INFORME SOBRE A POBREZA EN GALICIA Seguimento do indicador de risco de pobreza e exclusión social en Galicia 2009-2014 REDE GALEGA CONTRA A POBREZA (EAPN-Galicia) Outubro 2015
GALICIA TAXA AROPE (TAXA DE RISCO E/OU EXCLUSIÓN SOCIAL, ESTRATEXIA EUROPA 2020) Para medir o risco de pobreza e exclusión utilizase neste informe o indicador AROPE (At Risk Of Poverty and/or Exclusion), proposto pola Unión Europea, o cal, fai referencia a porcentaxe de poboación que se encontra en risco de pobreza e/ou exclusión social. Eurostat propuxo este indicador agregado que considera persoas en situación ou risco de pobreza ou de exclusión social a aquelas que están, polo menos, en unha destas tres situacións: 1) En risco de pobreza; 2) Sufrindo privación material severa (PMS); 3) con baixa intensidade de traballo no fogar (BITH). Na seguinte imaxe móstranse os datos do AROPE e os seus compoñentes, aportados polo Instituto Nacional de Estatística (INE): Iremos concretando estes compoñentes do AROPE cos datos aportados a continuación.
Gráfico 1. INDICADOR AROPE, PERSOAS EN POBREZA E/OU EXCLUSIÓN SOCIAL O 23,8 % da poboación de Galicia está en risco de pobreza e ou exclusión social no ano 2014. A cifra é de 5,4 puntos porcentuais inferior a do conxunto nacional. No último ano, a taxa reduciuse en 0,5 puntos porcentuais, co que totaliza no período estudado unha redución de 0,8 puntos porcentuais. En termos absolutos, en 2014 hai unhas 654.000 persoas en risco de pobreza e/ou exclusión. Risco de Pobreza A porcentaxe de persoas que viven en fogares cunha renda inferior ao 60% da renda mediana equivalente, é dicir, o limiar da pobreza calcúlase en base ao 60% da mediana dos ingresos anuais por unidade de consumo (fogar) Gráfico 2. RISCO DE POB REZA EN GALICIA
No ano 2014, o 15,4 % da poboación da rexión está en risco de pobreza. Esta cifra é 6,8 puntos porcentuais inferior a do conxunto nacional e a 4ª más baixa, só superior ao País Vasco, Navarra e Madrid. Excepto un breve período, a taxa de Risco de Pobreza mantívose en Galicia nun suave e continuado descenso que supuxo unha redución na totalidade do período de 5,2 puntos porcentuais, que é a máis elevada de todas as comunidades autónomas. En termos absolutos, en Galicia hai 423.000 persoas en risco de pobreza. Por outra parte, Galicia ten ao 3,5% da súa poboación en situación de pobreza severa o que supón, en termos absolutos, unhas 96.000 persoas obrigadas a sobrevivir con ingresos inferiores a 332 mensuais por unidade de consumo. Gráfico 3. NIVEIS DA POBREZA Privación Material Severa (PMS) A pobreza non só ten que ver cos ingresos que teña unha familia, senón tamén coas posibilidades de consumo que lle permiten eses ingresos. Pódense considerar en PMS as persoas que viven en fogares que declaran que non poden permitirse catro dos nove ítems seleccionados a nivel europeo: 1. Pagar o alugueiro ou unha letra. 2. Manter a casa a unha temperatura axeitada durante os meses fríos. 3. Afrontar gastos imprevistos. 4. Unha comida de carne, polo ou peixe (ou os seus equivalentes vexetarianos) polo menos tres veces á semana 5. Pagar unha s vacacións unha semana ao ano
6. Un coche 7. Unha lavadora 8. Un televisor 9. Un teléfono (fixo ou móbil) Gráfico 4. CARENCIA MATERIAL SEVERA No ano 2014, o 5,5 % da poboación de Galicia vive en situación de Privación Material Severa, é dicir, non pode facer fronte polo menos a catro de nove conceptos ou ítems de consumo básico definidos a nivel europeo que se mostran na táboa seguinte. A taxa é 1,6 puntos porcentuais inferior a correspondente ao conxunto da poboación nacional. En termos absolutos, 151.000 persoas viven en situación de Privación Material Severa na rexión. Os ítems utilizados para calcular o indicador e os porcentaxes de persoas de cada un deles móstranse na táboa seguinte:
Táboa 1. ÍTEMS DA PRIVACIÓN MATERIAL SEVERA PRIVACIÓN MATERIAL SEVERA (Detalle por ítems) Galicia ÍTEM 1 Retrasos en el pago de la hipoteca o del alquiler del hogar en los últimos 12 meses. 7,2% ÍTEM 1 Retrasos en el pago de las facturas de la electricidad, agua, gas, etc. en los últimos 12 meses 6,6% ÍTEM 1 Retrasos en el pago de compras aplazadas o de otros préstamos (deudas no relacionadas con la vivienda 5,9% principal) en los últimos 12 meses ÍTEM 2 No puede mantener la vivienda con una temperatura adecuada durante los meses de invierno 14,1% ÍTEM 3 No puede ir de vacaciones fuera de casa, al menos una semana al año. 55,3% ÍTEM 4 No puede permitirse una comida de carne, pollo o pescado al menos cada dos días. 1,8% ÍTEM 5 El hogar no tiene capacidad para afrontar gastos imprevistos. 36,5% ÍTEM 6 No puede permitirse teléfono (incluido móvil) 0,1% ÍTEM 7 No puede permitirse televisión en color 0,1% ÍTEM 8 No puede permitirse tener lavadora 0,3% ÍTEM 9 No puedepermitirse tener coche 2,5% No puede permitirse tener un ordenador 8,0% Baixa Intensidade de Traballo por Fogar (BITH) Esta variedade comprende a relación entre o número de persoas que traballan nun fogar e o das que están en idade de traballar. Como exemplo podería dicirse que, nun fogar con dous adultos no que so traballa un a xornada completa, a intensidade de traballo é de 0.5 mentres que se traballan os dous, sería de 1. Se un dos adultos traballase a media xornada e outro a xornada completa, a intensidade de traballo deste fogar sería de 0,75. O indicador AROPE comprende as persoas que viven en fogares unha intensidade de emprego inferior ao 0,2. Gráfico 5. BAIXA INTENSIDADE DE EMPREGO POR FOGAR
O 14,9 % da poboación menor de 60 anos residente en Galicia vive en fogares con baixa intensidade de emprego. O gráfico mostra durante os primeiros anos una evolución moi semellante a media nacional e, a partir do ano 2012, unha redución paulatina que acaba situando a taxa 2,2 puntos porcentuais por debaixo da nacional. A pesar deste pequeno descenso, na totalidade do período o BITH practicamente se duplica. Poboación Dende o ano 2010 Galicia perdeu un total de 48.958 persoas residentes, o que supón un descenso do 1,7%, que en termos comparativos é alto (a 5ª comunidade autónoma con maior descenso da poboación). Por outra parte, dende o ano 2012 abandonaron a rexión 13.938 persoas estranxeiras, o que supón unha redución do 12,4% da poboación inmigrante. Na actualidade, Galicia mantén unha taxa de poboación inmigrante do 3,6%, que é a 2ª máis baixa de todas as rexións. Táboa 2. MOVEMENTOS POBOACIÓN TOTAL E ESTRANXEIRA TOTAL EDADES GALICIA 0-15 años 16-64 años 65 y más Variación desde máximo Año TOTAL Variación de % reducción de Extr. Variación de de reducción de Extr. Variación de de reducción de Extr. Variación de de reducción de Extr. -48.958-13.938-12,6% -2.179 15,6% -11.470 82,3% -289 2,1% Total Total extranjeros % de Extranjeros Población de Extranjeros Población de Extranjeros Población de Extranjeros 2000 2.731.900 25.602 0,9% 3.265 12,8% 20.219 79,0% 2.118 8,3% 2001 2.732.926 33.058 1,2% 4.153 12,6% 26.534 80,3% 2.371 7,2% 2002 2.737.370 42.462 1,6% 5.597 13,2% 34.162 80,5% 2.703 6,4% 2003 2.751.094 53.808 2,0% 7.437 13,8% 43.316 80,5% 3.055 5,7% 2004 2.750.985 58.387 2,1% 8.364 14,3% 46.939 80,4% 3.084 5,3% 2005 2.762.198 69.363 2,5% 9.644 13,9% 56.153 81,0% 3.566 5,1% 2006 2.767.524 73.756 2,7% 9.779 13,3% 60.419 81,9% 3.558 4,8% 2007 2.772.533 81.442 2,9% 10.924 13,4% 66.782 82,0% 3.736 4,6% 2008 2.784.169 95.568 3,4% 12.819 13,4% 78.700 82,3% 4.049 4,2% 2009 2.796.089 106.637 3,8% 14.278 13,4% 87.970 82,5% 4.389 4,1% 2010 2.797.653 109.670 3,9% 14.744 13,4% 90.365 82,4% 4.561 4,2% 2011 2.795.422 110.468 4,0% 14.733 13,3% 90.915 82,3% 4.820 4,4% 2012 2.781.498 112.183 4,0% 14.603 13,0% 92.461 82,4% 5.119 4,6% 2013 2.765.940 109.962 4,0% 13.998 12,7% 90.834 82,6% 5.130 4,7% 2014 2.748.695 98.245 3,6% 12.424 12,6% 80.991 82,4% 4.830 4,9%
OUTRA INFORMACIÓN DE INTERESE Gráfico 6. RENDA MEDIA DISPOÑIBLE En definitiva, Galicia foi a única comunidade autónoma ónde a renda media por persoa medrou nos anos de crise. Actualmente, a renda media por persoa é de 10.235 ao ano, cifra que é 209 superior a do ano 2009.
Contexto español -. Desigualdade territorial. No 2014 mantense gran desigualdade entre comunidades, con ata 33 puntos de diferenza entre algunhas rexións. En xeral, no norte mantéñense taxas por debaixo da media nacional, e no sur, maiores taxas de pobreza e/ou exclusión social. -. En canto a evolución da porcentaxe nos anos de crise, o impacto foi diferente segundo a comunidade que se trate. As comunidades que sufriron un crecemento moi importante do porcentaxe de poboación AROPE ( con ata 11 puntos por enriba da media nacional): Andalucía, Cantabria, Ceuta, Murcia, Aragón ou Castela a Mancha. Por outro lado, as comunidades que conseguiron reducir a súa taxa de poboación AROPE foron: Canarias, Galicia, Baleares, Madrid e Melilla