PLAN DE AUTOCONTROL SANITARIO DOS ALBERGUES AO LONGO DOS CAMIÑOS DE SANTIAGO XACOBEO 2010 INTRODUCIÓN Estudos feitos por esta Consellería de Sanidade sobre a incidencia da gastroenterite aguda (GEA) en peregrinos do Camiño de Santiago mostran unha asociación entre o consumo de auga non embotellada e a posibilidade de sufrir unha GEA. Así mesmo, nos últimos anos está a constatarse un aumento da picaduras de insectos (chinches e pulgas) declaradas en establecementos e albergues do camiño. XUSTIFICACIÓN DAS ACTUACIÓNS O camiño de Santiago é unha importante ruta turística, cultural e relixiosa frecuentada por unhas 40.000 persoas, aínda que para o 2010 espérase que esta afluencia sexa maior. Debido á grande cantidade de persoas expostas aos riscos para a saúde asociados a esta actividade, faise necesario establecer sistemas de vixilancia e control eficaces para a prevención de enfermidades. ACTUACIÓNS QUE DEBERÁN DESENVOLVER OS TITULARES DOS ALBERGUES 1. Actuacións en relación co Programa de vixilancia de augas de consumo humano Consideracións previas Segundo o Real decreto 140/2003, os titulares destes establecementos deberán poñer á disposición dos seus usuarios auga apta para o consumo humano, e serán os municipios os que velarán en todo momento polo cumprimento das obrigas dos titulares dos establecementos que desenvolvan actividades comerciais ou públicas. A administración sanitaria galega vixiará e supervisará as actuacións dos xestores dos abastecementos, de acordo co Programa de vixilancia sanitaria de augas de consumo humano. Segundo esta normativa, todos os albergues deberán contar cun sistema de abastecemento de auga de consumo humano que garanta que a auga sexa apta para o consumo, polo que a auga destinada ao consumo humano deberá conter un desinfectante residual (cloro). Accións que levarán a cabo os titulares dos albergues En relación co abastecemento de auga de consumo humano, as accións son as que a continuación se indican, e resúmense no esquema que se achega no anexo I: Albergues con abastecementos propios: Deberán contar coa seguinte información: Un esquema da instalación, no que se indique o sistema de potabilización (depósito, clorador automático etc.) e as substancias empregadas no tratamento da auga. Páxina 1 de 5
Rexistros de incidencias e medidas correctoras no caso de que algún parámetro estea fóra dos límites establecidos na normativa de aplicación. Rexistros do control de desinfectante residual como mínimo quincenal, excepto entre os meses de abril a setembro que será semanal. Analíticas na rede de distribución: Analítica inicial: os parámetros que se van controlar son os dunha análise completa, cuxa frecuencia mínima será dunha analítica cada cinco anos que se comezará a contar dende o ano 2010 (e sempre que existan modificacións na rede do albergue). Analíticas de control: imos diferenciar os abastecementos dos albergues segundo a auga distribuída (se non hai contador para calcular o volume distribuído considerarase o número de prazas e multiplicarase por 100 L): o Ata 5 m 3 /día Parámetros que se van controlar: os da analítica de control de billa de consumidor [olor, sabor, color, turbidez, condutividade, ph, amonio, Escherichia coli, bacterias coliformes, e o/s parámetro/s que se sospeite que está/n presente/s na instalación interior (cobre, cromo, níquel, ferro ou chumbo)]. o Máis de 5 m 3 /día Frecuencia: entre abril e setembro, ambos os dous incluídos, unha analítica cada dous meses, e nos períodos de xaneiro a marzo e de outubro a decembro, polo menos unha analítica para cada período (NOTA: no período de xaneiro a marzo a analítica de control pode ser substituída pola analítica inicial). Parámetros que se van controlar: os da analítica de control de billa de consumidor [olor, sabor, color, turbidez, condutividade, ph, amonio, Escherichia coli, bacterias coliformes, e o/s parámetro/s que se sospeite que está/n presente/s na instalación interior (cobre, cromo, níquel, ferro, ou chumbo)]. Frecuencia: entre abril e setembro, ambos os dous incluídos, unha analítica mensual, e nos períodos de xaneiro a marzo e de outubro a decembro, polo menos unha analítica para cada período (NOTA: no período de xaneiro a marzo a analítica de control pode ser substituída pola analítica inicial). Albergues conectados a rede de abastecemento de auga de consumo público controlado. En todos os casos deberán dispoñer de rexistros do control de desinfectante residual como mínimo quincenal, excepto entre os meses de abril a setembro que será semanal. Páxina 2 de 5
