ASOCIACIÓN IMPULSORA DO PACTO TERRITORIAL DE EMPREGO DO BARBANZA-NOIA UNIDADES DE PROMOCIÓN E DESENVOLVEMENTO Tecido Produtivo
- 1 -
TECIDO PRODUTIVO -2-
- 3 -
5. Tecido Produtivo 5.1 Introdución... 6 5.2 Entorno Macroeconómico... 7 5.3 Localización do Solo Empresarial... 11 5.4 Localización das Infraestruturas Portuarias... 12 5.5 Tecido Empresarial... 14 5.6 Sector Pesqueiro... 88 5.7 Sector Agrogandeiro... 118 5.8 Conclusións... 138 5.9 DAFO... 140-4 -
- 5 -
5.1 Introdución Segundo o acordado na primeira Mesa do Diálogo Social de Galicia un dos obxectivos primordiais é incrementar o ritmo de creación de novas empresas, pretendendo así aumentar o seu número nun 5%. Para poder alcanzar dita meta propuxéronse unha serie de medidas como: axudas ao autoemprego, accións que fomenten o espírito emprendedor, formación para a creación e xestión de empresas, información e asesoramento empresarial De todos os xeitos, para poder chegar a implantar ditas medidas é fundamental realizar primeiro un estudo sobre a situación económicoempresarial da zona. Nas páxinas seguintes realízase unha análise do tecido produtivo da área de influencia do Pacto Territorial de Emprego de Barbanza-Noia. Para facilitar unha mellor comprensión do tema dividímolo en tres grandes bloques: Tecido Empresarial, Sector Pesqueiro e Sector Agrogandeiro. Na análise do Tecido Empresarial abórdanse os seguintes campos: a demografía empresarial, empresas segundo condición xurídica e o número de asalariados e empresas por actividade, así como as empresas exportadoras. Debido á importancia do sector pesqueiro na nosa zona dedícaselle todo un apartado, no que se fará mención á evolución da flota, ás lonxas e ás principais especies comercializadas en cada unha, así como ao mercado laboral neste sector. O terceiro bloque fai referencia ao sector agrogandeiro no que se analizará a distribución do solo e distinguiranse os tres subsectores dos que se compón: sector forestal, agrícola e gandeiro. Neste bloque farase mención, ao igual que no anterior, ás afiliacións á Seguridade Social. Para rematar, ao final deste capítulo expóñense unhas breves conclusións a modo de resumo acerca destas tres grandes áreas de estudo. - 6 -
5.2 Entorno Macroeconómico Antes de comezar o estudo do tecido produtivo e da situación empresarial da área do Pacto Territorial de Emprego Barbanza-Noia veremos as principais características do entorno económico no que nos atopamos a nivel Galicia, Coruña e Pacto. Nesta primeira táboa amosamos datos macroeconómicos a nivel de Galicia sobre a Actividade, a Demanda, Mercado e Prezos e Indicadores Financeiros para o período 2007-2009: ACTIVIDADE 2007 2008 2009* PIB en volume 4 1,8-2,6 Produción Industrial 5,6-6,3-20,6 Cifra de Negocios de Servizos 8,3-1,5-12,1 DEMANDA, MERCADO E PREZOS 2007 2008 2009* Gasto en Consumo Final dos Fogares 4 1,2-1,3 Formación Bruta de Capital (FBC) 1 5,8-2,1-10,9 Exportacións 14,1-2,4-20,2 Importacións 3,3-6,7-23,4 Custos Laborais 3,7 3,7 4,4 Confianza do Consumidor -18,9-35,2-38,4 INDICADORES FINANCIEIROS 2007 2008 2009* Tipo de Cambio: USD / EUR 1,3706 1,4708 1,3614 JPY / EUR 161,24 152,45 129,33 GBP / EUR 0,6846 0,7962 0,8851 Tipo Oficial de Xuro 4,00 2,50 1,00 EURIBOR 4,45 4,826 1,761 Precio Crú de Petróleo Brent 72,51 97,38 56,88 Fonte: Elaboración propia a partir dos datos do IGE. * Datos dos primeiros meses do 2009. No caso do tipo de xuro reflíctese o último dato publicado. Tanto as importacións coma as exportacións nas Industrias Manufactureiras e Alimentarias incrementáronse no 2008 con respecto ao 2000. IMPORTACIÓNS/EXPORTACIÓNS 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009* INDUSTRIA Importacións 100,12 103,09 100,71 98,91 97,77 100 103,67 103,41 106,42 93,22 MANUFACTUREIRA Exportacións 102,38 103,85 104,03 100,36 100,16 100 102,77 110,75 112,62 108,83 INDUSTRIA DA Importacións 92,69 100,66 98,43 95,75 100,34 100 104,61 106,25 105,8 90,54 ALIMENTACIÓN Exportacións 100,22 105,35 103,3 95,17 98,37 100 103,11 103,77 103,72 100,15 Fonte: Elaboración propia a partir dos datos do IGE. * Os datos do 2009 pertencen ao mes Xuño. 1 FBC: tamén chamada Inversión Bruta. É o incremento producido nun lapso concreto de tempo no capital produtivo dun sector ou da economía sen ter en conta a amortización. - 7 -
EVOLUCIÓN DAS IMPORTACIÓNS/EXPORTACIÓNS NAS INDUSTRIAS MANUFACTUREIRA E ALIMENTARIA 115 110 105 100 95 90 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 Importacións Industria Manufactureira Importacións Industria Alimentaria Exportacións Industria Manufactureira Exportaciósn Industria Alimentaria Un indicador importante da economía é o IPC (Índice de Prezos ao Consumo): medida estatística da evolución do conxunto de prezos dos bens e servizos que consume a poboación residente en vivendas familiares. Neste caso non só facemos referencia a Galicia, senón tamén ao conxunto de España e á provincia da Coruña. (Os datos están referidos ao mes de agosto de cada un dos diferentes anos). IPC España Galicia A Coruña 2002 88,015 87,913 87,638 2003 90,649 90,501 90,398 2004 93,681 93,483 93,583 2005 96,759 96,585 96,624 2006 100,359 100,181 100,142 2007 102,542 101,965 102,151 2008 107,571 107,256 107,53 2009 106,698 106,096 106,864 Fonte: Elaboración propia a partir dos datos do IGE. Vexamos agora os ingresos medios mensuais por fogar (en ) no total de Galicia, na provincia da Coruña e no Occidente da provincia, ao que pertencen os concellos integrantes do Pacto Territorial de Emprego Barbanza-Noia: INGRESO MEDIO MENSUAL POR FOGAR PERÍODO 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 GALICIA 1.283 1.457 1.571 1.603 1.703 1.793 1.923 CORUÑA 1.307 1.480 1.627 1.639 1.776 1.881 2.036 CORUÑA OCCIDENTAL 1.200 1.375 1.461 1.558 1.602 1.707 1.732 Fonte: Elaboración propia a partir dos datos do IGE. A media da provincia de A Coruña é superior á da Comunidade Autónoma; con todo, a media do oeste da provincia é inferior a ambas as dúas áreas anteriores. - 8 -
En canto ao Índice de Confianza Empresarial para Galicia amosamos os datos para o segundo trimestre de cada ano co obxecto de facer unha comparación máis exacta: ÍNDICE DE CONFIANZA EMPRESARIAL Industria Escaseza de man de obra cualificada Construción Comercio polo miúdo Resto de servizos Total 2007 36 61,1 46,1 31,9 40,5 2008 33,6 31 37,3 27,5 30,5 2009 16,1 17,9 24,7 14 16,3 Variac. 07-09 -0,55-0,71-0,46-0,56-0,60 Escaseza de man de obra non cualificada 2007 9,6 5,3 2,7 14 10 2008 3,9 1,7 5,3 5,2 4,2 2009 1,6 0,6 0 1,2 1,1 Variac. 07-09 -0,83-0,89-1,00-0,91-0,89 Escaseza de aprovisionamentos 2007 11 0 0 12,1 8,1 2008 11,3 5 0 9,4 7,9 2009 9,3 9,3 0 4,3 5,9 Variac. 07-09 -0,15 0,86 * -- -0,64-0,27 Problemas financeiros 2007 11,7 8,7 17,8 10,1 10,9 2008 22,8 37,8 23,1 29,7 29,3 2009 56,6 65,7 47,3 49 53,5 Variac. 07-09 3,84 6,55 1,66 3,85 3,91 Sen dificultades que sinalar 2007 53,3 30,8 35,8 44,1 42,5 2008 40 31 49,2 38,9 38,5 2009 28,9 24,6 42,2 35,5 32,8 Variac. 07-09 -0,46-0,20 0,18-0,20-0,23 Fonte: Elaboración propia a partir dos datos do IGE. * Amosa a Variación porcentual do período 2008-2009. O Índice de Confianza Empresarial realizado pola Antena Local de Boiro da Cámara de Comercio sitúao nun -11 para o primeiro trimestre do ano 2009, mentres que para o segundo atópase nun -0,95. Dito índice está referido aos catro concellos da comarca do Barbanza e ao concello de Porto do Son, pertencente ao comarca de Noia. A evolución dos Orzamentos Públicos do total do Pacto amósanse na seguinte táboa (expresados en ): 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 Dereitos liquidados 43.588.315 50.120.994 53.773.146 54.997.318 59.023.888 73.860.571 76.338.335 Obrigas recoñecidas netas 43.243.095 47.813.870 55.093.878 52.179.887 59.778.762 71.807.310 76.966.743 Fonte: Elaboración propia a partir dos datos do IGE. - 9 -
Cómpre aclarar que os Dereitos Liquidados abranguen os impostos directos, indirectos, taxas e outros ingresos, transferencias correntes, ingresos patrimoniais, alleamento de investimentos reais, transferencias de capital e activos e pasivos financeiros. As Obrigas Recoñecidas Netas inclúen gastos de persoal, gastos en bens correntes e servizos, gastos financeiros, transferencias correntes, investimentos reais, transferencias de capital e activos e pasivos financeiros. Reflectimos de seguido a evolución das partidas con maior peso tanto dos Dereitos Liquidados coma das Obrigas Recoñecidas mediante as seguintes gráficas: 35.000.000 30.000.000 25.000.000 20.000.000 15.000.000 10.000.000 5.000.000 EVOLUCIÓN DAS PARTIDAS CON MAIOR PESO NOS DEREITOS LÍQUIDOS NO PERÍODO 2001-2007 0 Impostos directos 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 Transferencias correntes Impostos indirectos Taxas e outros ingresos 25.000.000 20.000.000 15.000.000 10.000.000 EVOLUCIÓN DAS PARTIDAS CON MAIOR PESO NAS OBRIGAS RECOÑECIDAS NO PERÍODO 2001-2007 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 Gastos de persoal Investimentos reais Gastos en bens correntes e servizos Imos ver agora a Tributación Municipal de cada un dos concellos integrantes do Pacto expresada en euros per cápita segundo un artigo de X. Álvarez Corbacho publicado en A Voz de Galicia o 20 de setembro de 2009. A pesares de que o artigo foi publicado neste mesmo ano, os datos corresponden ao ano 2006. ÁREA Tributos Municipais Boiro 368 Lousame 116 Noia 299 Outes 154 Pobra do C. 231 Porto do Son 219 Rianxo 234 Riveira 437 Fonte: Elaboración propia a partir dos datos de X. Álvarez Corbacho para o ano 2006. - 10 -
5.3 Localización do Solo Empresarial A superficie total de solo empresarial do Pacto é de 790.431 m 2, repartidos entre os concellos de Boiro, Noia, A Pobra do Caramiñal e Riveira, tal e como aparece reflectido na táboa seguinte: NOME CONCELLO POLÍGONOS DO PACTO Nº PARCELAS Nº EMPRESAS M 2 TOTAIS USO INDUSTRIAL- EMPRESARIAL ESPIÑEIRA BOIRO 65 300 367.600 224.012 AUGALEVADA NOIA 35 200 78.348 48.625 A TOMADA POBRA DO C. 35 2.700 221.483 142.599 XARÁS RIVEIRA 62 2.000 123.000 83.000 Fonte: Elaboración propia a partir de datos da Consellería de Medio Ambiente, Territorio e Infraestruturas, IGVS e Xestur. A continuación amosamos un mapa da área do Pacto Territorial de Emprego no que aparecen sinalados os diferentes polígonos existentes, así coma aqueles que se atopan en construción ou en estudo. No subapartado 3.5 Solo Empresarial pertencente ao capítulo Territorio, Infraestruturas e Medio Natural faise mención en maior medida a este tema. - 11 -
5.4 Localización das Infraestruturas Portuarias Debido á estreita relación do mar coa maioría das actividades económicas do Pacto, facemos neste apartado unha pequena referencia á situación das Infraestruturas Portuarias, información ampliada no subapartado 3.7 Infraestrutura Portuaria do capítulo Territorio, Infraestruturas e Medio Natural faise referencia de xeito máis amplo a ditas instalacións. - 12 -
- 13 -
5.5 Tecido Empresarial 5.5.1 Evolución Empresarial no período 2000-2007... 16 5.5.2 Índices Empresariais... 17 5.5.2.1 Densidade Empresarial... 17 5.5.2.2 Actividade Empresarial... 18 5.5.2.3 Penetración Empresarial... 18 5.5.2.4 Autoemprego... 19 5.5.2.5 Índices de Participación Territorial... 19 5.5.2.6 Especialización Empresarial... 20 5.5.3 Demografía Empresarial... 22 5.5.3.1 Índices de Demografía Empresarial... 26 5.5.4 Empresas por Condición Xurídica... 28 5.5.5 Empresas por Número de Asalariados... 35 5.5.6 Empresas por Actividade... 40 5.5.6.1 Construción... 44 5.5.6.2 Industria... 49 5.5.6.3 Servizos... 54 5.5.6.3.1 Sector Comercio...57 5.5.6.3.1.1 Comercio Maiorista... 59 5.5.6.3.1.2 Comercio polo Miúdo... 61 5.5.6.3.1.3 Asociacionismo Empresarial... 68 5.5.6.3.2 Sector Hostaleiro... 70 5.5.6.3.2.1 Axencias de Viaxe... 73 5.5.6.3.2.2 Aloxamento e Restauración... 73 5.5.6.3.3 Servizos Varios... 79-14 -
5.5.7 Empresas Exportadoras... 82 5.5.8 Economía Social... 83 5.5.9 Viveiro de Empresas... 87-15 -
5.5.1 Evolución Empresarial no Período 2000-2007 No ano 2000 había no Pacto un total de 4.941 empresas, cifra que representaba un 2,98% do total de empresas de Galicia e un 7,12% do total de empresas da provincia. No ano 2007 a área Pacto incrementou o seu número de empresas nun 24,53% acadando un total de 6.153 empresas. Este incremento do 24,53% no número de empresas do Pacto a penas variou a porcentaxe que representaban do total galego e da provincia xa que pasou a supor un 2,99% das empresas galegas e un 7,15% das empresas da Coruña; isto débese a que Galicia e a provincia incrementaron o seu número de empresas nunhas porcentaxes similares ao Pacto, tal e como observamos no cadro seguinte: EVOLUCIÓN DO NÚMERO DE EMPRESAS PERÍODO GALICIA CORUÑA PACTO BARBANZA NOIA 2000 166.055 69.358 4.941 3.165 1.776 2001 169.354 70.860 4.877 3.120 1.757 2002 170.914 70.814 4.947 3.196 1.751 2003 175.832 72.652 5.064 3.259 1.805 2004 185.990 77.009 5.410 3.488 1.922 2005 190.411 78.922 5.571 3.590 1.981 2006 198.603 83.077 5.918 3.815 2.103 2007 205.906 86.102 6.153 4.010 2.143 Variac % 00-07 24,00% 24,14% 24,53% 26,70% 20,66% Fonte: Elaboración propia a partir dos datos do IGE. Se analizamos as comarcas do Pacto, vemos como a comarca do Barbanza aumentou o seu número de empresas en máis dun 26%, mentres que a comarca de Noia fíxoo nun 20,66%. - 16 -
5.5.2 Índices Empresariais 5.5.2.1 Densidade Empresarial Tal e como podemos ver na táboa seguinte, as tres grandes áreas de estudo incrementaron o número de empresas por cada mil habitantes no período 2000-2007. O Pacto pasou de 47,56 empresas/1.000 habitantes a 59,54, cifra aínda menor que a da provincia (a cal pasou de 62,57 empresas/1.000 habitantes a 76,01) e a do total de Galicia (de 60,78 empresas/1.000 habitantes a 74,27). ANO Nº Empresas GALICIA CORUÑA PACTO Total Habitantes Densidade Empresarial Nº Empresas Total Habitantes Densidade Empresarial Nº Empresas Total Habitantes Densidade Empresarial 2000 166.055 2.731.900 60,78 69.358 1.108.419 62,57 4.941 103.888 47,56 2001 169.354 2.732.926 61,97 70.860 1.108.002 63,95 4.877 103.615 47,07 2002 170.914 2.737.370 62,44 70.814 1.111.886 63,69 4.947 103.069 48,00 2003 175.832 2.751.094 63,91 72.652 1.120.814 64,82 5.064 103.389 48,98 2004 185.990 2.750.985 67,61 77.009 1.121.344 68,68 5.410 102.981 52,53 2005 190.411 2.762.198 68,93 78.922 1.126.707 70,05 5.571 103.202 53,98 2006 198.603 2.767.524 71,76 83.077 1.129.141 73,58 5.918 103.130 57,38 2007 205.906 2.772.533 74,27 86.102 1.132.792 76,01 6.153 103.349 59,54 Fonte: Elaboración propia a partir dos datos do INE e IGE. Para ter unha visión máis ampla amosamos un mapa no que podemos apreciar a densidade empresarial nos diferentes concellos do Pacto para o ano 2007. Como observamos (e tal como veremos en apartados posteriores) o concello con menor densidade empresarial é Lousame, mentres que Noia representa o concello con máis número de empresas por cada 1.000 habitantes. - 17 -
5.5.2.2 Actividade Empresarial O Índice de Actividade Empresarial relaciona as empresas totais existentes coas persoas en idade de traballar (de 16 a 64 anos). Como se aprecia na táboa o Índice de Actividade Empresarial no ano 2000 para Galicia era de 9,15%, para a provincia de 9,22% e para o Pacto 7,16%. Esta diferenza entre as tres áreas mantense co paso dos anos; así, no ano 2007 temos un índice de 11,21% para o total galego, un 11,28% para A Coruña e un 9% para o Pacto. O Índice da provincia supera (aínda que por moi pouco) ao de Galicia e o Pacto en ambos os dous anos. Con todo, hai anos nos que o índice galego supera ao da Coruña. GALICIA CORUÑA PACTO ANO Nº Empresas Habitantes de 16-64 anos Índice Actividade Empresarial Nº Empresas Habitantes de 16-64 anos Índice Actividade Empresarial Nº Empresas Habitantes de 16-64 anos Índice Actividade Empresarial 2000 166.055 1.814.023 9,15% 69.358 752.306 9,22% 4.941 68.986 7,16% 2001 169.354 1.813.835 9,34% 70.860 752.112 9,42% 4.877 68.725 7,10% 2002 170.914 1.812.913 9,43% 70.814 751.566 9,42% 4.947 68.129 7,26% 2003 175.832 1.822.250 9,65% 72.652 757.057 9,60% 5.064 68.394 7,40% 2004 185.990 1.824.541 10,19% 77.009 758.092 10,16% 5.410 68.305 7,92% 2005 190.411 1.836.552 10,37% 78.922 763.242 10,34% 5.571 68.708 8,11% 2006 198.603 1.835.893 10,82% 83.077 762.486 10,90% 5.918 68.446 8,65% 2007 205.906 1.836.921 11,21% 86.102 763.049 11,28% 6.153 68.367 9,00% Fonte: Elaboración propia a partir dos datos do INE e IGE. 5.5.2.3 Penetración Empresarial O Índice de Penetración Empresarial representa a porcentaxe da poboación activa do Pacto que representa aos propietarios de empresas, incluídos os traballadores familiares que dirixen unha empresa como actividade secundaria e os propietarios de empresas do sector agrícola. Este índice relaciona aos afiliados no Réxime de Traballadores Autónomos co total da poboación en idade de traballar. O Índice de Penetración é moi similar para Galicia e A Coruña durante todo o período 2004-2008. O Índice de Penetración do Pacto, a pesares que foi incrementándose paulatinamente ano a ano segue a ser inferior ao da Comunidade Autónoma e da provincia. GALICIA CORUÑA PACTO ANO Afiliados RETA Habitantes de 16-64 anos Índice Penetración Empresarial Afiliados RETA Habitantes de 16-64 anos Índice Penetración Empresarial Afiliados RETA Habitantes de 16-64 anos Índice Penetración Empresarial 2004 176.691 1.824.541 9,68% 71.210 758.092 9,39% 4.753 68.305 6,96% 2005 181.907 1.836.552 9,90% 73.272 763.242 9,60% 5.051 68.708 7,35% 2006 186.236 1.835.893 10,14% 75.063 762.486 9,84% 5.769 68.446 8,43% 2007 190.495 1.836.921 10,37% 77.024 763.049 10,09% 6.058 68.367 8,86% 2008 236.441 1.842.757 12,83% 93.884 765.541 12,26% 6.138 68.516 8,96% Fonte: Elaboración propia a partir dos datos do IGE. - 18 -
