressis. Item, nec alii supefiofes etiam Nuntii, vel Legati de Latere specificam facultatem majorem non habentes, causas in Curiis Ordinariorum vel aliorum inferiorum non habentes, causas in Curiis Ordinariorum, vel aliorum inferiorum Judicum peudentes ad se advocent, nisi per viam tegitimae appellationis ad ipsorum Tribunalia deferantur tuncque appellantes ab inferiorum jurisdictionibus, quoad a!ias causas eximere non possint. Apellationes numquam fecipiantur, nisi per publica documenta, quae reatiter extubeantur, prius coostiterit appeuationecn à sententia ditfinitiva, vel habente vim dithnitivae, aut à gravamine, quod pet diffinitivam sententiam reparari non possit in casibus à jure M~~ non «VM prohibitis ~t~~«*m*m<~ kpwb pec <<tmtt«mm~ iegitimam Mt~M~*M petsonam, my & iatfa debita M<. ««~ ~ZJ~. Yy

377 ~4 B~<! ~f~, 7)-< Z<t'MT~ stempora, fuisse interpositam, ac prosequutam. Nec dum eau. se coram infenoribus judicibus pendent ante diffinitivam sententiam, vei vim difnnithas habentem de gravamine illato Superiores cognoscere valeant licet citra prxjudidum cursus causarnm se id facere contestentur, nec ad hune dïcctum iiceat eis inhibere, aut simpueiter mandare, ut ipsis copia processus transmittatur, etiam expensis appellantis. fnhibitiones pose appcttationem ) sicut pt'9eti)htitur, receptam i)on conee" dantur nisi cum tnscnpuonc tenoris sentent~, aut decreti d~hinitivi, aut vim dtfhnitivt habentis, vel damnum diffinitivun) irreparabile continentis: alias inhibitiones, & processus, & inde sequuta qua:cumque, sint ipsojure nulia, eisque irnpune non parère liceat. bi appellans asserat sententiee, aut ~p* ellationis exemplum culpa judicis, à quo, vel actuarii haber! non posse non ideo recipienda erit appeuauo, aut aliqua inhibitio conc'.denda, sed eis tantum, ad quos pertinet, injungi poterit, ut soluta condigna mercede actorum cxtmplum auctenticum appellanti intra brevem aliquem competentem terminum tradatur. Caveat tamen Judex, à quo ne si vere appellatum fuerit in casu appeiïabm, interim aliquid in prae)udicium appellantis attentent, & si per actum publicum, aut per testium depositiones constiterit, acta denegari appeltanti, tum mandatum tradendi acta possit Judex appellationes adjicere nec interim a!iquid novi contra appettantem attentetur. Ab exequutione Decretorum Sacri Concilii Tridentini, aut visitationis Apostoticae, appeuationes à Metropolitanis non recipiantur, nec si Episcopi virtute ejusdem Sacri concilii procedunt, ut sedis Apostolicte delegati in causis, quae sub eorum jurisdictione Ordinaria non compraehetmtuntur Salva tamen in hoc casu Legatorum, Nuntiorum Apostolicorum auctoritate.!n causis vero visitationis Ordinariorum, aut cot rectionis morum quo ad ehectum divolutivum tantum admittantur nisi de ~ravamine per diffinitivam irreparabiu a~atur, vel etiam visitator citata parte, & habita causx cognitione judiciatiter procedit: tunc enim appellationi!ocus erit, etiam quo ad effectum suspensivum cum à gravamine, quod per diffinitivam reparari nequit ut indebttae car-

378 CiMM~~G~MM. 3M _a!s.. cerationis, ve! tortura?, aut excommunicationis etiam corn. mioata: appellatur, non, nisi visis actibus, ex quibus evidenter appareat de gravamine appettatio admitatur aut )nhibitio, vel provisio atiqua concedatur. Causa appellationis pea. dente, appellans in eodem, quo reperitur carcere permanebit, quoad Judex ad quem appellatum est visis, 8r causa cognita aliter decceverit & tuncm à Judicis, ad quem dccre* to vim difanittvae habente fuerit appeuatum, nthii mandare, aut pro sui decreti attentare exequuttone poterit, donec pec Judicem superiorem attud fuerit ordinatum. Acta or)~!natta processuum prime instante ad Judicem appellatiotiis Notarius mittere non cogatur, msi probabilis atiqua tatsttat): eau- M, 8c suspicio incidat que judtctahter ob~iciatur & tuac terminata causa, mittenda sunt ad Ordinarium, ut in suo Atchivio conserventur. Censura ecctesiasttca in appellantem pro. lata retaxari, aut nulla declarari per Judicem appellationi: non possit, nisi auditis partibus, & causa cognita; tuncque si constttern eam justam esse, ad Judicem qui excommuqmavit, appettaos remittendus est, ut ab ipso juxta Sacres Ça* aones benehctum absotuttonis, si humiliter petierit, debitam. que emendationem prestiterit, obtineat; si vero injustame~se clare appareat, Superior absolutionem impendat, si dubitetur, honestiusest, ut ad excommunicatorem intra brevem aliquem competentem terminum eidem praehgendum absolvendus remittatur; Hcet etiam Superior hoc casu id ipsum per se pracstare jure possit. Absolutio ad cauteiam, non nisi parte citata, & visis actis, cum dubitatur de nullitate excomthunicationis ab homine pfotata', vel à jure, si occurrat dubium facti, vêt probabile dubium juris concedenda erit, tuncque ad tempus breve cum reincidentia, & pkmtita per excom. municatum cautione de standojuri, & parendo tnandatis Ec. cksme tantum Et si juxta fbrmatn a jure praescriptam appa~ rebit aliquem ob manifestam ohensam excomtnumcatum fuisse, debitam etiam satts&ctiooetn pczstare 8e si ob contumatiam manifestam, expensas pariter sadsfacere, & cavete de judicio sisti coram excommuoicatore tenobitur pri<mquam ad cauteiam absolvatur. A «eatentia etiam diœattiv*

379 3~6 Espalfa ~~<?<t, 7~«~ Z~~M?, contra verum contumacem prolata appeltatto non recipiatur, nec inhibitio, aut ama quœvis provisio, quandiu appellaris ia hujusmodi vera contumacia prxstitcrit, concedatur. Sacra Congrcgatio CardinaMum negotiis Episcoporum & Regularium pra'posita censuit petitas litteras in forma Brevis: Si Sanctissimus Dominus Noster annuat exped!endas. Romae die Undecima Maii anni millesimi sexcentesimi trigesimi primi. Cum autem sicut eadem cxpositio subjungebat, dictus Episcopus decreta prx!nserta ut exactius observentur, Aposto- Hcx Nostrx conhftnatic'nis robore communiri summopere desideret Nos ilium speciatibus favoribus, & gratus prosequi volentes & à quibusvis excommuntcadonibus suspensionis, & interdicti) aiitsque Ecc!es!astidscensuris,sententtis,&pae. nis à jure, vel ab homine quavis occasione, vel causa latis, si quibus quomodohbet innodatus existit, ad d!ectun) praeseo- <!um duntaxat consequendum, harum serie absolventes, & absoluturn fore censentes, supplicationibus illius nomine nobis super hoc humiliter porrectis, inclinati de eorunden Cardinalium Concilio, Decreta praeinserta Apostolica auctoritate praesentium approbamus, & confirmamus, illisque inviolabilis Apostolicas firmitatis robur adjicimus, ac omnes, & singulos, tam juris, quam facti defectus, siqui desuper quomodolihet intervenerint, supplemus decernentes illa nec non praeseotes litteras valida, firma, & efficacia existere, A fore, ac ab omnibus, ad quos spectat, & pro tempore specrab~t, inviota" bihter observari,sicque per quoscumque Judices, Ordinarios, & Delegatos; euam causatum Palatii Apostolici Auditores judicari, & inane, si quid secus super iis à quoquant quavis auctoritate scienter, vel ignoranter contigerit, attentare, non obstantibus constitutionibus, & ordinationibus Apos* tolicis, cxterisque contrafiis quibuscumque. Datum Romae apud Sanctam Mariam Majorem sub annulo Piscatoris, die décima quartajanii anni millesimi sexceatesimi trigesitni pnmi, PonH6catu$ Nostri anno octavo.

380 CiMcWo de G~oM. 3~7 NOTA. <~<MM Cbw~OMM. Praeinsertum in hac Constitutione Breve ApostoHcum Saoctae memoriae Urbani Papx VIH. Urgellensi Episcopo directum, fuit à S. R. Rmo. Auditorio canonizatum in lite inter Illustrissimos Episcopos Suttraganeos Tarraconen. Provincix cum tt!ustriss!mo Metropotitano Archiepiscopo Tar* raconen. tribus conformibus sententiis Rotalibus latis diebusgju!:ii6?3,smaih674 & 28 JunH 1675, in quibus injuoctum fuit Illustrissimo Metropolitano Tarraconen. ne de cxtero auderet inhibitiones concedere, vel expedire, nisi servata forma dicti Brevis faeticis recordationis Urbani Papae VIII. Prxviis duabus Decisionibus latis 19 Jun!! i672, coram Emerix & 6 Aprilis 1674coram Faya,qu!e sunt Decisiones 139 & 430, partis 18 recentiorum tom. i & 2. in quarum sententiarum executionem expeditas fuere tittcrae Executoriales Apostoticae die 28 Junn 1675, notificatx postea, instantibus ïttustrissimis Episcopis Su<traganeis Tarraconen. Provinc!ae mhstrissimo & Reverendissimo Fr. D. Joanal Emmanueli de Espinosa Tarraconen. Archiepiscopo & Metropolitano die 1 Octobris i675. VIL Sontentia F.M<MH<Mt~W~ contra usurpantes ~M ~CC/~M- ~M ~~«/~ annis ~M~W. Licet usurpantes bona, census, jura, jurisdictiones, & alia emolumenta ecdesiarum bene~ciorum, & a)!orum p!o-' rum locorum per Sacrum Concilium Tridentinum sessione vigesima secunda de reformatione, capite undecimo, & per Bu- Uam Coenae capite decimo septimo excommunicentur; & si clerici sint, benesciis priventur ipso facto, & ad alia inhabiles ef&ciantur; nihilominus cum scelera hujusmodi comnuttao-

381 3S3 C~«~M~«, r~ ~7T. t~t' tur tfpqttcnt~r M~iffft emh)!nr<t<6 rtt.n<trr..«t fréquente fdcirco statuimus, & ordinamus, quod pre< citata jura diebus seufesds ordtnan!: locorum bene vlsls, singulis annis in Cathedralibus Ecdestis inter Missarum solemnia publicentur: Et Ordinarii curent detinquenies ad declarationem ceasurafmn, & poenarum exeqmtt'ooem procedere. vm. C~fM ~C~MM ~~Mf~NM. Sacrum Concilium Tridentinum Sessione vigesima tert!~ de reformatione, capite decimo octavo, erectiooetn Seminariorum in EcctesHs Cathedra)!bus, Metropolitanis, & aitis. majoribus, juxta fbrmam ibidem przscdptam, omnibus Pnelatis provide injunxit, & quia in aliqua, vêt aliquibus hujus Proviocîae Dioeeesibus adhue non est erectum, & in atiis forsan regu!~ per idem Concilium prescriptx non observantur: Ideo statuimus, & ordinamus, quoi Episcopi curent in suis Ecdesiis, ubi erecta non sint, statim erigi, & ubi jam constitute sunt, easdem regulas ad unguem observari. PMecipit queque Sacrum Concilium Tridentinum!bidem, quod si M atiqua Provincia Ecdesia: tanta paupertate laborent, ut Seminarium in aliquibus erig! non possit, Synodus Provincialis cum duo" bus antiquioribus SuSTaganets, in Ecclesia Metropolitana, vêt in alia Provinciae Ecclesia commodiori unum, aut ptura Seminaria, prout opportunumjudicavit, ex fructibus duarum, aut plurium Ecetesiarutn, tn quibus singulis Seminarium institui non potest, curet erigenda. Ideo volumus, quod nomine & vice Concilii Provincialis m hoc casu Metropolitanus, vel ejus Vicarius, & duo antiquiores Sufïfaganei hanc Seminariorum erectionem exequantur. Quod si in aliqua, vêt aliquibus Diœcesibus pmd'cta omnia non fuefint ad ehectum perducta, causas inehectuationb Metropolitano, aut Episcopo antiquiori ititratrimestfere~rre teneantur, cujus judicio committctuc eas approbare, vêt feprobare,aecnoqcoqtua!aces,&feaiteotes compeuefe ad unpieaaentum.

382 <~wme de G~M~ 3~ tx. Conferentia Moralis y~c/< Cum litterarum studia, à Sanctis Patribus ardenttssitne commendata, Presbiteri omnes, praesertim Paroch!,& Confessarii diligenter colere sint obstncti ne in tenebris ambutent, qui à Deo lux mundi vocati sunt, ut corarn omnibus hominibus eorum luceat disciplina: Igitur ad conservandarn, immo & ad augendam ta Parochis, & Confessoribus, coetcr!sque Presbyteris Theotogiie MoraHs pentian), Sanctorum Patrum insequeodo vestigia, Sacrotumque Conciliorum!nha'rendo Decretts: Statuimus, quod omnes Parochi, & Coni~ssarii in loco, & diebus Ordinariorum arbitrio designandis ad interes sendum casuum consc!entise conferentiis, sub pœnis, pro ut ipsis Ofd!nar!is p!acuent inh'gendis~ compdtantur Clerici ver0) aliique SacerdotesSxcutares, ut in ipsis conf~rentiis intersiut,hortentuf, & moneantur: tn quibus ut de Rubricis Brevari!, & de Missae ca:femooii$ disseratur, speciales indici dies debebunt. X. Super MM O~O~O~M privatoruoi. Oratoria in domibus privatis existentia expedit ab Ordinariis locorum saepe visitari, & eorum examinari privilegia, cum alia tantum, infirmitate durante, & fere omnia (solemnioribus.diebus exceptis) pro unica Missa ante meridiem celebranda, ut pro faontia consanguinea, commensali, cun! famulis oecessanis,acin ejus prseseotia dun)taxat,oecproattisad effectum implendi preceptum audiendi Missam soleant indutgen:ideo statuimus,quod0rd!nafil super iisinvtgiienf, & attendant ne indecenter, sed cum debitis paramentis, & oraameotm Sactificium Missae cetebrctur, nec saoi in lecto jacentes per fcaestfettam, vel alias Missam audire queant: At<tare vero portatile Regularibus nuua~ûus permittatur, &

383 ~60 ~~a<! ~<t~,?~ ~Jf77. _J~ 1_ A_.It. adversus transgressores tocorum Ofdinari!~ taaquarn Sedis Apostoiic Delegati ad poeoas prxscriptas p~r Tridentinum, & juxta Decretum Sanctissimt Domini nostti Papae Clementis Uajecimi, datum Rome, decima qumta Djeembris, niillesitno sept!ngentesimo tertio, juris ordhtc servato procédant: Quottes vero pro hujusmodi Oratoriis habt:ndis, indulta noviter itnpetrentur, aon, nisi praecedente visitatione, achcend~ OrdmarU, exequutioni mandentur. t Sequitur D~MM ~f~m~ DOM~ 2Vo~~ P< C%MMjf~ ~<<<'c~ de ~r<f~w M 0~or</f privatis. Q~oniam Sancta saocte tractanda sunt, ac prxsertim tfe'- Ctenduni incruenti Sacrificii Misterium quod omni Religionis cultu, & veneratione perageadum est; Propterea super observandis, & evitandis io ce<ebrat!one Missarum in SacrosancHs Œcumentos Conciliis, ac pneserdm Tridcntino sub capite ua!co, sessione vigesima secunda inter ca:tera statutum est, ut tantum SacriHcium solummodo in Ecclesiis aut Oratoriis D!v!po tantum cultui dicatis, cetebraretur, pnecipiendo Episcopis, & locorum Ordinariis ne privatis ta domibus, atque omnino extra Ecclesiam, peragi paterentur Ac subinde Sacra Coogregatio Eminentissimorum, & Reverendissimorum Sancte Romaose Ecetesiae Cardinalium ipsius Conci)!t Tridentini exequutioni, & interpretatioui praepositorum saepes~ptus per opportuna Decreta ob repentes abusus eliminavit. Modernis tamen temporibus innotuit Sanctissimo Domino nostro, quod nonnutti Episcopi sub praetextu privitegioruot, Capellis Êpiscopatibus competeotium, & complures Regutares sub pretextu privilegiorum, quae ipsis à Sancta Sede Mdutta noscuntur, per hujusmodi pnvitegtorutn dilationem, seu potius exccssum, & abusum in nonhuttis Dioecesibus praesertim Regni Neapolis, ac io ipsa Neapolis Civitate, ea sibi licere putant, quae permissa non sunt, quinimmo prohibita Siqui" dem nonnulti Episcopi, etiam in aliena Dicecesi, & extra domuo) ptoprise habltat!oois io privatis laicorum domibus eri-

