S. TOMÁS: LAS CINCO VÍAS

Tamaño: px
Comenzar la demostración a partir de la página:

Download "S. TOMÁS: LAS CINCO VÍAS"

Transcripción

1 S. TOMÁS: LAS CINCO VÍAS Santo Tomás de Aquino, Summa theologiae, I, q. 2. Texto latino tomado del Index Thomisticus, y texto español tomado del Instituto Virtual Santo Tomás, salvo para el art. 3. Quia igitur principalis intentio huius sacrae doctrinae est Dei cognitionem tradere, et non solum secundum quod in se est, sed etiam secundum quod est principium rerum et finis earum, et specialiter rationalis creaturae, ut ex dictis est manifestum; ad huius doctrinae expositionem intendentes, primo tractabimus de Deo; secundo, de motu rationalis creaturae in Deum; tertio, de Christo, qui, secundum quod homo, via est nobis tendendi in Deum. Consideratio autem de Deo tripartita erit. Primo namque considerabimus ea quae ad essentiam divinam pertinent; secundo, ea quae pertinent ad distinctionem personarum; tertio, ea quae pertinent ad processum creaturarum ab ipso. Circa essentiam vero divinam, primo considerandum est an Deus sit; secundo, quomodo sit, vel potius quomodo non sit; tertio considerandum erit de his quae ad operationem ipsius pertinent, scilicet de scientia et de voluntate et potentia. Circa primum quaeruntur tria. Primo, utrum Deum esse sit per se notum. Secundo, utrum sit demonstrabile. Tertio, an Deus sit. Utrum Deum esse sit per se notum Ad primum sic proceditur. Videtur quod Deum esse sit per se notum. Illa enim nobis dicuntur per se nota, quorum cognitio nobis naturaliter inest, sicut patet de primis principiis. Sed, sicut dicit DAMASCENUS in principio libri sui, omnibus cognitio existendi Deum naturaliter est inserta. Ergo Deum esse est per se notum. Praeterea, illa dicuntur esse per se nota, quae statim, cognitis terminis, cognos- ARTÍCULO 1 Siendo el objeto principal de la ciencia sagrada el dar a conocer a Dios, no solo según lo que es en sí mismo, sino también según que es el principio y el fin de todas las cosas, y especialmente de la criatura racional, como se ve según lo que tenemos dicho S. Th. I q. 1, a 7; para exponer esta ciencia en toda su extensión, trataremos: 1 de Dios; 2 del movimiento de la criatura racional hacia Dios: 3 del Cristo, que en cuanto hombre es el camino, por el cual hemos de llegar a Dios. Dividiremos en tres partes nuestras consideraciones sobre Dios siendo sus respectivos asuntos: 1 la esencia divina; 2 la distinción de las personas; el modo según que las criaturas procedan de él. Respecto a la esencia divina es preciso examinar: primero si Dios existe; segundo como es, o mejor como no es. 3 lo que tiene relación con su operación es decir; su ciencia, su voluntad y su poder. En lo relativo a la existencia de Dios se presentan tres cuestiones: 1 la existencia de Dios es conocida por sí misma? 2 puede demostrarse? 3 existe Dios? La existencia de Dios es conocida por sí misma? Parece que la existencia de Dios es conocida por sí misma; porque consideramos conocidas por sí mismas las cosas cuyo conocimiento está naturalmente en nosotros, como son los primeros principios. Pero como dice SAN JUAN DAMASCENO De fid. Orth. l.1., c.1 y 3, el conocimiento de la existencia de Dios se halla naturalmente impreso en todos. Por consiguiente la existencia de Dios es conocida por sí misma. Se dice que se conocen por sí mismas aquellas cosas, que se conocen tan lue- - 1 de 9 -

2 cuntur, quod PHILOSOPHUS attribuit primis demonstrationis principiis, in I Poster., scito enim quid est totum et quid pars, statim scitur quod omne totum maius est sua parte. Sed intellecto quid significet hoc nomen Deus, statim habetur quod Deus est. Significatur enim hoc nomine id quo maius significari non potest, maius autem est quod est in re et intellectu, quam quod est in intellectu tantum, unde cum, intellecto hoc nomine Deus, statim sit in intellectu, sequitur etiam quod sit in re. Ergo Deum esse est per se notum. Praeterea, veritatem esse est per se notum, quia qui negat veritatem esse, concedit veritatem esse, si enim veritas non est, verum est veritatem non esse. Si autem est aliquid verum, oportet quod veritas sit. Deus autem est ipsa veritas, Ioann. XIV, ego sum via, veritas et vita. Ergo Deum esse est per se notum. Sed contra, nullus potest cogitare oppositum eius quod est per se notum ut patet per philosophum, in IV Metaphys. et I Poster., circa prima demonstrationis principia. Cogitari autem potest oppositum eius quod est Deum esse, secundum illud Psalmi LII, dixit insipiens in corde suo, non est Deus. Ergo Deum esse non est per se notum. Respondeo dicendum quod contingit aliquid esse per se notum dupliciter, uno modo, secundum se et non quoad nos; alio modo, secundum se et quoad nos. Ex hoc enim aliqua propositio est per se nota, quod praedicatum includitur in ratione subiecti, ut homo est animal, nam animal est de ratione hominis. Si igitur notum sit omnibus de praedicato et de subiecto quid sit, propositio illa erit omnibus per se nota, sicut patet in primis demonstrationum principiis, quorum termini sunt quaedam communia quae nullus ignorat, ut ens et non ens, totum et pars, et similia. Si autem apud aliquos notum non sit de praedicato et go como se sabe los términos que las expresan. Esto es lo que ARISTÓTELES atribuye a los primeros principios de la demostración I Poster. C.2; pues, sabido lo que es todo lo que es una parte, inmediatamente se deduce que el todo es mayor que la parte. Pero, tan pronto como se sabe lo que significa la palabra Dios, se sabe también lo que Dios es: pues con esta palabra se significa una cosa tal, que no puede imaginarse otra mayor; y lo que existe a la vez en realidad y en pensamiento es mayor que lo que solo existe en pensamiento. He aquí por qué, tan luego como se ha comprendido el nombre de Dios y se tiene la inteligencia de lo que es, se deduce la consecuencia por sí misma. La existencia de la verdad es conocida por sí misma. En efecto: el que niega la existencia de la verdad, concede que no existe; porque, si la verdad no existe, es cierto que no existe: y, si hay algo verdadero, es preciso que exista la verdad. Pero Dios es la verdad misma, según estas palabras Joann 14,6: Yo soy el camino, la verdad y la vida. Por consiguiente la existencia de Dios es conocida por sí misma. Por el contrario: nadie puede pensar lo contrario de lo que es evidente por sí mismo, como lo dice Aristóteles IV Met. Text. 9; y I Post. Text. 5 respecto a los primeros principios de la demostración. Es así que se puede pensar lo contrario de la existencia de Dios, según estas palabras del Salmista Ps. 52, 1: El impío ha dicho en su corazón: no hay Dios. Luego la existencia de Dios no es conocida por sí misma. Responderemos, que una cosa puede ser conocida por sí misma de dos maneras: en sí y no con relación a nosotros; en sí y a la vez con relación a nosotros. Una proposición es conocida por sí misma, cuando el atributo o predicado está construido en la razón del sujeto, como el hombre es un animal, porque el ser animal es de esencia en el hombre. Si pues todo el mundo conoce lo que son el atributo y el sujeto de una proposición; esta será para todo el mundo conocida por sí misma, como se ve de un modo evidente por los primeros principios de las demostraciones, cuyos términos son cosas comunes, que nadie - 2 de 9 -

3 subiecto quid sit, propositio quidem quantum in se est, erit per se nota, non tamen apud illos qui praedicatum et subiectum propositionis ignorant. Et ideo contingit, ut dicit BOETIUS in libro de hebdomadibus, quod quaedam sunt communes animi conceptiones et per se notae, apud sapientes tantum, ut incorporalia in loco non esse. Dico ergo quod haec propositio, Deus est, quantum in se est, per se nota est, quia praedicatum est idem cum subiecto; Deus enim est suum esse, ut infra patebit. Sed quia nos non scimus de Deo quid est, non est nobis per se nota, sed indiget demonstrari per ea quae sunt magis nota quoad nos, et minus nota quoad naturam, scilicet per effectus. Ad primum ergo dicendum quod cognoscere Deum esse in aliquo communi, sub quadam confusione, est nobis naturaliter insertum, inquantum scilicet Deus est hominis beatitudo, homo enim naturaliter desiderat beatitudinem, et quod naturaliter desideratur ab homine, naturaliter cognoscitur ab eodem. Sed hoc non est simpliciter cognoscere Deum esse; sicut cognoscere venientem, non est cognoscere Petrum, quamvis sit Petrus veniens, multi enim perfectum hominis bonum, quod est beatitudo, existimant divit ias; quidam vero voluptates; quidam autem aliquid aliud. Ad secundum dicendum quod forte ille qui audit hoc nomen Deus, non intelligit significari aliquid quo maius cogitari non possit, cum quidam crediderint Deum esse corpus. Dato etiam quod quilibet intelligat hoc nomine Deus significari hoc quod dicitur, scilicet illud quo maius cogitari non potest; non tamen propter hoc sequitur quod intelligat id quod significatur per nomen, esse in rerum natura; sed in apprehensione intellectus ignora: tales como ser y el no ser, el todo y la parte, y otras semejantes. Pero, si hay alguien, que no conozca ni lo que es el sujeto, ni lo que es el predicado de la preposición; esta será conocida por sí misma, en cuanto está por parte de ella, pero no lo será para aquellos, que ignoren el sujeto y el predicado. He aquí por qué sucede, como dice BOECIO in lib. De Hebd, que hay concepciones generales del alma, que no son conocidas por sí mismas, sino de los sabios, tales como esta proposición: los seres incorpóreos no ocupan lugar. Decimos, por lo tanto, que esta proposición Dios existe es de suyo conocida por sí misma; pues el predicado no forma sino una misma cosa con el sujeto, porque Dios es su existencia, como lo demostraremos más adelante S. Th. I q. 3, a. 3 y 4. Pero, por cuanto no sabemos lo que es Dios, dicha proposición no nos es conocida por sí misma, sino que es menester se nos demuestre por medio de cosas, que son evidentes con relación a nosotros, y que lo son menos en cuanto a su naturaleza, es decir, por sus efectos. Al argumento 1 diremos, que tenemos naturalmente un conocimiento general y confuso de la existencia de Dios, en el sentido de que Dios es la soberana felicidad del hombre; porque el hombre procura hallar naturalmente lo que debe hacerle venturoso, y lo que busca lo conoce naturalmente del mismo modo. Pero no es esto en lo que consiste el conocer de un modo absoluto que Dios existe; como el conocer que alguien viene, no es conocer a Pedro por más que el que llegue sea el mismo Pedro: y hay muchos, que cifran la dicha o la bienaventuranza del hombre en las riquezas, como otros en la voluptuosidad y otros en otras cosas. Al 2 que tal vez el que oye el nombre de Dios no comprende que signifique una cosa de tal naturaleza, que no puede imaginarse nada más grande; puesto que hay quien ha creído que Dios era cuerpo. Aun supuesto que todo el mundo asocie este sentido a la palabra Dios, y que por ella se entienda todo lo que de más grande puede imaginarse, no por esto se deduce, que se comprenda, que lo que este nombre expresa existe - 3 de 9 -