5.5.2.4 Autoemprego O Índice de Autoemprego fai referencia á porcentaxe de persoas que teñen negocio propio como medio de ingresos sobre o total de persoas empregadas. Dito índice relaciona aos afiliados no Réxime de Traballadores Autónomos co total de afiliados. GALICIA CORUÑA PACTO ANO Afiliados RETA Afiliados Totais Índice Autoemprego Afiliados RETA Afiliados Totais Índice Autoemprego Afiliados RETA Afiliados Totais Índice Autoemprego 2004 176.691 793.630 22,26% 71.210 328.272 21,69% 4.753 26.214 18,13% 2005 181.907 815.839 22,30% 73.272 338.117 21,67% 5.051 22.444 22,50% 2006 186.236 844.648 22,05% 75.063 351.805 21,34% 5.769 28.317 20,37% 2007 190.495 879.642 21,66% 77.024 366.266 21,03% 6.058 29.193 20,75% 2008 236.441 836.093 28,28% 93.884 352.063 26,67% 6.138 28.979 21,18% Fonte: Elaboración propia a partir dos datos do IGE. No ano 2006 o Índice de Autoemprego diminuíu nas tres áreas de estudo. No 2007 tamén descendeu para Galicia e A Coruña, mentres que na área Pacto comezou a aumentar; con todo o índice do Pacto é inferior ao de Galicia e da provincia. 5.5.2.5 Índices de Participación Territorial O Índice Industrial, Comercial, de Restauración e Bares e o Turístico son índices comparativos da importancia da industria, do comercio, da restauración e do turismo, respectivamente, en cada área de estudo. O Índice de Actividade Económica é un índice comparativo do conxunto da actividade económica de cada territorio. ÍNDICES DE PARTICIPACIÓN TERRITORIAL 2007 ÁREA Índice Industrial Índice Comercial Índice de Restauración e Bares Índice Turístico Índice de Actividade Económica BOIRO 38 47 64 20 37 LOUSAME 11 4 4 8 6 NOIA 41 46 65 24 40 OUTES 17 14 22 8 13 POBRA DO C. 20 26 35 17 24 PORTO DO SON 19 18 35 27 15 RIANXO 10 17 37 22 16 RIVEIRA 35 83 85 117 63 BARBANZA 103 174 221 175 140 NOIA 89 82 126 67 75 PACTO 192 256 347 242 215 CORUÑA 4.056 4.279 4.485 4.595 4.240 GALICIA 10.000 10.000 10.000 10.000 10.000 Fonte: Elaboración propia a partir dos datos dos Atlas Socioeconómico de Caixanova 2008. * Os datos están calculados en Base: Galicia=10.000-19 -
5.5.2.6 Especialización Empresarial Este índice amósamos a participación que ten unha actividade no tecido empresarial do Pacto en relación á participación desa mesma actividade a nivel de Galicia. Así, o Pacto Territorial de Emprego estará especializado nunha actividade concreta se a súa achega, respecto ao total de actividades é maior á de Galicia. Se o Índice de Especialización é superior á unidade considérase que o Pacto está sobreespecializado; se pola contra, o índice é inferior a un, o Pacto non estará especializado. Dito índice calcúlase mediante a fórmula seguinte: E I = V V P i G i V V P t G t P Vi Nº empresas da actividade i existentes no Pacto. V Nº empresas da actividade i existentes no total de Galicia. G i V Nº empresas totais do Pacto. P t V Nº empresas totais de Galicia. G t A continuación vemos un gráfico que recolle todas as actividades segundo código CNAE: ESPECIALIZACIÓN EMPRESARIAL SEGUNDO CNAE 85 90 91 92 93 3,5 3 10 11 13 14 15 17 74 80 2,5 18 19 73 2 20 72 1,5 21 71 70 67 66 1 0,5 0 22 24 25 26 65 27 64 28 63 29 62 30 61 31 60 32 55 33 52 51 Código CNAE 50 45 41 40 37 36 35 34-20 -
Das actividades que podemos considerar especializadas dentro da área Pacto (actividades que contan cun Índice de Especialización próximo á unidade) destacamos: Código Descrición CNAE Índice Especialización 67 Actividades auxiliares da intermediación financeira 1,06 71 Alugueiro de maquinaria e equipo sen operario 1,02 50 Venda, mantemento e reparación de vehículos de motor 0,98 24 Industria química 0,97 28 Fabricación de produtos metálicos, agás maquinaria e equipo 0,96 Fonte: Elaboración propia a partir dos datos do IGE. Na área Pacto atopamos unhas 14 actividades cun índice de especialización bastante superior á unidade, polo que podemos concluír que no Pacto posuímos actividades sobreespecializadas con respecto a Galicia. Entre elas destacamos: Código Descrición CNAE Índice Especialización 61 Transporte Marítimo 3,49 17 Industria Téxtil 3,42 35 Fabricación doutro material de transporte 2,92 37 Reciclaxe 2,79 41 Captación, depuración e distribución de auga 1,97 Fonte: Elaboración propia a partir dos datos do IGE. - 21 -
5.5.3 Demografía Empresarial Neste primeiro apartado tratamos a demografía empresarial da zona Pacto: farase referencia ao número de novas empresas, ás que cerran e ás que permanecen na actividade económica para o período 2000-2007. PERÍODO PACTO CORUÑA GALICIA ALTA PERM BAIXA ALTA PERM BAIXA ALTA PERM BAIXA 2000 583 4.358 503 7.752 61.606 5.786 18.993 147.062 13.893 2001 501 4.376 554 8.276 62.584 6.705 19.694 149.660 16.320 2002 530 4.417 461 7.912 62.902 7.737 18.823 152.091 16.763 2003 533 4.531 417 7.536 65.116 5.668 18.671 157.161 13.718 2004 575 4.835 235 8.208 68.801 3.864 19.976 166.014 9.814 2005 554 5.017 386 7.908 71.014 5.975 18.644 171.767 14.171 2006 778 5.140 431 10.303 72.774 6.148 23.236 175.367 15.044 2007 749 5.404 499 9.740 76.362 6.663 23.312 182.594 15.794 Fonte: Elaboración propia a partir de datos do IGE. GALICIA O número de empresas que se dan de alta segue unha tendencia lixeiramente crecente, a excepción dos anos 2002 e 2005 en que diminúe, observándose ao final do período un incremento das altas dun 22,74%. As empresas que se dan de baixa tamén seguen a mesma tendencia crecente, agás no 2004, ano en que ten lugar unha baixada dun 28,46%. En canto á permanencia, foi aumentando ano a ano, o que ao final do período de estudo supuxo un incremento do 24,16%. A CORUÑA Tal e como vemos no cadro as altas non seguen ningunha tendencia na provincia; uns anos baixan e outros soben, aínda que no período de estudo prodúcese un incremento do 25,64%. A permanencia de empresas foi aumentando paulatinamente ano tras ano ata alcanzar un incremento total dun 23,95 %. As baixas de empresas tamén foron bastante irregulares no total da provincia; ao final do período estudado o incremento foi menor que no total da Comunidade Autónoma (un 15,16%). PACTO No caso das altas de empresas obsérvase unha tendencia decrecente nos anos 2001, 2005 e 2007, mentres o resto dos anos seguen a tendencia oposta. A porcentaxe de suba no período estudado supón un incremento do 28,47%. Se observamos a evolución do número de baixas apreciamos como nos últimos 3 anos non deixa de aumentar, despois do importante descenso sufrido no período 2002-2004, como vemos reflectido nas gráficas seguintes. A porcentaxe de decrecemento das baixas non chega ao 1%, polo que podemos concluír que entre o ano 2000 e o 2007 mantivéronse case constantes. O número de empresas que permanecen no panorama empresarial increméntase cada ano, alcanzando un crecemento total para o período 2000-2007 dun 24%. - 22 -
EVOLUCIÓN DO NÚMERO DE ALTAS NO PERÍODO 2000-2007 EVOLUCIÓN DO NÚMERO DE PERMANENCIAS NO PERÍODO 2000-2007 EVOLUCIÓN DO NÚMERO DE BAIXAS NO PERÍODO 2000-2007 25.000 20.000 15.000 10.000 5.000 0 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 200.000 150.000 100.000 50.000 0 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 20.000 15.000 10.000 5.000 0 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 GALICIA CORUÑA PACTO GALICIA CORUÑA PACTO GALICIA CORUÑA PACTO A continuación e, co fin de acadar unha mellor comprensión da situación do Pacto, desglosaranse por comarcas as altas, baixas e permanencia de empresas. BARBANZA O comportamento das altas na comarca do Barbanza é curioso: un ano diminúe o número e no ano seguinte increméntase. Con todo, ao final do 2007 observamos un aumento maior do 35%. En canto ao número de baixas sucede o mesmo que na área Pacto; increméntase no último trienio, mentres que no resto dos anos aumenta no mesmo período que diminúen as altas e viceversa. En canto ás permanencias, estas foron aumentando progresivamente ata alcanzar un incremento do 25,55% no total do período de estudo. PERÍODO BARBANZA ALTA PERM BAIXA 2000 371 2.794 317 2001 324 2.796 361 2002 350 2.846 282 2003 347 2.912 286 2004 378 3.110 154 2005 350 3.240 244 2006 509 3.306 284 2007 502 3.508 309 Fonte: Elaboración propia a partir dos datos do IGE. EVOLUCIÓN DO NÚMERO DE ALTAS NA COMARCA DO BARBANZA NO PERÍODO 2000-2007 EVOLUCIÓN DO NÚMERO DE PERMANENCIAS NA COMARCA DO BARBANZA NO PERÍODO 2000-2007 EVOLUCIÓN DO NÚMERO DE BAIXAS NA COMARCA DO BARBANZA NO PERÍODO 2000-2007 550 3.700 400 500 3.500 350 450 3.300 300 250 400 3.100 200 350 2.900 150 300 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2.700 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 100 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 Unha vez feita a análise comarcal, abordarase a evolución das altas, das baixas e da permanencia empresarial nos concellos pertencentes ao Barbanza: EVOLUCIÓN DO NÚMERO DE ALTAS EN BOIRO NO PERÍODO 2000-2007 EVOLUCIÓN DO NÚMERO DE PERMANENCIAS EN BOIRO NO PERÍODO 2000-2007 EVOLUCIÓN DO NÚMERO DE BAIXAS EN BOIRO NO PERÍODO 2000-2007 200 150 100 50 0 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 1.000 950 900 850 800 750 700 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 120 100 80 60 40 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 Nas gráficas anteriores apréciase como, tanto a evolución das altas no concello de Boiro, como das baixas e das permanencias, segue a tendencia da comarca. - 23 -
EVOLUCIÓN DO NÚMERO DE ALTAS EN POBRA DO C. NO PERÍODO 2000-2007 EVOLUCIÓN DO NÚMERO DE PERMANENCIAS EN POBRA DO C. NO PERÍODO 2000-2007 EVOLUCIÓN DO NÚMERO DE BAIXAS EN POBRA DO C. NO PERÍODO 2000-2007 80 560 60 60 520 50 40 480 40 20 440 30 0 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 400 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 20 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 No concello de A Pobra do Caramiñal o número de altas sufriu dúas baixadas considerables no período estudado, concretamente, nos anos 2001 e 2004, mentres no resto dos anos o seu número foise incrementando. A permanencia só diminuíu no ano 2002, sufrindo un aumento progresivo no resto do período. As baixas foron máis irregulares, como podemos ver na gráfica correspondente. EVOLUCIÓN DO NÚMERO DE ALTAS EN RIANXO NO PERÍODO 2000-2007 EVOLUCIÓN DO NÚMERO DE PERMANENCIAS EN RIANXO NO PERÍODO 2000-2007 EVOLUCIÓN DO NÚMERO DE BAIXAS EN RIANXO NO PERÍODO 2000-2007 90 80 70 60 50 40 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 630 610 590 570 550 530 510 490 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 70 60 50 40 30 20 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 En Rianxo diminúen as altas nos anos 2003, 2005 e 2007, as permanencias só decaen no ano 2001 (nun 3,29%) e no caso das baixas a situación é bastante irregular; crecen nun ano e decrecen no seguinte. EVOLUCIÓN DO NÚMERO DE ALTAS EN RIVEIRA NO PERÍODO 2000-2007 EVOLUCIÓN DO NÚMERO DE PERMANENCIAS EN RIVEIRA NO PERÍODO 2000-2007 EVOLUCIÓN DO NÚMERO DE BAIXAS EN RIVEIRA NO PERÍODO 2000-2007 240 220 200 180 160 140 120 100 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 1.500 1.400 1.300 1.200 1.100 1.000 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 150 130 110 90 70 50 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 No caso de Riveira as altas teñen pequenas variacións segundo o período; a permanencia das empresas vai aumentando progresivamente ano tras ano e nas baixas sucede o mesmo que nas altas. A maior baixada que sufriron tivo lugar no 2004,o que representa máis do 40% de decrecemento. NOIA As altas na comarca de Noia aumentaron todos os anos, agás no 2001 e no 2007, en que descenderon. As permanencias tamén ascenderon menos no ano 2002, cando sufriron un decaemento do 0,6%. As baixas empezaron aumentando para comezar a descender do ano 2002 ata o 2005, en que voltaron a incrementarse; no 2004 alcanzaron a súa maior baixada; un descenso superior ao 38%. Fonte: Elaboración propia a partir dos PERÍODO datos do IGE. NOIA ALTA PERM BAIXA 2000 212 1.564 186 2001 177 1.580 193 2002 180 1.571 179 2003 186 1.619 131 2004 197 1.725 81 2005 204 1.777 142 2006 269 1.834 147 2007 247 1.896 190-24 -
EVOLUCIÓN DO NÚMERO DE ALTAS NA COMARCA DE NOIA NO PERÍODO 2000-2007 EVOLUCIÓN DO NÚMERO DE PERMANENCIAS NA COMARCA DE NOIA NO PERÍODO 2000-2007 EVOLUCIÓN DO NÚMERO DE BAIXAS NA COMARCA DE NOIA NO PERÍODO 2000-2007 290 1.950 210 270 1.900 190 250 1.850 170 230 210 1.800 1.750 1.700 150 130 190 1.650 110 170 1.600 90 150 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 1.550 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 70 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 Ao igual que no caso do Barbanza, imos ver as gráficas que representan a evolución municipal das altas, baixas e permanencias nos concellos integrantes da comarca de Noia: EVOLUCIÓN DO NÚMERO DE ALTAS EN LOUSAME NO PERÍODO 2000-2007 EVOLUCIÓN DO NÚMERO DE PERMANENCIAS EN LOUSAME NO PERÍODO 2000-2007 EVOLUCIÓN DO NÚMERO DE BAIXAS EN LOUSAME NO PERÍODO 2000-2007 20 140 20 18 16 14 130 120 110 15 10 12 100 5 10 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 90 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 0 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 As altas no concello de Lousame baixan un ano e soben ao seguinte. As permanencias foron crecendo ata o 2006, ano en que comezaron a baixar, sendo o caso das baixas moito máis irregular, como podemos ver na gráfica. O decaemento máis significativo das baixas deste concello produciuse no ano 2004, o que supuxo unha diminución do 80%. EVOLUCIÓN DO NÚMERO DE ALTAS EN NOIA NO PERÍODO 2000-2007 EVOLUCIÓN DO NÚMERO DE PERMANENCIAS EN NOIA NO PERÍODO 2000-2007 EVOLUCIÓN DO NÚMERO DE BAIXAS EN NOIA NO PERÍODO 2000-2007 150 130 110 90 70 50 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 1.000 950 900 850 800 750 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 110 100 90 80 70 60 50 40 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 As altas no concello de Noia descenden no 2001, 2002 e 2007, incrementándose no resto dos anos. Tal e como vemos no gráfico, as permanencias van aumentando ao longo do período. As baixas descenderon todos os anos a excepción do 2005, ano en que sufriron unha suba do 50% e no 2007, no que esta superou o 35%. EVOLUCIÓN DO NÚMERO DE ALTAS EN OUTES NO PERÍODO 2000-2007 EVOLUCIÓN DO NÚMERO DE PERMANENCIAS EN OUTES NO PERÍODO 2000-2007 EVOLUCIÓN DO NÚMERO DE BAIXAS EN OUTES NO PERÍODO 2000-2007 70 380 60 60 50 40 30 20 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 360 340 320 300 280 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 50 40 30 20 10 0 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 Como observamos nas gráficas do concello de Outes, tanto as altas como as baixas son moi variantes, experimentando subidas nuns anos e baixadas noutros; no caso das permanencias - 25 -