384 CMMWc G~cM. 36 i gi faciunt Altare, ibique per unum, aut plures ex suis CapeUanis Regulares vero vivificam Christi Hostiam immotare, tn quibusdam magnatum, seu aliorum nobilium personarunt privatm Oratoriis qus certis quandoque ex cawis à Sancta Sede Apostotica concedi solent, celebrare audent, t vel plures Missas, quam in ipsis celebrare sit indultum, vel absque przsentia personarum, quarum contemplatione gratiosa concessio emanavit, vel extra debitas horas post meridiem, vel illis etiam diebus, quibus per Constitutiones Dioecesanas, aut etiam per Decreta SacM Congregationis Concilii celebrari prohibetur, aut que in ipsismet Indultis ApostoHds excipiuntur, que. minus in Hs celebrari possit, aut etiam Altari portatili uti non verentur in sanctarum sanctionum contemptum ae Sancti SacfiHdi irreverentiam. Quamobrem ad abusus hujusmodi et!m!nandos, & ad instaurandam venerationem tremendo Ministerio debitam, idem Sanctissimus Dominus noster ex unanimi veto Sacrae Romanae Ecc)es!ae Cardinalium Concilii Tridenti interpretum inhetendo dectaratiootbus, at!as hac de re editis, & iis majoribus Prxtatts, etiamsi Card;na!atU8 dignitate fulgentibus, neque sub praetextu privilegii ctausun corpore juris, neque auo quo* cumque titulo u~o modo licere extra domum propr!e habitationis domibus laicis, etiam in propria Dioecesi, quod fortius intelligitur ia aliena, etiamsi Dioecesant consensus adhiberetur, erigere Attare, Sacrosanctum Missae SacrifÏcium celebrare, seu celebran facere, ae pari modo in Oratu- tmque rus privatis aux per Sanctam Sedem concessa fuerint, non licere Regularibus cujusvis Ordinis, aut instituti seu Congregattoms, etiam Societatis Jesu, aut etiam cujuscumque Ordinis Militaris, etiam Sancti Joannts Hierosolymitani, aut a!iis quibusqumque Sacerdotibus etiamsi essent Episcopi in iis cetebrare in diebus Paschatis SanctissinMe Resurrectionis, Pentecostes, Nativitatis Domini nostri Jesu-Cristi, aliisque anni Festis solemnioribus, ac diebus in indulto exceptis.!n reliquis vero diebus przdictm Regularibus, seu Sacerdotibus quibuscumque, etiam Episcopis, in pre~tis Oratoriis celebrare non licere, ubi etiam unica Missa, quae in Indulto concedituft " ce* J~.JM~. Zz

385 362 JE~t~ ~r~«, 2~ ZJï'X.MZ lebreta t~t«t~< ~<t ~ttt~~m ~t~t~f~t-t.~ J!i<î~jL* fuerit, super quo celebraturus teneatur diligenter in. quirere, & de eo se optime inibrmare Atque illa etiam in casibus permissis celebrari nequeat post meridiem, demandando propterea ulterius, ac declarando in omnibus hu%)usmodi casibus personas quascumque dictas Missas audientes, nut'atenus Ecdesiae praecepto satisfacere: Quo vero ad Altafe Portatile iterum inhaerendo declarationibus supradjctis) censuit licentias, seu privilegia concessa nonnuttis Regu!ari< bus in capite!n iis de Privileg. & per atiquos Summos Pott. tifices alia Regularibus communicata, utendi dicto Altari in coque celebrandi absque Ordinariorum licentia portatih, M locis in quibus degunt omnino revocata esse per idem Sacrum Concilium & propterea eosdem Regulares prohibendus, ne illis utantur, aç mandando, prout praesentis Decreti tenore mandat Episcopis, aliisque Ordinariis locorum, ut contra quoscumque contravenientes quamvis Regutares, procedant, etiam tanquam Sedis Apostoncae detegati, ad poenas prxscrïptas per idem Sacrum Concilium in dicto Decreto, sessione vigesima secunda usque ad censuras!atse sentent)~ tributa etiam eisdem facultate per hoc Decretum ita procedendi pertndc ac si per Sanctam Sedem specialiter concessa fuisset. Et ita Sanctitas sua declarat., & servari mandat. Romae hac die decima quinta Decembris miuesimo septingentesimo tertio. & Ci!M~ Panciatieus P~~M.!X. De Ejf<!M~ Presbiteratum. Et si per Sacrum Concilium Tridentinum sessione viges!- ma tertia de reformatione capite decimo quarto, inter alias qualitates promovendorum ad Presbyteratus Ordinem requixatur expresse) quod ad docendum populum ea, quae scire om-

386 (~w~ G~fcM. 363 t_t_j!~«~ nibus necessarium est ad salutem, ac mtntstranda Sacramenta d'tigentt examine praecedente comprobentur; nihilotninus plures Sacerdotes sc!ent!a? hujus videmus expertes: Iddrco statuimus, quod omnes Episcopi Comprovinciales hoc salutare Decretum in quantum Beri possit, satagant observare. XII. In C<WMM~M~M ~Mf numerus f~~m~~m. Ecdeslarunn redditus ob bellorum strages, ac alias valde diminutos, & impares cum numero in eis residentium nec non, & ad ipsorum sustentationem valde incongruos esse deprsehendimus. Volentes igitur eisdem Ecctesiis, ac earum M!. nistris de competenti remedio providere; statuimus, quod Episcopi, vel Prêtât!, quotles expedire judicaverint in unaquaque Ecclesia juxta earum facultates certum residentium numerum assignent, cum praecepto quod nullus imposterum ultra eundem numerum ad residentiam admittatur nisi tempore procedente ita excreverint.redditus ve~ recuperati fue" rint, ut plures ex istis valeant sustentari. Xlït. JP~CM~OMM extra Parochiam HMJ?tï~ sine //C~/<t. Ea'est sxcuu corruptio, ut in iis ipsis rebus, quae potissime ad divinum cuttum augendum, sunt instituta, perniciosi in dies nascantur abusus. Quapropter licet pubticae, sacraeque processiones, seu supplicationes, qûibus ex antiquissimo Sanctorum Patrum instituto Catholica Ecctësia, vel ad exc~ tandam ndetium pktatem, vel ad divina commemoranda beneficia, Deoque gratias peragendas, vel ad divinum auxilium impbrandum uti consuevit, qua par est reverentia, celebrari deberent nihilominus tamen quotidiana Nos edocet experientia, processiones istas, quae extra Parochiam ad alias, vel ad eremetica, sive quzcumque alia religiosa loca nunt, qua~n-

387 364.. ~M~. plurimum ab ipsarum primxva deviare institutiooe, cum in locum modestie, gravitatis.devotiouis, &pietatis,quas io. ipsis adhiberi oporteret, risus, joci, coniabutationes, comessationes, & alia similia in magnum divini servit!! detrimcn" tum substituantur; quod magno cum an!mi nostri dolore in ruralibus processionibus experimur; Ideo hac nostra provinctati sanctione, quam Sacro approbante Concilio ferimus, dicimus, & dectaramus, & stricte in posterum inhibemus, ne extra Parochiam processiones, sive supplicationes uusc iiant quocunque titulo, sive causa, nisi de Ordinariorum iicentia, qui ea, qua par est diligentia tum causam tum ordinem, & modum in processione, seu supplicatione habenda inquirent, & non aliter licentiam decernant, nisi prius instructionem, & dircetorium Parocho, & aliis quibuscumque dictas processiones, seu supplicationes petentibus de ritu in ipsis adbihendo prasstabunt. In iis autem, quae intra Parochiam fieri est consuetum, dummodo infra unius, vel ad plurimum duatum horarum tempus ad Ecclesiam nu)!is in illa factiscomessationibus, redire queant, nihil detrahereintendimus: Sicuti Deque in omnibus processionibus ordinariis quae ex gênerait Ecdesiae praescripto certis anni Festivitatibus fieri debcnt, aut extra'ordinariis illis, quae pro aliqua gravi necessitate, vêt gratiartim actione, Ordinarii pro tempore indicent: Omnem propterea consuetudinem improbantes edendi, & bibendi secumque esculenta, & poculenta deferendi in omnibus processionibus, quae tam intra, quam extra Parochiam fient, nisi habita ad id (ut dictum est) Ordinarii loci licentia Insuper Parochis omnibus in virtute SanctK ObedientMC praecipicntes, ut in iis summopere invigiient, ac Ordinarios suos cer-,tiores reddant de abusibus, qui in omnibus dictis processionibus contingant, ut, que salutaris videbitur suo tempore congrue, ab ipsis adhiberi valeat medicina.

388 0~<~G'<M. 3M XIV. Prohibentur C~<M' Il tripudia in /< ~<t M Capellis 2ÏM~«~M~, ~M ~E~M~or~ c~f~'f!~ <e~ Antiquam, & irreligiosam consuetudinem quam vulg us hucusque per Sanctorum soiemnitates agere consuevit, saltat!ones,tripud!a, & choreas adhibendo in festis, quae m honorem Sanctorum in capellis ruralibus, & eremitoriis magno cun! populi concursu celebrari solent omnino tohere cupientes:!deo Sanctorum Patrum inhaerendo Decretis, Sacro approbante Concilio, statuimus, & deceîaimus, ne à comcro in dictis diebus qui propitiationis dies esse debérent, choreas, tripudia, aut saitattones quocumque titu!o, sive causa valeant adhiberi ïnterdiceodo omnibus, & quibuscumque personis tam ecclesiasticis, quam laicis cujuscumque sexus, dignitatis, vel Ordinis fueriot, ne in dictis Festivitatibus s*- milibus choreis, tripudiis, aut saitationibus opérant dare praesumant sub in dictis pceois Decretis contentis & aliis ôrdinariorum arbitrio imponendis, inhibendo stricte sub pœna Excommunicationis Pf~positis, aut aliis dictarum Cappe!- larum rectoribus musicos pro dictis Festivitatibus ad alios usus, quam pro Ecclesiae servitio conducere; qui minime, neque sponte dictis possint choreis tripudiis, & saltationibus, etiam Divims OfHciis expletis, inservire, si pcenas ab OfdioatiM locorum infligendas velint evitare. XV. J~MMM~M JR~<C~a~C~ ministretur. Extrema'-Unctionis Sacramentum, sacro approbante Concilio praecipimus reverenter devote, ac secundum Ecetesiae CathoMcx Ritum ubique ministrari. Quare Parochis injungimus Oleum infirmorum capsula decenti in Sacrittia cujustibet Eccte<M6) & M aliquo Thecasio clavi obserato retioere, & quo-

389 366 B~ ~f~<t, 7~ Z;M~r ~!<tttt~t!t.t-j.t~ tiesm!nistrandum ~~i~ -i <r~t erit,quodparoehus roqueto, aut superpellicio, & stolla indutus, sacrum Oleum secum ferens, cum suo ministro lumine accenso ii!o comirante, ab ipsa Ecclesia prôficisci debeat, & illud juxta Rituate Romanum min:strare. Nec idem Ofum in domibus privais infirmorum, nisi in posse aticujus Sacerdotis in casu necessitatis remnquat, sub poena pecuniaria arbitrio Ordinarii inhigenda, & ad pios usus applicanda. xv XVI. 1. ~WMW BM&<7f~~ ~f~mc~~m ~M~~ inundationes aquarum <S?<MCM~(!. Constitutionem bonae memoriae Antonii Augustihî Archiepiscopi Tarraconensis, qux prohibet S~nct's~mucn Eucharistia: Sacramentum ad inundationes aquarum incendia, rixas, & aerum tempestates deferri, cum hac innovantes, & ad similia exmndente! sacro a~prabante Concilio t prohiben~è stricte ne idem Sacramentum in Aftari seu Sacrario reser- ~atum ad alia loca extra idrm Altare, nisi pro communicandis in~fmi; vel in casu urgentissimz necessitatis deteratur, qui vero contrat~cerint, poenam suspensionis ipso facto incurrant arbitrio suorum Supefiorum moderandam, vel relaxandam. xvn. ~(~M~~OrM CCMM~M pm~mw singulis M~ reddant fompam <S' residua C<MM~on<M <<epomm~m Thecasio. Rectae administration! causarum piarum, prxsertim ei, qnœ particuiaribus personis est commissa, vel imposterum commirtetur providere volentes, sacro approbante Concilio, statuimus, quod illarum administratores, quicumque sint, singulis annis rationes ipsarum proprio Ordinario Ecclesiastico reddere teneantur nec non reliquatum in atiqua Thect Ecctesiae Cathedralis, vel in alio xrario, seu bancho pumico Principatus Catbatonix deponere debeant, retenta tantum

390 C?w~/c Gerona J! -*J!~< _ portione i!!a, que juditio Ordinarii necessaria videbitur pro sumptibus administrationis. Quod si ex atiqua justa causa arbitrio Ordinarii approbanda, rationes hujusmodi concludere, vel difhniie nequibunt, mhhom!ous pecunias, quas sibi noverint remansuras, ta auqua ex dictis Thecis, vel xrariis fideliter deponant si autem in iis negligentes fuerint nullum satanum, sive pmemiua) ex administratione conscquantur, & aliis poenis Ordinariorum arbitrio infligendis subjaceant: Satva tamen regia jurisdictione suis in casibus. XVMI. Parochl Missam pro Po~o, Cathedrales, <ïc Co/M (~MW~M/CtM pro benefactoribus celebrare teneantur. Cum omnibus, quibus animarum cura incumbit, juxta. dispositionem Sacri Concitii Tridentini Sessione vigesima tertia de feibrmatione, capite primo, divino précepte sit injunctum, quod Sacri~cium pro ovibus suis ocrant, jurique conseptaoeum sit, quod pro fundatoribus, & benefactoribus Ecctesiarum CathedraUum, & Coltegiatarum Sacrificia Deo pariter offerantur Ideo sacro approbante Concilio, statuimus, quod omnes Parochi curam animarum habentes, Missam pro popu!o necnon Capitula Collegiatarum Ecc)c&iarum tam Szcu!arium, quam Regularium pro fundatotibus, & benefactoribus Missam Conventualen, aut aliam caotat.'m, vel singulis, vel, festis du~taxat, vel paucioribus respective diebus per Ordinarium loci dissignandis, juxta earum redditus ) Capitula vero Cathedralium Ecclesiarum Mhsam Conventualem quotidie pro fundatoribus debeant applicare. XIX. Pf~MT modus W /M/~MM~ C?WM'/J. Excomtnunica.tipntsspirita!emgtadium,utî nervum EccÏesiasti~ Discîplinz & ad contineodos in officio populos

391 368 ~<ts«~<mt<~ 7!r<f~. Z~T~ valde salutarem, sobrie magaaque circunspectione exercen. dum R)fe, nuper statuit sacrosancta Tridentina Synodus; qu:a tunc temporis jam experientta docuerat hujusmodi terribiletn gtadtum, temere, aut levibus ex causis exemptum, perniciem potius parere quam satutem manque à contumacibus cottkfnni, quam à resipiscentibus fqrmtdafi. Quamobrem conciliarem dispositionem excitare cupientes, & omnia justa ipsius dirccttvam formam, & mentem re~utare peroptantes uc irrepentibus abusibus in excommnnkat'ontbus ferendis, Se scandalosis contemptibus in illis observandis in quantum tieri vateat, via praecludatur, sacro approbante Con-* clfio statuimus, & ordinamus, quod excommunicattones H!a*, quae monutonibus praemissis ad iinem revetadonis pro deper-* ditis seu substractis rebus fefri solent à nemine prorsus, prseterquam ab Episcopo, seu ejus Gen<:faH Vicario decernan. tur, & tune non alias, quam ad instantiam partis interesse habentis in subsidium quando detentores deperditarum vel substractarum rerum penitus ignorantuf, ismeque non erunt vutgafes, & modica:, sed ad summam decem librarum Barcinonensium ad minus ascendant, exceptis pauperibus & miserabttibus personis ad quarum instantiam rnonitoriales Mtterae expediri vatebuat, dummodo res deperditas, vel subs. tracta quinque tibrarum ejusdem tnonetïe valorem excédant, quae omnia diligenter ac tnagna maturitate exacto partis instanttœ juramento Episcopi, seu eorum Vicarii per se ipsos examinare curabunt nec non etiam pnecavere debebunt, quod monitoria praedtcta, (quœ cum ctausuta jusu<tcat!va expedieoja erunt ) alicujus particularis persons'!nfamiatn, vel c''i[nmautatem neutiquam sapiant, vel involvant, adjecto iu illis ad hune effectum sa!utari,& ptaeservat!vomoderam!ne, quod ex revetatione forsan facienda, pro CtVtH interesse, & civiliter dumtaxat agi possit, alias quod revetationi ipsi, tam injudicio, quam extra nulla fides sub excommunicationislatae sententiz pœna adhiberi valeat. In causis vero, & negotiis judicialibus tam c!v!tibus, quam criminalibus, ad forum Eccleslasttcum pert!nenttbus, & contra Ciencos, seu Ecdesiasticas personas cmuter seu ` r a