4 tantum. Nec potest argui quod sit in re, nisi daretur quod sit in re aliquid quo maius cogitari non potest, quod non est datum a ponentibus Deum non esse. Ad tertium dicendum quod veritatem esse in communi, est per se notum, sed primam veritatem esse, hoc non est per se notum quoad nos. Utrum Deum esse sit demonstrabile Ad secundum sic proceditur. Videtur quod Deum esse non sit demonstrabile. Deum enim esse est articulus fidei. Sed ea quae sunt fidei, non sunt demonstrabilia, quia demonstratio facit scire, fides autem de non apparentibus est, ut patet per apostolum, ad Hebr. XI. Ergo Deum esse non est demonstrabile. Praeterea, medium demonstrationis est quod quid est. Sed de Deo non possumus scire quid est, sed solum quid non est, ut dicit DAMASCENUS. Ergo non possumus demonstrare Deum esse. Praeterea, si demonstraretur Deum esse, hoc non esset nisi ex effectibus eius. Sed effectus eius non sunt proportionati ei, cum ipse sit infinitus, et effectus finiti; finiti autem ad infinitum non est proportio. Cum ergo causa non possit demonstrari per effectum sibi non proportionatum, videtur quod Deum esse non possit demonstrari. Sed contra est quod apostolus dicit, ad Rom. I, invisibilia Dei per ea quae facta sunt, intellecta, conspiciuntur. Sed hoc non esset, nisi per ea quae facta sunt, posset demonstrari Deum esse, primum enim quod oportet intelligi de aliquo, est an sit. Respondeo dicendum quod duplex est ARTÍCULO 2 realmente en la naturaleza, sino que tan solamente existe en la percepción de la inteligencia: y no puede de aquí deducirse que existe en la realidad, a no suponer que exista en la realidad lo más grande que pueda imaginarse: lo cual no admiten los que niegan la existencia de Dios. Al 3 que la existencia de la verdad en general es conocida por sí misma; pero la existencia de la verdad primera no es una cosa, que sea conocida por sí misma con relación a nosotros. Puede demostrarse la existencia de Dios? Parece que la existencia de Dios no puede demostrarse: porque la existencia de Dios es un artículo de fe, y las cosas que son de fe no son susceptibles de ser demostradas; puesto que la demostración produce la ciencia, en tanto que la fe tiene por objeto lo que no se ve, como dice el Apóstol Hebr. 11. Por consiguiente la existencia de Dios no puede demostrarse. El medio de demostrar una cosa es partir de lo que ella es. Pero con respecto a Dios no podemos saber lo que es, sino únicamente lo que no es, como lo dice SAN JUAN DAMASCENO De orth. Fid. 1,4. Por consiguiente no podemos demostrar la existencia de Dios. Si se demostrase la existencia de Dios, sería únicamente según sus efectos. Pero no hay proposición entre Dios y sus efectos; puesto que es infinito y sus efectos son infinitos, y no hay proposición entre lo finito y lo infinito. Luego, como una causa no puede ser demostrada por un efecto, que no lo es proporcionado; dicho se está que la existencia de Dios no puede ser demostrada. Por el contrario: dice San Pablo Rom. 1,20: Lo invisible de Dios nos lo hacen conocer las criaturas, que ha formado. No sucedería esto, si no se pudiese demostrar la existencia de Dios por medio de sus obras; que lo primero, que de alguna cosa debe conocerse, es su existencia. Responderemos, que hay dos clases de - 4 de 9 -

5 demonstratio. Una quae est per causam, et dicitur propter quid, et haec est per priora simpliciter. Alia est per effectum, et dicitur demonstratio quia, et haec est per ea quae sunt priora quoad nos, cum enim effectus aliquis nobis est manifestior quam sua causa, per effectum procedimus ad cognitionem causae. Ex quolibet autem effectu potest demonstrari propriam causam eius esse (si tamen eius effectus sint magis noti quoad nos), quia, cum effectus dependeant a causa, posito effectu necesse est causam praeexistere. Unde Deum esse, secundum quod non est per se notum quoad nos, demonstrabile est per effectus nobis notos. Ad primum ergo dicendum quod Deum esse, et alia huiusmodi quae per rationem naturalem nota possunt esse de Deo, ut dicitur Rom. I non sunt articuli fidei, sed praeambula ad articulos, sic enim fides praesupponit cognitionem naturalem, sicut gratia naturam, et ut perfectio perfectibile. Nihil tamen prohibet illud quod secundum se demonstrabile est et scibile, ab aliquo accipi ut credibile, qui demonstrationem non capit. Ad secundum dicendum quod cum demonstratur causa per effectum, necesse est uti effectu loco definitionis causae, ad probandum causam esse, et hoc maxime contingit in Deo. Quia ad probandum aliquid esse, necesse est accipere pro medio quid significet nomen non autem quod quid est, quia quaestio quid est, sequitur ad quaestionem an est. Nomina autem Dei imponuntur ab effectibus, ut postea ostendetur, unde, demonstrando Deum esse per effectum, accipere possumus pro medio quid significet hoc nomen Deus. Ad tertium dicendum quod per effectus non proportionatos causae, non potest demostración: una, que se funda en la causa, y que se llama propter quid, y que es a priori absolutamente hablando; y otra, que se funda en el efecto, y se llama demostratio quia, y esta es a priori relativamente a nosotros. Cuando un efecto nos es más conocido que su causa; por medio del efecto venimos en conocimiento de ella: más por cualquier efecto puede demostrarse su propia causa, si tal efecto es más conocido quoad nos; porque, cuando los efectos dependen de su causa, puesto el efecto, necesariamente preexiste la causa. Por consiguiente la existencia de Dios, que con relación a nosotros no es evidente por sí misma, puede ser demostrable para nosotros por los efectos, que de él conocemos. Al argumento 1 diremos, que la existencia de Dios y todas las cosas, que podemos conocer acerca de él con las luces de la razón, como lo dice el Apóstol Rom. 1, no son artículos de fe, sino preámbulos para ellos, porque la fe presupone las luces naturales, como la gracia presupone la naturaleza y la perfección lo perceptible. Nada impide, sin embargo, que aquel, que no comprende una demostración, acepte como creíble lo que en sí mismo es demostrable y accesible a la inteligencia. Al 2 que, cuando una causa se demuestra por su efecto, es necesario, para demostrar la existencia de la causa, servirse del efecto en lugar de la definición de la causa misma: y esto es lo que se hace principalmente con relación a Dios; porque, para probar la existencia de una cosa, es necesario tomar como medio de demostración el sentido, que se da a la palabra que se expresa, pero no la esencia de la misma; puesto que, después de haber conocido la existencia de una cosa, es cuando se examina lo que es. Ahora bien: los nombres que damos a Dios, están tomados de los efectos que produce, como lo probaremos más adelante S. Th. I q. 13, a.1. por consiguiente, demostrando la existencia de Dios por sus efectos, podemos tomar como medio de demostración el significado que se da a su nombre. Al 3 que no es posible conocer perfectamente una causa según sus efectos, si - 5 de 9 -