contemplamos un comportamento máis ríxido, cunha lixeira baixada no 2002, única excepción, xa que no resto dos anos o comportamento é crecente. EVOLUCIÓN DO NÚMERO DE ALTAS EN PORTO DO SON NO PERÍODO 2000-2007 EVOLUCIÓN DO NÚMERO DE PERMANENCIAS EN PORTO DO SON NO PERÍODO 2000-2007 EVOLUCIÓN DO NÚMERO DE BAIXAS EN PORTO DO SON NO PERÍODO 2000-2007 65 500 50 60 450 40 55 400 30 50 350 20 45 300 10 40 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 250 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 0 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 No concello de Porto do Son as altas son bastante irregulares, as permanencias seguen un crecemento continuado en todo os período e as baixas teñen a súa maior caída no ano 2004, representando unha porcentaxe de diminución do 45,16%. 5.5.3.1 Índices da Demografía Empresarial A partir dos datos anteriores imos calcular uns índices que nos axudarán a entender de xeito máis doado a estrutura demográfica empresarial. Creación ou Altas de Empresas: indica a cantidade de empresas que se incorporan anualmente á economía. ÍNDICE DE CREACIÓN DE EMPRESAS ÁREA 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 BARBANZA 0,12 0,10 0,11 0,11 0,11 0,10 0,13 0,13 NOIA 0,12 0,10 0,10 0,10 0,10 0,10 0,13 0,12 PACTO 0,12 0,10 0,11 0,11 0,11 0,10 0,13 0,12 CORUÑA 0,11 0,12 0,11 0,10 0,11 0,10 0,12 0,11 GALICIA 0,11 0,12 0,11 0,11 0,11 0,10 0,12 0,11 Fonte: Elaboración propia a partir dos datos do IGE. Baixas ou Desaparicións de Empresas: indica a cantidade de empresas que se retiran anualmente da economía. ÍNDICE DE DESAPARICIÓN DE EMPRESAS ÁREA 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 BARBANZA 0,10 0,12 0,09 0,09 0,04 0,07 0,07 0,08 NOIA 0,13 0,15 0,12 0,11 0,06 0,09 0,09 0,10 PACTO 0,11 0,13 0,10 0,10 0,05 0,08 0,08 0,08 CORUÑA 0,08 0,09 0,11 0,08 0,05 0,08 0,07 0,08 GALICIA 0,08 0,10 0,10 0,08 0,05 0,07 0,08 0,08 Fonte: Elaboración propia a partir dos datos do IGE. - 26 -
Estabilidade ou Permanencia de Empresas: indica a estabilidade do tecido empresarial. ÍNDICE DE ESTABILIDADE EMPRESARIAL ÁREA 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 BARBANZA 0,88 0,90 0,89 0,89 0,89 0,90 0,87 0,87 NOIA 0,88 0,90 0,90 0,90 0,90 0,90 0,87 0,88 PACTO 0,88 0,90 0,89 0,89 0,89 0,90 0,87 0,88 CORUÑA 0,89 0,88 0,89 0,90 0,89 0,90 0,88 0,89 GALICIA 0,89 0,88 0,89 0,89 0,89 0,90 0,88 0,89 Fonte: Elaboración propia a partir dos datos do IGE. Creación Neta de Empresas: trátase da diferenza entre a creación e a desaparición de empresas, ambas expresadas en porcentaxe do total de empresas existentes. Este indicador é útil para determinar se a base empresarial dunha economía se expande ou se contrae. No cadro (referido a datos do 2007) reflectimos a Creación Neta de Empresas que determina que a economía das áreas estudadas expándese. ÁREA % SOBRE O TOTAL DE EMPRESAS Altas Baixas CREACIÓN NETA DE EMPRESAS BARBANZA 0,13 0,08 0,05 NOIA 0,12 0,10 0,02 PACTO 0,12 0,08 0,04 CORUÑA 0,11 0,08 0,03 GALICIA 0,11 0,08 0,03 Fonte: Elaboración propia a partir dos datos do IGE. - 27 -
5.5.4 Empresas por Condición Xurídica Neste apartado dividiremos o total de empresas por condición xurídica co obxectivo de ter unha idea máis detallada da composición empresarial da nosa área de estudo. GALICIA O total de empresas da Comunidade Autónoma no ano 2007 é de 205.906, das que máis do 60% son Persoas Físicas. Á vista do cadro seguinte apreciamos como no período de estudo todos os tipos de empresas por condición xurídica aumentan en máis ou en menos porcentaxe, agás as Sociedades Anónimas que diminuíron preto dun 3%. As Sociedades de Responsabilidade Limitada foron as que máis incrementaron o seu número de empresas tanto cuantitativamente (en 23.350 empresas) coma porcentualmente (nun 61,83%). PERÍODO EMPRESAS POR CONDICIÓN XURÍDICA EN GALICIA Total Persoas físicas Sociedades anónimas Sociedades de responsabilidade limitada Sociedades cooperativas Outros 2000 166.055 113.366 4.128 37.767 953 9.841 2001 169.354 113.213 4.310 40.268 990 10.573 2002 170.914 112.592 4.019 42.515 1.015 10.773 2003 175.832 113.945 4.036 45.439 1.032 11.380 2004 185.990 119.802 4.033 48.727 1.028 12.400 2005 190.411 119.727 3.977 52.379 1.014 13.314 2006 198.603 121.975 4.036 56.979 1.003 14.610 2007 205.906 124.057 4.008 61.117 1.000 15.724 Variac.% 2000-07 24,00% 9,43% -2,91% 61,83% 4,93% 59,78% Fonte: Elaboración propia a partir dos datos do IGE. EMPRESAS POR CONDICIÓN XURÍDICA EN GALICIA NO ANO 2007 0,49% 7,64% 29,68% 1,95% 60,25% Persoas físicas Sociedades anónimas Sociedades de responsabilidade limitada Sociedades cooperativas Outros - 28 -
A CORUÑA No ano 2007, o 41,8% das empresas de Galicia pertencían á provincia de A Coruña, o que supón un total de 86.102. Ao igual que no total da Comunidade Autónoma o grupo máis numeroso é o de Persoas Físicas, seguido polo das Sociedades de Responsabilidade Limitada. As Sociedades Anónimas e as Cooperativas reduciron o seu número no ano 2007 con respecto ao 2000, nun 8,93% e 3,16% respectivamente. Tamén nesta área de estudo foron as Sociedades de Responsabilidade Limitada as que máis incrementaron o seu número: en case un 65%, o que en termos absolutos supón un total de 9.465 empresas. PERÍODO EMPRESAS POR CONDICIÓN XURÍDICA NA CORUÑA Total Persoas físicas Sociedades anónimas Sociedades de responsabilidade limitada Sociedades cooperativas Outros 2000 69.358 47.827 1.848 14.623 412 4.648 2001 70.860 47.825 1.910 15.744 419 4.962 2002 70.814 46.995 1.768 16.598 414 5.039 2003 72.652 47.468 1.738 17.711 413 5.322 2004 77.009 50.096 1.733 19.019 417 5.744 2005 78.922 50.119 1.677 20.520 414 6.192 2006 83.077 51.735 1.699 22.435 403 6.805 2007 86.102 52.637 1.683 24.088 399 7.295 Variac.% 2000-07 24,14% 10,06% -8,93% 64,73% -3,16% 56,95% Fonte: Elaboración propia a partir dos datos do IGE. EMPRESAS POR CONDICIÓN XURÍDICA NA CORUÑA NO ANO 2007 0,46% 8,47% 27,98% 1,95% 61,13% Persoas físicas Sociedades anónimas Sociedades de responsabilidade limitada Sociedades cooperativas Outros Como se aprecia no gráfico, a porcentaxe que representa cada condición xurídica na provincia non varía moito con respecto ás porcentaxes do total da Comunidade Autónoma. - 29 -
PACTO O número total de empresas no período 2007 na área Pacto é de 6.153, cifra que supón un 24,53% máis que no ano 2000. Con todo, este total do Pacto supón tan só un 3% do total de empresas galegas e un 7,15% do total de empresas da provincia de A Coruña. Ao igual que acontece no total galego e da provincia, a condición xurídica predominante é a de Persoas Físicas, que supón máis do 62% do total de empresas do Pacto no ano 2007. O segundo grupo máis numeroso é o das Sociedades de Responsabilidade Limitada. PERÍODO EMPRESAS POR CONDICIÓN XURÍDICA DO PACTO Total Persoas físicas Sociedades anónimas Sociedades de responsabilidade limitada Sociedades cooperativas Outros 2000 4.941 3.375 89 1.147 18 312 2001 4.877 3.267 89 1.181 17 323 2002 4.947 3.294 87 1.223 18 325 2003 5.064 3.332 89 1.280 18 345 2004 5.410 3.562 87 1.368 18 375 2005 5.571 3.602 88 1.454 18 409 2006 5.918 3.762 90 1.590 17 459 2007 6.153 3.819 89 1.726 18 501 Variac.% 2000-07 24,53% 13,16% 0% 50,48% 0% 60,58% Fonte: Elaboración propia a partir dos datos do IGE. Á vista dos datos apréciase como a variación total do número Sociedades Anónimas e Cooperativas permaneceu estable, mentres que as Persoas Físicas, as Sociedades de Responsabilidade Limitada e Outros grupos aumentaron o seu número. As Sociedades de Responsabilidade Limitada son o grupo que máis aumentou en datos absolutos (nun total de 579 empresas), mentres que en termos porcentuais o último grupo, Outros foi o que maior aumento tivo: máis dun 60%. EMPRESAS POR CONDICIÓN XURÍDICA NO PACTO NO 2007 0,29% 8,14% 28,05% 1,45% 62,07% Persoas físicas Sociedades anónimas Sociedades de responsabilidade limitada Sociedades cooperativas Outros - 30 -
Para ter unha perspectiva máis clara de Galicia, A Coruña e o total do Pacto comparamos os datos anteriores na seguinte gráfica: EMPRESAS POR CONDICIÓN XURÍDICA NO ANO 2007 140.000 120.000 100.000 80.000 60.000 40.000 20.000 0 Galicia Coruña Pacto Sociedades cooperativas Sociedades de responsabilidade limitada Sociedades cooperativas Sociedades anónimas Outros Sociedades de responsabilidade limitada Persoas físicas Vexamos agora un desglose máis profundo do Pacto por comarcas: EMPRESAS POR CONDICIÓN XURÍDICA NO ANO 2007 4.000 3.500 3.000 2.500 2.000 1.500 1.000 500 0 Pacto Barbanza C. Noia Sociedades cooperativas Persoas físicas Sociedades cooperativas Sociedades anónimas Outros Sociedades de responsabilidade limitada Persoas físicas - 31 -
O 65,17% das empresas do Pacto no ano 2007 corresponden á comarca do Barbanza, mentres que o 34,83% restante pertence á comarca de Noia. En ambas as dúas comarcas o grupo máis numeroso segue a ser o de Persoas Físicas, ao igual que no resto das áreas de estudo, seguido polo de Sociedades de Responsabilidade Limitada. BARBANZA O grupo que máis aumentou en canto á cantidade de empresas foi o das Sociedades Limitadas (en 468 empresas), sendo o seguinte grupo con máis incremento cuantitativo o de Persoas Físicas (en 262). As cooperativas diminuíron en 6 empresas, o que é debido á diminución do número de cooperativas en todos os concellos do Barbanza, agás en Boiro, no que sufriron un incremento. EMPRESAS POR CONDICIÓN XURÍDICA NA COMARCA DO BARBANZA PERÍODO Total Persoas físicas Sociedades anónimas Sociedades de responsabilidade limitada Sociedades cooperativas Outros 2000 3.165 2.084 76 805 14 186 2001 3.120 2.002 77 837 11 193 2002 3.196 2.031 75 883 10 197 2003 3.259 2.030 77 928 10 214 2004 3.488 2.177 75 994 9 233 2005 3.590 2.204 75 1.059 8 244 2006 3.815 2.292 77 1.167 7 272 2007 4.010 2.346 76 1.273 8 307 Variac.% 2000-07 26,70% 12,57% 0% 58,14% -42,86% 65,05% Fonte: Elaboración propia a partir dos datos do IGE. O concello con maior número de empresas da comarca é Riveira, cun total de 1.603, seguido por Boiro con 1.103, Rianxo con 690 e, por último, A Pobra con 614. As porcentaxes que representan podemos velas na gráfica seguinte: COMPARACIÓN DO NÚMERO DE EMPRESAS DE CADA CONCELLO NO TOTAL DA COMARCA DO BARBANZA NO ANO 2007 40% 28% 17% 15% BOIRO POBRA RIANXO RIVEIRA - 32 -
O ranking do número de empresas por condición xurídica en cada un dos concellos da comarca do Barbanza segue a ser o mesmo que na comarca, no Pacto, na provincia e na Comunidade Autónoma: EMPRESAS POR CONDICIÓN XURÍDICA NO ANO 2007 2.500 2.000 1.500 1.000 500 Persoas físicas 0 Barbanza Boiro Pobra C. Rianxo Riveira Sociedades cooperativas Sociedades cooperativas Sociedades anónimas Outros Sociedades de responsabilidade limitada Persoas físicas NOIA O grupo que máis aumentou cuantitativamente o seu número é tamén o máis numeroso: o das Persoas Físicas, que se incrementaron en 182 (incremento do 14,10%). O único grupo que non variou o seu número no período de estudo foi o das Sociedade Anónimas. EMPRESAS POR CONDICIÓN XURÍDICA NA COMARCA DE NOIA PERÍODO Total Persoas físicas Sociedades anónimas Sociedades de responsabilidade limitada Sociedades cooperativas Outros 2000 1.776 1.291 13 342 4 126 2001 1.757 1.265 12 344 6 130 2002 1.751 1.263 12 340 8 128 2003 1.805 1.302 12 352 8 131 2004 1.922 1.385 12 374 9 142 2005 1.981 1.398 13 395 10 165 2006 2.103 1.470 13 423 10 187 2007 2.143 1.473 13 453 10 194 Variac.% 2000-07 20,66% 14,10% 0% 32,46% 150% 53,97% Fonte: Elaboración propia a partir dos datos do IGE. - 33 -
O concello que conta con maior número de empresas é Noia con 1.091, seguido por Porto do Son con 495 e Outes con 419; no último lugar está Lousame, cun total de 138. COMPARACIÓN DO NÚMERO DE EMPRESAS DE CADA CONCELLO NO TOTAL DA COMARCA DE NOIA NO ANO 2.007 16% 13% 36% 35% LOUSAME NOIA OUTES PORTO DO SON Nalgúns concellos desta comarca o ranking do ano 2007 varía con respecto a todas as áreas que levamos analizadas. O único concello que segue a mesma tendencia é Porto do Son. Lousame e Outes teñen máis Cooperativas que Sociedades Anónimas (de feito, en Lousame non hai ningunha Sociedade Anónima e Outes tan só ten unha) e Noia ten o mesmo número dunhas que doutras (en ambos os casos ten 5). A seguinte gráfica representa este ranking: EMPRESAS POR CONDICIÓN XURÍDICA NO ANO 2007 1.600 1.400 1.200 1.000 800 600 400 200 0 C. Noia Lousame Noia Outes Porto do Son Sociedades de responsabilidade limitada Sociedades cooperativas Sociedades cooperativas Sociedades anónimas Outros Sociedades de responsabilidade limitada Persoas físicas - 34 -
5.5.5 Empresas por Número de Asalariados Neste apartado imos facer unha división do total de empresas segundo número de asalariados, o que nos vai permitir poder incluílas nos seguintes grupos: CATEGORÍA Nº Traballadores Volume de negocio anual Volume de activos anual MICROEMPRESA 0 a 9 2 millóns 2 millóns PEQUENA EMPRESA 10 a 49 10 millóns 10 millóns MEDIANA EMPRESA 50 a 249 50 millóns 43 millóns GRAN EMPRESA + 249 50 millóns 43 millóns Para incluír unha empresa nunha ou noutra categoría só é necesario que se cumpra, polo menos, un dos tres criterios: número de traballadores, volume de negocio anual ou volume de activos anual. Nunha primeira impresión imos observar que o grupo maioritario son as microempresas, nas que os traballadores autónomos son os principais tipos de traballadores e, en moitas ocasións inclusive, os únicos traballadores. GALICIA Porcentualmente o incremento máis forte producido entre os períodos 2000 e 2007 afecta ao grupo das grandes empresas, que pasan de 74 a 109. Con todo, se analizamos cuantitativamente esta variación, o grupo con maior crecemento é o das microempresas, que sufriron un aumento de 37.399 empresas. EMPRESAS POR NÚMERO DE ASALARIADOS EN GALICIA PERÍODO Total de 0 a 9 asalariados de 10 a 49 asalariados de 50 a 249 asalariados máis de 249 asalariados 2000 166.055 158.320 6.870 791 74 2001 169.354 161.037 7.354 886 77 2002 170.914 162.313 7.615 894 92 2003 175.832 166.825 7.969 944 94 2004 185.990 176.882 8.057 960 91 2005 190.411 181.132 8.216 969 94 2006 198.603 188.727 8.723 1.051 102 2007 205.906 195.719 8.928 1.150 109 Variac.% 2000-07 24,00% 23,62% 29,96% 45,39% 47,30% Fonte: Elaboración propia a partir dos datos do IGE. - 35 -
Un 95% do total das empresas galegas son microempresas e tan só un 4% pequenas empresas. As medianas e grandes empresas só representan un 0,6% e 0,05% respectivamente do total de empresas da Comunidade Autónoma. A CORUÑA Tal e como ocorre no total de Galicia, as microempresas representan máis do 95% do total das empresas da provincia de A Coruña, mentres as pequenas empresas supoñen só o 4,2% deste total. Analizando a evolución dende o ano 2000 ao 2007 vemos como todos os grupos aumentaron o seu número, sendo, tamén neste caso, as empresas con número de asalariados superior a 249 as de maior incremento porcentual (dun 62,86%). Cuantitativamente, o maior incremento corresponde ás microempresas. PERÍODO EMPRESAS POR NÚMERO DE ASALARIADOS NA CORUÑA Total de 0 a 9 asalariados de 10 a 49 asalariados de 50 a 249 asalariados máis de 249 asalariados 2000 69.358 66.081 2.868 374 35 2001 70.860 67.386 3.037 403 34 2002 70.814 67.206 3.163 395 50 2003 72.652 68.904 3.266 433 49 2004 77.009 73.225 3.301 435 48 2005 78.922 75.057 3.373 445 47 2006 83.077 79.003 3.537 487 50 2007 86.102 81.905 3.615 525 57 Variac.% 2000-07 24,14% 23,95% 26,05% 40,37% 62,86% Fonte: Elaboración propia a partir dos datos do IGE. PACTO No Pacto tamén se incrementaron todos os grupos no período 2000-2007, acadando os mesmos rankings que nas outras dúas áreas anteriormente estudadas. PERÍODO EMPRESAS POR NÚMERO DE ASALARIADOS NO PACTO Total de 0 a 9 asalariados de 10 a 49 asalariados de 50 a 249 asalariados máis de 249 asalariados 2000 4.941 4.759 163 17 2 2001 4.877 4.680 173 23 1 2002 4.947 4.751 176 17 3 2003 5.064 4.858 185 18 3 2004 5.410 5.203 191 14 2 2005 5.571 5.358 197 13 3 2006 5.918 5.698 200 17 3 2007 6.153 5.921 205 23 4 Variac.% 2000-07 24,53% 24,42% 25,77% 35,29% 100% Fonte: Elaboración propia a partir dos datos do IGE. - 36 -
O número de empresas con menos de 10 asalariados supón, na área Pacto, unha porcentaxe maior que na provincia e na Comunidade Autónoma; un 96,23%. EMPRESAS POR NÚMERO DE ASALARIADOS NO ANO 2007 200.000 180.000 160.000 140.000 120.000 100.000 80.000 60.000 40.000 20.000 0 Galicia Coruña Pacto de 0 a 9 asalariados de 10 a 49 asalariados de 50 a 249 asalariados máis de 249 asalariados máis de 249 asalariados de 10 a 49 asalariados de 50 a 249 asalariados de 0 a 9 asalariados EMPRESAS POR NÚMERO DE ASALARIADOS NO ANO 2007 6.000 5.000 4.000 3.000 2.000 1.000 de 0 a 9 asalariados de 10 a 49 asalariados 0 Pacto Barbanza Noia de 50 a 249 asalariados máis de 249 asalariados máis de 249 asalariados de 10 a 49 asalariados de 50 a 249 asalariados de 0 a 9 asalariados - 37 -
BARBANZA No seguinte cadro vemos tamén como no ano 2007 todos estes tipos de empresas aumentaron o seu número con respecto ao ano 2000. EMPRESAS POR NÚMERO DE ASALARIADOS NA COMARCA DO BARBANZA PERÍODO Total de 0 a 9 asalariados de 10 a 49 asalariados de 50 a 249 asalariados máis de 249 asalariados 2000 3.165 3.026 122 15 2 2001 3.120 2.969 131 19 1 2002 3.196 3.045 132 16 3 2003 3.259 3.104 136 16 3 2004 3.488 3.335 138 13 2 2005 3.590 3.432 143 12 3 2006 3.815 3.653 146 13 3 2007 4.010 3.836 151 19 4 Variac.% 2000-07 26,70% 26,77% 23,77% 26,67% 100,00% Fonte: Elaboración propia a partir dos datos do IGE. Analizando a comarca do Barbanza apreciamos como o total das grandes empresas do Pacto pertencen á mesma e, máis concretamente, aos concellos de Boiro, A Pobra do Caramiñal e Riveira. EMPRESAS POR NÚMERO DE ASALARIADOS NO ANO 2007 4.000 3.500 3.000 2.500 2.000 1.500 1.000 500 0 Barbanza Boiro Pobra do C. Rianxo Riveira de 0 a 9 asalariados de 10 a 49 asalariados de 50 a 249 asalariados máis de 249 asalariados máis de 249 asalariados de 10 a 49 asalariados de 50 a 249 asalariados de 0 a 9 asalariados O grupo máis numeroso segue a ser o das empresas con menos de 10 asalariados, tanto na comarca coma nos concellos que a integran. - 38 -