Se existe depósito de almacenamento de auga no albergue, ademais: Esquema da instalación, no que se indique, no caso de ser necesario, o empregadas no tratamento de auga. Rexistros de incidencias e medidas correctoras no caso de que algún parámetro estea fóra dos límites establecidos na normativa de aplicación. Analíticas de control dentro da instalación: o Parámetros que se van controlar serán os indicados para as análises de control de billa de consumidor na rede de distribución que indica o Real decreto 140/2003 de 7 de febreiro [olor, sabor, color, turbidez, condutividade, ph, amonio, Escherichia coli, bacterias coliformes, e o/s parámetro/s que se sospeite que está/n presente/s na instalación interior (cobre, cromo, níquel, ferro, ou chumbo]. o Frecuencia: unha analítica ao cuadrimestre. 2. Actuacións en relación co Programa de prevención e control da lexionelose Consideracións previas A lexionelose é unha enfermidade infecciosa, que na súa forma máis grave preséntase como unha pneumonía. A dita enfermidade é transmitida pola bacteria Legionella, que vive e prolifera en sistemas de auga quente (normalmente á temperatura corporal), e pode chegar aos pulmóns por medio dos aerosois que se xeran nos puntos finais destes sistemas (duchas, entre outros). Que o patóxeno produza á enfermidade despois, depende do estado inmune e doutros factores que predispoñen a esas persoas. Nos albergues dos camiños, considéranse como instalacións de risco de propagar esta bacteria, os sistemas de auga quente sanitaria con duchas para os peregrinos. A probabilidade de ser fontes de infección dos ditos sistemas dependerá, entre outros, da calidade da auga que se utiliza, das características da instalación (número de duchas, de se existe depósito ou non...), do mantemento e do estado hixiénico e limpeza das instalacións. Por iso, este ano Xacobeo, dende a Consellería de Sanidade, vaise a realizar unha comprobación do estado hixiénico sanitario destas instalacións de risco, en todos os albergues de todos os camiños de Santiago, mediante visitas de inspección. Accións que levarán a cabo os titulares dos albergues Os titulares das instalacións de risco deben cumprir as condicións expresadas no Real decreto 865/2003, de 4 de xullo, e no Decreto 9/2001, de 15 de xaneiro, en relación coas operacións de mantemento hixiénico sanitario das súas instalacións. Páxina 3 de 5
Como guías de actuación para realizar estas tarefas poden ser de utilidade as guías técnicas para a prevención e control da lexionelose nas instalacións, realizadas polo Ministerio de Sanidade e Política Social e colgadas na súa páxina web: www.msc.es. Así mesmo, os titulares deben notificarlle á Dirección Xeral de Saúde Pública e Planificación a existencia das súas instalacións, e cubrir e remitir o anexo I do Decreto 9/2001, de 15 de xaneiro. 3. Actuacións nos albergues en relación co control de pragas A normativa sobre albergues non establece expresamente a obrigatoriedade de que estes establecementos teñan instaurado un programa de control de pragas por unha empresa autorizada. Non obstante, as actuacións da Dirección Xeral de Saúde Pública e Planificación dentro do Xacobeo 2010 neste eido van ser, en primeiro lugar, de tipo informativas e centraranse na existencia dun Plan integral de control de pragas no establecemento, e dunha maneira especial encamiñado contra a presenza de chinches. Realizarase unha primeira visita coincidindo coa realizada no marco das actuacións en relación cos Programas de vixilancia de augas de consumo humano e de prevención e control da lexionelose, e deixarase constancia das posibles deficiencias detectadas, tanto nas instalacións como en relación co Plan de control de pragas que posúan, pola empresa contratada para a realización dos tratamentos. Así mesmo, informaráselle ao titular do albergue das ditas deficiencias e daráselle recomendacións para a súa posible solución. Páxina 4 de 5
O albergue está conectado a unha rede de abastecemento municipal controlada? ANEXO I. ESQUEMA DE AUTOCONTROL DOS ALBERGUES AO LONGO DOS CAMIÑOS XACOBEO 2010 Ten depósito de almacenamento de auga? Auga distribuída 5 m 3 /día ou menos de 50 prazas? Esquema da instalación, no que se indique, no caso de ser necesario, o Rexistros de control cloro: Esquema da instalación, no que se indique o Esquema da instalación, no que se indique o Rexistro de incidencias e medidas correctoras, se é o caso. Rexistro de incidencias e medidas correctoras, se é o caso. Rexistro de incidencias e medidas correctoras, se é o caso. Parámetros*. Frecuencia: 1 ao cuadrimestre. *Parámetros da analítica de control na billa no consumidor: os indicados segundo o Real decreto 140/2003 do 7 de febreiro [olor, sabor, color, turbidez, condutividade, ph, amonio, Escherichia coli e bacterias coliformes e o/s parámetro/s que se sospeite que está/n presente/s na instalación interior (cobre, cromo, níquel, ferro, ou chumbo)]. ** Parámetros da analítica completa segundo o Real decreto 140/2003 do 7 de febreiro. o Analítica inicial. Parámetros**. Frecuencia: 1 cada 5 anos. (A periodicidade comeza no ano 2010). Parámetros*. Frecuencia: Abril-setembro: 1 cada 2 meses. Restantes meses: 1 ao trimestre. o Analítica inicial. Parámetros**. Frecuencia: 1 cada 5 anos. (A periodicidade comeza no ano 2010). Parámetros* Frecuencia: Abril-setembro: mensual. Restantes meses: 1 ao trimestre. Páxina 5 de 5