6 perfecta cognitio de causa haberi, sed tamen ex quocumque effectu potest manifeste nobis demonstrari causam esse, ut dictum est. Et sic ex effectibus Dei potest demonstrari Deum esse, licet per eos non perfecte possimus eum cognoscere secundum suam essentiam. Utrum Deus sit Ad tertium sic proceditur. Videtur quod Deus non sit. Quia si unum contrariorum fuerit infinitum, totaliter destruetur aliud. Sed hoc intelligitur in hoc nomine Deus, scilicet quod sit quoddam bonum infinitum. Si ergo Deus esset, nullum malum inveniretur. Invenitur autem malum in mundo. Ergo Deus non est. Praeterea, quod potest compleri per pauciora principia, non fit per plura. Sed videtur quod omnia quae apparent in mundo, possunt compleri per alia principia, supposito quod Deus non sit, quia ea quae sunt naturalia, reducuntur in principium quod est natura; ea vero quae sunt a proposito, reducuntur in principium quod est ratio humana vel voluntas. Nulla igitur necessitas est ponere Deum esse. Sed contra est quod dicitur Exodi III, ex persona Dei, ego sum qui sum. Respondeo dicendum quod Deum esse quinque viis probari potest. Prima autem et manifestior via est, quae sumitur ex parte motus. Certum est enim, et sensu constat, aliqua moveri in hoc mundo. Omne autem quod movetur, ab alio movetur. Nihil enim movetur, nisi secundum quod est in potentia ad illud ad quod movetur, movet autem aliquid secundum quod est actu. Movere enim nihil aliud est quam educere aliquid de potentia in actum, de potentia autem non potest aliquid reduci in actum, nisi per aliquod ens in actu, sicut calidum in actu, ut ignis, facit lignum, quod est calidum in potentia, esse actu calidum, et per hoc movet et alterat ipsum. Non autem est possibile ut idem sit simul in actu et potentia secundum idem, sed solum secundum diversa, quod enim est ARTÍCULO 3 no guardan proporción con ella; pero un efecto cualquiera, si nos es conocido, demuestra la existencia de su causa, como lo hemos dicho en el curso de este artículo. Así es como podemos demostrar la existencia de Dios por sus efectos, por más que no podamos por el mismo medio conocerle según su esencia. Existe Dios? Parece que Dios no es. Porque si uno de los contrarios fuera infinito, destruiría totalmente al otro. Pero esto se entiende en este nombre Dios, a saber, que es cierto bien infinito. Por lo tanto, si Dios fuese, no habría ningún mal. Mas hay mal en el mundo. Luego Dios no es. Además, lo que puede explicarse por pocos principios no se hace por muchos. Pero parece que todas las cosas que se encuentran en el mundo pueden ser explicadas por otros principios, en el supuesto de que Dios no sea. Porque las cosas naturales se reducen al principio que es la naturaleza; y las hechas con un propósito se reducen al principio que es la razón humana o la voluntad. Por consiguiente, no hay necesidad ninguna de establecer que Dios es. Pero en contra está lo que se dice en Éxodo 3, 14 de la persona de Dios: Yo soy el que soy. Respondo diciendo que puede probarse por cinco vías que Dios es. La primera vía y la más manifiesta es la que se toma por parte del movimiento. Es cierto, y consta en el sentido, que en este mundo algunas cosas se mueven. Pero todo lo que se mueve, es movido por otro. Pues nada se mueve más que en cuanto que está en potencia de aquello hacia lo que se mueve; y algo mueve en cuanto que está en acto. Mover no es sino llevar a algo de la potencia al acto; pero nada puede ser reducido de la potencia al acto más que por algún ente en acto (como lo caliente en acto, p. ej. el fuego, hace que el leño, el cual es caliente en potencia, esté caliente en acto, y por eso lo mueve y lo altera). Pero no es posible que lo mismo esté a la vez en acto y en potencia respecto de - 6 de 9 -

7 calidum in actu, non potest simul esse calidum in potentia, sed est simul frigidum in potentia. Impossibile est ergo quod, secundum idem et eodem modo, aliquid sit movens et motum, vel quod moveat seipsum. Omne ergo quod movetur, oportet ab alio moveri. Si ergo id a quo movetur, moveatur, oportet et ipsum ab alio moveri et illud ab alio. Hic autem non est procedere in infinitum, quia sic non esset aliquod primum movens; et per consequens nec aliquod aliud movens, quia moventia secunda non movent nisi per hoc quod sunt mota a primo movente, sicut baculus non movet nisi per hoc quod est motus a manu. Ergo necesse est devenire ad aliquod primum movens, quod a nullo movetur, et hoc omnes intelligunt Deum. Secunda via est ex ratione causae efficientis. Invenimus enim in istis sensibilibus esse ordinem causarum efficientium, nec tamen invenitur, nec est possibile, quod aliquid sit causa efficiens sui ipsius; quia sic esset prius seipso, quod est impossibile. Non autem est possibile quod in causis efficientibus procedatur in infinitum. Quia in omnibus causis efficientibus ordinatis, primum est causa medii, et medium est causa ultimi, sive media sint plura sive unum tantum, remota autem causa, removetur effectus, ergo, si non fuerit primum in causis efficientibus, non erit ultimum nec medium. Sed si procedatur in infinitum in causis efficientibus, non erit prima causa efficiens, et sic non erit nec effectus ultimus, nec causae efficientes mediae, quod patet esse falsum. Ergo est necesse ponere aliquam causam efficientem primam, quam omnes Deum nominant. Tertia via est sumpta ex possibili et necessario, quae talis est. Invenimus enim in rebus quaedam quae sunt possibilia esse et non esse, cum quaedam inveniantur generari et corrumpi, et per consequens possibilia esse et non esse. Impossibile est autem omnia quae sunt, talia esse, quia quod possibile est non esse, quandoque non est. Si igitur om- lo mismo, sino sólo respecto de cosas diversas: lo que está caliente en acto no puede estar a la vez caliente en potencia, sino que es a la vez frío en potencia. Luego es imposible que, según lo mismo y del mismo modo, algo sea motor y movido, o que se mueva a sí mismo. Consiguientemente, todo lo que se mueve debe ser movido por otro. Y así, si aquello por lo que es movido se mueve, es preciso que también él sea movido por otro; y éste por otro. Pero aquí no debe seguirse hasta el infinito; porque en tal caso no habría algún motor primero y, por consiguiente tampoco habría ningún otro motor, porque los motores segundos no mueven sino porque son movidos por el primer motor, del mismo modo que el bastón no mueve sino porque es movido por la mano. Luego es necesario llegar a algún primer motor que no es movido por nadie, y por tal todos entienden a Dios La segunda vía se obtiene de la razón de causa eficiente. Pues encontramos en estas cosas sensibles que hay un orden de las causas eficientes. Pero no se encuentra, ni es posible, que algo sea causa eficiente de sí mismo. Porque en tal caso sería anterior a sí mismo, lo cual es imposible. Y no es posible que se proceda al infinito en las causas eficientes. Porque en todas las causas eficientes ordenadas, lo primero es causa de lo medio, y lo medio es causa de lo último, sean los medios varios o sólo uno. Pero si se suprime la causa se suprime el efecto; luego si no hay primero en las causas eficientes no habrá último ni medio. Mas si se procede al infinito en las causas eficientes no habrá una primera causa eficiente y, así, no habrá ni efecto último ni causas eficientes intermedias, lo cual es patentemente falso. Luego es necesario poner alguna causa eficiente primera. A la cual todos llaman Dios. La tercera vía está tomada de lo posible y lo necesario, y es como sigue. Encontramos en las cosas algunas que tienen la posibilidad de ser y no ser, puesto que nos encontramos con que algunos se generan y se corrompen y, en consecuencia, tienen la posibilidad de ser y no ser. Mas es imposible que las cosas que son así hayan existido siempre [o que - 7 de 9 -

8 nia sunt possibilia non esse, aliquando nihil fuit in rebus. Sed si hoc est verum, etiam nunc nihil esset, quia quod non est, non incipit esse nisi per aliquid quod est; si igitur nihil fuit ens, impossibile fuit quod aliquid inciperet esse, et sic modo nihil esset, quod patet esse falsum. Non ergo omnia entia sunt possibilia, sed oportet aliquid esse necessarium in rebus. Omne autem necessarium vel habet causam suae necessitatis aliunde, vel non habet. Non est autem possibile quod procedatur in infinitum in necessariis quae habent causam suae necessitatis, sicut nec in causis efficientibus, ut probatum est. Ergo necesse est ponere aliquid quod sit per se necessarium, non habens causam necessitatis aliunde, sed quod est causa necessitatis aliis, quod omnes dicunt Deum. Quarta via sumitur ex gradibus qui in rebus inveniuntur. Invenitur enim in rebus aliquid magis et minus bonum, et verum, et nobile, et sic de aliis huiusmodi. Sed magis et minus dicuntur de diversis secundum quod appropinquant diversimode ad aliquid quod maxime est, sicut magis calidum est, quod magis appropinquat maxime calido. Est igitur aliquid quod est verissimum, et optimum, et nobilissimum, et per consequens maxime ens, nam quae sunt maxime vera, sunt maxime entia, ut dicitur II Metaphys. Quod autem dicitur maxime tale in aliquo genere, est causa omnium quae sunt illius generis, sicut ignis, qui est maxime calidus, est causa omnium calidorum, ut in eodem libro dicitur. Ergo est aliquid quod omnibus entibus est causa esse, et bonitatis, et cuiuslibet perfectionis, et hoc dicimus Deum. Quinta via sumitur ex gubernatione rerum. Videmus enim quod aliqua quae cognitione carent, scilicet corpora natu- existan siempre]; porque lo que tiene la posibilidad de no ser a veces no es. Por lo tanto, si todas las cosas tienen la posibilidad de no ser, alguna vez no existió nada. Pero si esto es verdad tampoco ahora habría nada; porque lo que no es no comienza a ser sino por algo que es. Por lo tanto, si no hubo nada era imposible que algo comenzara a ser y, de este modo nada habría; lo cual es patentemente falso. Así, pues, no todos los entes son posibles, sino que es preciso que haya algo necesario. Mas todo lo necesario, o tiene en otro la causa de su necesidad, o no la tiene. Pero no es posible que se proceda al infinito en los necesarios que tiene causa de su necesidad, como tampoco en las causas eficientes según se ha probado. Luego es necesario poner algo que sea necesario por sí, que no tenga la causa de su necesidad en otro, sino que es causa de la necesidad de los otros; y a éste todos llaman Dios. La cuarta vía se toma de los grados que se encuentran en las cosas. Pues en la realidad se encuentran cosas más o menos buenas, verdaderas o nobles, y así también otras semejantes. Pero el más y el menos se dicen de diversas cosas según que se aproximan de diversos modos a algo que es máximo: como lo más caliente es lo que más se acerca a lo máximamente cálido. Por lo tanto, hay algo que es verísimo, óptimo, nobilísimo y, en consecuencia, ente máximamente (puesto que las cosas que son máximamente verdaderas son máximamente entes, como se dice en Metaph. 1 II). Mas lo que se dice máximamente tal en algún género es causa de todas las cosas que son de ese género (como el fuego, que es lo máximamente cálido, es causa de todas las cosas cálidas, como se dice en el mismo libro 2 ). Por lo tanto, hay algo que es causa del ser de todos los entes, y de su bondad y de cualesquiera de sus perfecciones; y a éste llamamos Dios. La quinta vía se toma del gobierno de las cosas. Pues vemos que algunas cosas que carecen de conocimiento -esto b 30; vid. S. Th., lect. 2, n b de 9 -