NOIA O 34,83% das empresas do Pacto corresponden á comarca de Noia, onde non hai ningunha gran empresa. As medianas empresas duplicáronse no período 2000-2007. As pequenas empresas aumentaron cuantitativamente en 13 e as microempresas, que son as máis abundantes, incrementáronse en 352. EMPRESAS POR NÚMERO DE ASALARIADOS NA COMARCA DE NOIA PERÍODO Total de 0 a 9 asalariados de 10 a 49 asalariados de 50 a 249 asalariados máis de 249 asalariados 2000 1.776 1.733 41 2 0 2001 1.757 1.711 42 4 0 2002 1.751 1.706 44 1 0 2003 1.805 1.754 49 2 0 2004 1.922 1.868 53 1 0 2005 1.981 1.926 54 1 0 2006 2.103 2.045 54 4 0 2007 2.143 2.085 54 4 0 Variac.% 2000-07 20,66% 20,31% 31,71% 100,00% -- Fonte: Elaboración propia a partir dos datos do IGE. EMPRESAS POR NÚMERO DE ASALARIADOS NO ANO 2007 2.500 2.000 1.500 1.000 500 0 C. Noia Lousame Noia Outes Porto do Son de 0 a 9 asalariados de 10 a 49 asalariados de 50 a 249 asalariados máis de 249 asalariados máis de 249 asalariados de 10 a 49 asalariados de 50 a 249 asalariados de 0 a 9 asalariados No concello de Lousame só atopamos microempresas e, nunha cifra case imperceptible, algunha pequena empresa. Nos concellos de Noia, Outes e Porto do Son podemos atopar unha ou dúas medianas empresas (como é o caso de Porto do Son). - 39 -
5.5.6 Empresas por Actividade Unha clasificación das empresas segundo a actividade económica que desenvolven é a do Imposto sobre Actividades Económicas (IAE), clasificación que seguiremos nun primeiro momento. Todas as empresas están obrigadas a estar inscritas no IAE, aínda que non todas están obrigadas a pagar este imposto. Dende o 1 de xaneiro de 2003, soamente están obrigadas a paga ro IAE aquelas empresas nas que a facturación supere o millón de euros. Así mesmo, unha mesma empresa pode estar inscrita en tantos epígrafes IAE coma actividades leve a cabo. TOTAL LICENZAS IAE NA ÁREA PACTO ÁREA 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 Variac. % 2001-08 BARBANZA 4.026 4.110 4187 4501 4.644 5.308 5.628 6.196 53,90% C. NOIA 2.255 2.267 2317 2466 2.507 2.884 3.020 3.192 41,55% PACTO 6.281 6.377 6.504 6.967 7.151 8.192 8.648 9.388 49,47% Fonte: Elaboración propia a partir de datos da Cámara de Comercio de Santiago. O total de licenzas IAE na área Pacto é de 6.281 no ano 2001, incrementándose ata a cifra de 9.388 no ano 2008; isto supón cuantitativamente unha suba de 3.107 licencias, o que indica máis dun 49% de incremento. EVOLUCIÓN DO NÚMERO DE LICENZAS IAE NA ÁREA DO PACTO 11.000 9.000 7.000 5.000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 Un 66% das licenzas do Pacto corresponde á comarca do Barbanza, as cales tiveron un crecemento superior ao Pacto en canto a termos porcentuais (un 53,9%). As licenzas da comarca de Noia tamén aumentaron o seu número paulatinamente ata o ano 2008; nun 41,55%, porcentaxe inferior ao total do Pacto. O concello de Riveira é o que conta con maior número de licenzas IAE, representando o 28% das licenzas totais do Pacto. O segundo concello con máis licencias é Boiro cun 18,42%, seguido moi de cerca polo concello de Noia, que posúe o 17,37% das licenzas do Pacto. Para un desglose máis en profundidade imos mostrar o número de licenzas segundo as divisións IAE recollidas no seguinte cadro: - 40 -
DIVISIÓNS División 1 División 2 Enerxía e auga. ACTIVIDADE Extracción e transformación de minerais non enerxéticos. Industria química. División 3 Industrias transformadoras dos metais. División 4 División 5 División 6 División 7 División 8 División 9 Outras industrias manufactureiras. Construción. Comercio, restaurantes e hospedaxe, reparacións. Transporte e comunicacións. Institucións financeiras, seguros, servizos prestados ás empresas e alugueres. Outros servizos. Todas as divisións nas que se pode descompoñer o IAE incrementáronse no ano 2008 con respecto ao ano 2001, aínda que non todas foron aumentando co paso dos anos; por iso, amosamos tamén as gráficas da evolución das diferentes divisións para o total da área Pacto. Cabe destacar tamén que o grupo máis numeroso é a División 6, que fai referencia ao sector servizos: comercio, restaurantes, hospedaxes e reparacións, polo que faremos mención aos diferentes apartados desta división dentro do sector correspondente, ao igual que faremos coa división correspondente ao sector construción e industria. LICENZAS IAE TOTAIS NA ÁREA PACTO POR DIVISIÓNS 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 Variac. % 2001-08 División 1 17 20 20 22 25 26 34 36 111,76% División 2 49 48 49 49 52 57 57 58 18,37% División 3 127 125 126 128 149 165 169 181 42,52% División 4 371 363 351 352 354 387 402 434 16,98% División 5 762 823 872 986 891 1.249 1.376 1.500 96,85% División 6 3.555 3.598 3.661 3.902 3.942 4.155 4.167 4.310 21,24% División 7 427 409 405 414 389 440 450 468 9,60% División 8 403 417 438 487 681 953 1.187 1.512 275,19% División 9 570 574 582 627 668 760 806 889 55,96% TOTAL 6.281 6.377 6.504 6.967 7.151 8.192 8.648 9.388 49,47% Fonte: Elaboración propia a partir de datos da Cámara de Comercio de Santiago. EVOLUCIÓN DO NÚMERO DE LICENZAS IAE NA ÁREA PACTO DA DIVISIÓN 1 NO PERÍODO 2001-2008 EVOLUCIÓN DO NÚMERO DE LICENZAS IAE NA ÁREA PACTO DA DIVISIÓN 2 NO PERÍODO 2001-2008 EVOLUCIÓN DO NÚMERO DE LICENZAS IAE NA ÁREA PACTO DA DIVISIÓN 3 NO PERÍODO 2001-2008 40 30 20 10 0 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 División 1: Enerxía e agua 60 55 50 45 40 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 División 2: Extracción e transformación de minerais non enerxétivos. Industria Química. 200 180 160 140 120 100 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 División 3: Industrias transformadoras dos metais. - 41 -
EVOLUCIÓN DO NÚMERO DE LICENZAS IAE NA ÁREA PACTO DA DIVISIÓN 4 NO PERÍODO 2001-2008 EVOLUCIÓN DO NÚMERO DE LICENZAS IAE NA ÁREA PACTO DA DIVISIÓN 5 NO PERÍODO 2001-2008 EVOLUCIÓN DO NÚMERO DE LICENZAS IAE NA ÁREA PACTO DA DIVISIÓN 6 NO PERÍODO 2001-2008 450 400 350 300 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2.000 1.500 1.000 500 0 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 4.500 4.300 4.100 3.900 3.700 3.500 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 División 4: Outras industrias manufactureiras. División 5: Construción. División 6: Comercio, restaurantes e hospedaxe, reparacións. EVOLUCIÓN DO NÚMERO DE LICENZAS IAE NA ÁREA PACTO DA DIVISIÓN 7 NO PERÍODO 2001-2008 EVOLUCIÓN DO NÚMERO DE LICENZAS IAE NA ÁREA PACTO DA DIVISIÓN 8 NO PERÍODO 2001-2008 EVOLUCIÓN DO NÚMERO DE LICENZAS IAE NA ÁREA PACTO DA DIVISIÓN 9 NO PERÍODO 2001-2008 500 450 400 350 300 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 División 7: Transporte e comunicacións. 1.800 1.300 800 300 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 División 8: Institucións financieiras, seguros, servizos prestados ás empresas e alugueres. 1.000 900 800 700 600 500 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 División 9: Outros servizos. Diferenciaremos a partir de agora, seguindo os datos do IGE para o período 2000-2007, o tipo de empresas en función de 3 grandes áreas de actividade: Sector Construción, Industria e Servizos. Atendendo ao número de empresas, podemos dicir que o sector servizos é o que maior peso ten na estrutura empresarial da área Pacto, seguido moi de lonxe pola construción e, en último lugar, pola industria. EMPRESAS POR ACTIVIDADE NA ÁREA DO PACTO NO ANO 2007 16% 76% 8% Construción Industria Servizos O ranking dos sectores na área do Pacto é o mesmo que no caso de Galicia e da provincia, onde inclusive as porcentaxes de cada un dos tres sectores case non experimentan variación en relación a cada unha das áreas. O sector servizos é o de maior peso achegándose ao 80% nos tres casos. EMPRESAS POR ACTIVIDADE EN GALICIA NO ANO 2007 EMPRESAS POR ACTIVIDADE NA PROVINCIA DA CORUÑA NO ANO 2007 15% 14% 8% 7% 77% 79% Construción Industria Servizos Construción Industria Servizos - 42 -
Nunha primeira visión, os cadros seguintes amosan como todos os sectores aumentaron tanto no total da Comunidade Autónoma, coma nos da provincia e da área Pacto. GALICIA TOTAL Construción Industria Servizos CORUÑA TOTAL Construción Industria Servizos 2000 166.055 20.979 14.796 130.280 2000 69.358 8.126 5.805 55.427 2001 169.354 21.521 15.016 132.817 2001 70.860 8.288 5.944 56.628 2002 170.914 22.720 15.059 133.135 2002 70.814 8.866 5.854 56.094 2003 175.832 23.788 15.345 136.699 2003 72.652 9.282 5.924 57.446 2004 185.990 25.581 15.706 144.703 2004 77.009 10.018 6.079 60.912 2005 190.411 26.746 16.097 147.568 2005 78.922 10.470 6.276 62.176 2006 198.603 28.224 16.391 153.988 2006 83.077 11.097 6.396 65.584 2007 205.906 30.092 16.583 159.231 2007 86.102 11.875 6.418 67.809 Fonte: Elaboración propia a partir dos datos de IGE. Fonte: Elaboración propia a partir dos datos de IGE. O número de empresas totais do Pacto incrementouse máis que nas outras dúas áreas de estudo en termos porcentuais. Mentres o Pacto creceu nun 24,53%, a provincia fíxoo nun 24,14% e Galicia nun 24%. Este maior crecemento porcentual do número de empresas do Pacto con respecto ás outras dúas áreas débese fundamentalmente ao maior crecemento do sector da Construción, o cal incrementouse no mesmo período nun 55%, fronte ao 46,14% da Coruña e o 43,44% do total galego. PACTO TOTAL Construción Industria Servizos 2000 4.941 651 467 3.823 2001 4.877 645 462 3.770 2002 4.947 700 458 3.789 2003 5.064 726 451 3.887 2004 5.410 819 456 4.135 2005 5.571 864 478 4.229 2006 5.918 934 502 4.482 2007 6.153 1.009 516 4.628 O número de empresas foi aumentando paulatinamente, ano tras ano, nas tres áreas Fonte: Elaboración propia a partir dos datos de IGE. estudadas, agás no total da provincia de A Coruña no ano 2002 e no ano 2001 no Pacto, nos que o número de empresas totais diminuíu con respecto ao período anterior. Mostramos de seguido unha gráfica co obxectivo de ter unha visión máis rápida da evolución porcentual nas tres grandes áreas de estudo con respecto ao número de empresas totais: EVOLUCIÓN PORCENTUAL DO NÚMERO DE EMPRESAS NO PERÍODO 2000-2007 0,08 0,07 0,06 0,05 0,04 0,03 0,02 0,01 0,00-0,01-0,02 2 0 0 1 2 0 0 2 2 0 0 3 2 0 0 4 2 0 0 5 2 0 0 6 2 0 0 7 GA LIC IA 2 % 1% 3 % 6 % 2 % 4 % 4 % C OR U Ñ A 2 % 0 % 3 % 6 % 2 % 5% 4 % PA C T O - 1% 1% 2 % 7% 3 % 6 % 4 % Botando unha ollada á mesma, vemos como no período 2000-2001diminuíu o número de empresas do Pacto, en termos porcentuais, data a partir da cal foise incrementando. No período 2004-2006 o crecemento porcentual do número de empresas do Pacto foi maior que o da provincia e que o de Galicia. - 43 -
A continuación imos facer un estudo máis pormenorizado da evolución do número de empresas segundo sectores de actividade para o Pacto, A Coruña e Galicia, facendo mención dentro da área Pacto á evolución das diferentes comarcas que o integran: 5.5.6.1 Construción Comparando os tres grandes grupos de actividade que acabamos de ver na páxina anterior, atopamos que a construción é o sector que máis aumentou porcentualmente nas tres áreas de estudo. En Galicia creceu un 43,44%, na provincia un 46,14% e no Pacto un 55%. O número de empresas adicadas á construción na área do Pacto supón un 3,35% do total de Galicia e un 8,5% da provincia. Cabe destacar que este sector aumentou progresivamente nas tres áreas estudadas ano a ano a excepción do ano 2001 no Pacto, onde tivo unha diminución do 0,92% con respecto ao ano anterior. Nº EMPRESAS DA CONSTRUCIÓN PERÍODO GALICIA CORUÑA PACTO BARBANZA NOIA 2000 20.979 8.126 651 372 279 2001 21.521 8.288 645 371 274 2002 22.720 8.866 700 399 301 2003 23.788 9.282 726 408 318 2004 25.581 10.018 819 464 355 2005 26.746 10.470 864 489 375 2006 28.224 11.097 934 536 398 2007 30.092 11.875 1.009 587 422 Fonte: Elaboración propia a partir dos datos de IGE. Ao igual que no Pacto, a construción foi o grupo con maior incremento porcentual nas dúas comarcas. Vexamos agora o seguinte gráfico que nos amosa a evolución ano a ano nas 3 grandes áreas de estudo en termos porcentuais; nel apréciase con máis claridade como o número de empresas incrementouse máis no Pacto que nas outras dúas áreas a partir do ano 2002. 0,14 0,12 0,10 0,08 EVOLUCIÓN PORCENTUAL DO NÚMERO DE EMPRESAS DA CONSTRUCIÓN NO PERÍODO 2000-2007 0,06 0,04 0,02 0,00-0,02 2 0 0 1 2 0 0 2 2 0 0 3 2 0 0 4 2 0 0 5 2 0 0 6 2 0 0 7 GA LIC IA 3 % 6 % 5% 8 % 5% 6 % 7% C OR U Ñ A 2 % 7% 5% 8 % 5% 6 % 7% PA C T O - 1% 9 % 4 % 13 % 5% 8 % 8 % - 44 -
Nos gráficos seguintes amosaremos a evolución de cada un dos concellos do Pacto separados por comarcas. O aspecto máis salientable é que no ano 2001 diminuíu o número de empresas adicadas á construción en case todos os concellos, coa excepción de Outes, no que a cifra decaeu ao ano seguinte, e dos concellos de Boiro e Riveira, onde o número de empresas non deixou de crecer. En termos porcentuais, o concello no que máis aumentou o número de empresas foi Noia; nun 78,13%, seguido por A Pobra do Caramiñal cun 67,39%. En termos absolutos coincide o primeiro posto para o concello de Noia con 78 empresas, seguido por Boiro con 73 e Riveira con 72. EVOLUCIÓN DO SECTOR DA CONSTRUCIÓN NOS CONCELLOS DO BARBANZA NO PERÍODO 2000-2007 EVOLUCIÓN DO SECTOR DA CONSTRUCIÓN NOS CONCELLOS DE NOIA NO PERÍODO 2000-2007 250 200 200 150 100 50 0 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 150 100 50 0 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 BOIRO POBRA DO C. RIANXO RIVEIRA LOUSAME NOIA OUTES PORTO DO SON Segundo datos do ano 2007, o concello da comarca do Barbanza con máis peso na construción é Riveira, cun 35%, seguida de cerca por Boiro cun 33%. Na comarca de Noia é precisamente o concello que leva o seu nome o que ten maior peso. EMPRESAS ADICADAS Á CONSTRUCIÓN NOS CONCELLOS DO BARBANZA NO ANO 2007 EMPRESAS ADICADAS Á CONSTRUCIÓN NOS CONCELLOS DE NOIA NO ANO 2007 35% 33% 25% 14% 19% 13% BOIRO POBRA DO C. RIANXO RIVEIRA 21% LOUSAME NOIA OUTES PORTO DO SON 40% Concretamente, o concello con máis peso dos 8 que integran o Pacto é o de Riveira, cun 20%, seguido polo concello de Boiro cun 19%, e polo de Noia cun 17%. EMPRESAS ADICADAS Á CONSTRUCIÓN NOS CONCELLOS DO PACTO NO ANO 2007 20% 19% 6% 11% 10% 8% 9% 17% BOIRO LOUSAME NOIA OUTES POBRA DO C. PORTO DO SON RIANXO RIVEIRA - 45 -
LICENZAS IAE Faremos mención agora ás licenzas IAE para o Pacto, as comarcas e os concellos que o integran. O número de licenzas foi aumentando paulatinamente dende o ano 2001 ata o 2008, agás no 2005 onde o seu número diminuíu en 95, cifra que supón un descenso do 9,63%. Ao ano seguinte (2006), o aumento do número de licenzas que sufriu este sector supuxo un incremento de máis do 40%. DIVISIÓN 5: CONSTRUCIÓN ÁREA 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 Variac. % 2000-07 BOIRO 141 145 154 182 162 234 271 317 125% LOUSAME 39 46 46 54 48 68 69 72 85% NOIA 117 133 144 160 145 206 230 246 110% OUTES 73 72 74 87 69 101 109 107 47% POBRA DO C. 59 69 76 88 80 106 117 119 102% PORTO DO SON 78 84 99 100 97 125 130 149 91% RIANXO 98 107 107 120 108 146 152 168 71% RIVEIRA 157 167 172 195 182 263 298 322 105% BARBANZA 455 488 509 585 532 749 838 926 104% C. NOIA 307 335 363 401 359 500 538 574 87% PACTO 762 823 872 986 891 1.249 1.376 1.500 97% Fonte: Elaboración propia a partir de datos da Cámara de Comercio de Santiago. Neste cadro observamos que as licenzas do sector da Construción aumentaron non só na área Pacto e nas comarcas senón tamén en cada un dos concellos integrantes. No Pacto o incremento de licenzas IAE case se duplicou no ano 2008 con respecto ao 2001; pola súa parte, a comarca do Barbanza creceu máis que o Pacto e que a comarca de Noia con respecto ao número de licenzas. A área onde máis se incrementaron as licenzas IAE neste sector foi no concello de Boiro, seguido polo de Noia. Con todo, e como veremos máis adiante neste mesmo apartado, estes concellos non coinciden cos que tiveron unha maior construción. Todo este crecemento no número de empresa adicadas á construción débese fundamentalmente ao boom inmobiliario producido nos últimos anos. LICENZAS DE CONSTRUCIÓN Imos ver de seguido un cadro que recolle o número de licenzas concedidas para o período 2000-2007. Como podemos ver o número de licenzas concedidas na área Pacto diminúe no 2007 con respecto ao 2000 en case un 26%. Esta baixada vén provocada polo descenso do número de licenzas en 5 dos 8 concellos integrantes do Pacto; Outes, Pobra e Riveira son os únicos concellos que aumentaron o seu número. No total da provincia tamén descenderon as licenzas concedidas (nun 13,54%), ao contrario que en Galicia onde o número de licenzas aumentou nun 3,66%. - 46 -
