Equinoccio de primavera en Chichén Itzá, Estado de Yucatán. Xuân phân ở Chi-chén Ít-xá, Bang Yu-ca- tán. Số 6, tháng 3 năm 2014, Hà Nội, Việt Nam

Transcripción

1 No 6, marzo de 2014, Hanoi, Vietnam Số 6, tháng 3 năm 2014, Hà Nội, Việt Nam Equinoccio de primavera en Chichén Itzá, Estado de Yucatán Xuân phân ở Chi-chén Ít-xá, Bang Yu-ca- tán

2 , concurrente ante el Reino de Camboya Đại sứ quán Mê-hi-cô tại Việt Nam, kiêm nhiệm Vương Quốc Cam-pu-chia Embajador (Đại sứ): Gilberto Limón Enríquez Traducción (Biên dịch): Đỗ Kim Chi Diseño (Thiết kế): MML Dirección (Địa chỉ) Thuy Khue No14, Distrito de Tay Ho, Hanoi, Viet Nam Số 14 Thụy Khuê, Quận Tây Hồ, Hà Nội, Việt Nam Teléfono (Điện thoại): (844) Teléfono de emergencia (Điện thoại khẩn): (84) Fax: (844) Correo electrónico (Thư điện tử): embvietnam@sre.gob.mx Contenido Fotografía de la portada: Pirámide de Chichen- Itzá con la sombra de Kukulcan (equinoccio de primavera) Ảnh trang bìa: Kim tự tháp Chi-chén Ít- Xá với bóng của thần Ku-kun-can (xuân phân). Cortesía de/nguồn: 1/12/chichenItza_equinox2.jpg Nội dung Yucatán Yu-ca-tán Equinoccio de primavera en Chichén Itzá, Estado de Yucatán Xuân phân ở Chi-chén Ít-xá, Bang Yu-ca-tán El zapote, fruto domesticado en México Recetario de Gastronomía Mexicana Hồng xiêm, loại quả được thuần hóa ở Mê-hi-cô Công thức chế biến món ăn Mê-hi-cô

3 El Estado de Yucatán es uno de los treinta y un estados que conforman las treinta y dos entidades federativas de México, se localiza al Norte de la denominada Península de Yucatán tocando el punto oriental del Golfo de México, y comparte este territorio peninsular con el Estado de Quintana Roo, al Sureste, y con el Estado de Campeche, al Suroeste. Bang Yu-ca-tán là một trong ba mươi mốt bang tạo thành ba mươi hai đơn vị liên bang của Mê-hi-cô, nằm ở phía bắc của Bán đảo Yuca-tán, ngay sát với điểm phía đông của Vịnh Mêhi-cô và chung phần lãnh thổ bán đảo với bang Kinh-ta-na Ru ở phía Đông Nam và với bang Cam-pê-chê ở phía Tây Nam Convento de San Francisco, Izamal, Estado de Yucatán Tu viện Thánh Phan-xi-cô, I-xa-man, Bang Yu-ca-tán La Civilización Maya que ocupa un lugar trascendental en la Historia Universal - se desarrolló en los estados mexicanos de Chiapas, Tabasco, Campeche, Quintana Roo, así como en el Estado de Yucatán (además de los países centroamericanos: Belice, Guatemala, El Salvador y Honduras) en donde se encontraron asentamientos remotos que datan del siglo III. D.C.; además en su territorio los mayas fundaron magnificas ciudades como Chichén Itzá, Izamal, Motul, Ek Balam e Ichcaanzihóo (también llamada T'Hó), actualmente Mérida, capital del Estado de Yucatán. Nền Văn minh Ma-ya đóng một vai trò quan trọng trong lịch sử thế giới đã phát triển tại nhiều bang của Mê-hi-cô như bang Chi-a-pát, Ta-bát-cô, Cam-pê-chê, Kinh-ta-na-Ru và Bang Yu-ca-tán (ngoài ra cũng có mặt tại một số nước Trung Mỹ khác như Bê-li-cê, Gua-tê-mala, San-va-đo và Hôn-đu-rát) nơi mà người ta tìm thấy những khu định cư xa xôi, hẻo lánh có niên đại từ thế kỷ thứ III sau công nguyên; ngoài ra, trên lãnh thổ của mình, những người Ma-ya đã xây dựng lên những thành phố tráng lệ như Chi-chén Ít-xá, I-da-man, Mô-tun, Ếch Ba-Lam và Ích-can-di-hô (hay còn gọi là Tờ- Hó), mà ngày nay chính là thành phố Mê-ri-đa, thủ phủ của Bang Yu-ca-tán.