9 ralia, operantur propter finem, quod apparet ex hoc quod semper aut frequentius eodem modo operantur, ut consequantur id quod est optimum; unde patet quod non a casu, sed ex intentione perveniunt ad finem. Ea autem quae non habent cognitionem, non tendunt in finem nisi directa ab aliquo cognoscente et intelligente, sicut sagitta a sagittante. Ergo est aliquid intelligens, a quo omnes res naturales ordinantur ad finem, et hoc dicimus Deum. Ad primum ergo dicendum quod, sicut dicit AUGUSTINUS in Enchiridio, Deus, cum sit summe bonus, nullo modo sineret aliquid mali esse in operibus suis, nisi esset adeo omnipotens et bonus, ut bene faceret etiam de malo. Hoc ergo ad infinitam Dei bonitatem pertinet, ut esse permittat mala, et ex eis eliciat bona. Ad secundum dicendum quod, cum natura propter determinatum finem operetur ex directione alicuius superioris agentis, necesse est ea quae a natura fiunt, etiam in Deum reducere, sicut in primam causam. Similiter etiam quae ex proposito fiunt, oportet reducere in aliquam altiorem causam, quae non sit ratio et voluntas humana, quia haec mutabilia sunt et defectibilia; oportet autem omnia mobilia et deficere possibilia reduci in aliquod primum principium immobile et per se necessarium, sicut ostensum est. es, los cuerpos naturales- obran por un fin. Lo cual se echa de ver por el hecho de que siempre o muy frecuentemente obran del mismo modo, para conseguir así lo que es óptimo; de donde resulta patente que no llegan al fin por casualidad, sino por intención. Mas las cosas que no tienen conocimiento no tienden a un fin sino dirigidas por otro que conoce y entiende, como la flecha por el arquero. Luego hay algo inteligente por el que todas las cosas naturales se ordenan a un fin; y a éste llamamos Dios. A lo primero, por tanto, ha de decirse que, como dice Agustín en Enchiridion 3 : Dios, como quiera que es sumamente bueno, de ninguna manera permitiría que hubiera algo malo en sus obras si no fuese hasta tal punto omnipotente y bueno que aun del mal hiciera bien. Así, pues, ésto pertenece a la infinita bondad de Dios, hasta el punto de que permite que hayan cosas malas y de ellas obtiene cosas buenas. A lo segundo ha de decirse que, puesto que la naturaleza opera en razón de un determinado fin a partir de la dirección de algún agente superior, es necesario que lo que sucede por la naturaleza también se reduzca a Dios como a su primera causa. Y análogamente, las cosas que se hacen de propósito conviene que se reduzcan a alguna causa más alta que no sea la razón y la voluntad humana; porque éstas son mudables y defectibles, y es preciso que todas las cosas móviles y que pueden fallar se reduzcan a algún primer principio inmóvil y por sí necesario, como se ha mostrado (en el cuerpo). 3 C. 11, ML 40, de 9 -

TOMÁS DE AQUINO. Suma Teológica. Primera Parte. Cuestión Segunda ACERCA DE DIOS, SI DIOS EXISTE

TOMÁS DE AQUINO. Suma Teológica. Primera Parte. Cuestión Segunda ACERCA DE DIOS, SI DIOS EXISTE TOMÁS DE AQUINO Suma Teológica Primera Parte. Cuestión Segunda ACERCA DE DIOS, SI DIOS EXISTE Puesto que la intención principal de la doctrina sagrada es dar a conocer a Dios, no sólo como es en sí mismo,

Más detalles

TOMÁS DE AQUINO: Suma Teológica, Primera parte, cuestión 2, arts. 1,2,3. Cuestión: Parece que la existencia de Dios es evidente en sí misma.

TOMÁS DE AQUINO: Suma Teológica, Primera parte, cuestión 2, arts. 1,2,3. Cuestión: Parece que la existencia de Dios es evidente en sí misma. TOMÁS DE AQUINO: Suma Teológica, Primera parte, cuestión 2, arts. 1,2,3. ARTÍCULO 1 Argumentos: Cuestión: Parece que la existencia de Dios es evidente en sí misma. 1. (La existencia de Dios es evidente).

Más detalles

Artículo 1. Si la existencia de Dios es verdad de evidencia inmediata

Artículo 1. Si la existencia de Dios es verdad de evidencia inmediata Suma Teológica I, q. 2, a. 1-3 CUESTIÓN 2 Tratado de Dios. Si Dios existe Puesto que el principal intento de la doctrina sagrada es el de dar a conocer a Dios, y no sólo como es en sí mismo, sino también

Más detalles

ROGELIO ROVIRA LA «TRIPLE VÍA» DEL PSEUDO-DIONISIO EN LAS CINCO VÍAS TOMISTAS. Apuntes de lecciones

ROGELIO ROVIRA LA «TRIPLE VÍA» DEL PSEUDO-DIONISIO EN LAS CINCO VÍAS TOMISTAS. Apuntes de lecciones ROGELIO ROVIRA LA «TRIPLE VÍA» DEL PSEUDO-DIONISIO EN LAS CINCO VÍAS TOMISTAS Apuntes de lecciones DEPARTAMENTO DE FILOSOFÍA TEORÉTICA FACULTAD DE FILOSOFÍA UNIVERSIDAD COMPLUTENSE DE MADRID 2012 ÍNDICE

Más detalles

Artículo 1. Si la existencia de Dios es verdad de evidencia inmediata.

Artículo 1. Si la existencia de Dios es verdad de evidencia inmediata. STº TOMÁS DE AQUINO. Texto: Summa Theológica. Primera parte, cuestión 2, art. 1-3 Las Sumas son obras en las que se desarrolla de forma ordenada y sistemática diversos temas filosóficos o religiosos siguiendo

Más detalles

Tema 6: Sto. Tomás de Aquino. Comentario de texto.

Tema 6: Sto. Tomás de Aquino. Comentario de texto. Tema 6: Sto. Tomás de Aquino. Comentario de texto. 1 Apéndice: La estructura de la Suma Teológica. La Suma Teológica se divide en tres partes que a su vez se subdividen en Tratados según el punto de vista

Más detalles

SUMMA THEOLOGICA, I, q-2, 1-3

SUMMA THEOLOGICA, I, q-2, 1-3 TOMÁS DE AQUINO Es uno de los últimos escritos de Tomás de Aquino, pues lo escribió a la edad de 40 años. Trabajó en ella durante varios años entre 1266 y 1273 -año en que murió-, en Roma, Viterbo, París

Más detalles

Sobre la existencia de Dios

Sobre la existencia de Dios Suma teológica Primera parte Cuestión 2 Artículos 1, 2 y 3 Sobre la existencia de Dios Así, pues, como quiera que el objetivo principal de esta doctrina sagrada es llevar al conocimiento de Dios, y no

Más detalles

SANTO TOMÁS DE AQUINO Suma Teológica, Primera parte, cuestión 2, artículos 1-2-3 C U E S T I Ó N 2 SOBRE LA EXISTENCIA DE DIOS

SANTO TOMÁS DE AQUINO Suma Teológica, Primera parte, cuestión 2, artículos 1-2-3 C U E S T I Ó N 2 SOBRE LA EXISTENCIA DE DIOS 1 C U E S T I Ó N 2 SOBRE LA EXISTENCIA DE DIOS Así, pues, como quiera que el objetivo principal de esta doctrina sagrada es llevar al conocimiento de Dios, y no sólo como ser, sino también como principio

Más detalles

La prioridad de la potencia

La prioridad de la potencia Espósito, Ana Aurora La prioridad de la potencia Sapientia Vol. LXVIII, Fasc. 231-232, 2012 Este documento está disponible en la Biblioteca Digital de la Universidad Católica Argentina, repositorio institucional

Más detalles

Santo Tomás de Aquino. Cuestión Disputada De mallo VI De electione humana, seu libero arbitrio

Santo Tomás de Aquino. Cuestión Disputada De mallo VI De electione humana, seu libero arbitrio Santo Tomás de Aquino Cuestión Disputada De mallo VI De electione humana, seu libero arbitrio Traducción de Jimmy Washburn Articulus unicus. Utrum horno habeat liberam electionem actuum, aut ex necessitate

Más detalles

Juan Escoto Eriúgena (Erígena)

Juan Escoto Eriúgena (Erígena) 1 Juan Escoto Eriúgena (Erígena) Vida y obras 2 Nació en Irlanda entre el 800 y 815. En el s. IX, los irlandeses son llamados Scoti, y Eriugena significa: que pertenece a la gens de Erín. 3 Se inició a

Más detalles

Sa n to To m á s, Summa theologica

Sa n to To m á s, Summa theologica HISTORIA DE LA FILOSOFÍA TEXTOS Y COMENTARIOS 4 Santo Tomás, Summa theologica Primera parte. Cuestión 2. Sobre la existencia de Dios Así pues, como quiera que el objetivo principal de esta doctrina sagrada

Más detalles

José María Felipe Mendoza

José María Felipe Mendoza El atributo «ciencia» como predicado esencial de Dios «Science» as an Essential Predicate of God José María Felipe Mendoza CONICET, Mendoza-Argentina Resumen Tomás de Aquino compendia en forma prácticamente

Más detalles

* Traducido del latin por Fr. Raimundo Suarez, O. P. Original y traducci6n

* Traducido del latin por Fr. Raimundo Suarez, O. P. Original y traducci6n ).~" [13] SANTO TOMAS DE AQUINO CINCO VIAS PARA CONOCER LA EXISTENCIA DE DIOS * Tomas de Aquino (1225-1274), noble napolitano, fraile dominico, santo de la Iglesia de Roma, es reconocido generalmente como

Más detalles

Boecio y Alberto Magno. Presencia del De hebdomadibus en el De bono

Boecio y Alberto Magno. Presencia del De hebdomadibus en el De bono Boecio y Alberto Magno. Presencia del De hebdomadibus en el De bono Eduardo José Rosaz Resumen: En estas líneas se estudia el lugar que ocupa la problemática planteada por el opúsculo de Boecio De hebdomadibus