NÚMERO DE LICENZAS TOTAIS ÁREA 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 BOIRO 89 62 101 59 66 112 99 74 LOUSAME 18 14 12 5 5 19 20 10 NOIA 30 10 19 19 22 38 35 21 OUTES 18 11 11 9 12 18 27 33 POBRA DO C. 62 39 65 54 62 33 63 65 PORTO DO SON 71 76 141 31 32 37 57 33 RIANXO 105 56 104 30 29 34 34 20 RIVEIRA 132 122 159 104 92 89 102 133 BARBANZA 388 279 429 247 249 268 298 292 C. NOIA 137 111 183 64 71 112 139 97 PACTO 525 390 612 311 320 380 437 389 CORUÑA 4.099 3.424 3.977 2.554 3.598 3.600 3.444 3.544 GALICIA 8.618 7.675 8.608 6.179 8.048 8.548 8.118 8.933 Fonte: Elaboración propia a partir dos datos do IGE. VIVENDAS DE NOVA PLANTA Vexamos agora a evolución do número de vivendas de nova planta e a súa variación con respecto ao ano 2000: Noia e Rianxo son os únicos concellos nos que a construción de novas vivendas descendeu ó redor dun 20% en ambos os dous casos. A maior suba encontrámola no concello de Outes, onde o número de vivendas aumentou en máis dun 2.000%. As vivendas construídas de nova planta no Pacto constitúen un 18,98% do total da provincia e un 9,43% do total de Galicia. NÚMERO DE VIVENDAS DE NOVA PLANTA ÁREA 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 Variac % BOIRO 294 258 229 339 433 793 1.229 974 231% LOUSAME 5 5 7 0 0 10 10 6 20% NOIA 112 19 112 55 100 190 103 89-21% OUTES 14 11 6 6 8 35 45 313 2.136% POBRA DO C. 194 110 145 185 127 35 194 246 27% PORTO DO SON 173 247 189 29 150 194 287 294 70% RIANXO 130 49 167 72 208 233 87 104-20% RIVEIRA 342 476 325 503 548 419 960 2.275 565% BARBANZA 960 893 866 1.099 1.316 1.480 2.470 3.599 275% C. NOIA 304 282 314 90 258 429 445 702 131% PACTO 1264 1175 1180 1189 1574 1909 2915 4301 240% CORUÑA 15.730 9.964 11.172 10.233 15.254 17.802 17.869 22.665 44% GALICIA 29.936 22.499 24.788 25.550 32.505 36.048 41.118 45.614 52% Fonte: Elaboración propia a partir dos datos do IGE. - 47 -
SUPERFICIE DESTINADA A VIVENDA O Pacto incrementa a superficie construída dedicada a vivendas nun 143%, unha porcentaxe moi superior á de Galicia e A Coruña, que o fan nun 36% e 24% respectivamente. Esta superficie representa un 7,52% do total da superficie construída na Comunidade Autónoma e un 15,95% do total da provincia. A excepción dos concellos de Noia e de Rianxo, que diminúen a superficie construída no ano 2007 con respecto ao 2000, o resto dos concellos auméntana. O caso máis salientable é o de Outes, no que o incremento supera o 1.200%. SUPERFICIE DESTINADA A VIVENDA CONSTRUÍDA ( m 2 ) ÁREA 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 Variac % BOIRO 62.897 49.490 59.653 70.141 83.550 156.836 201.369 152.861 143% LOUSAME 1.435 1.351 2.248 0 0 2.489 2.792 2.016 40% NOIA 22.773 4.003 19.893 8.954 15.864 30.975 20.742 16.074-29% OUTES 3.175 2.259 1.506 1.211 2.365 6.502 9.219 41.418 1.205% POBRA DO C. 32.858 19.806 28.735 34.473 23.156 9.281 28.248 36.929 12% PORTO DO SON 30.045 35.920 40.325 5.294 20.570 29.309 38.184 36.863 23% RIANXO 32.331 10.358 47.087 13.164 42.482 35.993 12.519 17.141-47% RIVEIRA 57.249 68.932 58.502 81.836 93.649 59.973 129.032 286.285 400% BARBANZA 185.335 148.586 193.977 199.614 242.837 262.083 371.168 493.216 166% C. NOIA 57.428 43.533 63.972 15.459 38.799 69.275 70.937 96.371 68% PACTO 242.763 192.119 257.949 215.073 281.636 331.358 442.105 589.587 143% CORUÑA 2.983.669 1.918.279 2.173.271 1.920.305 2.674.217 3.159.437 2.992.524 3.695.996 24% GALICIA 5.752.991 4.373.494 4.911.554 4.792.754 5.894.097 6.592.485 6.956.486 7.836.439 36% Fonte: Elaboración propia a partir dos datos do IGE. Cómpre salientar que no concello de Riveira atópase o Centro Empresarial da Construción do Barbanza, unha sociedade composta actualmente por máis de 220 empresas e autónomos adicados a diferentes actividades dentro da construción: albaneis, carpinteiros, fontaneiros, etc. - 48 -
5.5.6.2 Industria As empresas industriais foron aumentando co paso dos anos no total de Galicia; no caso da provincia tamén aumentaron, coa excepción do ano 2002 en que sufriron unha diminución do 1,5%. Na área Pacto as empresas deste sector diminuíron o seu número en máis dun 3% ata o 2004, ano no que comezaron a incrementarse ata alcanzar a cifra de 516 empresas, sendo o crecemento total no período 2000-2007 do 10,49%. Nº EMPRESAS INDUSTRIAIS PERÍODO GALICIA CORUÑA PACTO BARBANZA NOIA 2000 14.796 5.805 467 315 152 2001 15.016 5.944 462 309 153 2002 15.059 5.854 458 306 152 2003 15.345 5.924 451 295 156 2004 15.706 6.079 456 296 160 2005 16.097 6.276 478 313 165 2006 16.391 6.396 502 333 169 2007 16.583 6.418 516 352 164 Fonte: Elaboración propia a partir dos datos de IGE. As empresas do sector industria do Pacto representan máis ou menos as mesmas porcentaxes do sector da construción con relación a Galicia e á Coruña: un 3,11% e 8,04% respectivamente. Amosamos agora un gráfico da evolución porcentual do número de empresas do sector industrial para Galicia, a provincia de A Coruña e o Pacto: EVOLUCIÓN PORCENTUAL DO NÚMERO DE EMPRESAS DO SECTOR INDUSTRIAL NO PERÍODO 2000-2007 0,06 0,05 0,04 0,03 0,02 0,01 0,00-0,01-0,02 2 0 0 1 2 0 0 2 2 0 0 3 2 0 0 4 2 0 0 5 2 0 0 6 2 0 0 7 GA LIC IA 1% 0 % 2 % 2 % 2 % 2 % 1% C OR U Ñ A 2 % - 2 % 1% 3 % 3 % 2 % 0 % PA C T O - 1% - 1% - 2 % 1% 5% 5% 3 % Ata o ano 2004 o crecemento porcentual do número de empresas do sector servizos do Pacto foi menor que o do total galego e da provincia; con todo, a partir do 2005 o crecemento do Pacto foi maior que o experimentado nas outras dúas áreas de estudo. - 49 -
LICENZAS IAE Nas divisións correspondentes ao IAE atopamos 3 grupos que fan referencia ao sector industria, polo que de seguido faremos mención a cada un deles de xeito individual: O número de licenzas IAE correspondentes á División 2 aumentaron en 9 na área Pacto, pero no desglose municipal vemos como só o fixeron nos concellos de Boiro, Noia e Porto do Son. Os municipios de Lousame, Pobra e Riveira mantiveron o seu número con respecto ao ano 2001, mentres os concellos de Outes e Rianxo diminuíron o número; nunha soa licenza no primeiro e en dúas no segundo: DIVISIÓN 2: EXTRACCIÓN E TRANSFORMACIÓN DE MINERAIS NON ENERXÉTICOS E PRODUCTOS DERIVADOS, INDUSTRIA QUÍMICA Variac. % ÁREA 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2000-07 BOIRO 10 10 11 11 11 13 15 16 60% LOUSAME 5 5 4 4 3 5 5 5 0% NOIA 8 8 7 8 10 12 12 12 50% OUTES 5 4 5 5 5 4 4 4-20% POBRA DO C. 2 2 2 2 3 3 2 2 0% PORTO DO SON 3 3 5 5 5 5 5 5 67% RIANXO 6 6 5 5 5 4 4 4-33% RIVEIRA 10 10 10 9 10 11 10 10 0% BARBANZA 28 28 28 27 29 31 31 32 14% C. NOIA 21 20 21 22 23 26 26 26 24% PACTO 49 48 49 49 52 57 57 58 18% Fonte: Elaboración propia a partir de datos da Cámara de Comercio de Santiago. As industrias transformadoras do metal incrementáronse en 54 na área Pacto,o que supón un incremento do 42,52% con respecto ao ano 2000. O ano no que máis creceu o número de licenzas foi o 2005, xa que este subiu en 21 con respecto ao ano anterior. O número de licenzas tamén aumentou en ambas as dúas comarcas, sobre todo na do Barbanza, debido ao forte incremento acontecido nos concellos de A Pobra do C. (en 15 licenzas) e Rianxo (en 14). DIVISIÓN 3: INDUSTRIAS TRANSFORMADORAS DOS METAIS ÁREA 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 Variac. % 2000-07 BOIRO 23 21 20 20 23 23 25 28 22% LOUSAME 3 3 4 4 4 4 4 4 33% NOIA 15 13 15 17 19 22 18 18 20% OUTES 17 16 16 16 22 23 22 20 18% POBRA DO C. 8 8 8 9 11 17 16 23 188% PORTO DO SON 10 11 12 12 15 16 18 18 80% RIANXO 21 21 21 21 24 27 34 35 67% RIVEIRA 30 32 30 29 31 33 32 35 17% BARBANZA 82 82 79 79 89 100 107 121 48% C. NOIA 45 43 47 49 60 65 62 60 33% PACTO 127 125 126 128 149 165 169 181 43% Fonte: Elaboración propia a partir de datos da Cámara de Comercio de Santiago. - 50 -
As industrias manufactureiras tamén incrementaron o seu número con respecto ao ano 2000 na área Pacto (en 63 licenzas), ao igual que nas comarcas do Barbanza (en 55 licenzas) e de Noia (en 8 licenzas). A nivel municipal o número de licenzas non seguiu esta tendencia xa que nos concellos de Lousame, Noia e Rianxo o seu número sufriu un decaemento con respecto ao ano 2000. DIVISIÓN 4: OUTRAS INDUSTRIAS MANUFACTUREIRAS ÁREA 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 Variac. % 2000-07 BOIRO 63 61 62 63 64 73 75 75 19% LOUSAME 13 12 11 10 11 10 11 12-8% NOIA 54 52 47 44 43 47 47 48-11% OUTES 28 28 27 26 25 27 29 36 29% POBRA DO C. 40 41 44 44 45 49 51 54 35% PORTO DO SON 27 28 29 33 31 32 33 34 26% RIANXO 55 55 49 49 49 49 48 52-5% RIVEIRA 91 86 82 83 86 100 108 123 35% BARBANZA 249 243 237 239 244 271 282 304 22% C. NOIA 122 120 114 113 110 116 120 130 7% PACTO 371 363 351 352 354 387 402 434 17% Fonte: Elaboración propia a partir de datos da Cámara de Comercio de Santiago. A industria é o sector con menos peso na nosa área cando falamos de número de empresas, pois o seu peso oscila entre un 7% e un 8% nas tres grandes áreas de estudo, tal e como vimos nas primeiras gráficas deste apartado. De seguido imos ver un cadro que recolle a variación do número de empresas totais adicadas á industria na área Pacto segundo a actividade que levan a cabo: Como xa aclaramos con anterioridade o total de empresas industriais aumentou un 10,49% no ano 2007 con respecto ao ano 2000. De todos os xeitos, non todos os subgrupos de industria aumentaron paulatinamente cada ano, pois houbo grupos que foron diminuíndo, como é o caso dos seguintes: - 14: Extracción de minerais non metálicos nin enerxéticos - 18: Industria da Confección e Peletería - 20: Industria da Madeira - 33: Fabricación de equipos médico-cirúrxicos. O subgrupo máis numeroso da Industria é a Industria de produtos alimenticios e bebidas que pasou de 116 no ano 2000 a 124 no ano 2007, aumentando en 8 empresas en todo o período de estudo. O segundo subgrupo con maior número de empresas de industria na área Pacto é o 20: Industria da madeira, o que diminuíu en 9 empresas, pasando de 73 empresas no ano 2000 a 64 no 2007. Houbo tamén grupos que apareceron ou desapareceron durante o período estudado polo que a porcentaxe de variación non queda reflectida. Ocorre isto nos subgrupos 10: Extracción e aglomeración de antracita, e no 30: Fabricación de máquinas de oficina e equipos informáticos. A Industria do papel e a Captación, depuración e distribución de auga (grupos 21 e 41 respectivamente) mantivéronse estables durante o período estudado conservando o número de empresas adicadas a dita actividade invariable. - 51 -
TOTAL Nº EMPRESAS DO SECTOR INDUSTRIA POR CNAE NA ÁREA DO PACTO CÓDIGO DESCRIPCIÓN 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 10 14 15 Extracción e aglomeración de antracita, hulla, lignito e turba Extracción de minerais non metálicos nin enerxéticos Industria de produtos alimenticios e bebidas Variac. % 2000-07 0 0 0 0 0 0 1 0 -- 12 7 6 5 5 6 6 5-58,33% 116 118 119 116 119 122 122 124 6,90% 17 Industria téxtil 26 28 28 28 28 36 44 49 88,46% 18 19 20 Industria da confección e da peletería Preparación, curtido e acabado do coiro; fabricación de artigos de marroquinería e viaxe; artigos de albardería, talabartería e zapatería Industria da madeira e da cortiza, agás mobles; cestería e espartería 31 26 29 30 25 23 23 25-19,35% 3 3 1 1 1 1 1 1-66,67% 73 71 68 62 61 60 59 64-12,33% 21 Industria do papel 1 1 1 1 1 1 1 1 0% 22 Edición, artes gráficas e reprodución de soportes gravados 16 14 16 14 15 16 20 22 37,50% 24 Industria química 4 6 6 6 6 5 5 5 25% 25 26 Fabricación de produtos de caucho e materias plásticas Fabricación doutros produtos minerais non metálicos 1 1 2 2 2 3 5 4 300% 26 28 27 29 30 28 29 29 11,54% 27 Metalurxia 1 1 1 1 1 2 2 2 100% 28 29 30 33 34 35 36 Fabricación de produtos metálicos, agás maquinaria e equipo Industria da construción de maquinaria e equipo mecánico Fabricación de máquinas de oficina e equipos informáticos Fabricación de equipos e instrumentos médicocirúrxicos, de precisión, óptica e reloxería Fabricación de vehículos de motor, remolques e semirremolques Fabricación doutro material de transporte Fabricación de mobles; outras industrias manufactureiras 71 69 64 64 67 69 74 80 12,68% 8 8 10 10 10 10 9 9 12,50% 0 0 0 1 1 1 1 0 -- 10 9 8 9 8 8 8 8-20% 2 3 3 3 3 3 3 2 0% 24 25 27 27 28 36 39 38 58,33% 36 37 34 35 38 39 41 40 11,11% 37 Reciclaxe 0 0 1 0 0 1 1 1 -- 40 41 Produción e distribución de enerxía eléctrica, gas, vapor e auga quente Captación, depuración e distribución de auga 5 6 6 6 6 7 7 6 20% 1 1 1 1 1 1 1 1 0% TOTAL EMPRESAS INDUSTRIA 467 462 458 451 456 478 502 516 10,49% Fonte: Elaboración propia a partir dos datos do IGE. - 52 -
Unha actividade moi importante propia de zonas pesqueiras e da nosa Comunidade Autónoma é a dos estaleiros e a construción de embarcacións de madeira, actividade artesanal de alto valor que se atopa recollida no epígrafe 35. Fabricación doutro material de transporte, máis concretamente no subapartado 35.11 Construción e reparación de barcos (excepto barcos de lecer e deporte). Neste senso, hai que comentar que debido á constante modernización da flota de baixura creouse na zona a Asociación Galega de Carpintería de Ribeira que conta cun total de 16 asociados, dos que a metade pertencen á nosa área de estudo. Cabe destacar tamén que no concello de Rianxo está instalada Gestenaval, S.L., unha empresa dedicada á enxeñería naval, consultaría pesqueira e de acuicultura. ESTALEIROS ASOCIADOS EMPRESA Estaleiros Triñanes Domínguez, S.L. Estaleiros Amado Estaleiros Catoira Estaleiros Lago Abeijón, S.L. Carpintería Domingo Ayaso Estaleiros Abeijón Hermanos, S.L. Estaleiros Aguiño Estaleiros Lojo, S.L. LOCALIDADE BOIRO OUTES RIANXO OUTES AGUIÑO - Riveira OUTES AGUIÑO - Riveira RIANXO Fonte: Elaboración propia a partir dos datos de Agalcari. Vexamos agora a evolución da industria en cada concello do Pacto: EVOLUCIÓN DO SECTOR INDUSTRIAL NOS CONCELLOS DO BARBANZA NO PERÍODO 2000-2007 EVOLUCIÓN DO SECTOR INDUSTRIAL NOS CONCELLOS DE NOIA NO PERÍODO 2000-2007 150 120 90 60 30 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 80 60 40 20 0 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 BOIRO POBRA DO C. RIANXO RIVEIRA LOUSAME NOIA OUTES PORTO DO SON O máis salientable deste sector é a continua suba no concello de Porto do Son, que obtivo un crecemento ao final do período estudado dun 60%. Mentres que todos os concellos incrementaron o número de empresas adicadas á industria ao final do período 2000-2007, a pesar de teren nalgún que outro ano algunha lixeira caída, os concellos de Noia e Rianxo diminuíron o seu número nun 16,18% en un 5% respectivamente. Ao igual que sucedía na construción, os concellos con maior peso dentro deste sector no ano 2007 son Riveira, na comarca do Barbanza e Noia no caso da comarca que leva o seu nome. EMPRESAS ADICADAS Á INDUSTRIA NOS CONCELLOS DO BARBANZA NO ANO 2007 EMPRESAS ADICADAS Á INDUSTRIA NOS CONCELLOS DE NOIA NO ANO 2007 34% 27% 29% 9% 22% 17% 27% 35% BOIRO POBRA DO C. RIANXO RIVEIRA LOUSAME NOIA OUTES PORTO DO SON - 53 -
En canto ao concello do Pacto con maior peso, é Riveira cun 23%, seguido por Boiro cun 18%. O concello de Noia só representa un 11%, quedando nun 5º posto: EMPRESAS ADICADAS Á INDUSTRIA NOS CONCELLOS DO PACTO NO ANO 2007 23% 18% 3% 11% 15% 9% 9% 12% BOIRO LOUSAME NOIA OUTES POBRA DO C. PORTO DO SON RIANXO RIVEIRA 5.5.6.3 Servizos O sector servizos é o máis importante da economía en todas as áreas. Tanto en Galicia coma na provincia de A Coruña alcanzou un incremento ao final do período estudado do 22%, mentres no Pacto foi do 21%. Este sector só tivo un lixeiro decaemento nos anos 2001 e 2002 no Pacto e na provincia respectivamente. Nº EMPRESAS DE SERVIZOS PERÍODO GALICIA CORUÑA PACTO BARBANZA NOIA 2000 130.280 55.427 3.823 2.478 1.345 2001 132.817 56.628 3.770 2.440 1.330 2002 133.135 56.094 3.789 2.491 1.298 2003 136.699 57.446 3.887 2.556 1.331 2004 144.703 60.912 4.135 2.728 1.407 2005 147.568 62.176 4.229 2.788 1.441 2006 153.988 65.584 4.482 2.946 1.536 2007 159.231 67.809 4.628 3.071 1.557 Fonte: Elaboración propia a partir dos datos de IGE. A porcentaxe que representan as empresas do Pacto deste sector no total da Comunidade Autónoma e da provincia diminúe lixeiramente con respecto aos outros dous sectores; en relación a Galicia representa un 2,9% e á Coruña un 6,8%. O sector servizos pode subdividirse no sector comercio, no sector hostaleiro e en servizos varios, aos cales faremos mención individualmente máis adiante. Na área Pacto existen un total de 4.628 empresas adicadas ao sector servizos no ano 2007. O peso do sector servizos no total do panorama empresarial non baixa do 76% na área Pacto, na provincia de A Coruña e no total da Comunidade Autónoma; máis concretamente, supón un 76% no Pacto, un 79% na provincia e un 77% no total de Galicia (Ver Apartado 5.5.6 Empresas por Actividade). Vexamos agora a evolución porcentual nas tres áreas de estudo: - 54 -