4 TRƯỜNG ĐẠI HỌC TỰ TRỊ QUỐC GIA MÊ-HI-CÔ Học tiếng Tây Ban Nha và văn hóa Mê-hi-cô tại trường Đại học hàng đầu Mỹ La Tinh

5 Existen varias versiones que explican el significado del vocablo Yucatán, por ejemplo, se dice que a principios del siglo XVI, los conquistadores españoles dieron el nombre de Yucatán a la región porque los mayas contestaban a sus preguntas con la frase "uh yu ka t'ann", que en maya significa "oye como hablan", pero los españoles entendieron que el lugar era llamado "Yucatán. Có nhiều cách giải thích khác nhau về ý nghĩa của từ Yu-ca-tán, ví dụ như, có người cho rằng vào đầu thế kỷ XVI, thực dân Tây Ban Nha đã đặt tên cho nơi đây là Yu-ca-tán bởi vì những người Ma-ya đã trả lời câu hỏi của họ bằng cụm từ "uh yu ka t'ann", trong tiếng Ma-ya có nghĩa là hãy nghe xem họ nói cái gì kìa", nhưng những người Tây Ban Nha lại hiểu là nơi đó có tên là "Yu-ca-tán. La ubicación geográfica de la Península de Yucatán, al Sur del Trópico de Cáncer y su escasa altitud, determina que sea dominado por un clima cálido subhumedo con una temperatura media anual de 24 C a 28 C. El estado carece de ríos y lagos debido al tipo de rocas de la superficie, pero dispone de una red de corrientes subterráneas que se manifiestan a lo largo y ancho de la geografía estatal en grutas y aguadas llamadas cenotes y que están conectados con otros flujos laminares subterráneos que finalmente van a dar al océano; se estima que existen más de 3000 cenotes en el territorio yucateco. Cenote Ik Kil, Tinúm, Estado de Yucatán Giếng Ích Kin, Ti-núm, Bang Yu-ca-tán Vị trí địa lý của Bán đảo Yuca-tán nằm ở phía Nam của chí tuyến Bắc và độ cao khiêm tôn của nơi đây quyết định khu vực này chịu ảnh hưởng của khí hậu ấm áp và ẩm nhẹ với nhiệt độ trung bình hàng năm từ 24 C tới 28 C. Bang Yu-ca-tán có rất ít sông và hồ là do các loại đá bề mặt ở nơi đây, nhưng lại có rất nhiều dòng chảy ngầm trên khắp bang dưới dạng các hang động hoặc ao mương mà người ta thường gọi là giếng sâu tự nhiên và kết nối với rất nhiều tầng mạch nước ngầm và cuối cùng chảy ra biển; ước tính có khoảng 3000 loại giếng tự nhiên ở Yu-ca-tán.

6 A media hora de la Ciudad de Mérida se encuentra el Cenote Ik Kil, (ubicado a 3 Km. de la Zona Arqueológica de Chichén Itzá, y a 35 min. de la Ciudad de Valladolid), en el cual es posible nadar todo el año. En Yucatán existen dos parques nacionales (Dzibilchantún y la Playa); un sitio de protección de flora y fauna (Otoch ma ax yetel kooh); y dos reservas de la biosfera (Río Lagartos y Rio Celestún. La Reserva de la Biosfera de Celestún tiene una superficie de 600 km² aproximadamente, y es internacionalmente reconocido por ser el lugar de refugio invernal de centanares de flamingos y de muchas otras especies de aves. El ecosistema de Celestún es único debido a la combinación del agua dulce proveniente del Río Celestún y el agua salada del Golfo de México, y por ser refugio del flamingo rosado. Giếng tự nhiên Ích Kin nằm cách thành phố Mê-ri-đa nửa giờ đồng hồ, là nơi mà có thể bơi lội quanh năm (cách khu khảo cổ học Chichén Ít-xá 3km và cách thành phố Va-nha-đôlít 35 phút.) Bang Yu-ca-tán có hai công viên quốc gia là (Di-bin-chan-tún và Pờ-la-da); một khu bảo tồn động thực vật (Otoch ma ax yetel kooh); và hai khu dự trữ sinh quyển (Sông La-ga-rờ-tốt và Sông Sê-lết-tún). Khu Dự trữ Sinh quyển Sê-lết-tún có diện tích khoảng 600km² và được thế giới công nhận là nơi trú đông của hàng trăm lọai chim hồng hạc và rất nhiều loài chim khác. Hệ sịnh thái Sê-lết-tún được đánh giá là hệ sinh thái độc nhất vô nhị nhờ sự kết hợp của nước ngọt chảy vào từ sông Sê-lết-tún và nước mặn từ Vịnh Mê-hi-cô, và là nơi trú ngụ của loài chim hồng hạc. Cortesía/Nguồn : neff7bijzwy/t9t1mqc2rki/aaaaaaaaffs/zb5tsxofwk0/s1600/aves1.tif