Más detalles

Necesidad y posibilidad

Necesidad y posibilidad Necesidad y posibilidad del alma humana como sustancia según Tomás de Aquino Nicolás Olivares Bøgeskov 1 Resumen A partir de un análisis de una parte de los argumentos de Tomás de Aquino sobre la subsistencia

Más detalles

LAS CINCO VÍAS. Por la subordinación de las causas eficientes. Por la contingencia de los seres. la experiencia muestra que en el mundo

LAS CINCO VÍAS. Por la subordinación de las causas eficientes. Por la contingencia de los seres. la experiencia muestra que en el mundo ARGUMENTOS TOMISTAS PARA LA DEMOSTRACIÓN DE LA EXISTENCIA DE DIOS. Dado que la creencia en la existencia de Dios es fundamental para la salvación, Dios la ha dado a conocer a todos los hombres en los textos

Más detalles

TEXTO DE SANTO TOMÁS

TEXTO DE SANTO TOMÁS TEXTO DE SANTO TOMÁS Suma Teológica El texto propuesto para analizas es una cuestión de la Suma Teológica, esta obra es un tratado de teología, redactado en latín, escrito por Santo Tomás en el SXIII,

Más detalles

ELEMENTOS DE UNA METAFISICA TOMISTA DEL SER

ELEMENTOS DE UNA METAFISICA TOMISTA DEL SER Etienne Gilson ELEMENTOS DE UNA METAFISICA TOMISTA DEL SER Traducido por PEDRO JAVIER MOYA OBRADORS Espíritu 41 (1992) 5-38 1992 Título del original francés: Eléments d une métaphysique thomiste de l être

Más detalles

Antonio Prevosti Monclús

Antonio Prevosti Monclús Antonio Prevosti Monclús I. Introducción Por la palabra del Señor fueron hechos los cielos (Sal 33,6). En su reciente encíclica Laudato si, comentando el papa Francisco este versículo del salmo 33, afirma

Más detalles

ARISTOTELES DE SENSU ET SENSATO

ARISTOTELES DE SENSU ET SENSATO ARISTOTELES DE SENSU ET SENSATO Proemio de Tomás de Aquino 1.1 Dice Aristóteles en el libro Sobre el alma que así corno son separables de la materia las cosas, así son separables los objetos que están

Más detalles

Credere in Deum: una lectura de II-II, q. 2, a. 2

Credere in Deum: una lectura de II-II, q. 2, a. 2 Mikalonis, Marco Jonas Credere in Deum: una lectura de II-II, q. 2, a. 2 XXXVIII Semana Tomista Congreso Internacional, 2013 Sociedad Tomista Argentina Facultad de Filosofía y Letras - UCA Este documento

Más detalles

Organo del Departamento de Filosofía Facultad de Filosofía y Letras EDITORIAL ARTICULOS NOTAS Y COMENTARIOS BIBLIOGRAFIA INDICE DEL VOLUMEN XXXIV 318

Organo del Departamento de Filosofía Facultad de Filosofía y Letras EDITORIAL ARTICULOS NOTAS Y COMENTARIOS BIBLIOGRAFIA INDICE DEL VOLUMEN XXXIV 318 Organo del Departamento de Filosofía Facultad de Filosofía y Letras EDITORIAL OCTAVIO N. DERISI: El orden, humano 163 ARTICULOS GUSTAVO E. PONFERRADA: TEÓFILO URDÁNOZ: WILuAm R. DARós: OCTAVIO N. DERISI:

Más detalles

TEXTO: SUMA TEOLÓGICA, primera parte, cuestión 2ª.

TEXTO: SUMA TEOLÓGICA, primera parte, cuestión 2ª. TEXTO: SUMA TEOLÓGICA, primera parte, cuestión 2ª. Este texto es la cuestión segunda de la primera parte de la Suma Teológica de Tomás de Aquino. Esta versión del texto es la edición castellana publicada

Más detalles

PRINCIPIALIDAD DE LAS FACULTADES EN EL ORDEN DEL SER

PRINCIPIALIDAD DE LAS FACULTADES EN EL ORDEN DEL SER PRINCIPIALIDAD DE LAS FACULTADES EN EL ORDEN DEL SER Rocío Mier y Terán de S. Universidad Panamericana Para establecer el estatuto ontológico de las facultades del viviente, se ha de procurar ahondar en

Más detalles

Unidad 4 PRUEBAS A: LAS CINCO VÍAS DE TOMÁS DE AQUINO

Unidad 4 PRUEBAS A: LAS CINCO VÍAS DE TOMÁS DE AQUINO Unidad 4 PRUEBAS A: LAS CINCO VÍAS DE TOMÁS DE AQUINO PRUEBAS A: LAS CINCO VÍAS DE TOMÁS DE AQUINO CONSIDERACIONES GENERALES Santo Tomas, en summa theologiae I, q. 2, a. 3, expone cinco argumentos o caminos,

Más detalles

la vida de las personas, no constituye el valor más importante: existe, por encima de la acción libre, una mayor perfección.

la vida de las personas, no constituye el valor más importante: existe, por encima de la acción libre, una mayor perfección. Por parte del objeto del acto libre, es preciso, en primer lugar, que tal objeto dependa en su existencia del sujeto libre, es decir, que el objeto frente al cual el agente es libre dependa de este mismo

Más detalles

JESUCRISTO, VERBO DEL CORAZON y PALABRA ENCARNADA

JESUCRISTO, VERBO DEL CORAZON y PALABRA ENCARNADA JESUCRISTO, VERBO DEL CORAZON y PALABRA ENCARNADA CESAR IZQUIERDO «... Unum eundenque unigenitum Filium Dei Verbum Dominum Iesum Christum...» (III Conc. Constantinopla, ses. XVIII, DS 555). La anterior

Más detalles

LOS CUATRO OPUESTOS 1. Capítulo I.- La contradicción es la máxima oposición, y a ella le sigue inmediatamente la oposición privativa

LOS CUATRO OPUESTOS 1. Capítulo I.- La contradicción es la máxima oposición, y a ella le sigue inmediatamente la oposición privativa LOS CUATRO OPUESTOS 1 DE QUATUOR OPPOSITIS Capítulo I.- La contradicción es la máxima oposición, y a ella le sigue inmediatamente la oposición privativa 1.-Dado que son cuatro las oposiciones, como se

Más detalles

Fides quaerens intellectum SAN ANSELMO DE CANTERBURY

Fides quaerens intellectum SAN ANSELMO DE CANTERBURY Fides quaerens intellectum SAN ANSELMO DE CANTERBURY 1 CON ANSELMO DE AOSTA, NACE LA TEOLOGÍA CENTRADA SOBRE EL INSTRUMENTO DE LA RAZÓN, HASTA EL PUNTO DE QUE SE LE LLAMA EL PRIMER AUTÉNTICO ESCOLÁSTICO.

Más detalles

Virtud y ser según Tomás de Aquino Martín F. Echavarría

Virtud y ser según Tomás de Aquino Martín F. Echavarría Virtud y ser según Tomás de Aquino I. La virtud como cualidad En esta comunicación nos proponemos esclarecer la noción de virtud a partir de la metafísica tomista del esse. Por eso nuestra reflexión partirá

Más detalles

El modo de subsistir personal como reflexión sustancial según Tomás de Aquino. Martín F. Echavarría. I. Persona, sustancia y subsistencia

El modo de subsistir personal como reflexión sustancial según Tomás de Aquino. Martín F. Echavarría. I. Persona, sustancia y subsistencia El modo de subsistir personal como reflexión sustancial según Tomás de Aquino Martín F. Echavarría I. Persona, sustancia y subsistencia Redire ad essentiam suam nihil aliud est quam rem subsistere in seipsa

Más detalles

CREACION Y COMIENZO ABSOLUTO EN TOMAS DE AQUINO

CREACION Y COMIENZO ABSOLUTO EN TOMAS DE AQUINO CREACION Y COMIENZO ABSOLUTO EN TOMAS DE AQUINO Juan José Sanguineti Comunicación en la XXI Semana Tomista Buenos Aires, 13 de septiembre de 1996 Introducción El tiempo y la causalidad están profundamente

Más detalles

EL ACTO DE SER Y LA ACCION CREATURAL

EL ACTO DE SER Y LA ACCION CREATURAL EL ACTO DE SER Y LA ACCION CREATURAL. CARLOS CARDONA Una larga tradición esencialista, emparentada con el posterior desarrollo de las filosofías inmanentistas, había conseguido hacer desaparecer la noción

Más detalles

EL TEMA DEL HÁBITO DE SABIDURÍA

EL TEMA DEL HÁBITO DE SABIDURÍA EL TEMA DEL HÁBITO DE SABIDURÍA Autor: Juan Fernando Sellés Capítulo 25 de su obra: Hábitos intelectuales, EUNSA, Pamplona 2008. ÍNDICE: 1. Planteamiento. 2. Las últimas causas. 3. Los primeros principios.

Más detalles

SANTO TOMÁS DE AQUINO SUMA TEOLÓGICA PARTE I CUESTIÓN 23 ARTÍCULO 1

SANTO TOMÁS DE AQUINO SUMA TEOLÓGICA PARTE I CUESTIÓN 23 ARTÍCULO 1 SUMA TEOLÓGICA PARTE I CUESTIÓN 23 De Praedestinatione De la predestinación PROEMIO S. Th. I, q. 23 pr. Post considerationem divinae providentiae, Expuesto ya lo concerniente a la providencia agendum est

Más detalles

KEY WORDS: Causa sui, subjectivity, freedom, Thomas Aquinas. PALABRAS CLAVE: Causa sui, subjetividad, libertad, Tomás de Aquino.