No sector servizos sucede o mesmo que nos outros dous sectores para o período 2000-2001; o Pacto sofre unha diminución do 1% nos tres sectores e a partir de entón comeza a aumentar o número de empresas porcentualmente. Nos anos 2003, 2004 e 2006 o crecemento do Pacto é maior que nas outras dúas áreas. EVOLUCIÓN PORCENTUAL DO NÚMERO DE EMPRESAS DO SECTOR SERVIZOS NO PERÍODO 2000-2007 0,07 0,06 0,05 0,04 0,03 0,02 0,01 0,00-0,01-0,02 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 GALICIA 0,02 0,00 0,03 0,06 0,02 0,04 0,03 CORUÑA 0,02-0,01 0,02 0,06 0,02 0,05 0,03 PACTO -0,01 0,01 0,03 0,06 0,02 0,06 0,03 Imos ver agora a evolución deste sector en cada un dos concellos integrantes do Pacto: EVOLUCIÓN DO SECTOR SERVIZOS NOS CONCELLOS DO BARBANZA NO PERÍODO 2000-2007 EVOLUCIÓN DO SECTOR SERVIZOS NOS CONCELLOS DE NOIA NO PERÍODO 2000-2007 1500 1300 1100 900 700 500 300 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 BOIRO POBRA DO C. RIANXO RIVEIRA 1000 800 600 400 200 0 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 LOUSAME NOIA OUTES PORTO DO SON A tendencia global dos concellos do Pacto é a aumentar o número de empresas do sector servizos ao final do período 2000-2007, pese a que, sobre todo nos anos 2001 e 2002 a maioría deles diminuíron o seu número. O concello que tivo un maior crecemento neste período foi Riveira cun 29,88%, que pasou de 984 empresas no ano 2000 a 1.278 empresas no 2007. O segundo concello con maior crecemento foi Boiro que pasou de 661 empresas a 815, o que supón unha subida do 23,3%. EMPRESAS ADICADAS ÓS SERVIZOS NOS CONCELLOS DO BARBANZA NO ANO 2007 27% EMPRESAS ADICADAS ÓS SERVIZOS NOS CONCELLOS DE NOIA NO ANO 2007 4% 22% 41% 16% 18% 56% 16% BOIRO POBRA DO C. RIANXO RIVEIRA LOUSAME NOIA OUTES PORTO DO SON - 55 -
Nun desglose municipal Riveira e Noia seguen a ser os concellos con maior peso nas súas respectivas comarcas. No caso da área Pacto, Riveira segue sendo o concello con maior peso, pero o segundo concello deixa de ser Boiro (cun 18%), desbancado por Noia que acada un 19%. EMPRESAS ADICADAS ÓS SERVIZOS NOS CONCELLOS DO PACTO NO ANO 2007 28% 18% 1% 11% 7% 10% 6% 19% BOIRO LOUSAME NOIA OUTES POBRA DO C. PORTO DO SON RIANXO RIVEIRA LICENZAS IAE Co obxectivo de conseguir unha visión máis ampla do sector servizos veremos de seguido a evolución das licenzas IAE totais correspondentes á División 6 na área Pacto e nos diferentes concellos, tal e como comentamos anteriormente. DIVISIÓN 6: COMERCIO, RESTAURANTES E HOSPEDAXES, REPARACIÓNS ÁREA 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 Variac. % 2000-07 BOIRO 612 629 614 656 667 720 735 768 25,49% LOUSAME 51 55 55 61 56 53 50 53 3,92% NOIA 707 698 693 728 740 786 788 795 12,45% OUTES 267 267 272 282 280 281 278 277 3,75% POBRA DO C. 362 353 365 373 381 391 393 391 8,01% PORTO DO SON 289 286 310 334 319 340 332 343 18,69% RIANXO 348 361 371 400 407 407 411 414 18,97% RIVEIRA 919 949 981 1.068 1.092 1.177 1.180 1.269 38,08% BARBANZA 2.241 2.292 2.331 2.497 2.547 2.695 2.719 2.842 26,82% C. NOIA 1.314 1.306 1.330 1.405 1.395 1.460 1.448 1.468 11,72% PACTO 3.555 3.598 3.661 3.902 3.942 4.155 4.167 4.310 21,24% Fonte: Elaboración propia a partir de datos da Cámara de Comercio de Santiago. O Pacto incrementou o número de licenzas IAE nun 21,24%, feito provocado polo aumento experimentado nas dúas comarcas: un 26,82% no caso de Barbanza e un 11,72% no de Noia. En canto a termos municipais o concello que maior suba obtivo foi Riveira, seguido de Boiro, tanto en valores absolutos coma porcentuais. A táboa anterior recollía o total de licenzas IAE referidas aos grupos do 61 ao 69, que engloban actividades de comercio, hostalería, reparacións, etc, tal e como amosamos de seguido: - 56 -
GRUPO 61 Comercio maiorista ACTIVIDADE 62 Recuperación de produtos 63 Intermediarios do comercio 64 Comercio minorista de produtos alimenticios, bebidas e tabaco 65 Comercio minorista de produtos industriais 66 Comercio en réxime de expositores e aparatos automáticos 67 Servizo de alimentación 68 Servizo de hospedaxe 69 Reparacións Dentro de cada un dos diferentes grupos do sector servizos (comercio, hostalería e servizos varios) faremos referencia á evolución das licenzas IAE. Como xa dixemos o sector servizos abrangue o sector comercio e o hostaleiro e servizos varios, polo que a continuación imos pormenorizar cada un destes subsectores. 5.5.6.3.1 Sector Comercio Primeiramente faremos unha aproximación xeral á evolución do comercio e, de seguido, unha clasificación do comercio segundo se a actividade é maiorista ou retallista. A seguinte táboa amosa a evolución do número total de empresas adicadas ao comercio no total de Galicia, da provincia, do Pacto e das dúas comarcas que o integran: EVOLUCIÓN DO TOTAL DO COMERCIO NO PERÍODO 2000-2007 ÁREA 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 Variac % BARBANZA 1.157 1.118 1.129 1.149 1.204 1.216 1.251 1.283 11% C. NOIA 639 615 602 615 635 635 641 640 0% PACTO 1.796 1.733 1.731 1.764 1.839 1.851 1.892 1.923 7% CORUÑA 21.851 21.783 21.317 21.435 22.334 22.512 23.104 23.265 6% GALICIA 53.800 53.983 53.538 54.100 56.415 56.772 57.767 58.339 8% Fonte: Elaboración propia a partir dos datos do IGE. Nunha primeira impresión vemos que tanto no Pacto, coma na provincia e na Comunidade Autónoma ascendeu lixeiramente o número de empresas. O crecemento do 7% da área Pacto débese fundamentalmente ao incremento na comarca do Barbanza, xa que a comarca de Noia case non aumentou o seu número (pasou de 639 empresas a 640). Para entender mellor este crecemento imos ver a evolución que sufriu individualmente cada concello. - 57 -
EVOLUCIÓN DO TOTAL DO COMERCIO NO PERÍODO 2000-2007 ÁREA 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 Variac % BOIRO 324 299 314 309 323 321 332 345 6% LOUSAME 22 24 24 25 30 28 27 26 18% NOIA 368 351 339 344 357 373 381 379 3% OUTES 109 100 103 99 100 96 94 98-10% POBRA DO C. 192 188 177 185 187 184 185 196 2% PORTO DO SON 140 140 136 147 148 138 139 137-2% RIANXO 198 196 201 200 211 215 215 218 10% RIVEIRA 443 435 437 455 483 496 519 524 18% Fonte: Elaboración propia a partir dos datos do IGE. Todos os concellos da comarca do Barbanza incrementaron o número de empresas, sendo Riveira o concello que, cuantitativamente, máis o aumentou (en 81 empresas). Na comarca de Noia atopamos que tanto o concello de Outes coma o de Porto do Son diminuíron o seu número; nun 10% e 2% respectivamente. Este decaemento, unido ao pequeno incremento do concello de Noia levou a que a comarca non aumentara máis que nunha unidade o seu número. Faremos mención agora a estes mesmos datos de comercio, pero dun modo máis desglosado, establecendo unha división do total de empresas de comercio nos subgrupos 50, 51 e 52 do CNAE (Códigos Nacionais de Actividades Económicas) para estudar a súa evolución. Antes da clasificación imos ver que abrangue cada un dos grupos: - 50: Venda, mantemento e reparación de vehículos de motor, motocicletas e ciclomotores. - 51: Comercio por xunto e intermediarios do comercio, agás vehículos de motor. - 52: Comercio polo miúdo, agás vehículos de motor. ÁREA EVOLUCIÓN DOS DIFERENTES SUBGRUPOS DE COMERCIO NOS ANOS 2000 E 2007 GRUPO 50 GRUPO 51 GRUPO 52 2000 2007 Variac % 2000 2007 Variac % 2000 2007 Variac % BARBANZA 101 110 9% 184 261 42% 872 912 5% C. NOIA 67 69 3% 69 82 19% 503 489-3% PACTO 168 179 7% 253 343 36% 1.375 1.401 2% CORUÑA 2.146 2.326 8% 4.779 5.600 17% 14.926 15.339 3% GALICIA 5.525 6.115 11% 11.686 14.485 24% 36.589 37.739 3% Fonte: Elaboración propia a partir dos datos do IGE. Na área Pacto todos os grupos aumentaron o seu número no ano 2007 con respecto ao ano 2000. A pesar de que o grupo 52 (Comercio polo miúdo) é o máis numeroso foi o que menos creceu no período 2000-2007 (un 2%), debido ao descenso do 3% ocorrido na comarca de Noia. O grupo que máis creceu, incluso máis que Galicia e A Coruña foi o 51: Comercio por xunto e intermediarios do comercio. Os outros dous grupos aumentaron por debaixo da Comunidade Autónoma e da provincia. - 58 -
Nas seguintes gráficas vemos unha comparativa de ano 2000 e 2007 na área Pacto, tanto do total do comercio coma dos diferentes grupos: EVOLUCIÓN DO TOTAL DO COMERCIO NOS CONCELLOS DO PACTO EVOLUCIÓN DO GRUPO 50 DE COMERCIO NOS CONCELLOS DO PACTO 600 500 400 300 200 100 0 BOIRO LOUSAME 2000 2007 NOIA OUTES POBRA DO C. PORTO DO SON RIANXO RIVEIRA 50 40 30 20 10 0 BOIRO 2000 2007 LOUSAME NOIA OUTES POBRA DO C. PORTO DO SON RIANXO RIVEIRA EVOLUCIÓN DO GRUPO 51 DE COMERCIO NOS CONCELLOS DO PACTO EVOLUCIÓN DO GRUPO 52 DE COMERCIO NOS CONCELLOS DO PACTO 140 120 100 80 60 40 20 0 400 350 300 250 200 150 100 50 0 BOIRO 2000 2007 LOUSAME NOIA OUTES POBRA DO C. PORTO DO SON RIANXO RIVEIRA BOIRO 2000 2007 LOUSAME NOIA OUTES POBRA DO C. PORTO DO SON RIANXO RIVEIRA Para un estudo máis detallado analizamos o comercio maiorista e comercio pólo miúdo máis en profundidade, do que, nunha primeira impresión concluímos que o comercio retallista supera con creces ao comercio ao por maior. 5.5.6.3.1.1 Comercio Maiorista Dende o ano 2000 o número de empresas adicadas á venda maiorista non deixou de subir ata alcanzar un incremento cuantitativo de 90 empresas, o que supuxo un crecemento maior ao 35%. O maior incremento en termos cuantitativos produciuse no ano 2006 (21 empresas), pasando das 304 empresas no ano 2005 ás 325 no ano 2007. TOTAL Nº EMPRESAS MAIORISTAS ÁREA 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 Variac. BARBANZA 184 187 198 209 221 231 244 261 41,85% C. NOIA 69 69 67 68 75 73 81 82 18,84% PACTO 253 256 265 277 296 304 325 343 35,57% CORUÑA 4.779 4.855 4.729 4.794 5.047 5.253 5.485 5.600 17,18% GALICIA 11.686 11.946 11.786 12.879 13.447 14.142 14.485 14.485 23,95% Fonte: Elaboración propia a partir dos datos do IGE. A comarca do Barbanza creceu porcentualmente máis que o Pacto (nun 41,85%) e foi no ano 2007 onde o número de empresas alcanzou a súa maior suba (en 17 empresas), pasando das 244 do ano anterior ás 261 do 2007. - 59 -
A comarca de Noia creceu un 18,84% con respecto ao ano 2000, menos que a área Pacto. Nesta comarca non sucedeu o mesmo que no Barbanza en canto a un crecemento continuado, senón que se produciron tanto aumentos coma diminucións. O seu maior incremento produciuse no 2006, ao igual que na área Pacto, aumentando o número de empresas en 8 con respecto ao ano anterior. Tal e como comentamos anteriormente e, como podemos ver nos gráficos seguintes, a comarca do Barbanza e o Pacto seguen a mesma tendencia, mentres que a comarca de Noia segue a súa propia. EVOLUCIÓN DO NÚMERO DE EMPRESAS MAIORISTAS NO PERÍODO 2000-2007 EVOLUCIÓN DO NÚMERO DE EMPRESAS MAIORISTAS NO PERÍODO 2000-2007 16.000 400 14.000 350 12.000 300 10.000 8.000 6.000 250 200 4.000 150 2.000 100 0 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 50 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 PACTO GALICIA CORUÑA PACTO BARBANZA C. NOIA En cada un dos anos do período estudado máis do 90% das empresas ao por maior están clasificadas como microempresas, segundo o seu número de traballadores. As pequenas empresas en ningún ano chegan a representar o 7% do total de empresas maioristas e na área Pacto non atopamos ningunha empresa maiorista catalogada como Gran Empresa. Para unha visión máis concreta amosamos a seguinte táboa: ANO EMPRESAS MAIORISTAS CLASIFICADAS SEGUNDO O Nº DE ASALARIADOS TOTAL Microempresa Pequena empresa Mediana empresa Nº empresas % sobre o total Nº empresas % sobre o total Nº empresas % sobre o total 2000 253 240 94,86% 12 4,74% 1 0,40% 2001 256 240 93,75% 16 6,25% 0 0% 2002 265 250 94,34% 15 5,66% 0 0% 2003 277 261 94,22% 16 5,78% 0 0% 2004 296 277 93,58% 19 6,42% 0 0% 2005 304 291 95,72% 12 3,95% 1 0,33% 2006 325 307 94,46% 17 5,23% 1 0,31% 2007 343 324 94,46% 18 5,25% 1 0,29% Fonte: Elaboración propia a partir dos datos do IGE. O número de licenzas IAE correspondentes ao comercio ao por maior supera ao número de empresas adicadas a dita actividade. O total de licenzas na área Pacto é de 377 no ano 2007, fronte ás 271 do ano 2001, o que supuxo un incremento do 39% do 2000 ao 2007. O incremento máis forte do número de licenzas produciuse no ano 2008, onde se alcanzaron as 433 para esta área, debido ao incremento da comarca do Barbanza e da comarca de Noia; en 37 e 19 licenzas respectivamente. O aumento do número de licenzas de ambas as dúas comarcas débese fundamentalmente ao incremento destas no concello de Riveira en 21 e no concello de Noia en 12. - 60 -
EVOLUCIÓN DO NÚMERO DE LICENZAS IAE DO GRUPO 61: COMERCIO MAIORISTA ÁREA 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 VARIAC % 2001-08 BARBANZA 188 192 201 215 233 258 281 318 69% NOIA 83 83 87 95 93 96 96 115 39% PACTO 271 275 288 310 326 354 377 433 60% Fonte: Elaboración propia a partir de datos da Cámara de Comercio de Santiago. O grupo 62: Recuperación de Produtos abrangue o comercio ao por maior de chatarra, metais de refugallo e outros produtos de recuperación. O número de licenzas IAE neste caso é moito menor, aínda que se produciu unha lixeira suba en termos absolutos con respecto ao ano 2000: EVOLUCIÓN DO NÚMERO DE LICENZAS IAE DO GRUPO 62: RECUPERACIÓN DE PRODUTOS ÁREA 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 VARIAC % 2001-08 BARBANZA 6 8 8 9 7 7 8 8 33% NOIA 2 2 2 2 2 3 3 3 50% PACTO 8 10 10 11 9 10 11 11 38% Fonte: Elaboración propia a partir de datos da Cámara de Comercio de Santiago. O grupo 63 fai referencia aos Intermediarios do Comercio, grupo que aumentou o seu número con respecto ao ano 2000: EVOLUCIÓN DO NÚMERO DE LICENZAS IAE DO GRUPO 63: INTERMEDIARIOS DO COMERCIO ÁREA 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 VARIAC % 2001-08 BARBANZA 19 16 21 25 20 30 25 28 47% NOIA 3 3 3 2 1 8 10 12 300% PACTO 22 19 24 27 21 38 35 40 82% Fonte: Elaboración propia a partir de datos da Cámara de Comercio de Santiago. 5.5.6.3.1.2 Comercio polo Miúdo Por mor da gran variedade de ofertas comerciais o comercio retallista non resulta moi doado de estudar, polo que profundizaremos na clasificación segundo os códigos CNAE (Códigos Nacionais de Actividades Económicas) e posteriormente recorreremos á clasificación do Ministerio de Economía e Facenda. Ao final deste apartado faremos mención tamén ás diferentes asociacións de empresarios ea o número de asociados cos que contan cada unha das asociacións, así como o número de asociados aos Centros Comerciais Abertos. No seguinte cadro podemos ver a evolución do número de empresas adicadas á venda e mantemento de vehículos de motor. - 61 -
TOTAL Nº EMPRESAS ADICADAS Á VENDA E MANTEMENTO DE VEHÍCULOS DE MOTOR (CNAE 50) Variac. % ÁREA 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2000-07 BARBANZA 101 89 100 99 105 102 105 110 8,91% NOIA 67 65 66 69 69 71 69 69 2,99% PACTO 168 154 166 168 174 173 174 179 6,55% CORUÑA 2.146 2.135 2.125 2.134 2.187 2.210 2.269 2.326 8,39% GALICIA 5.525 5.543 5.542 5.596 5.773 5.842 5.978 6.115 10,68% Fonte: Elaboración propia a partir dos datos do IGE. As empresas da área Pacto tan só representan o 3% das empresas adicadas a esta actividade do total de empresas galegas e o 7,7% do total das empresas da provincia no ano 2007. Como podemos ver na táboa seguinte as áreas estudadas non seguen unha tendencia crecente en canto ao número de empresas no período 2000-2007, senón que, por exemplo no ano 2001, todas as áreas agás Galicia diminúen o seu número. No ano 2007 o Pacto incrementou en 11 o seu número de empresas con respecto ao ano 2000, o que supón un incremento do 6,55%; con todo, é unha porcentaxe de suba inferior á da comarca do Barbanza onde o número de empresas case aumentou nun 9%. O incremento do número de empresas débese fundamentalmente á suba no concello de Riveira das empresas adicadas a esta actividade nun 22,86%, porcentaxe que representa un incremento cuantitativo de 8 empresas. En canto ao resto de empresas que se dedican ao comercio polo miúdo, existen na área Pacto un total de 1.401, cifra que representa un 3,7% do total de empresas da Comunidade Autónoma e un 9,13% do total da provincia. A porcentaxe de crecemento da área Pacto neste tipo de actividade foi menor que no total de Galicia e na provincia de A Coruña no ano 2007. Esta menor porcentaxe foi debida ao descenso de empresas adicadas a esta actividade na comarca de Noia, provocado fundamentalmente pola diminución acontecida nos concellos de Outes e Porto do Son (un 12,68% e un 6,84% respectivamente). TOTAL Nº EMPRESAS ADICADAS AO COMERCIO POLO MIÚDO, AGÁS VEHÍCULOS DE MOTOR (CNAE 52) ÁREA 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 Variac. BARBANZA 872 842 831 841 878 883 902 912 4,59% C. NOIA 503 481 469 478 491 491 491 489-2,78% PACTO 1375 1323 1300 1319 1369 1374 1393 1401 1,89% CORUÑA 14.926 14.793 14.463 14.507 15.100 15.049 15.350 15.339 2,77% GALICIA 36.589 36.494 36.210 36.353 37.763 37.483 37.647 37.739 3,14% Fonte: Elaboración propia a partir dos datos do IGE. O crecemento da comarca do Barbanza débese aos incrementos dos concellos de Boiro, Rianxo e Riveira, nun 6,88%, 9,52% e 4,11% respectivamente. Cuantitativamente o concello que máis aumentou na área Pacto foi Boiro, nun total de 17 empresas. - 62 -