392 C~c<~ G~f~M. 369 criminaliter inteotandis, cum Judices Ecdes!ast!ct potestatem utriusque gtadii spiritual, & temporalis in suos subditos, tiberam faciiem & expeditam habeant sacro approbantecoocitio, statuimus, & ordinamus, ut quandocumque exequutio reatis, vel personalis in qualibet parte judicij propria auctoritate ab ipsis Ben poterit, abstineant se tam m procedendo, & definiendo quam in exequendo à censuris ecdesiasticm, seu interdicto Sed liceat eis, si expedire videbitur, per muletas pecuniarias, que locis piis, ibi cxmtentibus, eo ipso, quod exacta: fuerint, ass!gnentur, seu pec captionem pignotum personatumque districtionem sive etiam per phvatioaem BeneHciorum aliaque juris remedia procedere, & causas deffinire. Quod si exequutm reahs, vêt personalis adversus reos hac ratione Beri non poterit, sitque erga Judices contumacia vel alias pro difficilis probationis pra'cavendis futuris detictis opportunum videbitur; tunc eos eiam anathematis mucrooe, arbitrio suo, praeter alias, juxta Tridentini & mentem ferire valebunt. Hoc dispositionem, tamen super add~o, & intellecto quod si sint duo insoudum obligati etiam io forma Catnera6 pro eodem débite, & contra unum tantum ad exequutionem realem, vêt persona!em deveniri potest, non debet contra alterum, circa quem exequutio realis, vel non est personalis, practicabilis ( etiam ad instantiam créditons) juxta expressam Sacrae Congregationis Conci~sententiam, taxa ri censura. PraBtereaio causisjudicialibus civilibus ad 6)rutn Ecc!esiasticum perdnentibus, contra taicos civiliter intentandis, sacro approbante Concilio, statuimus, & ordinamus, ut quaodocumque exequutio reatis, vêt personalis in qualibet parte judicij~ propria auctoritate ab ipsis judicibus Ecctesiasticisneri poterit) à censuris ecdesiasticis, tam in procedendo,&dehnicndo,quam tn exequendo, abstinere debe" bunt: Sed ilcebit eis, si expedire videbitur, in causis ciwitibu: per mulctas pecuniarias locis piis, ibi existentibus statim app!icandas, seu per captionem pignorum, persooatumque dm" trictionem per subs proprios, auf aliènes executores retendant,.atiaque juris remedia procedere, & causas dirinme. ~.JMJ~ Aaa

393 370 E'<)?<ï,y'M~Z~m. "t* Si autem exequutio rea!!s, y personalis, propter cxtrïnseca i mpedfmenta & difticuttatum myotuera adversus reos fieri, & practtcari non poterit, ergaque ecdcsiasttcos judieea détecta fuerit contumacia, tune <:o& et!:nn anath<?natis mucrone athitrio suo juxta ej.usdem Tridentini dispositionen), & nn-mcm ferire vatebunt. ln causis quoque criminalibus ad forum ecdes!asticutn pert!nftuibus contca eosdcm laicos intentandis, Tridentini disposittun~m & litteram Insequentes, excitantes, sacro approbante Concilio, statuimus & Ot'dioanous, quod ubi exequutio realis, vel personalis ut supra fieri poterit, a censuns abstiaendum erit; sed si dictse exequutioni propter recens'ta extrinseco impedimenta aut difficultatum involucra, i~cue!ûcus esse non, valeat, licebit Judici b<c spiritati g!adio in ddinquentes un; dummodo delicti q~atitas, bina saltem praecedente ntonitione, etiam per edictum. id postulet. Ut nut~m excomuntcatto, quae inter spirituales pœoas cenr setur ~ravissima, tanquam ex levimus causis, & sine de!ecttt ft~tm~iata tateorum frequent~m contetuptum dectinare &! tnnocem debituj[n iocurrcre vateat, consutuhonem provindaf lam/tacraconensefn, sub Illustrjssimo Domino Donjosepho! Sanchis capite seu numéro undecimo vers. Similiterque mandkta de anno millesimo sexcentesimo octuagesimo quinto.. editam ~onowaote$, & excitantes, sacro approbantecooct-!io, statuimus, ordinamus., S~dtstdçte prsecipimus, ut a cce-* tero nonchecat «Modata e~cotna~unkationis: poeuam co'ofmbinantiacootrà!ateos;exped)re,. propter debtta minoris quan" titatis decem!tbrafurn ~areinonensium' in tnandato exprimendarum, niai. quantitas debiti ofiatur ex peostonibus censuunt,, cttûs~a!ium,;aut atiarum rerua~, quac tractn~ habem% sue*) ce'.sivum;, &'Ab:pQena., quod cred~tor comcafacien&tenea'tuc dcbkon imcqpertuumputsato, <mnesexp n$a$! frétas née" npn damna occasibne: tahutn proced~meatoruo) ittata dausula~sa~vojure, &quacumqueappehatiooeoooobstaoce, if" reoisaibu<ter).be~cere,&emendam.. -.tjti~ma.moaeo wa)<te<xp!edttt). omnes ecçtesiesttcm CMÎaahat* jusmt~fraconedsis Pco~ods i~ MCOtDEOUtiieauomtbu&prQ.et*

394 <~Hf~~<Tc~M. 37is vilibus, & pecun!arhs debitis contre!a!cos futmhandis uniform~tn practicare stytum, & unh'ocum servare proccd~ndt modum desuper sancita, stabilita, décréta ad prax!m reducere satagentes, sacro approbante Concitio, statu!mus/~rofdinamus, quod Ocdtnarii, & Judtcco Ece)<Mia$ttc! cum magn~ maturitate censurarum causas juxta gravitais ext~ntiam cxanttnent,sen)perque dtsposiuonemsacro-sanctt Tridentini Con. cun, sessiûne vigesima quinta de reformatione, capite tertio, regulasque directivas ab Uto praescriptas prs ocuhs habeant, quando autem pensatis pensandis censaras, seu excommunttatbftes pro suo atbitrio, & conscientia, in debitis casibus, valide, & licite decernendas esse judicaverint, expedietur primum mandatum clausula justificativa vallatum preeetpiendo la}co debitori, ut ififra termioutn decem dierum d dit intitaat'onis persorialis in antca computandum, solvat quantitatetndemtam,& postutatam.aut cum creditore suo interim s~ atïticabutter Mmponat, ve! justas causas, & fatlooes si quas habet, in Curia alleget, cur postutata, & precepta facere non debeat, sub pœna decem libratum Barc'nonenstum, & in subsldium excommunicationis, cum comminatione, quodincasu non compantioois )nffa pmehxum terminum, isto elapso, pro.- cedetur ad exequuttonetn reatem pecuniaria: pœne, vel ad de- <:taratiohéïn cxcommuntcatbnis incursae. Quo quidem primo mandato expedito Nuntius Juratus Ecctesiasticz Curia: Paroeho, vel ejus toemn tenenti-quontocitius trader,!stequeint'ra- '<tte& decem d dte traditions inantea numerandos, parochiano debitori tenebitur pcrsonatiter prxsentare, ad hoc autem, ut pr~mutn, & aha imposterum expedienda mandata facilius ab bmaibus totettigantur, ignoraotmmque allegare nequeant in Ïiogtta materna, -& vulgari eoncipienda, & eftbrmanda erunt< Si autem parochus, vel ejus tocumteoens infra praehxum decent dieram termioum przsentationett), seu notificationem dicti pnml mandati propter tautationem, seu ahectatam parochiani debitoris absentiam personaliter exequi non va!ebit, vêt non tutum accessum prudenter judtcabtt,jn festo immedtate sequenti, pr<ehbatum primtim mandatum in hora OfteftocH Mtssx matuttoalm, vel majofis, coram popu!o, alta, &

395 372 F~~ ~~< ~-«~. Z~fm ~M<n!t*!t! *< t~< ~tit~à ~Vt<t.a. ~J ~~tî~ < mtettigfbiti voce teget, cum expressione, quod talis lectura, & notificatio vim châtions per edictum publicum habebit, qua di!igpntia peracta mandatum publicatum valvis Ecctesix afnget, Curiamque prxcipientem de implemetito, juxta pmescriptam formam, certiorem reddet. Debitore. autem intra p~efixum terminum non solvente, vel ad justas auegandas causas, & rationes non comparante, Ofdinam, seu Judicis Ecciesiastiel cura esse debebit mature perppndcre, an exequutio realis, vel personalis, pro pcena pccuniana iniposita Hert, & practicari va!eat, juxta regulam Tfid'ntint, qua impracticabili existente, eonst!toque de rei contumacia erga Judicem, ad declaratoriam anathematis ar. bitrio suo procedet, quod declaratorium mandatum Parochus, seu ejus!ocumtcneûs infra dies decem à traditione nu* merandos parochiano debitori excommunicatione irretito notificare tencbitur sed non personaliter, cum sufnc!at!a domo debitoris jam monhi excommunicationis!ncursa' derla. ratoriam retinquere. Crescente autem debitoris contumacia, & insordesceotia, tpsoque infra dies decem post declaratorix intimationem, ad solvendum, vel respondendum non comparante, expedietur mandatum parocho directum, prxc!pien" do ei in virtute sanctse ObedienttX, ut excommunicatum debitorem moneat, quod solvat, vêt respondeat, à damnabilique statu, in quo reperitur, exeat, moninone autem eftectum debitum non producente: illum nominatim, utexcommunicatum vitandum inter Missarum solemnia in die festo infra terminum prsec'sum & peremptorium viginti dierum à die notifirationis, seu intimationis parocho factx continuo numerandorum publicavit; quo termino viginti dierum elapso, si parochus mandato pub!<candi suum parochianum non paruerit, ipsi parocho iterum in eodem mandato praecipiatur, ut infra dics decem immédiate $equentes,paroch)anumexcommunicatum in die festo, & inter missarum solemnia pubtice, ut vitandum denuntiet, sub poena quinque librarum Barcinonensium locis piis appticandarum tam in hoc, quam in aliis casibus in hac praxi prxscriptis à parocho contrafacientc, seu culpabiliter omittente toties quoties irremissibiliter exigeoda" rum..

396 <?<w~<~g~m. 373 XX. C?< f~~my M/M~, ~cquenter ~«~. Cxrenmnias sacras in rubricis missalis praescriptas juxta constitutionem bonae tnemoriz Pii Quiati, & reformationem Urbani Octavi, certum est observari debere; & quia facile à memoria decidunt nisi frequenter pertegantur: Ideo monemus, & hortamur in domino presbyteros omnes quatenus prœfatas rubncas, una cum adnotationibus super defectibus corporis, & animae, ac atijs in principio missalis descriptis pro UMUscujusque iodigeotia, saepe relegere non postponaot. XXI. ~M~ <M~'MM <fw!~fm~pfmm, <S' W~M~MN perpetuo sine ~f~o, ~M licentia O~MOffM MM <M~~<M~f. Ne imparibus Missarum oneribus graventur Ecc!esia:, & votuotates testantium m:n!n)e fraudentur, districte mus pra'cip:- capitulis, cottegiis societatibus, & necnon congregat!onibus, singulis Eeclesiarum prepositis ne imposterum onera perpetua Missarum celebrandarum, aut Anniversariorum suscipiant, nisi praecedente Decreto Ordinarii, seu Superioris, qut prius diligenter inquirat, an illarum Sacerdotesnovo oneri susctptendo, & atiisjam susceptissatisfacere poss!at, paremque rauonent habeant ut redditus admittendorum eis secun. dum morem cujusque Civitatis, vel Provincix omnino deant Et ut respon- Constitutio boose memonse Inocentii Duodecimi super t)s edita, data Roma: decimo Kalendas Januarii, millesimo sexcentesftïto nonagesimo septimo, necnon roet)9e interdtctt,&p)-ivat.oms, ac inhabilitatis respect! ve in contrafacientes ibidem appositic omnibus innotescant, paraeraphosoctavum, & decimum ejusdem Constitutions io cake istius transctibt maodamus.

397 374 Espafta A~-< ~f. ~~<M7Z.S~M~ tmm~m~d (<MO C<!p~H/<! C~N~~H~toa~ ~<W<PMC- Mor/< J~wc~ Duodecimi super celebratione /M~MM. s. OeTAVCS. Ad hec sacra coogregat!o quibusvis capitulis, co!!egi!~ 80c!et:tt!buS)&congregationibuSt necnon otnrttbus,&s!ngu<lis Ecctcsi~rum, ac piorum locorum tam saecutanum, quath regularium superioribus, vei alus, ad quos pert!net, distric* te pr~htbet, ne in posterum onera perpetua suscipiant Missat",t rum cetebrandarum saeculares quidem sine Episcopi, vel ejus generath vicarii, ree;u)ares Veco sine generalis, vêt provincialis consensu,&ucentia in scnptis,& gratis coocedenda: AHjqmn sxcatar's, qui hujus prohibitionis transgressor ext!- tent, ab ingressu Eectastae interdictus sit eo ipso; regu!aris vero, poenam privationis omnium ofhciorutn, quae tunc obtincbft, ac perpétua inhab~htatts ad aua de <'BMro obt!nenda, vocisque active ae pasiva6 < absqùe alia dectafationë incurrat. $. DECt!KUS. Episcopus vero, seu ejus vicarius aut generalis vel prov)nc<a)is, ubi de licentia pro perpetuis oncfib~s fttefint requisiti in singulis casibus diligenter inquirant de singulis Missa* tum celebrandarum obtigationibus cuique Eectesiaë, monaste*- rio,au[toco pio incumbentibus; necânteaasseosumht~u~ modi aut ticentiam praebeant, qua.n eis tegitime cotmtiterit) ihius Sacerdotes, tam novo ooen suscipiendo, quam antiquis jam susceptis satisfacere posse; przcipuamque rationem ha" i beant, ut redditus, qui Ecclesiis, & tocts piis rehnquuntur, omnmo respoodeant oneribus adjunctis secundum-morem eu. '1 t 1

398 CiMM~~G~cM. W a.a 37~ -w: n v. V1 V jusque civitatis, vel province si in re intdtigaatque, tanti momenti desides, aut negligentes fuerint, tn novissimo d'c, se hujus pretertnissi muneris ratiooem esse reddituros. XXII. Super jpf«'m~<wp <&~«* /~<c. Ad fraudandum decimam tanae pecorum domini, ea tontendt tempore, ad alias parochias, vel termincs transferunt, & cum istorum parochis, veldecîmatoribuscertoconvento pretio, pro tanx decima, greges ibidem tondeut, &hac via tts, quibus de jure, vel consuetutune debet~ry inique fraudatur Quapropter, buicmato mederi cupientes, decerni!~us,& dectaratnus, talia facere non licere sed teneri gregum dotninos parocho, vel decimatori, ad quos spectet ex lana dedmao) intègre solvere. Ptaecipimus quoque parochis, & deciïpatoribas ad quos non pertinet, sub excommunicationis n!a-' jpris poena ip$o facto incurrenda.oe decimam tana: atiisdebi-* tatapercipiant~nec cum pecorum dominis super bis paciscantur. XXIII. Ci)NM~~M <~M<<M<f ~~OW~ ~<t~<t~0~bus, vel < ~N<p in acceptandis OKM'~t<~ ~~<!fmm ft'~ ~w~~t <r~ M~y~: absque Ordinarii Decre- ~o~f< ~foa~m~r. Evenit ahquoties, quod nonnutta: personae capitulis ecdesiarum, & communitatibus ctëricofum suas tradunt pecunias, cum pacte, quod eis dum vivant pensionem annuam ad forum ccosmahs~ ~~}.itnitpmsotvant, & post ipsoram obifum onera celebrandi nussas, anniversaria, vel alia eisdën) capitu!is, & communitatibus injungant. Cum autem ex iis contractibus ecet~si~,gfayij[e<;!s)~ eentanere possint, ac atias ad simites pbtestattm~s a<ntuast.sm<e assensu apostolico nequeant obt~ari: pmptej'a!~ cen~ctiorës~. nisi consul-to ofdtaacio & sec'