KEY WORDS: Causa sui, subjectivity, freedom, Thomas Aquinas. PALABRAS CLAVE: Causa sui, subjetividad, libertad, Tomás de Aquino. 620 La expresión liber est causa sui como elemento para una teoría de la subjetividad en Tomás de Aquino The Expression liber est causa sui as an Element of a Theory of Subjectivity in Thomas Aquinas [349-369]

Más detalles

La filosofía de la naturaleza como filosofía segunda en Aristóteles y en Tomás de Aquino

La filosofía de la naturaleza como filosofía segunda en Aristóteles y en Tomás de Aquino CONGRESSO TOMISTA INTERNAZIONALE L UMANESIMO CRISTIANO NEL III MILLENNIO: PROSPETTIVA DI TOMMASO D AQUINO ROMA, 21-25 settembre 2003 Pontificia Accademia di San Tommaso Società Internazionale Tommaso d

Más detalles

La existencia de Dios San Anselmo Proslogion Capítulo II Así, pues, oh Señor!, tú que das la inteligencia de la fe, concédeme, en cuanto este

La existencia de Dios San Anselmo Proslogion Capítulo II Así, pues, oh Señor!, tú que das la inteligencia de la fe, concédeme, en cuanto este La existencia de Dios San Anselmo Proslogion Capítulo II Así, pues, oh Señor!, tú que das la inteligencia de la fe, concédeme, en cuanto este conocimiento me puede ser útil, el comprender que tú existes,

Más detalles

Fs 7 Fs 8 DOCUMENTO 13 1

Fs 7 Fs 8 DOCUMENTO 13 1 Fs 7 Fs 8 DOCUMENTO 13. LA FILOSOFÍA DE LA EDUCACIÓN COMO SABER FILOSÓFICO ENRIQUE MARTÍNEZ. UNIVERSIDAD VIRTUAL SANTO TOMÁS (BARCELONA) 1. El saber filosófico Según Aristóteles la ciencia, toda ciencia,

Más detalles

ACERCA DEL PRINCIPIO DE INDIVIDUACIÓN

ACERCA DEL PRINCIPIO DE INDIVIDUACIÓN ACERCA DEL PRINCIPIO DE INDIVIDUACIÓN Introducción: El opúsculo que presentamos a continuación lleva por título original, según sus versiones más difundidas : De principio individuationis, que hemos traducido,

Más detalles

Tomás de Acquino EL ENTE Y LA ESENCIA. Traducción y notas Pedro Gómez Danés

Tomás de Acquino EL ENTE Y LA ESENCIA. Traducción y notas Pedro Gómez Danés Tomás de Acquino EL ENTE Y LA ESENCIA Traducción y notas Pedro Gómez Danés m m G n) B765.T5 E5 2000 c.l Sto. Tomás de Acquino, 1256 d. C. Edición de Parma, 1855 EL ENTE Y LA ESENCIA Traducción y notas

Más detalles

Los principios del diálogo filosófico y religioso, según santo Tomás 1

Los principios del diálogo filosófico y religioso, según santo Tomás 1 Los principios del diálogo filosófico y religioso, según santo Tomás 1 Enrique Martínez «Es necesario recurrir a la razón natural, a la que todos convienen en aceptar; la cual, sin embargo, es deficiente

Más detalles

EL AMOR A LA VERDAD EN TOMÁS DE AQUINO

EL AMOR A LA VERDAD EN TOMÁS DE AQUINO EL AMOR A LA VERDAD EN TOMÁS DE AQUINO Love for truth in Thomas Aquinas Cruz González-Ayesta Universidad de Navarra RESUMEN El objetivo de este artículo es dar cuenta de la doctrina de santo Tomás sobre

Más detalles

P. BASILIO MÉRAMO CURSO DE METAFÍSICA

P. BASILIO MÉRAMO CURSO DE METAFÍSICA P. BASILIO MÉRAMO CURSO DE METAFÍSICA Fiesta de Nuestra Señora del Santo Rosario y Gran Reina Vencedora de Lepanto BOGOTÁ, 7 DE OCTUBRE DE 2015 Contenido INTRODUCCION...2 METAFÍSICA QUÉ ES?...5 TRES CLASES

Más detalles

Estructuras y leyes de los hechos causales. Segunda parte

Estructuras y leyes de los hechos causales. Segunda parte Vicente-Burgoa, Lorenzo Estructuras y leyes de los hechos causales. Segunda parte Sapientia Vol. LXXII, fasc. 239, 2016 Este documento está disponible en la Biblioteca Digital de la Universidad Católica

Más detalles

Revista electrónica mensual del Instituto Universitario Virtual Santo Tomás. e-aquinas. Año 1 - Número 1 Enero 2003 ISSN 1695-6362

Revista electrónica mensual del Instituto Universitario Virtual Santo Tomás. e-aquinas. Año 1 - Número 1 Enero 2003 ISSN 1695-6362 Revista electrónica mensual del Instituto Universitario Virtual Santo Tomás e-aquinas Año 1 - Número 1 Enero 2003 ISSN 1695-6362 Este mes... SANTO TOMÁS, MAESTRO PARA EL III MILENIO (Cátedra de Estudios

Más detalles

Algunas consideraciones en torno a la ley natural y el bien común

Algunas consideraciones en torno a la ley natural y el bien común CONGRESSO TOMISTA INTERNAZIONALE L UMANESIMO CRISTIANO NEL III MILLENNIO: PROSPETTIVA DI TOMMASO D AQUINO ROMA, 21-25 settembre 2003 Pontificia Accademia di San Tommaso Società Internazionale Tommaso d

Más detalles

Los futuros contingentes en Roberto Grosseteste, con una traducción inédita de su De veritate propositionis

Los futuros contingentes en Roberto Grosseteste, con una traducción inédita de su De veritate propositionis . Revista Internacional de Filosofía, Suplemento 3, 2010, 29-38 ISSN: 1130-0507 Los futuros contingentes en Roberto Grosseteste, con una traducción inédita de su De veritate propositionis JULIO OSTALÉ

Más detalles

SANTO TOMÁS DE AQUINO

SANTO TOMÁS DE AQUINO IMAGEN EPISTEMOLOGÍA SANTO TOMÁS DE AQUINO Una de las preocupaciones principales de Santo Tomás es armonizar la fe y la razón. Filosofía y teología. El esfuerzo de Santo Tomás por armonizar fe y razón,

Más detalles

TEMA 6: TOMÁS DE AQUINO. EL APOGEO DE LA ESCOLÁSTICA

TEMA 6: TOMÁS DE AQUINO. EL APOGEO DE LA ESCOLÁSTICA TEMA 6: TOMÁS DE AQUINO. EL APOGEO DE LA ESCOLÁSTICA 1ª UNIDAD: EL LEGADO ARISTOTÉLICO EN EL S. XIII 1. Comparación entre las tesis que el averroísmo latino recoge de Aristóteles y la réplica de Santo

Más detalles

Bonum amatur inquantum est communicabile amanti. Amor y bien en la metafísica de Santo Tomás de Aquino 1 Enrique Martínez

Bonum amatur inquantum est communicabile amanti. Amor y bien en la metafísica de Santo Tomás de Aquino 1 Enrique Martínez Bonum amatur inquantum est communicabile amanti. Amor y bien en la metafísica de Santo Tomás de Aquino 1 Enrique Martínez En su obra L'Intellectualisme de Saint Thomas el P. Pierre Rousselot, S.I. 2, hacía

Más detalles

MARIA PILAR FERRER RODRIGUEZ CONOCIMIENTO ANGÉLICO VERSUS CONOCIMIENTO HUMANO SEGÚN TOMÁS DE AQUINO

MARIA PILAR FERRER RODRIGUEZ CONOCIMIENTO ANGÉLICO VERSUS CONOCIMIENTO HUMANO SEGÚN TOMÁS DE AQUINO MARIA PILAR FERRER RODRIGUEZ CONOCIMIENTO ANGÉLICO VERSUS CONOCIMIENTO HUMANO SEGÚN TOMÁS DE AQUINO 1. Cómo es el conocim iento humano Una de las zonas dei saber, donde Tomás de Aquino se mueve con toda

Más detalles

TEMA 6: TOMÁS DE AQUINO. EL APOGEO DE LA ESCOLÁSTICA

TEMA 6: TOMÁS DE AQUINO. EL APOGEO DE LA ESCOLÁSTICA TEMA 6: TOMÁS DE AQUINO. EL APOGEO DE LA ESCOLÁSTICA 1ª UNIDAD: EL LEGADO ARISTOTÉLICO EN EL S. XIII 1. Comparación entre las tesis que el averroísmo latino recoge de Aristóteles y la réplica de Santo

Más detalles

Sententiis Petri Lombardi I, d. 25, q. 1, a. 1.

Sententiis Petri Lombardi I, d. 25, q. 1, a. 1. traducciones Arturo Mota Rodríguez 1 Thomae Aquinatis, Scriptum Super Sententiis Petri Lombardi I, d. 25, q. 1, a. 1. Tomás de Aquino, Comentario a las Sentencias de Pedro Lombardo I, d. 25, q. 1, a.