7 Estado de Yucatán Bang Yu-ca-tán Atención Escuche música sinfónica mexicana: La Noche de los Mayas I, en: Chú ý: Mời các bạn nghe bản nhạc giao hưởng: Đêm của người Ma-ya tại:

8 Equinoccio de primavera en Chichén Itzá, Estado de Yucatán Xuân phân ở Chi-chén Ít-xá, Bang Yu-ca- tán Majestuoso descenso de Kukulcán en Chichén Itzá. Al atardecer de los días 21 de marzo y 22 de septiembre, días del inicio de los equinoccios de primavera y otoño respectivamente, se observa en la escalera norte del Castillo de Chichén Itzá, una proyección solar serpentina, consistente en siete triángulos de luz, invertidos, como resultado de la sombra que proyectan las nueve plataformas de ese edificio, al ponerse el sol. Thần Ku-kun-can giáng thế trang nghiêm tại Chichén Ít-xá. Vào thời điểm chiều tà các ngày 21 tháng 3 và 22 tháng 9, tương ứng với các ngày bắt đầu của thời điểm xuân phân và thu phân, người ta quan sát thấy dọc theo cạnh cầu tháng phía Bắc của Tháp Cátti-nhô Chi-chén Ít-xa có sự phản chiếu một dải ánh sáng mặt trời hình rắn bao gồm bảy tam giác ánh sáng ngược nhau, được tạo thành từ bóng do sự phản chiếu ánh sáng từ chín tầng của kim tự tháp khi mặt trời chiếu vào. En Chichén Itzá el fenómeno se ve en todo su esplendor y la imagen de la serpiente de triángulos de luz y sombra desciende majestuosa por la alfarda noroeste del Castillo. Tại tháp Chi-chén Ít-zá người ta có thể chiêm ngưỡng toàn bộ sự trang nghiêm thần bí của hiện tượng này cũng như hình ảnh con rắn được tạo thành từ các tam giác ánh sáng và bóng râm thần bí chiếu xuống mặt đất theo lan can cầu tháng phía Tây Bắc của tháp Cát-ti-nhô.

9 Las primeras sombras de los cuerpos superiores de la pirámide comienzan a dibujar los triángulos isósceles que conforman el cuerpo de la serpiente emplumada. Paulatinamente la sombra va avanzando hacia la cabeza en forma de serpiente ubicada en la parte baja de la alfarda. Cuando el último de los triángulos toca la base de la alfarda, los espectadores se ponen de pie y levantan las manos al cielo para absorber toda la energía positiva que se cree emana de este fenómeno. Poco después comienza a disiparse la figura de Kukulcán para poner fin a un proceso que dura aproximadamente 45 minutos, desde su inicio hasta su culminación. Những bóng râm đầu tiên xuất hiện ở phần trên kim tự tháp bắt đầu hình thành những tam giác cân tạo ra phần thân của con rắn có lông. Dần dần cái bóng đó sẽ di chuyển về phía tượng đầu rắn được đặt ở phía dưới của lan can cầu thang. Khi tam giác cuối cùng chạm vào đáy của lan can, người xem sẽ đứng dậy và đưa hai tay lên trời để hứng lấy những năng lượng tốt mà người ta tin là hiện tượng này mang lại. Không lâu sau thì hình ảnh của thần Ku-kun-can bắt đầu biến mất, kết thúc một quá trình kéo dài khoảng 45 phút, từ lúc bắt đầu cho tới khi kết thúc Cabeza de Kukulcán, base de la Pirámide de Chichén Itzá, Estado de Yucatán, México (Foto MML) Đầu thần Ku-kun-can, nằm ở đáy Kim tự tháp Chi-chén Ít-xá, Bang Yu-ca-tán, Mê-hicô (Ảnh: MML) Pirámide de Chichén Itzá, México (Foto MML)) Kim tự tháp Chi-chén Ít-xá, Mê-hi-cô (Ảnh:MML) Atención Vea el reportaje del equinoccio en Chichen-Itza, Estado de Yucatán en: Chú ý Xin mời các bạn xem hiện tượng nói trên tại địa chỉ:

10 El Zapote: fruto domesticado en México Hồng xiêm: loại quả được thuần hóa ở Mê-hi-cô México es un país con una gran biodiversidad agrícola y cultural. Alrededor de 118 especies de plantas económicamente importantes (de las que se obtienen frutas, legumbres, y hortalizas), han sido total o parcialmente domesticadas por antiguas culturas prehispánicas que se desarrollan en el territorio que actualmente ocupa México. Ese es el caso del zapote, fruta que los antiguos Mexicas o Aztecas denominaron en lengua náhuatl tzapotl: zapote, nombre que con el que también se conoce al árbol que da ese tipo de fruto, y el cual tiene su origen en el sur de México (incluida la Península de Yucatán) y Centroamérica. Independientemente de las denominaciones científicas y de la terminología que se usa en la botánica para identificar ese fruto, está presente en los mercados de frutas tropicales del mundo, en diferentes variedades, colores y sabores, pero es identificado siempre con el nombre común de origen náhuatl, es decir, zapote. Mê-hi-cô là một quốc gia có sự đa dạng sinh học rất lớn trong lĩnh vực nông nghiệp và văn hóa. Có khoảng 118 loài cây có giá trị kinh tế (trong đó có những lọai cây cho quả, hạt đậu và rau củ) đã được thuần hóa hoàn toàn hoặc phần nào bởi các nền văn hóa tiền Tây Ban Nha cổ đại trên chính vùng đất là đất nước Mê-hi-cô ngày nay. Trường hợp quả hồng xiêm là một ví dụ. Đây là một loại quả mà những người Mê-hi-ca hoặc người Aztec cổ đặt tên theo tiếng Na-huát-lờ là tzapotl: Zapote (hồng xiêm), đây cũng là tên gọi của loại cây cho loại quả này và loại cây này có nguồn gốc từ vùng phía Nam Mê-hi-cô ( bao gồm cả bán đảo Yuca-tán) và từ khu vực Trung Mỹ. Bất kể tên gọi khoa học hay thuật ngữ mà người ta sử dụng trong ngành thực vật học để đặt tên cho loại quả này là gì đi nữa thì người ta cũng có thể dễ dàng tìm thấy loại quả này ở các chợ hoa quả nhiệt đới trên toàn thế giới, với nhiều chủng loại, màu sắc và mùi vị khác nhau, nhưng nó luôn được định dạng với tên gọi chung có nguồn gốc từ tiếng Na-huát-lờ, đó là zapote (xapôchê, hồng xiêm).

11 INGREDIENTES (PARA 8 PERSONAS) 16 tortillas delgadas fritas en aceite, hasta que queden tostaditas, y escurridas sobre papel absorbente. 2 tazas de frijoles negros refritos. Salsa de jitomate (Ver abajo preparación*) 16 huevos, aceite para freír. 8 rebanadas de jamón cortadas en cuadritos. 1½ tazas de chicharos cocidos. 250 gramos de queso manchego. 1½ plátanos machos cortados en 16 rebanadas. PREPARACIÓN: La mitad de las tostadas se untan con los frijoles refritos, encima se les ponen dos huevos estrellados juntos, se bañan de salsa de jitomate, se espolvorean con un poco queso, se tapan con la otra tortilla, se bañan con más salsa de jitomate y se les pone encima el jamón picado, los chicharos cocidos, y se espolvorean con el resto del queso, el plato se adorna con dos rebanadas fritas de plátano macho. PRESENTACIÓN: Se sirven en platos individuales, se acomodan de cada lado las rebanadas de plátano frito. Preparación de la Salsa de Jitomate (Ingredientes): 2 jitomates grandes Un cuarto de cebolla Un diente de ajo pequeña Preparación: Se mezclan los ingredientes en la licuadora, se cuela y se deja cocer unos 5 minutos. Se le agrega la salsa a los huevos y listo, disfrute su platillo. NGUYÊN LIỆU (CHO 8 NGƯỜI) 16 lát tortillas mỏng chiên trong dầu cho tới khi vàng và để cho ráo dầu ăn trên giấy thấm dầu. 2 tách đậu đen nấu nhuyễn chiên qua dầu. Nước sốt cà chua (Xem cách làm ở bên dưới*) 16 quả trứng, dầu để rán. 8 Lát dăm bông thái hạt lựu. 1½ tách đậu Hà Lan nấu chín. 250 gram pho mai Manchego 1½ quả chuối bột cắt thành 16 miếng. CHUẨN BỊ: Quết đậu xay nhuyễn lên một nửa số tortilla, sau đó đặt lên trên 2 quả trứng chiên, dưới nước sốt cà chua, rắc một chút pho mai và úp một lát tortilla lên trên, đổ tiếp lên trên chút nước sốt cà chua và rắc dăm bông thái hạt lựu, hạt đậu nấu chín và phần phô mai còn lại, trang trí món ăn với hai lát chuối chiên. TRÌNH BÀY: Bày món ăn trên từng đĩa riêng, đặt mỗi bên một vài lát chuối chiên Cách làm nước sốt cà chua: (Nguyên liệu): 2 quả cà chua to ¼ củ hành tây 1 nhánh tỏi nhỏ Chuẩn bị: Cho các nguyên liệu trên vào máy xay, lọc và cho lên bếp nấu trong khoảng 5 phút. Rưới nước sốt cà chua lên chỗ trứng. Mọi thứ đã sẵn sàng và hãy bắt đầu thưởng thức món ăn của bạn.

12