399 376 ~~«Sagrada, y~ ~.y<y~m vatis servandis, sub nuititatis poena tiefi probibemus. XXIV. Dignitates MHOM~ p0~~<t~ non fruantur pf<pj'm~ ~~MM mensium, vel alterius tm<or~ aut minoris tempoper reliquos novem menses non ~M~ Quamvh,obtioent!bu! dignitates, canonicatus,pr9eb Q" das, aut portiones in Metropolitanis, Cathedralibus, & Co)- ïegians juxta sacrum Concilium Tridentinum sessione 24. De rctbrraatione cap. i~. non liceat ultra tres menses, praetestu cujusubet statud, aut consuetudinis singulis acais ab eisdem ec. cieslh abesse, nisi ex juxta causa ordinariorutn judicio probanda nihilominus plures ex illis semetipsos fallentes putant hoc indulto gaudere, si per alios novem menses in loco resideant, licet eccksta: personaliter non inferviant unde cuttus divinus non modicum in choro patitur detrimentum. Quare statuimus nemiaem ex supradictis trium mensium abscatia hujusmodi frmposse, nisi per reliquos novem, servitium chorijuxta mentetn ejusdem sacri concilii debite persolverit; alioquin sciant in poenas contra ipsos ab eodent concilio, & sacris canortibus statutas, se esse iocursuros: Salvis tamen constitut!onibus earum ecclesiarum, qua: tondus servitii tempus requi* runt, necnon pr!v!tek'ts apostolicis habtttbtm majorem absen-' tiam mdu~enttbu' Nec omnes stmat, nec ultra quartam partem eodem tempore abese possint. Hortamur tandem prasfatm omnes, quatenus in solemnioribus festis propriis ecclesiis inte* tesse non desinant. XXV. Innovatur constitutio Illustrissimi.Domini ~M~ ~~M~M 1 C~M debitam in choro ~~M~M~M. '} Constitutionem bone metnor!xantontt Augustin! incipien- tem: C~M~ De clericis non residentibus; circa debitam in chotoadiucmnda< distributiones mtekmentiam innovantes,:

400 C%MC~? G~M. E 3?7 etque adjicientm statuimus ut qui in matutinis ante ftnem Psatntt ~c exultemus., in aliis horis, ante ~nem prhnt Psalmi, in missa conventuali, vel anniversario, ante u!timmn: A?~c~oH; aictut~ aoa veaent, &~utqu~ ;ft Httt!~ tam ta ttthsa couvent Jati; quam in omnibus horts canon'cts~ non interfuer!t, vel. in majori sattem parte cujuscumque ho<~ canontcse confabulationibus, vel deambulationibus, aut somno,vet!ectip[)i rerum extra ottictutn, vêt fecitationihofarum, privatim operam dederit, i)utm(hom6 dhtributtooe pcivetur, neceam tuta con<cientta'pecdptat nist pro ceteb'raada missa de licentia praestdia, sme~egtttma causa non concedenda, vel propter ecctesia: ut!titatet!t, inbrmitatem, vei neces" sitatem abfuenn;'non obstantibus. consu~tudtoibus, et!am ïtnmetnortabihbus~quibuscutnque satvh nthitotutnu! tattda" bilibus ecclesiarum coastitutionibtm ordinatton)bu$ vêt con~ suetud)ntbu3 arctius ctrea hzc disponcaubm. Et qma in sdutione distributionum per bumanos~acmsotentconm!tti fraa* H des, qua? per punctaturas possunt deviaft: ldep decerot(nus, quod in singulis ecclesiis, ubi id ordinariorum judicio commode fieri poterit unus, vel plu'fës/punctatores deputentur qui residentium defectus in choro describant: pmsttto per eos, in mgrëssu omcii, jufamëoto de M~iHer se habendot < XXVÏ. Cb/yo~~ ~~a/~o~ ~~w~m ~?~' /<e, <?OM~<M'ME~~M~~pr~~6M~ Co!!oquia, deambulationés stcephtm, vociferattones, actiones protanas~.scenas, & contractus, necnon pauperes meadicantes) seu cieetnmyoàs peteate&pec Ecclesias tempore Mis< SBedm,!ptsedicationum, & Diviocrum OMciorum per earum capitula, praspositos, seu tectores Vttart.,& arceri debere prccipimus; constttutiooi Sancti Pii Quind MCtpienti: ~m~- MMM, & capiti quia ad honestatem IV. nostrorum consntutiotm.nn prowtnciaitum, sub titulo:)de dericm tmn.~idemibus,.auper. 7 im iahekates. < 1 j"f. n,~ 1.~ ~M.~jf~ Bbb

401 378 ~~«Sagrada ~«t. LAX~fT. xxvn. J~M~< MWMM, ~~«~ tempero D~ae~M Q/ f~mm p~ ~C/~<MM, M~M ~< C/«M~«/or~ earum <<~<~< ~A~CM~Nr. Obtinentes dignitates, canonicatus portiones ae ama benebcia, quzm ecclesiis babeot residentiam pmectsacn, vel votuntariatn, dedmettempdte Dtv!nofum0f8ctorum per ipsas ecclesias, sacristias, czmetena~daustm, & ibresearunt, vel alibi prope Utas otiose divagari: Ideo, ne id 6at districte prohibemus, poenam transgressoribus ïmpoaecit~s, quod pro s!aguhs vîcibus, sex so!idos ecc!es!e Fabrice, ia qua circa hxc etiquerint statim pefwlvaot, cujus ineunum s!!eot!a)'ius, bur<!adus, & pmpomtua, ae eorum alter ad cujus not!t!am venerit ordioario, seu ih!8, ad qu<m spectet Nuot!are ) sub eadem poena tebeaoiur. xxvn~ Pf~f~ forma servanda ~M ~~M~p~- ~M ~~<O~M <~ a~p/mh~at jpp~om/~m ~CH<cr«M. Qdamvis pefsonatiutn bene6ciorum Tarraconensis provincie institutiones & pennutatîooes optimis, & sa!uberr)mis legibus à bona: memoriae Don Ferdinando de Loaces, Don Josepho Sanchis, & Don Josepho Llinàs TarraconeMtbus AfchiepMcopis fuerint stamtkz; tameo cup!dorutnhon)inum machinante fallacia, nonciunquam Mmociaca!abe suspicaotuf, & reperiuntur iotëct3e:quapropter, ut emementibus abtisibua via pf~ctudatur, & pef rectas semitas tonohenso pede, tam in illorum institutione quam permutatione incedi queat coostitutiones provinciales à dictis pfacsuhbus éditas excitantes,& earum HttetaÏetn observantiam injungentes: sacro approban- <e concitio statuimus, & ordioamus, quod personatus h~us-

402 CiMM'C~'MMt. 37~ _I.I-. modi non aliter erigantur, nisi cum expfemtoce specieruo) piorum Operun), ta que ittorum redditus ia casu extinctionis distribuendl, Sc'appUcandi erunt, cum auctoritate, & de. creto ordmarh, qui istorum pertnutattonefn pennittefe 000 valeat, Disi elapsis sine dispensatione aliqua quadraginta quia* que diebus ab mstitutioots die in antea numcra~dis, & postquam legitime constitecit, tam capitale dotia, quam istius augtoenmtnia ceosuatibu3,vet atiisfedditibua~ucti~fb, pec" petuis, tutis, & flrmis iovertitut~ & Mnettiatum exi~tece; adeo ut pecuniae in tabula, baoco, deposito, vei Techasio, licet tuto, 8c securo Mconditae, ounquant valeant pro dotet nec augmento dotis, valide, & Mcite~de~tvire: sed précise requiratur, quod io teddit'btn, vel praxis fruct'~ris, non super boom domatis, nec ejus, qui patrons efhcitur, sed super aliis recte cottocatae temaoeaot, & taveatitz, sub pœ na ouititatm, tam iastitutioois, quam permutationis dictot'mnpecmnatttutn, casu quo conditiones, omnes. supra expfesse, 000 fueriat fideliter observate vêt culpabiliter. omi~' Me: in~ungentes locorum ofdioan!&,ut redditus persooatuutn~ quorum i<mt!tutionn, <eu permutatiooes contra formam pkm" criptam exequutae fuerint,!n pia opera sibi benevisa, pro suo <tfb<tr!o, & coasc!eat!a, irremissibiliter convettant. Pfa*terea, quia io Constitutione prima de anno millesimo texeentesimo nonagesimo ooao à bona' tnemonac Don J<Me< pho Hinas edita expresse pnec!p!tur sub excommuatcadonh majoris latae sententie pœoa, quod capitale dotis beoe~ aciorum pemooaktunauho tttuto, vêt praetextu, etiam appt!- cationis in pios usus ~Mleadae extingui vateat sacro approbante concilio statuimus ordinaotu), & superaddimus, quod at obteotor permmtus., doti, vel ffaudm pro extinctione memorati capitalis: particep< fuent wveatu$, uttra pœoam M Coostkmtone îoa!ctam, teneatur Persooatus domtn de bonis propiia, iterum quacumque excusatione, exceptione, vel appellatione rejeta investire, privatusque ipso facto recnaneat tali pemoaau beoencio, de quo vêt de ejus redditibus loéi ordinarius, in causas plaa stbt benevtaa) aioe mora juxta te~ netem!ostitutiooit disponat. Et quod Nota<r<!< Mbeadam e<c-

403 380 -IP E~<!S«~M~,7~~ZJt~f~ communtcationis poena, non hceat instrumenta, in quibus ta. lia capicatia extingui cognoverint, nec obligations~ indemaitatis, sub quocumque prxtextu conncere iinmo taha ins'- tfumentà, & ûbugadoces) de qutbus ifaudem vêt couus!e<* netnquomodottbet~susptcaverint) ordinariô denuottare teneantur. Rursus, quia' ln constitutione secunda Z~M Mc~o, de anno m!hes!mo 6excentes!mo nbnagesttno bono édita, provide cavctur, quod txtiïtctiojno'~emoaatuum ad ~ëctuun) obti~ cendî decretutn ihfra trig!t)ta -dies tocorum ordinanis Tjdtae tiant; atias, quod isti possint, & debeant redditus extinctorum personatutm! io pia opéra sibi benevisa conveftere: sa. cro approbante~cohcmio,dtctam constitat!onem expresse, & ipecifice iuftbvartes, cpnstituimus, ordinamus, & superaddi* nrtus, quod heredes, & nmnutrhmofes obstentorum perm~a~tunm;qu)istorum extinctioois not!tiam habuer'ntt necncm _Nota;rii, in quorum posse personatuum extinct!o, sive inter vives, sive in,ultima voluntate confecta fuerity infra term!- num tdginta dierum praecisum, & percmpt~rtum, ordinal notam facefe sub eadem cxcotnntobicatioompoeoa sintob* coxii." De!nde, quia in constitutione Don Ferdinandi de I~aces saluberrime mandatur, quod in crcctione) seu fhadatione personatuum deetarentur species piorum.opefum, in que it-'!orum cedditus in casu extinctionis converti debeant attendentes 'frequentissime' acçidere, pprsonatus pro crigendis p!is causispropueuis maritandis, & studen~ibua in MtterMefudiendis extingui, quo ia casu juxta joris regutas probabitiotem ) tutiorem magisquc receptam Doctorutn sententiam, non est pia "causa in ~f0'sensu acceptât) 'imfsprp!<dote, née istispmatimemisaltquiderogare, aisijuxta pepsunarumqua'' iitaten), aondittonetn, statum vef& pauperes aint, ~t dict vateam Jdeo, sacro approbante concitio', statuimus, dfdinamus, & sùperaddimus ) quod à caetero, tocofum ordinafil~ ~OM!ton6nesf y~e! extmctiones~pefsonàtttum pro pia causa mafimnd~~ vet'ih~matrimonio caroa~i.couocaodm pueima~sea <tadeo<tbut~o, ttetefm~mudmndi$ eceë~~oa admitanc ioiti

404 C~iWc <<? G~o~. cxpritttatuf tam pue!!as, quam studentcsvere paupe~sjuxta suum statum esse deberc evententus autem piorum rfddituumidiattibution~ càsn, cufae Mit 6rdinar!otuttt"pt'o tetn- ~QM..it)dagafe, & prudenter judicace~ puet~'v~t Studetttes~ p)ôsceddttuspoattttaotes.,vere~a!~f~jum~suat«s~tuai siot & dici valeant; super quo gravtssitno afticuto, ofdmafwrum conscientioe gravats remanebunt. Tandetn, quiaexpsnentia.docente it~uct, quod admio! ~r~tpr~ p~t'uno icausafmta Uce~ fedditus ~ua~m 'adminimmtionum exigaot, oihitominus rationes reddere, &' pe~unias exactas deponere, variis iauaoibus excogitatis pixtexttbus szpissime detreetant, & recusant, ex qua cauida, & cupida re- ~usat~ae; nedum~oeau ad.ptormn.feddhuutï) panicipatio. Mt~, sed ettan~ips~met; pix cam~~otftbhe~ettimentum pa' tiuntur, & multoties deperduntur, & eaacuantur Idcirco saapp~battt~ <:oocutoieoost!tutioa~)m ~pi~nt~ ~~<c ~M~M~~W~ MMMfKM piarum à oobis sess. 28. desupér editaoo.expticaot~) tp~ique adhérentes ;~atuimus, & ordioa" ~H8~quod~-<:oetMo,admioi8tMtOfM omnium piarum Cau- -saxun)<t.quotaams.ration~es ordinafi~, vel attditû~ testamen- ~Utn,ptaram causafum ceddant, quibus fatto~bus rrd-.dttt$, & eomputmdispune~ ;Kffa tertniomn~~idta dipjum prae~sum, & peremptonunt, quantitatcs, in quibus dcduct!s ~MUMndt&ttnveattiittennt debitores, in t~casio Eccjesiae, vel aho:~p9~to,pubiico? seouro~à fundator6 dmigba'to vel abiotdmanoy seu attdttore designando Mncahtut' dbpot~m; rë- ~a~m, dumtaxat! quatïtitate quioqufagthta libt'arum pénes adm<mstfatoties ad chectum expendendi ttone necëssafia bro exac- reddituum q~ omnia sub poena ~Mtnmuh!cat!on!s P~a'!on.s adtt!in;strat!onm ;nv!obbtut~ ad tf~eranf~ervad jubemus, o;s! pxe eàds~ ita & tenues fuerint & earum redditus extgu;ut 'hoh ~ideatur pracucabtie rationes quotannis ab administratoribus sine iuarum notabili exigere, detrimento, quo in casu ordinariorum arbitrio & cot)soent;9e reticqu:mus, ut & attcntmattendpndis, pensatis pensandis, administratores ad rationes reddendas M tempore opportuno, vel Decessario efficaciter, & pro ut de r 38i

405 382 JT~aSa tr~mo~, ZJt~TMX :Mft "4"4 Jb, 1'II"a.t1. ""A"" "1".111_ 111'111.AMo jure cogère, & compellere non oouttaot, salva tamen regia jurisdictione suis in casibus. A boc.autem, ut hujusmodi coostitutio ad omnium noti' <iatndevea}at,à nemmeque igoorantta at!egar!p<mmt,ma«tuimus, & districte pmecipimus, ut in lingua materna, & vulgari traducta ab omnibus parochis provinciae Tarraconensis, sattem semel in anno in die à locorum ordioarib prae' figendo, sub eadetnexcommuoicatioom majoris pœna iater missarum aokamm coram populo congregato pumicetut, & evutget;uf. XXÎX. XXIX. ~Mf~ ~M~<? M<~M ~'M ~M~ non tmef~~m~ W~ ~< ~M~afAt~O~~M~. 1 Exped!t quidem ammarum sa!ut! pomts pecunlariis probibere, ne spotkus, & spoo~a ante contractum matnmonit in eadem domo vivant, necauquo modo etiam pec minimum tempus cotnntoreotur ouhatenus tamea videtuc expédia ipso$ sponsos cqmpellere ad junodum, ois! i<t casibtm dif- ~matioats semiptenae probationis aut at!m A jure permusis, quod post spoaaat!a sub eodctn tecto non suât commorati, ad probandurn ao poeaas impositas incurrermt cum ad cas vitandas plures in petjunutn labi posse timeatur. Ideo statuimus, quod sponsi & apooo: io eadem domo, oec per minimum tempod$ spatium immorentof, oeve <erta poena pro quahbet vice in curiis ecclesiasticis deeeroacutt, SM' pro modo cutpz juxta personacum qualitatem gravi poeoa pecuoiaria!oem püs appticanda, vel alia afflictiva multentur, & puoiantur, qu!o ad jurameott exigentiam deveoiri ~ueat, nisi in Mbs!d!um, m casibm ~jure pefmbsm, quandéatitm ventashabemaonpcmit.