Más detalles

La doctrina de la Memoria Espiritual en el De Veritate

La doctrina de la Memoria Espiritual en el De Veritate CONGRESSO TOMISTA INTERNAZIONALE L UMANESIMO CRISTIANO NEL III MILLENNIO: PROSPETTIVA DI TOMMASO D AQUINO ROMA, 21-25 settembre 2003 Pontificia Accademia di San Tommaso Società Internazionale Tommaso d

Más detalles

EL INDIVIDUO EN TOMÁS DE AQUINO

EL INDIVIDUO EN TOMÁS DE AQUINO PAULO FAITANIN EL INDIVIDUO EN TOMÁS DE AQUINO Cuadernos de Anuario Filosófico CUADERNOS DE ANUARIO FILOSÓFICO SERIE UNIVERSITARIA Ángel Luis González DIRECTOR Salvador Piá Tarazona SECRETARIO ISSN 1137-2176

Más detalles

ROGELIO ROVIRA NOTAS PARA EL ESTUDIO DEL ELENCO ARISTOTÉLICO DE LAS CATEGORÍAS. Apuntes de lecciones

ROGELIO ROVIRA NOTAS PARA EL ESTUDIO DEL ELENCO ARISTOTÉLICO DE LAS CATEGORÍAS. Apuntes de lecciones ROGELIO ROVIRA NOTAS PARA EL ESTUDIO DEL ELENCO ARISTOTÉLICO DE LAS CATEGORÍAS Apuntes de lecciones DEPARTAMENTO DE FILOSOFÍA TEORÉTICA FACULTAD DE FILOSOFÍA UNIVERSIDAD COMPLUTENSE DE MADRID 2012 ÍNDICE

Más detalles

ORIGEN Y SUJETO DEL HÁBITO DE SABIDURÍA

ORIGEN Y SUJETO DEL HÁBITO DE SABIDURÍA ORIGEN Y SUJETO DEL HÁBITO DE SABIDURÍA Autor: Juan Fernando Sellés Capítulo 24 de su obra: Hábitos intelectuales, EUNSA, Pamplona 2008. ÍNDICE: 1. Planteamiento. 2. Origen, naturaleza, sujeto y crecimiento

Más detalles

SEGUNDA PARTE SOBRE EL FIN ÚLTIMO DEL HOMBRE

SEGUNDA PARTE SOBRE EL FIN ÚLTIMO DEL HOMBRE SEGUNDA PARTE SOBRE EL FIN ÚLTIMO DEL HOMBRE En esta segunda parte trataremos sobre el modo como el hombre alcanza su Fin Último. Para ello partiremos de dos presupuestos: el primero es que, para todos

Más detalles

Examinadas,ya, las falacias lingüísticas abordaremos

Examinadas,ya, las falacias lingüísticas abordaremos CAP. 11. DE FALLACIA ACCIDENTIS. FALACIA DE ACCIDENTE. Post fallacias in dictione dicendum est de fallaciis extra dictionem, inter quas primo ponitur fallacia accidentis. Circa quam sciendum quod hic non

Más detalles

La dignidad humana en Tomás de Aquino

La dignidad humana en Tomás de Aquino La dignidad humana en Tomás de Aquino Human Dignity in Thomas Aquinas Francisco Carpintero Universidad de Cádiz francisco.carpintero@uca.es RECIBIDO: 19/01/2016 / ACEPTADO: 19/12/2016 Resumen: La noción

Más detalles

PUEDE EL ATEÍSMO SER RACIONAL? UNA LECTURA DE TOMÁS DE AQUINO. STEPHEN L. BROCK * Pontificia Universidad de la Santa Cruz, Roma

PUEDE EL ATEÍSMO SER RACIONAL? UNA LECTURA DE TOMÁS DE AQUINO. STEPHEN L. BROCK * Pontificia Universidad de la Santa Cruz, Roma Revista de Filosofía Ὁδός, Año 2, Volumen 2, Número 3, p. 73-99 PUEDE EL ATEÍSMO SER RACIONAL? UNA LECTURA DE TOMÁS DE AQUINO STEPHEN L. BROCK * Pontificia Universidad de la Santa Cruz, Roma LILIANA IRIZAR

Más detalles

SOBRE LA NATURALEZA DE LA MATERIA Y SUS DIMENSIONES INDETERMINADAS

SOBRE LA NATURALEZA DE LA MATERIA Y SUS DIMENSIONES INDETERMINADAS TOMÁS DE AQUINO SOBRE LA NATURALEZA DE LA MATERIA Y SUS DIMENSIONES INDETERMINADAS INTRODUCCIÓN, TEXTO BILINGÜE Y NOTAS DE PAU- LO FAITANIN Cuadernos de Anuario Filosófico CUADERNOS DE ANUARIO FILOSÓFICO

Más detalles

EL CONCEPTO DE MUERTE EN LA DOCTRINA DE SANTO TOMAS DE AQUINO

EL CONCEPTO DE MUERTE EN LA DOCTRINA DE SANTO TOMAS DE AQUINO EL CONCEPTO DE MUERTE EN LA DOCTRINA DE SANTO TOMAS DE AQUINO LUCAS FRANCISCO MATEO-SECO No dedicó Santo Tomás artículo alguno a la cuestión "quid sit mors", qué cosa sea la muerte, en qué consiste. Sin

Más detalles

SUMA TEOLÓGICA, I, q. 2ª a Siglo XIII, cambios de vida medieval, pero de ambiente familiar

SUMA TEOLÓGICA, I, q. 2ª a Siglo XIII, cambios de vida medieval, pero de ambiente familiar ESQUEMA DE COMENTARIO DE TEXTO SUMA TEOLÓGICA, I, q. 2ª a. 1-3 I.- Contexto 1.- Biográfico - Tomás ( 1224-1274). Rocaseca - Siglo XIII, cambios de vida medieval, pero de ambiente familiar noble y culto

Más detalles

«Para la solución hay que notar que natural se dice de diversos modos.

«Para la solución hay que notar que natural se dice de diversos modos. XXVI ENCUENTRO DE INVESTIGADORES DEL PENSAMIENTO NOVOHISPANO Institutos de Investigaciones Filológicas de la Universidad Nacional Autónoma de México. 6, 7 y 8 de noviembre de 2013. Dr. Luciano Barp Fontana,

Más detalles

Benjamín Olivares Bøgeskov

Benjamín Olivares Bøgeskov Sabiduría, felicidad y perfección: relación entre el conocimiento teórico y la bondad moral del fin último y la felicidad en el pensamiento de santo Tomás De acuerdo con Sto. Tomás la perfección de la

Más detalles

UN OPÚSCULO DE CAYETANO «DE SUBIECTO NATURALIS PHILOSOPHIÆ»

UN OPÚSCULO DE CAYETANO «DE SUBIECTO NATURALIS PHILOSOPHIÆ» 102 CUADERNOS DE LA REJA UN OPÚSCULO DE CAYETANO «DE SUBIECTO NATURALIS PHILOSOPHIÆ» Edición del texto latino por Ignacio ANCHEPES El triunfo de la nueva teología, gracias al Concilio Vaticano II, hizo

Más detalles

Diferencia en similaridad: la analogía semántica de santo Tomás de Aquino. Difference in similarity: the semantic analogy in Saint Thomas Aquinas

Diferencia en similaridad: la analogía semántica de santo Tomás de Aquino. Difference in similarity: the semantic analogy in Saint Thomas Aquinas Revista Chilena de Estudios Medievales Número 7, enero-junio 2015, 107-118 Diferencia en similaridad: la analogía semántica de santo Tomás de Aquino. Difference in similarity: the semantic analogy in Saint

Más detalles

Vista la falacia de equivocidad, seguimos

Vista la falacia de equivocidad, seguimos [CAP. 5. DE FALLACIA AMPHIBOLIAE] LA ANFIBOLOGÍA. Post fallaciam aequivocationis sequitur fallacia amphiboliae. Circa quam primo sciendum est quod sicut fallacia aequivocationis accidit ex hoc quod aliqua

Más detalles

XIV [DE LA LEY DEL EVANGELIO] [MI, cuestión ]

XIV [DE LA LEY DEL EVANGELIO] [MI, cuestión ] XIV [DE LA LEY DEL EVANGELIO] [MI, cuestión 106-108] // [CUESTIÓN 106J Sigúese que hablemos acerca de la ley del Evangelio, a la que se llama ley Nueva. [ARTÍCULO PRIMERO]. Se duda en primer lugar: Si

Más detalles

Lo separado como el objeto de la metafísica

Lo separado como el objeto de la metafísica Lo separado como el objeto de la metafísica Rafael Pascual, L. C. Uno de los temas que han aparecido con cierta insistencia a lo largo de nuestro siglo en el ámbito de la metafísica de inspiración aristotélico-tomista

Más detalles

Oficina de turismo 11/01/ :38:19

Oficina de turismo 11/01/ :38:19 11/01/2016 09:38:19 General Nombre de encuesta Oficina de turismo Autor Richard Žižka Idioma Español URL de la encuesta http://www.survio.com/survey/d/l4n7l4m6l1p8p9v2u Primera respuesta 28/02/2014 Última

Más detalles

TEMA 8: LA REFORMA TOMISTA DE LA METAFÍSICA DE ARISTÓTELES Y LA CONCEPCIÓN DE LA TEOLOGÍA COMO ÁMBITO MÁS ELEVADO DEL SABER

TEMA 8: LA REFORMA TOMISTA DE LA METAFÍSICA DE ARISTÓTELES Y LA CONCEPCIÓN DE LA TEOLOGÍA COMO ÁMBITO MÁS ELEVADO DEL SABER TEMA 8: LA REFORMA TOMISTA DE LA METAFÍSICA DE ARISTÓTELES Y LA CONCEPCIÓN DE LA TEOLOGÍA COMO ÁMBITO MÁS ELEVADO DEL SABER En su obra De ente et essentia, establece Sto. Tomás el principio fundamental

Más detalles

LIBERTAD DIVINA, POSIBILIDAD Y CONTINGENCIA EN DUNS ESCOTO

LIBERTAD DIVINA, POSIBILIDAD Y CONTINGENCIA EN DUNS ESCOTO LIBERTAD DIVINA, POSIBILIDAD Y CONTINGENCIA EN DUNS ESCOTO 4 Antonio Pérez-Estévez* SÍNTESE A vontade humana, em razão da sua indeterminação e da sua capacidade interna de produzir atos volitivos contrários

Más detalles

SANTO TOMÁS DE AQUINO ( ) SELECTIVIDAD

SANTO TOMÁS DE AQUINO ( ) SELECTIVIDAD 1. PROBLEMA DE DIOS SANTO TOMÁS DE AQUINO (1225-1274) SELECTIVIDAD Para Tomás de Aquino la filosofía y el resto de las ciencias descansan solamente en la luz natural de la razón. El filósofo utiliza principios

Más detalles

Del sabio es ordenar. Objeto y lugar de la metafísica de Santo Tomás como ciencia de los primeros principios 1

Del sabio es ordenar. Objeto y lugar de la metafísica de Santo Tomás como ciencia de los primeros principios 1 1 Del sabio es ordenar. Objeto y lugar de la metafísica de Santo Tomás como ciencia de los primeros principios 1 Juan Camilo Betancur Carrera en Filosofía Pontificia Universidad Javeriana Bogotá juancamilo_betancur@yahoo.com