Na clasificación establecida polo Ministerio de Economía e Facenda, as actividades de comercio tradicional sofren unha primeira división en canto a produtos alimenticios, non alimenticios e comercio mixto (grandes superficies, mercadillos, etc): ÁREA Alimentación Nº actividades TOTAL ACTIVIDADES COMERCIAIS Non alimentación Superficie m 2 Nº actividades Grandes superficies, mercadillos e outros Superficie m 2 Nº actividades TOTAL Superficie m 2 Nº actividades Superficie m 2 GALICIA 21.127 1.216.125 39.628 4.567.100 5.666 967.465 66.429 6.750.690 A CORUÑA 9.471 491.581 17.511 1.889.210 2.141 404.325 29.123 2.785.116 PACTO 799 48.306 1.500 149.226 155 7.437 2.454 204.969 BARBANZA 494 34.641 991 102.616 107 4.862 1.592 142.119 NOIA 305 13.665 509 46.610 48 2.575 862 62.850 Fonte: Elaboración propia a partir do Atlas Socioeconómico de Caixanova 2008. O número total de actividades comerciais no Pacto é de 2.454, cifra que supón unha porcentaxe do 3,7% con respecto ao total de Galicia e un 8,43 con respecto ao total provincial, mentres a superficie do Pacto adicada a estas actividades supón un 3,04% do total de superficie galega adicada a actividades comerciais e un 7,36% do total da provincia adicada ás mesmas actividades. TOTAL DE ACTIVIDADES COMERCIAIS 1.600 1.400 1.200 1.000 800 600 400 200 0 PACTO BARBANZA NOIA No alimentación Alimentación Grandes superficies, mercadillos e outros Grandes superficies, mercadillos e outros PACTO BARBANZA NOIA 155 107 48 Alimentación 799 494 305 No alimentación 1.500 991 509 Dentro do comercio de produtos alimenticios distinguimos entre Comercio tradicional e Supermercados. O comercio tradicional abrangue froiterías, carnicerías, peixerías, viño, tabaco e resto de non alimentación. - 63 -
ALIMENTACIÓN ÁREA Comercio tradicional Supermercados Total alimentación Nº actividades Superficie m 2 Nº actividades Superficie m 2 Nº actividades Superficie m 2 GALICIA 18.810 526.945 2.317 689.180 21.127 1.216.125 A CORUÑA 8.411 223.044 1.060 268.537 9.471 491.581 PACTO 694 19667 105 28639 799 48306 BARBANZA 436 12.990 58 21.651 494 34.641 NOIA 258 6.677 47 6.988 305 13.665 Fonte: Elaboración propia a partir do Atlas Socioeconómico de Caixanova 2008. Á vista do cadro observamos que en todas as áreas as actividades de comercio tradicional supoñen unha porcentaxe moi elevada das actividades totais de alimentación, superando en todos os casos o 86%. NÚMERO ACTIVIDADES ALIMENTARIAS 800 700 600 500 400 300 200 100 Total alimentación 0 Comercio tradicional PACTO BARBANZA NOIA Supermercados PACTO BARBANZA NOIA Supermercados 105 58 47 Comercio tradicional 694 436 258 Total alimentación 799 494 305 O comercio de produtos non alimentarios divídese á súa vez en 3 subgrupos: Vestido e Calzado, Fogar e Resto de non alimentación. Antes de entrar na análise de cada un dos subgrupos imos aclarar que é o que abrangue cada apartado: 1. Vestido e Calzado: comercio ao por menor de produtos téxtiles, incluíndo produtos téxtiles para o fogar, coma alfombras ou tapicería. Toda clase de prendas para o vestido e tocado, calzado, mercería, bolsos, etc. 2. Fogar : comercio ao por menor de artigos para o equipamento do fogar e da construción. Abrangue mobles a excepción dos de oficina, artigos de menaxe, de bricolaxe, etc. 3. Resto Non Alimentación: comercio ao por menor de farmacias, maquinaria, carburantes, mobles de oficina, instrumentos médicos, etc. - 64 -
ÁREA Nº actividades NON ALIMENTACIÓN Vestido e Calzado Fogar Resto Non Alimentación Total Non Alimentación Superficie m 2 Nº actividades Superficie m 2 Nº actividades Superficie m 2 Nº actividades Superficie m 2 GALICIA 9.985 811.424 9.494 1.649.912 20.149 2.105.764 39.628 4.567.100 CORUÑA 4.425 316.326 4.169 696.552 8.917 876.332 17.511 1.889.210 PACTO 391 24.265 377 70.109 732 54.852 1.500 149.226 BARBANZA 253 17.414 252 49.115 486 36.087 991 102.616 NOIA 138 6.851 125 20.994 246 18.765 509 46.610 Fonte: Elaboración propia a partir do Atlas Socioeconómico de Caixanova 2008. O subgrupo máis numeroso en todas as áreas de estudo recollidas no cadro é o Resto Non Alimentación que supón no caso de Galicia e da provincia o 51% do número de actividades. No caso do Pacto e das súas comarcas representa unha porcentaxe un pouco inferior; un 49% en ambos os 3 casos. Nos outros dous subgrupos, Vestido e Calzado e Fogar, podemos observar en todas as áreas de estudo que o peso que representan dentro do grupo de Non Alimentación acada unha porcentaxe moi parecida; ao redor un 25-27%. EMPRESAS NON ALIMENTARIAS EN GALICIA 25% EMPRESAS NON ALIMENTARIAS NA CORUÑA 25% EMPRESAS NON ALIMENTARIAS NO PACTO 26% 49% 51% 51% 24% Vestido e Calzado Fogar Resto Non Alimentación 24% Vestido e Calzado Fogar Resto Non Alimentación 25% Vestido e Calzado Fogar Resto Non Alimentación EMPRESAS NON ALIMENTARIAS NO BARBANZA EMPRESAS NON ALIMENTARIAS EN NOIA 26% 27% 49% 48% 25% 25% Vestido e Calzado Fogar Resto Non Alimentación Vestido e Calzado Fogar Resto Non Alimentación - 65 -
NÚMERO DE ACTIVIDADES NON ALIMENTARIAS 1.600 1.400 1.200 1.000 800 600 400 Total no alimentación 200 0 PACTO BARBANZA NOIA Resto no alimentación Hogar Vestido y Calzado PACTO BARBANZA NOIA Vestido y Calzado 391 253 138 Hogar 377 252 125 Resto no alimentación 732 486 246 Total no alimentación 1.500 991 509 O comercio mixto, tal e como aparece reflectido con anterioridade, divídese en grandes almacéns, hipermercados e almacéns populares. Outras actividades comerciais retallistas son o comercio ambulante e os mercadillos, actividades bastante destacadas na nosa zona. ÁREA Nº Grandes almacéns Nº Hipermercados GRANDES ÁREAS COMERCIAIS Nº Almacéns populares Total grandes áreas Nº Comercio ambulante e mercadillos Outros Total grandes superficies, mercadillos e outros Total superficie de grandes superficies, mercadillos e outros GALICIA 5 48 117 170 2.651 2.675 5.666 967.465 CORUÑA 3 18 43 64 999 1.014 2.141 404.325 PACTO 0 0 1 1 94 59 155 7.437 BARBANZA 0 0 1 1 71 34 107 4.862 NOIA 0 0 0 0 23 25 48 2.575 Fonte: Elaboración propia a partir do Atlas Socioeconómico de Caixanova 2008. Tal e como vemos na táboa anterior, dentro do grupo das grandes áreas comerciais o subgrupo con máis peso é o do comercio ambulante. No total do Pacto temos 94; pero, con todo, no total de Galicia e da provincia esta porcentaxe é moi pequena, representando un 3,55% e 9,41% respectivamente. Se queremos ir a un mercadillo ambulante no Pacto podemos facelo os martes no concello de Boiro, os mércores en A Pobra do Caramiñal, os sábados en Riveira e os domingos en Noia. - 66 -
GRANDES SUPERFICIES, MERCADILLOS E OUTROS 160 140 120 100 80 60 40 20 0 Total grandes superficies, mercadillos e outros Nº Comercio ambulante e mercadillos Outros PACTO BARBANZA NOIA Almacéns Populares Almacéns Populares 1 1 0 Outros 59 34 25 Nº Comercio ambulante e mercadillos 94 71 23 Total grandes superficies, mercadillos e outros PACTO BARBANZA NOIA 155 107 48 Cómpre destacar tamén que no Pacto existen diversas asociacións de empresarios, que teñen unha importancia significativa na área do comercio polo que se lles dedica un apartado específico na páxina seguinte. Hai tres grupos de licenzas IAE que fan referencia ao comercio retallista; o grupo 64: Comercio retallista de produtos alimenticios, bebidas e tabaco, o grupo 65: Comercio minorista de produtos industriais e o grupo 66: Comercio en réxime de expositores e aparatos automáticos. Para ver a súa evolución imos analizar grupo a grupo: EVOLUCIÓN DO NÚMERO DE LICENZAS IAE DO GRUPO 64: COMERCIO RETALLISTA DE PRODUTOS ALIMENTICIO, BEBIDAS E TABACO VARIAC % ÁREA 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2001-08 BARBANZA 461 453 452 486 475 487 463 455-1% C. NOIA 300 292 291 306 284 287 288 278-7% PACTO 761 745 743 792 759 774 751 733-4% Fonte: Elaboración propia a partir de datos da Cámara de Comercio de Santiago. O único grupo que diminuíu en canto ao número de licenzas IAE na área Pacto foi o 64: Comercio minorista de produtos alimenticios, bebidas e tabaco, provocado polo descenso experimentado nas dúas comarcas. Este descenso faise máis acusado no caso da comarca de Noia. A nivel municipal reduciuse en todos os concellos, a excepción do de Porto do Son onde subiu en 3 unidades o número de licenzas e do de Riveira, onde aumentou en 14. O grupo máis numeroso en calquera é o 65: Comercio minorista de produtos industriais, grupo que tivo tamén o maior aumento en termos cuantitativos: un total de 393 licenzas na área Pacto, aumento debido ao incremento do número de licenzas en cada un dos 8 concellos integrantes da área Pacto. - 67 -
EVOLUCIÓN DO NÚMERO DE LICENZAS IAE DO GRUPO 65: COMERCIO RETALLISTA DE PRODUTOS INDUSTRIAIS ÁREA 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 VARIAC % 2001-08 BARBANZA 798 825 825 879 921 985 1.020 1.098 38% C. NOIA 425 428 440 448 473 511 513 518 22% PACTO 1223 1.253 1265 1.327 1394 1.496 1533 1.616 32% Fonte: Elaboración propia a partir de datos da Cámara de Comercio de Santiago. O pequeno incremento producido na área Pacto para o grupo 66: Comercio en réxime de expositores e aparatos automáticos foi debido ao descenso experimentado na comarca de Noia, en concreto, nos concellos de Noia e Outes. Todos os concellos da comarca do Barbanza aumentaron o seu número, agás o concello de A Pobra do C. que o diminuíu. EVOLUCIÓN DO NÚMERO DE LICENZAS IAE DO GRUPO 66: COMERCIO EN RÉXIME DE EXPOSITORES E APARATOS AUTOMÁTICOS VARIAC % ÁREA 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2001-08 BARBANZA 120 119 136 139 125 139 136 132 10% C. NOIA 78 76 78 87 74 80 75 71-9% PACTO 198 195 214 226 199 219 211 203 3% Fonte: Elaboración propia a partir de datos da Cámara de Comercio de Santiago. 5.5.6.3.1.3 Asociacionismo Empresarial Neste apartado imos facer mención ás diferentes asociacións de empresarios coas que conta a área Pacto e a o número de asociados a cada unha delas, así coma ao número de asociados aos centros comerciais abertos. Na actualidade existen 10 asociacións de empresarios en toda a área do Pacto, 5 delas na comarca do Barbanza e as 5 restantes na comarca de Noia; 4 das mesmas están integradas na FEB (Federación de Empresarios do Barbanza): Asociación de Empresarios de Boiro, Empresarios de Outes, Asociación de Empresarios de Porto do Son, Asociación de Empresarios de Ribeira. De seguido imos ver unha táboa que recolle cada unha das diferentes asociacións, como están distribuídas segundo os concellos aos que pertencen e cales contan ademais co servizo de Centro Comercial Aberto. Cómpre destacar a pouca unión observada nalgúns casos ao redor deste tema, o que pode supoñer unha debilidade non só para o concello senón tamén para o Pacto. - 68 -
CONCELLO ASOCIACIÓNS DE EMPRESARIOS NOME DA ASOCIACIÓN Nº ASOCIADOS CENTRO COMERCIAL ABERTO Nº ASOCIADOS Ó CCA BOIRO Asociación Boirense de Empresarios: ABE 266 Boiro Aberto 119 LOUSAME Non hai --- --- --- NOIA Noia Histórica --- Noia Histórica Asociación Empresarios de San Lázaro SEN DATO --- --- Asociación de Actividades Empresariais de Noia 147 --- --- OUTES Asociación de Empresarios de Outes 69 --- --- POBRA DO C. Comerciantes e Traballadores Autónomos da Puebla do Caramiñal 151 Eixo Comercial Asociación de Empresarios O Deán --- O DEÁN 85 PORTO DO SON Asociación Sonense de Empresarios --- Eixo Comercial RIANXO Asociación Rianxeira de Empresarios 138 ARE 119 RIVEIRA Asociación Empresarios de Riveira 345 Viamare 106 Fonte: Elaboración propia coa colaboración das Asociacións de Empresarios. No cadro seguinte atopamos o número total de asociados ás asociacións empresariais na área Pacto seguindo a clasificación establecida polo Ministerio de Economía e Facenda. Para comezar veremos os asociados retallistas adicados á venda de produtos de alimentación: 87 81 147 ALIMENTACIÓN BARBANZA NOIA PACTO SUPERMERCADOS 3 0 3 COMERCIO TRADICIONAL: 81 21 102 - CARNICERÍAS 11 5 16 - FROITERÍAS 2 0 2 - PEIXERÍAS 22 2 24 - PANADERÍAS 15 5 20 - VIÑO+BEBIDAS 1 0 1 - RESTO 18 9 27 ALIMENTAC. Fonte: Elaboración propia coa colaboración das asociacións empresariais. NON ALIMENTACIÓN COMERCIO TRADICIONAL - VESTIDO E CALZADO BARBANZA NOIA PACTO 682 279 961 122 47 169 - FOGAR 266 105 371 - RESTO NON ALIMENTACIÓN 294 133 427 COMERCIO MIXTO 0 0 0 Fonte: Elaboración propia coa colaboración das asociacións empresariais. A continuación vemos os asociados nas mesmas categorías, pero no Centro Comercial Aberto correspondente: ALIMENTACIÓN BARBANZA NOIA PACTO SUPERMERCADOS 3 0 3 COMERCIO TRADICIONAL: 61 4 39 - CARNICERÍAS 21 0 21 - FROITERIAS 6 0 6 - PEIXERÍAS 16 0 16 - PANADERÍAS 10 2 12 - VIÑO+BEBIDAS 0 0 0 - RESTO 8 2 10 ALIMENTACIÓN Fonte: Elaboración propia coa colaboración das asociacións empresariais. NO ALIMENTACIÓN COMERCIO TRADICIONAL: - VESTIDO E CALZADO BARBANZA NOIA PACTO 338 71 409 111 36 147 - FOGAR 91 10 101 - RESTO NON ALIMENTACIÓN COMERCIO MIXTO 136 25 161 0 0 0 Fonte: Elaboración propia coa colaboración das asociacións empresariais. - 69 -
As asociacións de empresarios contan tamén con asociados que non se adican ao comercio tradicional, senón que se atopan nas categorías de industria, hostalería e servizos, información que se atopa nos cadros que se poden ver de seguido: SECTOR BARBANZA C. NOIA PACTO INDUSTRIA 18 3 21 HOSTALERÍA 122 48 170 SERVIZOS 3 2 5 Fonte: Elaboración propia coa colaboración das Asociacións de Empresarios. Por último faremos mención aos asociados ao Centro Comercial Aberto dentro dos anteriores grupos: SECTOR BARBANZA C. NOIA PACTO INDUSTRIA 5 0 5 HOSTALERÍA 84 9 93 SERVIZOS 0 0 0 Fonte: Elaboración propia coa colaboración das Asociacións de Empresarios. 5.5.6.3.2 Sector Hostaleiro Neste apartado analizaremos máis en profundidade o sector hostaleiro para o caso de Galicia, A Coruña e o Pacto facendo mención nalgunha ocasión aos diferentes concellos integrantes. O total dos establecementos hostaleiros do Pacto é de 785 (a datos do ano 2007), dos cales 495 pertencen á comarca do Barbanza e os restantes 290 á comarca de Noia. Vexamos un cadro que nos desglosa estes tipos de establecementos para poder ter unha visión máis ampla do sector: TIPO DE ESTABLECEMENTOS GALICIA CORUNA PACTO BARBANZA NOIA Hoteis 1.123 419 33 21 12 Cámpings e outras hospedaxes de curta duración 791 297 34 23 11 Restaurantes 4.322 1.753 131 88 43 Establecementos de bebidas 16.122 7.135 575 357 218 Comedores colectivos 383 182 12 6 6 TOTAL 22.741 9.786 785 495 290 Fonte: Elaboración propia a partir dos datos do IGE. Dentro da área do Pacto o concello que presenta maior número de establecementos hostaleiros é Riveira, cun total de 213, seguido de Boiro con 126 e de Noia con 117. Amosamos agora unha gráfica que representa a evolución total deste sector dende o ano 2000 ao 2007 en Galicia, A Coruña e no Pacto. - 70 -
COMPARATIVA DA EVOLUCIÓN PORCENTUAL DO SECTOR HOSTALEIRO 0,12 0,10 0,08 0,06 Variación 0,04 0,02 0,00-0,02-0,04 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 GALICIA 1% -2% 3% 6% -2% 2% 1% CORUÑA 2% -3% 2% 5% -2% 4% 1% PACTO 1% -1% 3% 10% -3% 3% -1% Tal e como observamos, no ano 2002 prodúcese un decaemento do sector para estas tres áreas de estudo. Con todo, dentro da área Pacto temos que mencionar que a comarca do Barbanza aumenta o seu número de establecementos debido ao incremento que se produciu tanto en Boiro coma en Rianxo; en todos os demais concellos produciuse un lixeiro decaemento. O ano 2004 foi un período de gran expansión para este sector. Vemos que tanto no total de Galicia, da provincia e da área Pacto prodúcese un incremento, bastante considerable nesta última área de estudo, debido a que no 2004 todos os concellos aumentaron o seu número de establecementos. O ano seguinte tivo unha tendencia á baixa e no 2006 todos os concellos aumentaron o seu número agás Lousame, Porto do Son e Rianxo que tiveron unha lixeira caída. No período seguinte o Pacto tivo unha reacción contraria ao resto de Galicia e da provincia; mentres que estes dous aumentaron o número o Pacto diminuíuno, ao igual que as dúas comarcas que o forman. No caso dos concellos non todos reduciron o seu número: Lousame, A Pobra do C. e Rianxo aumentárono e en Noia permaneceu estable. COMPARATIVA DA EVOLUCIÓN PORCENTUAL DA HOSTALERÍA NA COMARCA DO BARBANZA E NOS SEUS CONCELLOS 0,15 0,10 Variación 0,05 0,00-0,05-0,10 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 BARBANZA 0% 0% 3% 10% -3% 3% 0% BOIRO -6% 2% -4% 14% -2% 8% -5% POBRA DO C. 6% -6% 3% 1% -3% 1% 4% RIANXO -1% 7% 8% 10% -6% -4% 8% RIVEIRA 3% -1% 7% 12% -3% 3% -2% - 71 -