406 CMeWe G~~M. 383 XXX. ~f!m~~m~ ~Mf< f~- /~<w«mf~m. Pastoralis sttcfi conciiii v:gi!aot:a, & MMcitudo cum pro!njuocto munere aoimarutn salutem totis viribm satagere debcat, ne ildeles Christi sint parvum autuaoms, oequecircumferantur omni vente doctrine, iotnjo tanquam unius corporis membra sub Christi capite ejus in terris Vicarii Rotna- Ct PootMcM Beattasim: Petrr successork, voces audire, & sequi valeant tdcitco cum exortis a!!ou!bus dubim, super intemigeotia jur:6d:etion:e cape!!ao! majtit: vïcàd: àéhe~ahs ouncupat! regtiexetchusm iis hitpaome tego!sa&b!!icis tecordauonis tnncceotb Papa Dedmo in suo bfev! de anno millesimo sexceotes!mo quadrage8)mo quarto, pro Mcramentis ecdcsmstids tn!t:bus, & ammomnibus castra sequeottbus, quo ad bet!a duraverint ministrandis coacess~, ad ora~ututn' Saact~ ScdM. Mcunutn fuerit. Sacra ong~at!o Condt!: ApostpUM& auctontatispmmtdto muntta, undeonna Dpt-embti~ mutesttno sexcentesimo septuagesimo septimo io una Barciocw nensis censuit, ibi: Domino Nuncio Apostb!)coHispaniatum. PenUustns, & Reverendissime Domhe ut: Ffater. tn dam quc~ casu~ nuper ad bam &to?am Coo~etatt&~m Conp! Tridentini de!ato, toaotutt ~tninentis~nompatrit-us, t!mimi qn) Sanc~ Doaai~t nost~ auctoritate ipsius conc!tti dpc~ta interpretantur, nomuuos milites, coram suas Jegionis, aut etiam majori exercitwcapettanooatfitnonta cootfahfre, noo autem coram pa~ocho, ut-ejusdem Tridentini decfeto,<'apite pumo, sessmoe vtges~a'quatta de MibrmatMae tïtatr~oni! dtsefte cayetaf. QUaM ad ttutinan) M~cM; id bportuit. t~m valide HeKt. Ac re sxpius considerata, di~khdo ad maturius examen iospectionttn, que ad matrimonia jam contracta~pfo futuris. censuit S~cra Coogrpeat!o mh'tum matnmc&ta; quacumqu~i cootrahenda coram <ape!taois cx<:tc!. tuum m quoeumqtm tcco. ex:st<ot;um fôm naua nisi' do-

407 384 T~f. ~.f~. -J-jm!c~t~ 'o~t ;t, t~ ceatur de sutnctenu facuttate, aut p< ivheg!o. Atque hanc Sacnc Cungrcg.tttonissententi~m ad se rctatam SantissimusDo* înmus noster approbavit, idemque ad amplitudinem tuam scri. b~yotuit t quat~~us decfetwn~ h~u~nodi p~' ~a ~rudsati~ iis, ad quos spectet, commutticet, unm animarum satuti, ac tanti contractus tegttitnse vattdttaticonsutatur, ipse igitur ita efficiet ac d~ co, quod egen<, certiocamt, dum amplitudioe~ jwatt< ottto)a. prospéra pfecamxr~ Romas y undedmo De" ce)jn~<s tn~sifpotjseitpecftemmo~eptuagestmo septimo. De!ode, cadem & C«t!gt'~t!o 22 SfptembfM i69i in ana Cetson?os!s ~!s'tat'pms sacrorutn tim!nmnct'nsuit!bi: OdavoSactaCongreganoceosuicdaada esse décréta in Mechiin!ensi delegadot)~ apostphcae relata M congfegatione particulari sub dteide~a.~ht.'mh~tm~'smte~ttesttno 'nooagesimo cum M'~ &a!ef{~s;jd4mi~ff!mo~ajo Brève 9'tcoocedendM'n? Et qaa' ~enm. A~rtna~ive. Secundo,, ad & in qua patte a't refbm)aad~m? Et tpsa congregatio particutaris, ad primum respondet afnrnta~ve Ad secundum itidem afhcmadve, & refbrman- ~f~ ~'eye!n para~ra~b SnaU Voiutnus aumtn apposito ia P~e~ $~nct?e ot~mone ~aoce~t)! uadecttni, &tcapeuaots coaçede~damrfae~ttatem ad<nio!straadt muihbu&,atiisquë omet!- bus, qui castra sequuotuc ea tantum sacramenta par paraçhos ordinarios adm!aistratii consueta,.& haec quidem eo dumtaxat tefmpq~e, que exefcitu~ reperiatur in actuali expeditio-. ~e, ~c~s;yero Q~a~doMititest degunt.in; pr~mtdim Quac décréta capejiano, Rag~ tpetincet amputudo; tm, & Jaxta forntacn pcass.qdptam <:xequa<ur. Haep suot quae ie!pondëùda')<itt'< xerupt ËtHioeotissim! Patres & ApostoHca! Auctontatis'pMBsUto ad unguetn servaoda. Tandem eade~n Sacra Coogregatto concih} ~ppnde~do dub~jpropositis âtsacra Congregat!o. ne,r)tqjutis)~pn~ ~xta Marti). nti~esimo MxcenteMam ;oo~agest': ïpa quarto d'xit, &<:eo$u!t ihî jquia :capeuatm 'exemitus: <!në' indutto apostohcp hujusmodi [natritnoniis assistefe noc po& suot: Et quanqttam hoc induitumiatiquando phnc!p!bus,& Rcgtbt.M Ca<iho!!cis concedatur,ittud tatncn expediri so!etcum da~ta, quod capel!aoi exercitus 'OMHrio!oai~;&oian<)i, &Sa<' crapj~ata co~trea~ & con~mat te<npo~e dumt~xat, quo 4

408 C<MM~ <~ <?~cm. 38% exercitus in actuali expeditione reperitur secus vero quando milites u) stationibus, & prxsidiis degunt, & ita expedifi debere resolutum fuit à congregatione deputata concilii vigesima nona Septembris millesimo sextentesimo nonagesimo. Hxe ibi Qua: quidem Apostottce Sacne Congregationis decreta, & signanter i)!a Ce!sonens!s visitattonis sacmi'u<m liminum reyerenter observanda panter censuit religiosissima pietas saerae Catho~Me, & Regiae Majestatis Domini nostri phtufm QUtNTt Hispaniarum RegM ( quem Deus incolumem servet) quando mature dtscumo negotio, regia epistola vigesima tertia Sep. tembris millesimo aepttngentesimo primo in villa de Fraga ex. pedita Archiepiscopo Tarracooeost injunxtt, ut constitutionem provincialem de anno millesimo sexcentesimo nonageslmo oono editam, in qua deccetaca:!sooeas!s visitationis inve* niuntur transcripta, sine mora publicari cararet: Unde resultat capellanos exercitus vigore Brevis tooocenttao! dumta«xat habere facultatem administrandi muttibus, aliisque omni. bus ) qui castra sequuntur ea tantum Sacramenta pet parocho~ ord!nanos'adntin)8tram ceosueta, & bec quidem eo dumtaxat tempore, quo exercitus in actuali expeditione reperitur; secus vero quando milites in presidiis, & station!bua degunt. Quibus quidem apostûticm responsionibus, ac dec!arat!on!bus mends Pontif!c:ae tonoceottt Papx Decimi super dicto Brevi firmiter iobserentes, sacro approbaote concilio, statutmus, & ordinamus omnia, & singula in przfaus decretis contenta, tum à locorum ord!nari!s, tum à ChmtiMdtbus, in hoc Cathatoniae principatu degentibus ad uoguem, ac inviolabiliter observari. Et ut hzc ad pubucam notitiam facilius deducantur, & super im tgnorantia, vel excusatio u!!o tempore practendi possit, omnibus, quibus animarum cura subest, in virtute sancta: obedientiae dmtricte prascipitnus, & mandamus, ut per se, alium vel alios pnesentem constitutionem posquam eam receperint, in die prima Dominica, vel festiva inter missarum solemnia publicent, totique populo legant Et inde semel in anno, in die, sive festo Circuncisionis Domini Nostri Jesu-Christi, & plures ia ecctemm suis (si id exasdife videypm.~j~. T~tM y~y~ cec r*

409 386 B~<~ ~M~,?1r~. ~<M' rint) ad Christi fid~tiunt mentes reducant, nuntient, & declarent. XXXL De f~~ honestate clericorum. Decet omnino clericos in sortem Domini vocatos vitam, moresque suos ita componere. Ut habitu, gestu incessu, sermone, aliisque omnibus aihit nisi grave t moderatum, ac re"!i~ione plenum prfescterant, levia etiam de!lcta quae in ipsis maxima viderentur, effugiant. Et quoniam plura, quae de vita, honestate, & cohabitatione ctericorum per sacroscaoones constituta sunt, à nonnuttorum memoria excidisse noscuntur, praectpua con)tn<:nm)rando ptxctpimus,ne c!er:ctbeofhciati, aut sacris ordinibus insigniti comessationibus, ebrietattbus,!mpudicitits) tabernts,mstrtonibus, scenis spectacutis, pi-ofaiiis, choreis, akts, ta~tuts, tusibus, n'st tnodefatts ) récréations causa, & tntra privatos parietes, laicis seclusis, aut negotiis secularibus se immisceant, intortis crimbus puivere ad id composito conspersis non incedant, commercium quoque & cohabitationem mutierum pariter dcciinent nec soli ipsarum domos fréquentent ittas autem, quse ad servitium licet suspectx non fuerint, & Xtatem adminus quinquaginta annorum habuerint, vel ob sanguinis conjunctionem, si extra gradum consanguinitatis à sacris canonibus prescr!ptum extuertnt, & suspecta non fuerint, aut ex alia justa causa tn propiis domibus retinere oportebit loci ordinario prius deountiare teneantur alioquin contrafacientes singulis superius expres$!s per suos superiores, pro ut delicti qualitas excgcrit) congruenti poena corripiontur.

410 Ow~ de (~~M. 387 XXXÏL defunctorum, f~w f<?~m,~ ~~Mf~p/M~ft ~m<n/ <S?festivis de p~~o, M~f~ Dow~t in octava Bp~<!M~, C~~MM, W~O~ Hebdomada, o~< Pentecostes, nec in octava Corporls CM~ non ~«~ Novimus irripere abusum tnissm defunctorum, de requieru dictas, in diebus prohibitis cetebrasdt. Quare saoctorutu rituum congregationis decretis, & rubricis missatts inhxrendo, pnecipimus, ut eaedem ntissac tam private quam cantatae in diebus dupttcibus, donxnicts, &Festivis de prxcepto~n vigilia nativitatis Domini, in octava Epiphao'te, in die Cinerum, in majon Hebdomada, in octava Paschœ~in vigilia, & octava Pehtecostes, & Santissimi Corporis Christi, "ub pœna à jure statuta minime celebrentur. Anniversaria vero, & miss~ cantatz de requiem reiictae per testatores quotannis, in dieobitus ipsorum ocutrettte' in diebus dupticibus, etiam majoribus, possunt utique in eisdem diebus celebrari, dummodo non sint primx, vel secundse clasis festivi de prxcepto, aut diebus, & hebdomadis privitegiatis, quoniam in iis incidentes, ad dies non impeditos transferri debent. XXXIII. ~'MOfMM usus <~<~ ~HM~. Cordis gemitus ad deum, humilesque preces'unica debet esse armatura clericorum. Quapropter clericis omnibus saecularibus, & regularibus (militaribus exceptis) quorumlibet armorum usum omnino, etiam venationis pnetextu, prohibemus sub poena suspensionis, si sascutares fuerint, contra ipsos {erendx; si vero fuerint regutares, à suis superioribus per au. num stricte recludantur.

411 388 JB'~0~ Z~Ï'.fXH XXXIV. J~M~f th~m~m, ~W<~provo- MMt COS~~M, vel quasi, ~M~~J capitale dotis deperditur, ''['?/ contractus a/~ causis ofectus est ~n~m«y adea- ~M~ ordinarius pro rescissione coritractus, vtl roductione ad ~M~B. Quia temporum injuria, qusc n!hi! aetemunt fieri permittit, & occasione bellorum, & alias, plures redditus ecclesiarum, atiorumque piorum locorum vêt in totum, vel in partem periisse noscuntur, qui celebradoni plurimorum onerum ntissarum, & anniversariorum ex contractu, vel quasi inter ecciesias, & fundatores celebratis, & acceptatis crant obnoxii, cum & etiam plures a!iae fundationes missamm, & anniversariotum ex dotis incongruentia txsivx sunt ea<'cra', & frequenter ambigitur: An pro hujusmodi redditibus deperditis, vel auas propter eteemosyne incongruitatcm munia. etsdem respondentia celebrari debeant: Ideo ad conscientiarum quietem, & dubia tollenda sacra coogregationm concini super his editis decretis adhérentes, decernimus, & declaramus in dictis casibus adeundos esse ordinarios pro resosstone, sive moderatione cootractuum ad ~quitatetn; qui dictos contractus ad naturalem justitiam jacti c'rcunstantiis attentis reducent. Pro atiis autem tnissarum, & anniversariorum oneribus ex legato provenientibus, si redditus fuerint deperditi vel inculpabiliter inexigibles e<~cti;ofdinarii,stve visitatores adeantur, qui constito prius de predictis per informationem decernent dicta onera non esse adimplenda: Hoc tamen intettecto, quod donec dicta moderatio yescissio, sive declaratio in suis respective casibus fuerint efectat dictorum onerum celebratio pmetcfmitti Dequeat.

412 Cw~ G~pM. 389 XXXV. Mulieribus cm~c~ ~tm~<!<~ ~o&f, ne incedant ~f~escapulis, ac brachiis seminudatis. Pessimum nimis, ac detestabilem usum quem mulieres in prxterito saeculo gestandi nudum collum usque ad humeros assumpserant bonas mémorise Alexander Septimus sua constitutione damnavit; & nihilominus hisce miseris temporibus, oedum collum, sed etiam ubera tanquam!amie catulos lactantes veneris cunctis patere student, nec erubescunt. Quare scandalum istud à christianis populis avertere debentes, dicti Alexandri Septim!, & Innocentii Undecimi constitutionibus in- D!x!, stricte proh!bentus omnibus, & quibuscumque mulieribus, etiam sa~culah nobilitate ne incedant praemgentibus, pec vias, 8r multo minus ecclesiastnter~rediantur pectore scapulis, M brachiis seminudatis, sicuti & omnem vanum apparatum ac -immodestum ornatum, sub pœna, quod alias ad sacra pœnttentbc & eucharistie sacramenta non admittentur: injunaendo parochis, & con~sanis quatenus in re tanti momenu magnopere invigilent; & si opus fuerit mulieres contravenientes non absolvant, ncque divino eucharistie sacramento pascant reservatis ordinariorum arbitrio alim poenis pro cawuat exigentia imponendis. XXXVI. Pro «dim~~f<m sacramentorum, nec pro <«M<~ sa- CfM oleis quidquam M-af, sponte C~~«M f~r. Memores sint sacrorumministri se gratis daturos,quod gratis acceperunt, nec licere eis sub quolibet pmtestu pro administratione sacramentorum quidquam exigere, sed ea chatitative, & sine spe mercedis libenter exhibere sed nec pro sacris oleis ad sacramenta baptismi, & extrem~-unctionis, aut

413 390 JE'~<t ~M< 7~< Z<?. pro illorum d!tr!b<.)t!one, qme à digmtuttbus ecctesiarum Hed di.'b.'t,a'iquid petere, aut sponte oblatum accipere priesun~mt.curcnt prxterea parochi personas idoneasrocheto!ndutas, licet sxcutares sint, ad portandum otea sacra ad cathedrales ecclesias post consecrahonem novorum rito transmitte. re, nec veteribus sine neccssitate utantur. Qui autem in is defecerint, poenis pecnnlarlisord!nanorumatb!tr!o coerceantur. I)Iustr!$simus & Reverendissimus Dominus Don Michaet Joanafs de Taverner & Rubi Episcopus Gerunden. AoU'' quior Provincia: Tarrachoneu~ & S. C. P. Pra'sidens. Rrverendissimus Dominus Don Simeon de Guinda & Apestegui Episcopus UrgeUensis. Reverendissimus Dominus Don Joannes Miguelez de Menda. nya Osor!o Episcopus Dertusens!s. Admodum Reverendus Dominus Don Fr. Joannes Baptista Desca!)af Abbas Sancti Stephani de Banyoles. Admodum Reverendus Dominus Don Fasfix de Vilaplana Abbas Beatx Manss de RipoU. Admodum Reverendus Dominus Don Fr. Emmanuel Mir & Cadena Abbas Sancti Petti de GaUtgans. Admodum Reverendus Dominus Don Fr. Pranciscus de Pas" tor & Descallar Abbas Sancti Petri de Besalu. Admodum Reverendus Dominus Don Fr. Franciscus de Guanter & Pi Abbas Sanctae Maria: de Amer, & Rosas. Admodum Reverendus Dominus Don Fr. Felix de Taverner & de Ardena Abbas Sancti Salvatoris de Breda. Admodum Reverendus Dominus Don Jacobus Portell Abbas Ecctesia: Ssecutaris, & CoHegiatx Sancti Vincentii Castri de Cardona. Admodum Reverendus Dominus D. Fr. Balthazar Sayol Abbas de Poblet. Admodum Reverendissimus Dominus Don Fr. Isidorus Covarem Abbas Monasterii Sancti Felicis Guixolens. Admodum Reverendus Dominus Don Antonius Bru V. I. D. Prior Ecdesta; Sanctae Annae Barcio. Admodum Reverendus Dominus Josephus Porta Prior Eccte- $iae Beatse Maria de Ulla.