Más detalles

Soporte / Trabaje con nosotros. Servicios STAGE PRINCIPAL (ROTATIVO) Soluciones de ingeniería. Noticias y Eventos. imagen

Soporte / Trabaje con nosotros. Servicios STAGE PRINCIPAL (ROTATIVO) Soluciones de ingeniería. Noticias y Eventos. imagen Home STAGE PRINCIPAL (ROTATIVO) Nuestras Empresariales / ERP de gestión de talento Humano de ingeniería Microsoft Financieras Noticias y Eventos Casos de Exito imagen of the printing and typesetting Lorem

Más detalles

OMNIS HOMO DE NECESSITATE EST ANIMAL: SIGNIFICACIÓN Y REFERENCIA VACÍA EN LA SEGUNDA MITAD DEL SIGLO 13 1

OMNIS HOMO DE NECESSITATE EST ANIMAL: SIGNIFICACIÓN Y REFERENCIA VACÍA EN LA SEGUNDA MITAD DEL SIGLO 13 1 doi: 10.1590/0100-512X2015n13115amm OMNIS HOMO DE NECESSITATE EST ANIMAL: SIGNIFICACIÓN Y REFERENCIA VACÍA EN LA SEGUNDA MITAD DEL SIGLO 13 1 Ana María Mora Márquez* ana.maria.mora.marquez@gu.se RESUMO

Más detalles

ONTOLOGÍA Y ETIOLOGÍA DE LA VIRTUD, SEGÚN TOMÁS DE AQUINO. Juan Cruz Cruz

ONTOLOGÍA Y ETIOLOGÍA DE LA VIRTUD, SEGÚN TOMÁS DE AQUINO. Juan Cruz Cruz ONTOLOGÍA Y ETIOLOGÍA DE LA VIRTUD, SEGÚN TOMÁS DE AQUINO Juan Cruz Cruz 1. Santo Tomás recibe de una larga tradición griega, romana, patrística suficientes piezas psicológicas y elementos morales que

Más detalles

Tª REALIDAD (ONTOLOGÍA-METAFÍSICA)

Tª REALIDAD (ONTOLOGÍA-METAFÍSICA) Tª REALIDAD (ONTOLOGÍA-METAFÍSICA) PLATÓN - Quiere solucionar la polémica Heráclito - Parménides sobre Qué es lo real? (Devenir) - (Ser) Solución: Acepta el Ser de Parménides pero intenta explicar el movimiento

Más detalles

LAS «SUMMULAE» DE DOMINGO DE SOTO

LAS «SUMMULAE» DE DOMINGO DE SOTO LAS «SUMMULAE» DE DOMINGO DE SOTO LOS LIMITES DE LA REGLA «TULLENDO PONENS» ÁNGEL D'ORS El objeto de esta nota es llamar la atención sobre un texto de las «Summulae» de Domingo de SOTO, que constituye

Más detalles

La prudencia política

La prudencia política Esposito, Ana A. La prudencia política XXXIX Semana Tomista Congreso Internacional, 2014 Sociedad Tomista Argentina Facultad de Filosofía y Letras - UCA Este documento está disponible en la Biblioteca

Más detalles

FRAGMENTOS DEL GRAN COMENTARIO DE AVERROES A LA FÍSICA FRAGMENTS FROM AVERROES LONG COMMENTARY ON THE PHYSICS

FRAGMENTOS DEL GRAN COMENTARIO DE AVERROES A LA FÍSICA FRAGMENTS FROM AVERROES LONG COMMENTARY ON THE PHYSICS AL-QAN ARA XXX 1, enero-junio de 2009 pp. 69-81 ISSN 0211-3589 FRAGMENTOS DEL GRAN COMENTARIO DE AVERROES A LA FÍSICA FRAGMENTS FROM AVERROES LONG COMMENTARY ON THE PHYSICS JOSEP PUIG MONTADA Universidad

Más detalles

Hermenéutica del hombre, libertad y metafísica del acto

Hermenéutica del hombre, libertad y metafísica del acto CONGRESSO TOMISTA INTERNAZIONALE L UMANESIMO CRISTIANO NEL III MILLENNIO: PROSPETTIVA DI TOMMASO D AQUINO ROMA, 21-25 settembre 2003 Pontificia Accademia di San Tommaso Società Internazionale Tommaso d

Más detalles

CAYETANO Y LA CONTROVERSIA ENTRE NATURAL Y SOBRENATURAL. UNA REVISIÓN TEXTUAL DE LA CUESTIÓN

CAYETANO Y LA CONTROVERSIA ENTRE NATURAL Y SOBRENATURAL. UNA REVISIÓN TEXTUAL DE LA CUESTIÓN CAYETANO Y LA CONTROVERSIA ENTRE NATURAL Y SOBRENATURAL. UNA REVISIÓN TEXTUAL DE LA CUESTIÓN CEFERINO P.D. MUÑOZ CONICET (Argentina) RESUMEN A pesar de que el siglo pasado fue escenario de numerosos y

Más detalles

INTRODUCCIÓN A LA TERCERA VÍA DE TOMÁS DE AQUINO: TEMAS, CONTEXTUALIZACIÓN Y FORMULACIONES

INTRODUCCIÓN A LA TERCERA VÍA DE TOMÁS DE AQUINO: TEMAS, CONTEXTUALIZACIÓN Y FORMULACIONES INTRODUCCIÓN A LA TERCERA VÍA DE TOMÁS DE AQUINO: TEMAS, CONTEXTUALIZACIÓN Y FORMULACIONES Alumno: Unai Buil Zamorano Profesor: Jaime Nubiola Asignatura: Trabajo de Fin de Grado Directores de TFG: Ángel

Más detalles

El conocimiento del singular en Tomas de Aquino, segun Llano.

El conocimiento del singular en Tomas de Aquino, segun Llano. El conocimiento del singular en Tomas de Aquino, segun Llano. Miguel Alejandro Garcia Jaramillo Universidad Panamericana Llano's analysis about individuals lays on Aristotelian and Mediaeval concepts;

Más detalles

Tomás de Aquino ( )

Tomás de Aquino ( ) 39 Tomás de Aquino (1225-1274) Rebeldía intelectual en plena edad media Santo Tomás es el autor de la síntesis más importante de la edad media, combinando en ella las ideas esenciales de Aristóteles con

Más detalles

En torno a la inquietud por el futuro

En torno a la inquietud por el futuro En torno a la inquietud por el futuro Prof. José Luis Alessandrini Todos los hombres, por naturaleza, desean conocer, comenta Aristóteles en su Metafísica. Esta inquietud natural mueve al hombre hacia

Más detalles

MATER^V Y GENERACIÓN EN TOMAS DE AQUINO

MATER^V Y GENERACIÓN EN TOMAS DE AQUINO ESTUDIOS MATER^V Y GENERACIÓN EN TOMAS DE AQUINO I. INTRODUCCIÓN «Para Averroes, entonces, toda creación, producción o generación es, ciertamente, una educción de las formas que están en Ia materia. Al

Más detalles

TOMÁS DE AQUINO SOBRE LA LEY NATURAL

TOMÁS DE AQUINO SOBRE LA LEY NATURAL 105 Revista de Estudios Histórico-Jurídicos [Sección Historia del Pensamiento Jurídico] XXIV (Valparaíso, Chile, 2002) TOMÁS DE AQUINO SOBRE LA LEY NATURAL FRANCISCO CARPINTERO BENÍTEZ Universidad de Cádiz

Más detalles

SÍNTESIS TEÓRICA. 3. (b). LAS VÍAS Y SU ESTRUCTURA LÓGICA.

SÍNTESIS TEÓRICA. 3. (b). LAS VÍAS Y SU ESTRUCTURA LÓGICA. SÍNTESIS TEÓRICA. 3. (b). LAS VÍAS Y SU ESTRUCTURA LÓGICA. El aquinate investiga si la existencia de Dios es o no evidente. Y en este artículo 3 va a concretar la posible demostración de Dios, mediante

Más detalles

COMENTARIOS DESCARTES

COMENTARIOS DESCARTES COMENTARIOS DE DESCARTES 1 Haré un esfuerzo, pese a todo y tomaré de nuevo la misma vía que ayer, alejándome de todo aquello en que pueda imaginarme la más mínima duda, del mismo modo que si supiera que

Más detalles

La estructura de la filosofía de la naturaleza y su conexión con la antropología, en Tomás de Aquino

La estructura de la filosofía de la naturaleza y su conexión con la antropología, en Tomás de Aquino CONGRESSO TOMISTA INTERNAZIONALE L UMANESIMO CRISTIANO NEL III MILLENNIO: PROSPETTIVA DI TOMMASO D AQUINO ROMA, 21-25 settembre 2003 Pontificia Accademia di San Tommaso Società Internazionale Tommaso d

Más detalles

LA VERDAD PRÁCTICA EN SANTO TOMÁS DE AQUINO

LA VERDAD PRÁCTICA EN SANTO TOMÁS DE AQUINO LA VERDAD PRÁCTICA EN SANTO TOMÁS DE AQUINO MlRKO SKARICA This paper deals with two texis of Aquinas (Summa theologiae, 1-ü, q. 57, a. 5, ad 3, and Expositio libri peiyermeneias I, 3, 107 ss.) where the

Más detalles

Tópicos, Revista de Filosofía ISSN: Universidad Panamericana México

Tópicos, Revista de Filosofía ISSN: Universidad Panamericana México Tópicos, Revista de Filosofía ISSN: 0188-6649 kgonzale@up.edu.mx Universidad Panamericana México Martínez Zepeda, J. LA MUERTE, CORRUPCIÓN SUSTANCIAL DE LA PERSONA HUMANA. Una lectura de Santo Tomás de

Más detalles

LLETRES DE FILOSOFIA I HUMANITATS

LLETRES DE FILOSOFIA I HUMANITATS LLETRES DE FILOSOFIA I HUMANITATS ISNN: 2013-5122; DL: B-18030-2011 Revista digital de la Facultat de Filosofia de Catalunya. Universitat Ramon Llull, IV(2012) CREACIÓN Y CONSERVACIÓN EN SANTO TOMÁS DE

Más detalles