414 C0w/o <~<*G~cM. 39i Admodum Reverendus Dominus Anionius Vaquer Prior Ec* ctcsise Sancti Thornse de Ftuvia. Reverendus Dominus Don Franciscus Camps Archidiaconus Sylven. Sanctae Ecctesiae Gerund. Procurator Reverendissi* mi Domini Don Fr. Francisci de Otasso Hipenza Episcopi Illerden Reverendus Dominus Pius Fontdevila S. T. D. Canonicus dictse Sanctx Ecclesiae Gerund. & Sanctae Theo!ogiae interpres Procurator Reverendissimi Domini Don Didact Astorga & Cespedes Episcopi Barchinonfn. Reverendus Dominus Josephus Vilabella S. T. D Canon!cus d!ctaesedisgerunden. Procurator Reverendissimi Don Fr. Petri de Maganya Episcopi Caetsonpm. Reverendus Dominus Don Bonaveutura de Lanuza Decanus, Canonicus, ac Syndicus Reverendi Capituli Sanetse Métro* po)!tanx Ecc!es!se Tarraconen.. Reverendus Dominus Don Josephus de Taverner & de Ardena V 1. D. Canonicus Sanctx Ecctps:~ Barchinonen. Sy ndicus R. Capituli ejusdem EcdesKe,Vic. Gen. & OfH.îtIustris. Don)! i Gerunden. Epis. Reverendus Dominus Franciscus Camps S. T. D. Canonicus Sanctae Ecclesiae Gerund. Capellanus honoris S. C. & R. Majestatis Domini nostri PHtnppt outntî(quem Deus protegat.) Syndicus Reverendi Capituli dictx Ecdesiœ, Vie. Gen.&OM. ejusdem tttustrissimi Domini Gerund. Epis. Reverendus Dominus Ivo Cassanyes V. î. D. Sacrista Major, & Canonicus Sanct~e Ecctesiae Vicen. Syndicus R. Capituti ejusdem Ecctesiœ. Vie. Gen. & Ofn. Vicen. Diœces. Reverendus Dominus Antonius Cortes V. I. D. Canonicus Sanctae Ecctesiae Dertuses. Syndicus Reverendi Capituli ejusdem Ecctesix. Reverendus Dominus Josephus Casanovas V.!.D. Canon icus Sanctae Ecclesiae Illerden. Syndicus Reverendi Capituli dicta: Ecciesise. Reverendus Dominus Franciseus Montaoer V. D. Caoonicus Sanctm Ecclesiae UrgeUen. Syndicus Reverendi Capituli ejusd em Ecdesix.

Índice General. Disposiciones iniciales y definiciones generales

Índice General. Disposiciones iniciales y definiciones generales Índice General Int r o d u c c i ó n... xxvii CAPÍTULO I Disposiciones iniciales y definiciones generales Dis p o s i c i o n e s iniciales y de f i n i c i o n e s ge n e r a l e s... 1 Capítulo II Trato

Más detalles

6.Co li sión de nor mas de la ley con el art. 43 de la Cons ti tu - ción Na cio nal...

6.Co li sión de nor mas de la ley con el art. 43 de la Cons ti tu - ción Na cio nal... In di ce ge ne ral Pró lo go... 11 Ca pí tu lo I LOS PRO CE SOS UR GEN TES EN GE NE RAL 11....In tro duc ción 12.La no ción de pro ce so ur gen te. Cla si fi ca ción de los pro ce sos ju di cia les 13....Al

Más detalles

TODO LO QUE USTED DEBE SABER ACERCA DEL COSTO DE VENTAS FISCAL

TODO LO QUE USTED DEBE SABER ACERCA DEL COSTO DE VENTAS FISCAL TODO LO QUE USTED DEBE SABER ACERCA DEL COSTO DE VENTAS FISCAL Pérez Chávez - Fol Olguín Una de las reformas más trascendentes que sufrió nuestra legislación fiscal fue sustituir la deducción de las adquisiciones

Más detalles

TODO LO QUE USTED DEBE SABER ACERCA DEL COSTO DE VENTAS FISCAL

TODO LO QUE USTED DEBE SABER ACERCA DEL COSTO DE VENTAS FISCAL TODO LO QUE USTED DEBE SABER ACERCA DEL COSTO DE VENTAS FISCAL Pérez Chávez - Fol Olguín Una de las reformas más trascendentes que sufrió nuestra legislación fiscal, fue sustituir la deducción de las adquisiciones

Más detalles

FECHAS DEL CAMINO SINODAL

FECHAS DEL CAMINO SINODAL FECHAS DEL CAMINO SINODAL 2017 MAYO 2017 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 Ordenación Presbiterial XVI Encuentro Equipos de Espiritualidad 22 23 24 25 26 27 28 IV Domingo de Pascua

Más detalles

LA JUSTICIA LABORAL: ADMINISTRACIÓN E IMPARTICIÓN

LA JUSTICIA LABORAL: ADMINISTRACIÓN E IMPARTICIÓN LA JUSTICIA LABORAL: ADMINISTRACIÓN E IMPARTICIÓN Los au to res ha cen un re co no ci mien to a la Pro cu ra du ría Fe de ral de la De fen sa del Tra ba jo, a sus fun cio na rios y per so nal en ge ne

Más detalles

Contenido. Libro del maesto 1

Contenido. Libro del maesto 1 Contenido Partituras del Campamento E.D.D.E.N.: Experimenta y Descubre a Dios En la Naturaleza Livin on the E.D.G.E. Al filo de su palabra) 2 L-E-T-S G-O V-A-M-O-S) 7 Shout, Here I Am! Aquí estoy) 12 You

Más detalles

Exsultet Adaptación a la lengua española de la versión gregoriana

Exsultet Adaptación a la lengua española de la versión gregoriana A - lé - gre - se en el cie - lo el co - ro de los án - ge les, a - lé - gren - se los mi - nis - tros de Dios y por la vic de la sal - to - ria de un Rey tan gran - de re - sue - ne la trom - pe - ta

Más detalles

NORMAS DE INFORMACION FINANCIERA Una guía para su aplicación

NORMAS DE INFORMACION FINANCIERA Una guía para su aplicación NORMAS DE INFORMACION FINANCIERA Una guía para su aplicación CPC y MF Roberto Rodríguez Venegas CP y MF María del Refugio Chávez CP José Miguel Perales Muñoz En la segunda edición actualizada de la obra

Más detalles

1 Sábado Ordenaciones de diáconos Prebautismales 2 Domingo XXVII T.O 3 Lunes Curia Legión. 6 Jueves Exposición y oración por las vocaciones

1 Sábado Ordenaciones de diáconos Prebautismales 2 Domingo XXVII T.O 3 Lunes Curia Legión. 6 Jueves Exposición y oración por las vocaciones OCTUBRE 1 Sábado Ordenaciones de diáconos Prebautismales 2 Domingo XXVII T.O 3 Lunes Curia Legión 4 Martes 5 Miércoles 6 Jueves Exposición y oración por las vocaciones 7 Viernes Acto a la Divina Misericordia

Más detalles

ENERO 2016. MARTES MIERCOLES JUEVES VIERNES SABADO DOMINGO 1 2 3 Año Nuevo. 4 5 6 7 8 9 10 Bautismo del Señor. 11 12 13 14 15 16 17 II Ordinario

ENERO 2016. MARTES MIERCOLES JUEVES VIERNES SABADO DOMINGO 1 2 3 Año Nuevo. 4 5 6 7 8 9 10 Bautismo del Señor. 11 12 13 14 15 16 17 II Ordinario LUNES ENERO 2016 MARTES MIERCOLES JUEVES VIERNES SABADO 1 2 3 Año Nuevo Epifanía de Señor Sta Maria Madre de Dios Jornada Mundial por la Paz 4 5 6 7 8 9 10 Bautismo del Señor ESCUELAS DE VERANO 11 12 13

Más detalles

Índice General. Pró l o g o a la pr i m e r a ed i c i ó n... xvii

Índice General. Pró l o g o a la pr i m e r a ed i c i ó n... xvii Índice General Pró l o g o a la pr i m e r a ed i c i ó n... xvii Int r o d u c c i ó n... xxiii CAPÍTULO I La autonomía de la voluntad y el derecho comercial 1. In t r o d u c c i ó n... 1 2. Lo s lí

Más detalles

Talleres de lectura para no olvidar. colegiopascal.com

Talleres de lectura para no olvidar. colegiopascal.com Talleres de lectura para no olvidar colegiopascal.com Fantabulario Introducción E l a r t e d e c o n t a r h a e x i s t i d o e n t o d a s l a s é p o c a s, e n c a d a p a r t e d e l m u n d o.

Más detalles

Diócesis de Zipaquirá CRONOGRAMA DIOCESANO 2018 REUNIONES DIOCESANAS

Diócesis de Zipaquirá CRONOGRAMA DIOCESANO 2018 REUNIONES DIOCESANAS Diócesis de Zipaquirá CRONOGRAMA DIOCESANO 2018 REUNIONES DIOCESANAS REUNIONES DEL PRESBITERIO Febrero 1: Marzo 22: Abril 11, 12 y 13: Agosto 18: Septiembre 12 y 13: Septiembre 14: Noviembre 7 y 8: Diciembre

Más detalles

Grupo de Jóvenes. Grupo de Jóvenes. Encuentro Nacional Divina Misericordia 21 Lunes Grupo de Ornamentación del Templo OCTUBRE OCTUBRE

Grupo de Jóvenes. Grupo de Jóvenes. Encuentro Nacional Divina Misericordia 21 Lunes Grupo de Ornamentación del Templo OCTUBRE OCTUBRE OCTUBRE OCTUBRE 1 Martes 2 Miércoles 3 Jueves 4 Viernes 5 Sábado 6 Domingo XXVII T.O. 7 Lunes Curia de la Legión de María Grupo de Ornamentación 8 Martes 9 Miércoles Día de la Comunidad 10 Jueves 11 Viernes

Más detalles

- SITUACION DEMOGRAFICA Y S X IA L. camente a c t iv a por Se c to r es 39

- SITUACION DEMOGRAFICA Y S X IA L. camente a c t iv a por Se c to r es 39 N ú m e r o I RECURSOS NATURALES PARA EL DESARROLLO ECONOMICO Y SOCIAL 1 9 10 S i tuacuón Ge o g r á f ic a y To p o g r á f ic a 1 Cl im a 3 Recursos d el Su elo y Uso de la T ie r r a 5 A g r ic u l

Más detalles

COMISIONISTAS. TRATAMIENTO FISCAL

COMISIONISTAS. TRATAMIENTO FISCAL COMISIONISTAS. TRATAMIENTO FISCAL Pérez Chávez Fol Olguín Quiénes son comisionistas? En qué régimen fiscal tributan? Cuándo y cómo pagan sus impuestos? Cuáles son sus obligaciones fiscales? Estas son algunas

Más detalles

DE LI TOS CON TRA LA IN TE GRI DAD SE XUAL. ANTECEDENTES. EVOLUCION

DE LI TOS CON TRA LA IN TE GRI DAD SE XUAL. ANTECEDENTES. EVOLUCION In di ce ge ne ral Palabras previas... 9 Ca pí tu lo I DE LI TOS CON TRA LA IN TE GRI DAD SE XUAL. ANTECEDENTES. EVOLUCION 11. El Có di go de 1921 y sus pos te rio res re for mas... 12. La ley 25.087 de

Más detalles

COMPENSACION, ACREDITAMIENTO Y DEVOLUCION DE IMPUESTOS

COMPENSACION, ACREDITAMIENTO Y DEVOLUCION DE IMPUESTOS COMPENSACION, ACREDITAMIENTO Y DEVOLUCION DE IMPUESTOS Pérez Chávez Campero Fol La presente obra permitirá al lector conocer la diferencia entre compensación, acreditamiento y devolución de impuestos.

Más detalles

ANALISIS JURIDICO DE LAS PRESUNCIONES Y FICCIONES Y SU APLICACION EN MATERIA FISCAL A LA OBTENCION DE DIVIDENDOS Lic. Jesús Arturo Jiménez Morales

ANALISIS JURIDICO DE LAS PRESUNCIONES Y FICCIONES Y SU APLICACION EN MATERIA FISCAL A LA OBTENCION DE DIVIDENDOS Lic. Jesús Arturo Jiménez Morales ANALISIS JURIDICO DE LAS PRESUNCIONES Y FICCIONES Y SU APLICACION EN MATERIA FISCAL A LA OBTENCION DE DIVIDENDOS Lic. Jesús Arturo Jiménez Morales La obra Análisis jurídico de las presunciones y ficciones

Más detalles

SEGUNDA VICARÍA CRISTO REY

SEGUNDA VICARÍA CRISTO REY SEGUNDA VICARÍA CRISTO REY 7 enero 7 Santa María Madre de Dios 2 3 6 Epifanía del Señor V Decanato San José de los Cedros 7 Se- Epifanía del ñor Bautismo del Señor 0 Ntra. Sra. De los Dolores Bezares 2

Más detalles

DESPIDO JUSTIFICADO Y ACTAS LABORALES

DESPIDO JUSTIFICADO Y ACTAS LABORALES DESPIDO JUSTIFICADO Y ACTAS LABORALES Lic. Jorge Del Rivero Medina En esta obra se analizan las causas por las que termina una relación laboral así como las de despido justificado y los procedimientos

Más detalles

LA SALA CONSTITUCIONAL DEL ESTADO DE MÉXICO COMO EXPRESIÓN DEL FEDERALISMO DEL SIGLO XXI

LA SALA CONSTITUCIONAL DEL ESTADO DE MÉXICO COMO EXPRESIÓN DEL FEDERALISMO DEL SIGLO XXI LA SALA CONSTITUCIONAL DEL ESTADO DE MÉXICO COMO EXPRESIÓN DEL FEDERALISMO DEL SIGLO XXI INSTITUTO DE INVESTIGACIONES JURÍDICAS Serie ESTUDIOS JURÍDICOS, Núm. 75 Coordinador ed i to rial: Raúl Márquez

Más detalles

LEY FEDERAL DEL TRABAJO Análisis y comentarios

LEY FEDERAL DEL TRABAJO Análisis y comentarios LEY FEDERAL DEL TRABAJO Análisis y comentarios Pérez Chávez Fol Olguín En esta obra se analizan y comentan los preceptos de la Ley Federal del Trabajo, reglamentaria del artículo 123, apartado A, de la

Más detalles

Pagos provisionales de Yy pagos definitivos de ISR, IETU IVA. Personas Morales. Pérez Chávez Campero Fol

Pagos provisionales de Yy pagos definitivos de ISR, IETU IVA. Personas Morales. Pérez Chávez Campero Fol Pagos provisionales de Yy pagos definitivos de Pérez Chávez Campero Fol ISR, IETU IVA Personas Morales SEXTA EDICION 2008 Tax Edi to res Uni dos, SA de CV. Igua la 28, Col. Ro ma Sur. Mé xi co, 06760,

Más detalles

ESTUDIO DEL IMPUESTO SOBRE LA RENTA Y DEL IMPUESTO EMPRESARIAL A TASA UNICA Personas morales

ESTUDIO DEL IMPUESTO SOBRE LA RENTA Y DEL IMPUESTO EMPRESARIAL A TASA UNICA Personas morales ESTUDIO DEL IMPUESTO SOBRE LA RENTA Y DEL IMPUESTO EMPRESARIAL A TASA UNICA Personas morales Pérez Chávez - Fol Olguín Entre los tributos más importantes del sistema fiscal mexicano se encuentran el Impuesto

Más detalles

HONORARIOS. REGIMEN FISCAL DE LAS ACTIVIDADES PROFESIONALES. PERSONAS FISICAS Pérez Chávez Campero Fol

HONORARIOS. REGIMEN FISCAL DE LAS ACTIVIDADES PROFESIONALES. PERSONAS FISICAS Pérez Chávez Campero Fol HONORARIOS. REGIMEN FISCAL DE LAS ACTIVIDADES PROFESIONALES. PERSONAS FISICAS Pérez Chávez Campero Fol Las personas físicas que obtengan ingresos por la prestación de servicios profesionales (honorarios)

Más detalles

ALABANZAS. Laudes Domino. pro PAX et BONUM servum satelles. ALABANZAS Laudes Domino

ALABANZAS. Laudes Domino. pro PAX et BONUM servum satelles. ALABANZAS Laudes Domino ALABANZAS Laudes Domino pro PAX et BONUM servum satelles 1 I T e a l a b o S e ñ o r : A m a e l c i e l o t u v o z y l a n u b e d e r r a m a l a l l u v i a c o n s u s a b e r s i n m e n g u a. A

Más detalles

"Arrepiéntete" q = 115 p. Solo de Barítono mf. Œ œ œ œ œ œ 1.A- 2.A- 3.A nos. por. cep. ble. ta. ria. mi-

Arrepiéntete q = 115 p. Solo de Barítono mf. Œ œ œ œ œ œ 1.A- 2.A- 3.A nos. por. cep. ble. ta. ria. mi- Autor: S.D. Ruth Sánchez Carranza "Arreiéntete" Arreglo: Cristian Isaí Pérez Sánchez Uziel León Alcána SOPRANO ALTO TENOR BAJO q = 115 Solo de Barítono Œ Su La Él J 1.A rre iéntete.a rre iéntete 3.A rre

Más detalles

Calendario Pastoral

Calendario Pastoral Calendario Pastoral 2016-2017 CA: Cat. de Adultos CP: Cat. Presacramental CF: Cat. de Mat. y Fam. PS: Pastoral Social -1- Diócesis de Colima - 2 - D: Programa Diocesano S: Seminario VC: Vida Consagrada

Más detalles

LIQUIDACION DE SOCIEDADES

LIQUIDACION DE SOCIEDADES LIQUIDACION DE SOCIEDADES Pérez Chávez Campero Fol De acuerdo con el artículo 229 de la Ley General de Sociedades Mercantiles, las sociedades mercantiles se disuelven por diversas causas: por expiración

Más detalles

Dossier para Jueves y Viernes Santo

Dossier para Jueves y Viernes Santo Dossier para Jueves y Viernes Santo Semana Santa Material Diócesis Mar l Plata Dossier para Jueves y Viernes Santo 2 Dossier para Jueves y Viernes Santo 3 Dossier para Jueves y Viernes Santo 4 www.corosanclemente.com.ar

Más detalles

CONSTITUCIONES IBEROAMERICANAS CHILE

CONSTITUCIONES IBEROAMERICANAS CHILE CONSTITUCIONES IBEROAMERICANAS CHILE Coor di na dor de la co lec ción Cons ti tu cio nes Ibe roa me ri ca nas: Die go Va la dés INSTITUTO DE INVESTIGACIONES JURÍDICAS Coor di na dor edi to rial: Raúl Már

Más detalles

ORIGEN Y EVOLUCIÓN DEL SISTEMA DE COMISIONES DEL CONGRESO DE LA UNIÓN

ORIGEN Y EVOLUCIÓN DEL SISTEMA DE COMISIONES DEL CONGRESO DE LA UNIÓN ORIGEN Y EVOLUCIÓN DEL SISTEMA DE COMISIONES DEL CONGRESO DE LA UNIÓN INSTITUTO DE INVESTIGACIONES JURÍDICAS Serie DOCTRINA JURÍDICA, Núm. 286 Edición: Evelyn Téllez Carvajal Formación en computadora:

Más detalles

Resolver el examen muestra te ayudará a: Identificar cómo son las preguntas del examen. Estimar el tiempo que necesitas para resolverlo.

Resolver el examen muestra te ayudará a: Identificar cómo son las preguntas del examen. Estimar el tiempo que necesitas para resolverlo. Examen muestra Ob je ti vo Responder preguntas parecidas a las del examen de selección. Im por tan cia Resolver el examen muestra te ayudará a: Identificar cómo son las preguntas del examen. Saber cuántas

Más detalles

Por frecuencia Por orden alfabético

Por frecuencia Por orden alfabético Las 1000 palabras más frecuentes del castellano Datos de la RAE (Real Academia de la Lengua Española) organizados por Dictados para Primaria () En la segunda columna se encuentras las palabras ordenadas

Más detalles

PERDIDAS O UTILIDADES CAMBIARIAS

PERDIDAS O UTILIDADES CAMBIARIAS PERDIDAS O UTILIDADES CAMBIARIAS Acumulación y deducción en el ISR de pérdidas o ganancias cambiarias El ar tícu lo 20, frac ción X, de la LISR, es ta ble ce que se con si de ra rán in gre sos acu mu la

Más detalles

DEMOCRACIA Y MEDIOS DE COMUNICACIÓN

DEMOCRACIA Y MEDIOS DE COMUNICACIÓN DEMOCRACIA Y MEDIOS DE COMUNICACIÓN INSTITUTO DE INVESTIGACIONES JURÍDICAS Serie DOCTRINA JURÍDICA, Núm. 206 Coordinador editorial: Raúl Márquez Romero Cuidado de la edición: Miguel López Ruiz Formación

Más detalles

MANUAL DE IMPUESTO AL VALOR AGREGADO. Parte general LC José Rico Munguía

MANUAL DE IMPUESTO AL VALOR AGREGADO. Parte general LC José Rico Munguía MANUAL DE IMPUESTO AL VALOR AGREGADO. Parte general LC José Rico Munguía Cuando se busca un libro para estudiar o complementar temas fiscales, es común encontrar obras que se refieren a situaciones específicas,

Más detalles

IV Concurso Cristalización en la Escuela Zona Noroeste Sede-Principado de Asturias

IV Concurso Cristalización en la Escuela Zona Noroeste Sede-Principado de Asturias IV Concurso Cristalización en la Escuela Zona Noroeste Sede-Principado de Asturias BASES 0) Los centros participantes en el Concurso se han inscrito voluntariamente y aceptado las normas de participación.

Más detalles

EL DICTAMEN FISCAL POR ENAJENACION DE ACCIONES

EL DICTAMEN FISCAL POR ENAJENACION DE ACCIONES EL DICTAMEN FISCAL POR ENAJENACION DE ACCIONES Pérez Chávez Fol Olguín La Ley del Impuesto sobre la Renta (LISR), en su artículo 126, cuarto párrafo, establece que las personas físicas que realicen la

Más detalles

ESTUDIO DEL IMPUESTO SOBRE LA RENTA Personas morales

ESTUDIO DEL IMPUESTO SOBRE LA RENTA Personas morales ESTUDIO DEL IMPUESTO SOBRE LA RENTA Personas morales Pérez Chávez Fol Olguín Entre los tributos más importantes del sistema fiscal mexicano se encuentra el impuesto sobre la renta (ISR), el cual, por lo

Más detalles

Señala la celda en la que coincide las mismas palabras

Señala la celda en la que coincide las mismas palabras explicó mayoría campo poco mayoría campo poco explicó estas hombre flores etapa etapa hombre flores estas viene cine nunca especial viene cine nunca especial esfuerzo dar has ejemplo has dar esfuerzo ejemplo

Más detalles

MANUAL PRACTICO-TECNICO PARA LA ELABORACION DEL PEDIMENTO ADUANAL. Análisis y comentarios del pedimento y otros documentos

MANUAL PRACTICO-TECNICO PARA LA ELABORACION DEL PEDIMENTO ADUANAL. Análisis y comentarios del pedimento y otros documentos MANUAL PRACTICO-TECNICO PARA LA ELABORACION DEL PEDIMENTO ADUANAL. Análisis y comentarios del pedimento y otros documentos Mtro. Ricardo Méndez Castro En este libro se efectúa un estudio práctico y técnico

Más detalles

CONTRATOS CIVILES Y MERCANTILES Su protección ante el fenómeno del lavado de dinero

CONTRATOS CIVILES Y MERCANTILES Su protección ante el fenómeno del lavado de dinero CONTRATOS CIVILES Y MERCANTILES Su protección ante el fenómeno del lavado de dinero Mtro. Oswaldo Reyes Corona Lic. Edgar Federico García Castañón En nuestro actuar cotidiano realizamos un sinnúmero de

Más detalles

A I R P U A LO C O L E HO

A I R P U A LO C O L E HO .f...f.. .f.. 2 ZAHIR L O AULO COLH S.A., O Z O: í T C Bé A ó T 2005 M ó, ñ I D, f í í ñ j z A. ó, - é x, á í á, í ó í., í j,, í., S. í j L, ; í,, j j, á,., ñ é é. ó é D -., z,, :.,, jé, í Q á. z j á j.

Más detalles

APRENDIENDO A APREHENDER Técnicas de estudio

APRENDIENDO A APREHENDER Técnicas de estudio APRENDIENDO A APREHENDER Técnicas de estudio APRENDIENDO A APREHENDER Técnicas de estudio PIS TAS Dr. Hu go Sán chez Me na 2000 TÉC NI CAS DE ES TU DIO, có mo aprehen der a aprehen der! 1a. Edi ción Edi

Más detalles

CALENDARIO PASTORAL 2015/2016. Arzobispado de Granada

CALENDARIO PASTORAL 2015/2016. Arzobispado de Granada CALENDARIO PASTORAL 2015/2016 Arzobispado de Granada Año de la Misericordia 8 de diciembre 2015 / 20 de noviembre de 2016 SEPTIEMBRE dom 6 13 20 27 lun mar mié jue vie sáb 1 2 3 4 5 7 8 9 10 11 12 14 15

Más detalles

LOS DERECHOS ECONÓMICOS, SOCIALES Y CULTURALES Y SU JUSTICIABILIDAD EN EL DERECHO MEXICANO

LOS DERECHOS ECONÓMICOS, SOCIALES Y CULTURALES Y SU JUSTICIABILIDAD EN EL DERECHO MEXICANO LOS DERECHOS ECONÓMICOS, SOCIALES Y CULTURALES Y SU JUSTICIABILIDAD EN EL DERECHO MEXICANO INSTITUTO DE INVESTIGACIONES JURÍDICAS Serie DOCTRINA JURÍDICA, Núm. 540 Coor di na dora académica: Elvia Lucía

Más detalles

Porque para siempre permanece su misericordia! Aleluya! Y hundió al Faraón y a su ejército en el mar. Aleluya! Porque para siempre permanece su

Porque para siempre permanece su misericordia! Aleluya! Y hundió al Faraón y a su ejército en el mar. Aleluya! Porque para siempre permanece su Polielio Salmo 135 Confesad al Señor, pues Él es bondadoso. Aleluya! Confesad al Dios de los dioses. Aleluya! Confesad al Señor de los señores. Aleluya! Al Único que obra grandes maravillas. Aleluya! Al

Más detalles

MANUAL PRACTICO PARA RECURSOS HUMANOS. En el marco de la nueva cultura laboral

MANUAL PRACTICO PARA RECURSOS HUMANOS. En el marco de la nueva cultura laboral MANUAL PRACTICO PARA RECURSOS HUMANOS. En el marco de la nueva cultura laboral Lic. Alberto Sánchez Luján En este libro encontrará el lector las herramientas prácticas básicas para el buen desempeño y

Más detalles

LOS DOMINICOS EN SANTIAGO

LOS DOMINICOS EN SANTIAGO A ^^Jt 5 2 1- C CONSEJO SUPERIOR DE INVESTIGACIONES CIENTÍFICAS INSTITUTO P. SARMIENTO DE ESTUDIOS GALLEGOS LOS DOMINICOS EN SANTIAGO (APUNTES HISTÓRICOS) POR EL P. AURELIANO PARDO VILLAR, O. P. NUMERARIO

Más detalles

Ordena les síl labes formant paraules de la mateixa família VERDURES.

Ordena les síl labes formant paraules de la mateixa família VERDURES. Ginés Ciudad-Real y Maribel Martínez CONSCIÈNCIA FONOLOGICA Ordena les síl labes formant paraules de la mateixa família VERDURES Maribel Martínez Camacho y Ginés Ciudad-Real Lectoescriptura consciència

Más detalles

CAMPAMENTO PARA MONAGUILLOS VARONES

CAMPAMENTO PARA MONAGUILLOS VARONES JORNADA MUNDIAL POR LA PAZ POR PARROQUIAS EPIFANIA Orden: P. Gaspar Orden: P. Saturnino Orden: P. Angel Orden: P. Carlos Orden: P. Narciso CAMPAMENTO PARA MONAGUILLOS VARONES Cumple: P. Salvatore Formación

Más detalles

es urgente recuperar el carácter luminoso propio de la fe, pues cuando su llama se apaga, todas las otras luces acaban languideciendo.

es urgente recuperar el carácter luminoso propio de la fe, pues cuando su llama se apaga, todas las otras luces acaban languideciendo. es urgente recuperar el carácter luminoso propio de la fe, pues cuando su llama se apaga, todas las otras luces acaban languideciendo. Y es que la característica propia de la luz de la fe es la capacidad

Más detalles

La Santa Sede APOSTOLICA SOLLICITUDO PROMULGADA "MOTU PROPRIO" DEL. III Sesión: AAS 56 [1964] 1011). PAPA PABLO VI

La Santa Sede APOSTOLICA SOLLICITUDO PROMULGADA MOTU PROPRIO DEL. III Sesión: AAS 56 [1964] 1011). PAPA PABLO VI La Santa Sede CARTA APOSTÓLICA APOSTOLICA SOLLICITUDO PROMULGADA "MOTU PROPRIO" DEL PAPA PABLO VI POR LA CUAL SE CONSTITUYE EL SÍNODO DE LOS OBISPOS PARA LA IGLESIA UNIVERSAL. La Apostolica sollicitudo

Más detalles

LEY DEL SEGURO SOCIAL. Análisis y comentarios

LEY DEL SEGURO SOCIAL. Análisis y comentarios LEY DEL SEGURO SOCIAL. Análisis y comentarios Pérez Chávez Fol Olguín El cumplimiento de las obligaciones en materia de seguridad social es esencial para las personas físicas y morales que cuenten con

Más detalles

DIVIDENDOS Personas físicas y morales

DIVIDENDOS Personas físicas y morales DIVIDENDOS Personas físicas y morales Pérez Chávez Fol Olguín Mediante el estudio de esta obra, el lector conocerá las implicaciones fiscales que representa para las personas físicas y morales el pago

Más detalles

CRONOGRAMA PASTORAL DIOCESANO 2015

CRONOGRAMA PASTORAL DIOCESANO 2015 CRONOGRAMA PASTORAL DIOCESANO 2015 FECHA ACTIVIDAD LUGAR ENERO 01 Santa María Madre de Dios (S). Año nuevo. Jornada Mundial por la paz 01 Día de oración por las vocaciones 04 La Epifanía del Señor 11 Bautismo

Más detalles

IGLESIA, PARROQUIA, BASÍLICA, CAPILLA EN QUÉ SE DIFERENCIAN?

IGLESIA, PARROQUIA, BASÍLICA, CAPILLA EN QUÉ SE DIFERENCIAN? https://es.aleteia.org/2017/09/08/iglesia-parroquia-basilica-capilla-en-que-sediferencian/?utm_campaign=nl_es&utm_source=daily_newsletter&utm_medium=mail&utm_c ontent=nl_es IGLESIA, PARROQUIA, BASÍLICA,

Más detalles

Altísimo Señor. Canto de Comunión Canto Popular. l l l l l l l l ============================ l l l l. jun. l l. j «

Altísimo Señor. Canto de Comunión Canto Popular. l l l l l l l l ============================ l l l l. jun. l l. j « Morato P q = 8 A tí si Atísimo ñor Canto Comunión Canto Popuar mo Versión Cora: JOSÉ LUIS BLASCO S ============================ & 3 ««ˆ ˆ A tí si mo ñor C ============================ & 3 P «ˆ A tí si

Más detalles

CONCILIO ECUMÉNICO VATICANO II

CONCILIO ECUMÉNICO VATICANO II CONCILIO ECUMÉNICO VATICANO II Qué es un Concilio Ecuménico? Es una Reunión de los obispos católicos de todo el mundo para tratar temas que atañen a toda la Iglesia. 1- Concilio de Nicea (año 325) 3- Concilio

Más detalles

LA BIBLIA ME ENSEÑA QUE:

LA BIBLIA ME ENSEÑA QUE: LA BIBLIA ME ENSEÑA QUE: LITERAL A Vivo y existo por creer, que ha permanecido desde siempre y por siempre, el Gran Yo Soy; i Dios completo en su esencia e infinito ii en su ser. Es en sí, de por sí y

Más detalles

CLAVE (Capítulos 8-9)

CLAVE (Capítulos 8-9) EXAMEN DE PRÁCTICA #4 /b/ /d/ /g/ FONÉTICA Y FONOLOGÍA ESPAÑOLAS CLAVE (Capítulos 8-9) Examen de práctica #4 CLAVES 2 4.1. Clave EXAMEN DE PRÁCTICA Encuentre el acento fonético 1. h i s t o r i a d o r

Más detalles

CONCILIO VATICANO II

CONCILIO VATICANO II CONCILIO VATICANO II CONTENIDOS FUNDAMENTALES APERTURA DEL CONCILIO: El 11 de octubre de de 1962, por el Papa Juan XXIII. FIN DEL CONCILIO: El 8 de diciembre de 1965, por el Papa Pablo VI. Podemos considerar

Más detalles

Don Luis de la Cadena

Don Luis de la Cadena 4b Don Luis de la Cadena Desde la restauración definitiva de la Diócesis 230 Don Luis de la Cadena el clero secular. Obispo electo de Almería Tenemos un testimonio de San Francisco de Borja, quien en carta

Más detalles

FRAGMENTO 108 San Juan Evangelista y los Santos Inocentes

FRAGMENTO 108 San Juan Evangelista y los Santos Inocentes FRAGMENTOS LITÚRGICO-MUSICALES (SIGLOS XIII-XVI) EN EL ARCHIVO HISTÓRICO NOTARIAL DE DAROCA (ZARAGOZA) FRAGMENTO 108 San Juan Evangelista y los Santos Inocentes Fragmento 108 r. [ 663 ] SAN JUAN EVANGELISTA

Más detalles

P A R T E I I C r í t i c a r y j u s t i f i c a r s e CAPITULO 5 El imperio de la crítica S o b r e l a s o c i o l ó g i c a d e l r i e s g o y e l d e l i t o t e c n o l ó g i c o s Si el científico,

Más detalles

1. Cl a s i f i c a c i ó n d e l o s i m p u e s t o s Es t r u c t u r a d e l D.L. N 825 d e

1. Cl a s i f i c a c i ó n d e l o s i m p u e s t o s Es t r u c t u r a d e l D.L. N 825 d e Índice Tomo I In t r o d u c c i ó n... XIX Ca p í t u l o I Consideraciones preliminares 1. Cl a s i f i c a c i ó n d e l o s i m p u e s t o s... 1 2. Características del impuesto a las ventas y servicios...

Más detalles

INDICE DE PREFACIOS. 3. Epifanía del Señor: Cristo, luz de las naciones 303

INDICE DE PREFACIOS. 3. Epifanía del Señor: Cristo, luz de las naciones 303 INDICE DE PREFACIOS A. DEL TIEMPO 1. Adviento: I. Las dos venidas de Cristo 296 II. La doble espera de Cristo 297 III. Cristo, Señor y juez de la historia 298 IV. María, nueva Eva 299 2. Navidad: I. Cristo,

Más detalles

DON GABRIEL DE BORBON Y SAJONIA

DON GABRIEL DE BORBON Y SAJONIA A 384009 JuanfyíartínezCuesta DON GABRIEL DE BORBON Y SAJONIA MECENAS ILUSTRADO EN LA ESPAÑA DE CARLOS III Nota preliminar del Duque de San Carlos Prólogo de Virginia Tovar Martín REAL MAESTRANZA DE CABALLERÍA

Más detalles

& # #38 Ï Ï. Ï. & # # Ïj. q = 75 LA DEL SOTO DEL PARRAL. Nº 4 (Mozas y Mozos) SOUTULLO y VERT. La la la la la la la a la la la. la la.

& # #38 Ï Ï. Ï. & # # Ïj. q = 75 LA DEL SOTO DEL PARRAL. Nº 4 (Mozas y Mozos) SOUTULLO y VERT. La la la la la la la a la la la. la la. Nº 4 (Mozas y Mozos) S & # #38 1 q = 75 SOUTULLO y VERT Å Ïk ÏÏÏÏÏjÏ Ïj ÏÏÏ La la la la la la la a la la la & # #38 ÅÏkÏÏÏÏ ÏJϵÏÏÏ ÏJ Ï Ï.. Ï J Î? # #38 ÅÏkÏÏÏÏ ÏJϵÏÏÏ ÏJ Ï j Ï J Ï. j Ï. J ÏjÎ & # #

Más detalles

ANEXO I PROTOCOLO DE INVESTIGACIÓN: LA INVESTIGACIÓN JURÍDICA EN MÉXICO (El ofi cio de in ves ti ga dor)

ANEXO I PROTOCOLO DE INVESTIGACIÓN: LA INVESTIGACIÓN JURÍDICA EN MÉXICO (El ofi cio de in ves ti ga dor) ANEXO I PROTOCOLO DE INVESTIGACIÓN: LA INVESTIGACIÓN JURÍDICA EN MÉXICO (El ofi cio de in ves ti ga dor) Coor di na dor: Jor ge Alber to Gon zá lez Gal ván Obje ti vo Esta ble cer cuál ha si do el de sa

Más detalles

Acta Ioannis Pauli Pp. II 807 CONVENTIO INTER APOSTOLICAM SEDEM ET PERUVIANAM REMPUBLICAM ACUERDO ENTRE LA SANTA SEDE Y LA REPUBLICA DEL PERU

Acta Ioannis Pauli Pp. II 807 CONVENTIO INTER APOSTOLICAM SEDEM ET PERUVIANAM REMPUBLICAM ACUERDO ENTRE LA SANTA SEDE Y LA REPUBLICA DEL PERU Acta Ioannis Pauli Pp. II 807 CONVENTIO INTER APOSTOLICAM SEDEM ET PERUVIANAM REMPUBLICAM ACUERDO ENTRE LA SANTA SEDE Y LA REPUBLICA DEL PERU La Santa Sede y la República del Perú, deseosas de seguir garantizando

Más detalles

cvída NUEVA? LA ILUSIÓN DEL NUEVO AÑO E l ansia d e conocer lo por venir, que es uno de los más vanos

cvída NUEVA? LA ILUSIÓN DEL NUEVO AÑO E l ansia d e conocer lo por venir, que es uno de los más vanos M V M M J [ ú j ó ñ Xú 2 :: : é j M j 2 KKJMJ!! X QM á á á óx «ó q V ú ó q ñ ó - F ó j k ú ú! ú ñ á x q q ñ q q ú x ó F q j é q ó é q ó á ó q F M q q F é /ó - q x q F q j á j ó Y q á - V V? [ ú q q F Y

Más detalles

Libro de Concordia: Las Confesiones Luteranas (por orden temático siguiendo la C.A.)

Libro de Concordia: Las Confesiones Luteranas (por orden temático siguiendo la C.A.) 1 I. Los tres Símbolos Principales Prefacio del Libro de Concordia (p. 3). I. Credo Apostólico (p. 18). II. Credo Niceno (p. 19). III. Credo de Atanasio (p. 19). Libro de Concordia: Las Confesiones Luteranas

Más detalles

Al ojami e ntos r ural e s

Al ojami e ntos r ural e s In cre m en t a r l a c a l i d a d d el es t a b l eci mi en to o s u cate g orí a. Al ojami e ntos r ural e s Ca m pa ñ a s de prom oci ón del a l oja m i en to Acce s ib i l i d a d Ins t al a ci o

Más detalles

CALENDARIO PASTORAL PARA EL CURSO

CALENDARIO PASTORAL PARA EL CURSO CALENDARIO PASTORAL PARA EL CURSO 2018 2019 AGOSTO 19 domingo XX del tiempo ordinario 24-26 v/d XXIII Peregrinación Diocesana con Enfermos a Lourdes. 26 domingo XXI domingo del tiempo ordinario. SEPTIEMBRE

Más detalles

I. - P A R T I N T R O D U C T Ò R I A

I. - P A R T I N T R O D U C T Ò R I A A N À L I S I D E L A D O C U M E N T AC I Ó R E L A TI V A A L S F E TS S U C C E Ï TS E L 4 D E F E B R E R D E 2 0 0 6 A L A F I N C A D E L C AR R E R S AN T P E R E M É S B A I X, 5 5 I E L S F E

Más detalles

EL AMOR ES MUCHO MÁS

EL AMOR ES MUCHO MÁS P. Zezinho, scj EL AMOR ES MUCHO MÁS El amor auténtico - 3 - PRE SEN TA CIÓN Cuan do Fran cis co de Asís, en su im pre sio nan te hu mil - dad, com pu so su fa mo so poe ma-ple ga ria, pi dió la gra cia

Más detalles

CONTABILIDAD ELECTRONICA Y SU ENVIO A TRAVES DE LA PAGINA DEL SAT Pérez Chávez Campero Fol

CONTABILIDAD ELECTRONICA Y SU ENVIO A TRAVES DE LA PAGINA DEL SAT Pérez Chávez Campero Fol CONTABILIDAD ELECTRONICA Y SU ENVIO A TRAVES DE LA PAGINA DEL SAT Pérez Chávez Campero Fol De la reforma que sufrió el artículo 28 del Código Fiscal de la Federación para este año, a partir del 1o. de

Más detalles

DIÓCESIS DE COLÓN - KUNA YALA Calendario de actividades 2015 ENERO

DIÓCESIS DE COLÓN - KUNA YALA Calendario de actividades 2015 ENERO ENERO Festival de Música Cristo es la luz P. Saturnino P. Gaspar EPIFANIA BAUTISMO P. Ángel P. Carlos P. Narciso P. Rogelio P. Salvatore II T. ORD. Cuasi Parroquia Cristo de Esquipulas (Coclesito) Convivencia

Más detalles

Ín d i c e. De c u o ta. Es c r i t u r a. Fo r m u l a r i o... 662. Limitación d e g a r a n t í a. Es c r i t u r a. Fo r m u l a r i o...

Ín d i c e. De c u o ta. Es c r i t u r a. Fo r m u l a r i o... 662. Limitación d e g a r a n t í a. Es c r i t u r a. Fo r m u l a r i o... Ín d i c e TOMO IV Contrato de Hipoteca Co n t r at o s Hi p o t e c a. Es c r i t u r a. Fo r m u l a r i o 1... 649 Hi p o t e c a. Es c r i t u r a. Fo r m u l a r i o 2... 653 Hi p o t e c a. Es c

Más detalles

Celebremos su Gloria Himnos de la Vida Cristiana 3 Santo, santo, grande eterno Dios 17 4 Santo, Santo, Santo 1 5 Cantad alegres al Señor 13 7 Con

Celebremos su Gloria Himnos de la Vida Cristiana 3 Santo, santo, grande eterno Dios 17 4 Santo, Santo, Santo 1 5 Cantad alegres al Señor 13 7 Con Celebremos su Gloria Himnos de la Vida Cristiana 3 Santo, santo, grande eterno Dios 17 4 Santo, Santo, Santo 1 5 Cantad alegres al Señor 13 7 Con cánticos, Señor 9 15 Al Dios de Abraham, loor 12 20 Alabad

Más detalles

FACULTADES DE COMPROBACION, PROCEDIMIENTO ADMINISTRATIVO EN MATERIA ADUANERA Y MEDIOS DE IMPUGNACION

FACULTADES DE COMPROBACION, PROCEDIMIENTO ADMINISTRATIVO EN MATERIA ADUANERA Y MEDIOS DE IMPUGNACION FACULTADES DE COMPROBACION, PROCEDIMIENTO ADMINISTRATIVO EN MATERIA ADUANERA Y MEDIOS DE IMPUGNACION Mario Becerril Hernández Esta publicación tiene como objetivo ofrecer las bases tanto legales como operativas

Más detalles

81. El hom bre, se gún la fi lo so fía y la re li gión Tie rra y preo cu pa ción, en el hom bre El hom bre, se gún el Dic cio na rio...

81. El hom bre, se gún la fi lo so fía y la re li gión Tie rra y preo cu pa ción, en el hom bre El hom bre, se gún el Dic cio na rio... Ín di ce ge ne ral Pre fa cio... 7 Ca pí tu lo I QUÉ SIG NI FI CA SER HOM BRE 81. El hom bre, se gún la fi lo so fía y la re li gión... 82. Tie rra y preo cu pa ción, en el hom bre... 83. El hom bre, se

Más detalles

XIX. CERTAMEN REGIONAL DE HABANERAS. TOTANA HABANERA OBLIGADA: JUNTO A TI

XIX. CERTAMEN REGIONAL DE HABANERAS. TOTANA HABANERA OBLIGADA: JUNTO A TI XIX CERTAMEN REGIONAL DE HABANERAS TOTANA 1999 HABANERA OBLIGADA: UNTO A TI ( Santos Mon ) Arm : A GINÉS ABELLÁN A La tarde usca noche ara so, usca noche ara so La tarde usca noche ara so, o morena en

Más detalles

Agenda Pastoral 2018 Año del Congreso Eucarístico Nacional (actualizada al 16 de abril)

Agenda Pastoral 2018 Año del Congreso Eucarístico Nacional (actualizada al 16 de abril) Agenda Pastoral 2018 Año del Congreso Eucarístico Nacional (actualizada al 16 de abril) Abril 15-22 Semana de Oración por las Vocaciones. 17 [Pastoral Familia y Vida] Asamblea Esperanza (Casa Betania 19

Más detalles

Presentación de. Por qué un estándar de prueba subjetivo y ambiguo no es un estándar

Presentación de. Por qué un estándar de prueba subjetivo y ambiguo no es un estándar Presentación de EDGAR R. AGUILERA GARCIA - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - 15 1 Por qué un estándar de prueba subjetivo y ambiguo no

Más detalles

ESTADO DE FLUJOS DE EFECTIVO. METODO SIMPLIFICADO

ESTADO DE FLUJOS DE EFECTIVO. METODO SIMPLIFICADO ESTADO DE FLUJOS DE EFECTIVO. METODO SIMPLIFICADO CP y MAE Manuel Enrique Madroño Cosío El Estado de Flujos de Efectivo es uno de los estados financieros más importantes en la Administración de un negocio,

Más detalles

LA CONSTRUCCIÓN DEL DERECHO Métodos y técnicas de investigación

LA CONSTRUCCIÓN DEL DERECHO Métodos y técnicas de investigación LA CONSTRUCCIÓN DEL DERECHO Métodos y técnicas de investigación INSTITUTO DE INVESTIGACIONES JURÍDICAS Serie J: ENSEÑANZA DEL DERECHO Y MATERIAL DIDÁCTICO, Núm. 18 Coordinador editorial: Raúl Márquez Romero

Más detalles

14.a Celebración y entrega del catecismo Testigos del Señor

14.a Celebración y entrega del catecismo Testigos del Señor 14.a Celebración y entrega del catecismo Testigos del Señor CONTEXTO Comenzamos una nueva etapa del itinerario catequético. El catecismo Testigos del Señor se nos ofrece como la mejor ayuda y el más valioso

Más detalles

Capítulos 8 9 EXAMEN DE PRÁCTICA #4. Clave FONÉTICA Y FONOLOGÍA ESPAÑOLAS. /b/ /d/ /g/ [ ] [ ] [ ]

Capítulos 8 9 EXAMEN DE PRÁCTICA #4. Clave FONÉTICA Y FONOLOGÍA ESPAÑOLAS. /b/ /d/ /g/ [ ] [ ] [ ] #4 /b/ /d/ /g/ FONÉTICA Y FONOLOGÍA ESPAÑOLAS Capítulos 8 9 Para la clave, véase la última página de este examen Clave Examen de práctica #4 2 4.1. Encuentre el acento fonético Encuentre la vocal tónica.

Más detalles

Tableros eléctricos 8 187

Tableros eléctricos 8 187 Tableros eléctricos 8 187 Generalidades El em pleo de los ta ble ros S4 y S5 per mi te la crea ción de cen tros de dis tri bu ción com pactos, de bi do a que pue den agru par en es pacios re du ci dos

Más detalles

FUNCIÓN JURÍDICA DE CONTROL DE LA ADMINISTRACIÓN PÚBLICA

FUNCIÓN JURÍDICA DE CONTROL DE LA ADMINISTRACIÓN PÚBLICA FUNCIÓN JURÍDICA DE CONTROL DE LA ADMINISTRACIÓN PÚBLICA INSTITUTO DE INVESTIGACIONES JURÍDICAS Se rie DOCTRINA JURÍDICA, Núm. 242 Coor di na dor edi to rial: Raúl Már quez Ro me ro Cui da do de la edi

Más detalles

Claudia Peña y Lillo, fsp. Novena al Espíritu Santo

Claudia Peña y Lillo, fsp. Novena al Espíritu Santo Claudia Peña y Lillo, fsp Novena al Espíritu Santo Peña y Lillo, Claudia Novena al Espíritu Santo. - 1a ed. - Buenos Aires : Paulinas HSP, 2009. 40 p. ; 14x9 cm. - (Novenas) 1. Oraciones. 2. Novenas. I.

Más detalles

Navidad en familia SÍMBOLOS Y NO VE NA DE NA VI DAD

Navidad en familia SÍMBOLOS Y NO VE NA DE NA VI DAD Navidad en familia SÍMBOLOS Y NO VE NA DE NA VI DAD Na vi dad Hoy bri lla rá una luz pa ra no so tros, por que nos ha na ci do el Se ñor (Lc 2, 14) Na vi dad es tiem po de fies ta y ale gría. Es tiem po

Más detalles

EXAMEN DE PRÁCTICA #4. Capítulos 8 9. Para la clave, véase la última página de este examen. Clave

EXAMEN DE PRÁCTICA #4. Capítulos 8 9. Para la clave, véase la última página de este examen. Clave #4 Capítulos 8 9 Para la clave, véase la última página de este examen Clave Examen de práctica #4 2 4.1. Transcripción de oraciones individuales Haga la transcripción de las oraciones a continuación. Siga

Más detalles

LEY DE AMPARO, Reglamentaria de los artículos 103 y 107 de la Constitución Política de los Estados Unidos Mexicanos. Comentada y con jurisprudencia

LEY DE AMPARO, Reglamentaria de los artículos 103 y 107 de la Constitución Política de los Estados Unidos Mexicanos. Comentada y con jurisprudencia LEY DE AMPARO, Reglamentaria de los artículos 103 y 107 de la Constitución Política de los Estados Unidos Mexicanos. Comentada y con jurisprudencia Juana Martínez Ríos Rigoberto Reyes Altamirano La presente

Más detalles

Masa y composición isotópica de los elementos

Masa y composición isotópica de los elementos Masa y composición isotópica de los elementos www.vaxasoftware.com Z Sím A isótopo Abndancia natral Vida Prodcto 1 H 1 1,00782503207(10) 99,9885(70) 1,00794(7) estable D 2 2,0141017780(4) 0,0115(70) estable

Más detalles