COMPARATIVA DA EVOLUCIÓN PORCENTUAL DA HOSTALERÍA NA COMARCA DE NOIA E NOS SEUS CONCELLOS 0,20 0,15 0,10 0,05 Variación 0,00-0,05-0,10-0,15-0,20 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 C. NOIA 3% -3% 1% 10% -2% 2% -2% LOUSAME 5% -5% 5% 14% -16% -5% 5% NOIA 4% -1% -1% 8% -1% 4% 0% OUTES -6% -3% 0% 8% 0% 9% -1% PORTO DO SON 8% -4% 4% 13% -2% -5% -7% As porcentaxes de evolución no período 2000-2007 son as que se amosan de seguido: O aumento do 12% no Pacto débese fundamentalmente ao incremento no ano 2004 do número de hoteis e de hospedaxes de curta duración, que aumentaron en 3 puntos porcentuais cada un. Dentro da área do Pacto o concello que maior variación presentou foi o de Rianxo cun 23%, como consecuencia do paulatino crecemento de cada un dos subgrupos; no ano 2000 tiña un total de 69 establecementos e no ano 2007 pasou a ter 85. ÁREA GALICIA VARIACIÓN 9% O aumento do concello de Riveira dun 20% débese, entre outras cousas, ao incremento do número de restaurantes, pasando de 26 no ano 2000 a un total de 43 no 2007. Outro concello que merece ser comentado en profundidade é Lousame, que representa o caso contrario, pois non presenta modificación algunha no caso da porcentaxe e do número total de establecementos (21 para ambos os dous anos). Con todo, no ano 2004 este total incrementouse en 25 para volver a diminuír nos anos consecutivos. No caso deste concello imos facer unha análise máis profunda para ver a evolución nos subgrupos anteriores. Como podemos ver no cadro seguinte o número de establecementos de bebidas diminuíu en 5 unidades e pola contra incrementouse o número de restaurantes e o de Cámpings e hospedaxes de curta duración. LOUSAME TOTAL HOSTALERÍA Hoteis Cámpings e outros tipos de hospedaxe de curta duración Restaurantes CORUÑA 8% PACTO 12% BARBANZA 15% NOIA 8% BOIRO 5% LOUSAME 0% NOIA 14% OUTES 5% POBRA DO C. 8% PORTO DO SON 5% RIANXO 23% RIVEIRA 20% Establecementos de bebidas Hostalería. Non clasificados 2000 21 0 0 0 20 1 2001 22 0 0 0 21 1 2002 21 0 1 0 20 0 2003 22 0 1 0 21 0 2004 25 0 1 0 24 0 2005 21 0 2 1 18 0 2006 20 0 2 1 17 0 2007 21 0 2 4 15 0-72 -
5.5.6.3.2.1 Axencias de Viaxe Antes de entrar no tema da Restauración e Aloxamento imos facer referencia ás axencias de viaxe existentes no Pacto: Como podemos ver no cadro hai un total de 20 axencias de viaxe na área Pacto, das que a meirande parte pertencen á comarca do Barbanza. O concello no que podemos atopar un maior número destas axencias é Boiro, cun total de 6, seguido por Noia e Riveira, con 5 cada unha. AXENCIAS DE VIAXE BARBANZA 13 NOIA 7 PACTO 20 CORUÑA 233 GALICIA 506 Fonte: Elaboración propia a partir dos datos da Consellería de Cultura e Turismo. Datos 2007. 5.5.6.3.2.2 Aloxamento e Restauración Para poder ter unha visión máis ampla deste sector é conveniente coñecer a oferta que se pode atopar en canto ao aloxamento e a restauración. Comezaremos pola oferta en aloxamento: Observamos que o número total de aloxamentos na área Pacto é de 82 e que o número total de prazas das que se dispón é de 4.793, cifras bastante considerables se non as comparamos co total de Galicia, xa que dese modo só representarían un 3 e un 4% respectivamente. OFERTA DE ALOXAMENTO PACTO CORUÑA GALICIA HOTEIS PENSIÓNS E HOSTAIS TURISMO RURAL CAMPAMENTOS Nº 17 219 767 PRAZAS 679 16.160 49.491 Nº 31 418 1.005 PRAZAS 588 8.607 20.146 Nº 22 147 539 PRAZAS 239 1.691 6.399 Nº 11 50 113 PRAZAS 3.359 13.110 34.590 APARTAMENTOS Nº 2 23 88 TURÍSTICOS PRAZAS 28 858 3.518 OFERTA DE ALOXAMENTO TOTAL Nº 83 857 2.512 PRAZAS 4.893 40.426 114.144 % Nº 3% 34% 100% % PRAZAS 4% 35% 100% Fonte: Elaboración propia a partir dos datos da Consellería de Cultura e Turismo. Datos 2007 actualizados. Case o 60% da oferta total de aloxamento na área Pacto corresponden a hoteis, pensións e hostais, aínda que só representan un 26% das prazas totais desta área de estudo. A oferta non hoteleira representa, en canto ao número de establecementos un 41% do total, pero no referente a número de prazas supón un 74% da oferta total de aloxamento nesta área, polo que, neste sentido, convértese na tipoloxía máis relevante e con maior peso da estrutura da oferta de aloxamento; máis concretamente, son os campamentos os que supoñen un maior peso, ao contar cun 68% do número total de prazas. - 73 -
OFERTA DE ALOXAMENTO NA ÁREA DO PACTO (Nº Establecementos) OFERTA DE ALOXAMENTO NA ÁREA DO PACTO (Nº Prazas) 27% 13% 2% 20% 38% HOTEIS PENSIÓNS E HOSTAIS TURISMO RURAL CAMPAMENTOS 68% 1% 14% 12% 5% HOTEIS PENSIÓNS E HOSTAIS TURISMO RURAL CAMPAMENTOS APARTAMENTOS TURÍSTICOS APARTAMENTOS TURÍSTICOS Se profundizamos máis no tema do aloxamento obtemos unha clasificación de todos os establecementos hoteleiros e extrahoteleiros segundo rango; é dicir, no caso dos establecementos hoteleiros segundo o número de estrelas, no turismo rural segundo a clasificación A, B ou C á que faremos mención máis adiante, etc. HOTEIS 1 ESTRELA 2 ESTRELAS 3 ESTRELAS 4 ESTRELAS 5 ESTRELAS TOTAL ÁREA Nº PRAZAS Nº PRAZAS Nº PRAZAS Nº PRAZAS Nº PRAZAS Nº PRAZAS BARBANZA 6 216 1 14 1 60 1 89 0 0 9 379 NOIA 6 152 0 0 2 148 0 0 0 0 8 300 PACTO 12 368 1 14 3 208 1 89 0 0 17 679 CORUÑA 82 2.830 65 2.969 39 4.019 27 4.989 6 1.353 219 16.160 GALICIA 311 11.146 237 12.171 134 12.091 77 12.245 8 1.838 767 49.491 Fonte: Elaboración propia a partir dos datos da Consellería de Cultura e Turismo. Datos 2007. En toda a área do Pacto só atopamos un hotel de 4 estrelas situado na comarca do Barbanza, o cal representa unha porcentaxe demasiado pequena comparado co total de Galicia e da provincia. Mentres que A Coruña acolle un 35% do total de hoteis da nosa Comunidade Autónoma, a área Pacto representa un 1,3%. O mesmo sucede no caso de hoteis dunha estrela, que son os máis abundantes nesta área, pero que só representan o 3,9% do total de Galicia. Os hoteis dunha soa estrela repártense equitativamente entre o total as dúas comarcas, pero, se o analizamos máis fondamente vemos que esa repartición non é igual por concellos; os que máis posúen son Noia, Porto do Son e Riveira, cun total de 3 cada unha. PENSIÓNS E HOSTAIS 1 ESTRELA 2 ESTRELAS 3 ESTRELAS TOTAL ÁREA Nº PRAZAS Nº PRAZAS Nº PRAZAS Nº PRAZAS BARBANZA 8 108 7 163 2 65 17 336 NOIA 6 93 7 141 1 18 14 252 PACTO 14 201 14 304 3 83 31 588 CORUÑA 217 3.971 165 3.653 36 983 418 8.607 GALICIA 564 10.275 368 8.027 73 1.844 1.005 20.146 Fonte: Elaboración propia a partir dos datos da Consellería de Cultura e Turismo. Datos 2007. - 74 -
En canto ás pensións e hostais hai 14 establecementos dunha e de dúas estrelas pero só 3 que posúen 3 estrelas. No tocante ao número de prazas, teñen un peso maior as de 2 estrelas, cun total de 304, seguidas, pero de lonxe, polos establecementos dunha estrela. No caso do turismo rural a clasificación faise en relación a 4 grupos: - Grupo A: abrangue pazos, castelos, mosteiros, casas grandes e reitorais. - Grupo B: fai referencia ás casas de aldea. - Grupo C: inclúe as casas de labranza. - Grupo D: refírese ás aldeas de turismo rural. TURISMO RURAL A B C TOTAL ÁREA Nº PRAZAS Nº PRAZAS Nº PRAZAS Nº PRAZAS BARBANZA 1 7 7 75 5 40 13 122 NOIA 0 0 9 117 0 0 9 117 PACTO 1 7 16 192 5 40 22 239 CORUÑA 16 277 108 1.160 23 254 147 1.691 GALICIA 84 1.356 379 4.309 76 734 539 6.399 Fonte: Elaboración propia a partir dos datos da Consellería de Cultura e Turismo. Datos 2007. O grupo con máis peso tanto a nivel de establecementos coma de prazas é o grupo B, as casas de aldea. Segundo o número de establecementos representa un 14,8% do total da provincia e un 4,22% do total de Galicia. Os campamentos clasifícanse nas categorías de luxo, primeira, segunda e terceira. Cómpre salientar que no total de Galicia non existe ningún campamento de luxo e que os máis abundantes son os de terceira, seguido moi de cerca dos de segunda. Dos 7 campamentos de primeira que hai na provincia de A Coruña un está situado no Pacto, máis concretamente na comarca de Noia (no concello de Porto do Son) e conta cun total de 390 prazas. En canto ós campamentos de segunda ocorre o contrario, sendo máis abundantes na comarca do Barbanza onde supoñen un total de 1.942 prazas. CAMPAMENTOS 1ª 2ª 3ª TOTAL ÁREA Nº PRAZAS Nº PRAZAS Nº PRAZAS Nº PRAZAS BARBANZA 0 0 5 2042 2 357 7 2399 NOIA 1 390 1 246 2 324 4 960 PACTO 1 390 6 2288 4 681 11 3359 CORUÑA 7 3.525 11 4.331 32 5.254 50 13.110 GALICIA 21 8.126 42 12.103 50 14.361 113 34.590 Fonte: Elaboración propia a partir dos datos da Consellería de Cultura e Turismo. Datos 2007. No caso dos apartamentos turísticos a clasificación tamén é de luxo, de primeira, segunda e terceira pero represéntanse por catro, tres, dúas ou unha chave respectivamente. Este tipo de establecementos non son moi representativos na nosa zona e tampouco supoñen unha gran oferta de aloxamento, xa que en toda a área do Pacto só atopamos dous, un en cada comarca; máis en concreto, nos concellos de Noia e A Pobra. - 75 -
APARTAMENTOS TURÍSTICOS 1 CHAVE 2 CHAVES 3 CHAVES TOTAL ÁREA Nº PRAZAS Nº PRAZAS Nº PRAZAS Nº PRAZAS BARBANZA 1 12 0 0 0 0 1 12 NOIA 0 0 1 16 0 0 1 16 PACTO 1 12 1 16 0 0 2 28 CORUÑA 13 444 7 247 3 167 23 858 GALICIA 41 1.453 31 1.201 16 864 88 3.518 Fonte: Elaboración propia a partir dos datos da Consellería de Cultura e Turismo. Datos 2007. A continuación amosamos unhas gráficas cos principais servizos ofrecidos polos establecementos que levamos analizados neste apartado, clasificándoos segundo pertenzan á agrupación de hostaleiros e extrahoteleiros. PRINCIPAIS SERVIZOS PRESTADOS NOS ESTABLECEMENTOS HOTELEIROS Salón social Lavandería Bar / Cafetería Parque infantil Acceso minusválido Ascensor Admite cans 0 10 20 30 40 Accesible a motos Accesible a autos PRINCIPAIS SERVIZOS PRESTADOS NOS CAMPINGS Pista de tenis Pesca de superficie Pesca submarina Supermercado Parque infantil Bar / Cafetería Restaurante Troco de moeda Socorrista Caixa de correos Accesible a bus 0 2 4 6 8 10 No caso do turismo rural, a gráfica referirase ás actividades que se poden levar a cabo contando coa colaboración das empresas de turismo activo: PRINCIPAIS ACTIVIDADES QUE SE PODEN REALIZAR NOS ESTABLECEMENTOS DE TURISMO RURAL Piragüismo Agroturismo Praia marítima Pesca do mar Pesca fluvial Caza menor Montaña Surf Parapente Rafting Sendeirismo homologado Rutas de montaña Rutas dacabalo Tarefas agropecuarias 0 5 10 15 20-76 -
As licenzas IAE concedidas para o grupo 68: Servizo de Hospedaxe para a área Pacto incrementáronse nun 85% dende o ano 2001 ata o 2008; nas dúas comarcas vemos como tamén se incrementaron moito, nun 92% no caso do Barbanza en nun 74% no de Noia. A maioría de licenzas pertencen á comarca do Barbanza, en especial aos concellos de Rianxo e Riveira. Cabe destacar que o concello de Rianxo pasou de 4 licenzas no ano 2001 a un total de 21 no 2008, o que supón o maior incremento no período de estudo de todas as áreas analizadas (un 425%). EVOLUCIÓN DO NÚMERO DE LICENZAS IAE DO GRUPO 68: SERVIZO DE HOSPEDAXE VARIAC % ÁREA 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2001-08 BARBANZA 37 46 48 56 59 65 65 71 92% NOIA 23 27 27 36 36 38 40 40 74% PACTO 60 73 75 92 95 103 105 111 85% Fonte: Elaboración propia a partir de datos da Cámara de Comercio de Santiago. Por derradeiro lugar imos facer referencia aos restaurantes que podemos atopar na nosa área, distinguindo as dúas comarcas e facendo mención á clasificación á que pertencen. RESTAURANTES 1 GARFO 2 GARFOS 3 GARFOS TOTAL ÁREA Nº PRAZAS Nº PRAZAS Nº PRAZAS Nº PRAZAS BARBANZA 65 3.658 18 1.297 1 28 84 4.983 NOIA 51 3.103 9 905 0 0 60 4.008 PACTO 116 6.761 27 2.202 1 28 144 8.991 Fonte: Elaboración propia a partir dos datos da Consellería de Cultura e Turismo. Datos 2007. No total do Pacto temos 144 restaurantes nos que poden comer un total de 8.991 comensais. Como podemos ver, a comarca do Barbanza é superior en calquera clasificación no número de restaurantes e, por suposto, de prazas, aglutinando o 58,3% dos restaurantes totais do Pacto e o 55,4% das prazas. En canto ao número de licenzas IAE concedidas para a área Pacto cóntase no ano 2008 con 934, fronte ás 838 do 2001. A meirande parte das licenzas (máis do 60%) pertencen á comarca do Barbanza e, dentro desta, o concello con maior número é Riveira cun total de 255 no ano 2008, seguido polo concello de Boiro con 163. Na comarca de Noia o concello que conta con maior número é Noia, con 163. EVOLUCIÓN DO NÚMERO DE LICENZAS IAE DO GRUPO 67: SERVIZO DE ALIMENTACIÓN VARIAC % ÁREA 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2001-08 BARBANZA 506 522 526 566 575 589 580 584 15% NOIA 332 325 330 353 356 357 340 350 5% PACTO 838 847 856 919 931 946 920 934 11% Fonte: Elaboración propia a partir de datos da Cámara de Comercio de Santiago. As licenzas IAE do grupo 67: Servizo de alimentación abranguen dende servizos de restaurantes, cafés, bares, a servizos en chocolaterías calquera que sexa a súa categoría. Un sector importante a desenvolver para facer máis atractivo o destino, complementar a oferta hostaleira e optimizar a posta en valor dos recursos culturais e naturais públicos é o de - 77 -
empresas que ofrecen servizos de turismo activo. Na última década tense creado un importante número de empresas que ofrecen servizos relacionados co turismo náutico, turismo de natureza e turismo de aventura, contando cun total de 16 empresas deste tipo en funcionamento no 2009. Na táboa seguinte faise unha relación do número de empresas segundo o concello no que teñen a súa sede dentro do ámbito do Pacto. Así mesmo, achégase un listado do tipo de actividades principais que ofertan: CONCELLOS Nº EMPRESAS SERVIZOS CONCELLOS Nº EMPRESAS SERVIZOS Boiro 3 Noia 1 Outes 1 Pobra do C. 2 Porto do Son 3 Golf Actividades Turismo activo Actividades Tempo Libre Guías de natureza Actividades a cabalo Sendeirismo Rutas en bicicleta Mergullo Cruceiros a vela Mergullo Rutas a cabalo Surf Rianxo 2 Riveira 4 Fonte: Elaboración propia coa colaboración dos Técnicos de Xuventude dos Concellos. Descenso do Ulla Kitesurf Sendeirismo Paintball Rutas pola Ría en neumática Mergullo Pesca con cana Pesca submarina Rutas pola Ría Paintball Sendeirismo Bicicleta de montaña Outro aspecto a destacar é o funcionamento no período 2000-2008 do Programa de Desenvolvemento e Diversificación Económica de Zonas Rurais (PRODER II), tanto na comarca de Noia, integrada dentro da A.R.D. Muros-Noia, coma na do Barbanza, formando parten neste caso da Asociación Deloa xunto coa comarca do Sar. Os proxectos cofinanciados con estes fondos e relativos a empresas do sector hostaleiro e para o turismo activo cítanse a continuación: PROXECTOS COFINANCIADOS POLO PRODER II NA COMARCA DE BARBANZA BOIRO Creación da casa de turismo rural Casa do Patín Creación de hotel rústico en Abanqueiro Creación de restaurante en Boiro Servizos mariños RIANXO RIVEIRA Creación do Hotel Gastronómico Punta Couso Creación de empresa de rutas náuticas Creación de hotel rústico en Teixoeira Fonte: Elaboración propia a partir dos datos do PRODER II Memoria 2000-2008 Sar Barbanza (Facilitada pola Fundación Paideia Galiza) PROXECTOS COFINANCIADOS POLO PRODER II NA COMARCA DE NOIA LOUSAME Casa de turismo rural Do Tarela Ampliación da casa de turismo rural Casa do Xan OUTES Mesón de produtos típicos Casa Amanda Casa de turismo rural Do Zuleiro Ampliación da casa de turismo rural Perfeuto María Empresa de servizos ecuestres PORTO DO SON Restaurante dous garfos A Cociña das Monadas" Hotel Rural Val de Nebra Hotel I estrela O Noso Construción de pensión de tres estrelas Áncora da Ría Equipamento do Hotel restaurante A Salgadeira de Portosín Escola de actividades náuticas Fonte: Elaboración propia a partir dos datos de FDEZ. BARJA MARTÍNEZ, José Carlos e MONTEAGUDO ROMERO, Inés (2007): PRODER II (2000-2006). A.R.D. Ría Muros-Noia (Cedido pola Fundación Comarcal Noia) - 78 -
A nivel xeral tamén cabe subliñar outras accións xerais como: a creación dun vídeo de recursos patrimoniais ou a asistencia a distintas feiras de turismo: Fitur e BTL- Lisboa. Outras accións desenvolvidas e cofinanciadas polo PRODER II nesta comarca serían: o deseño, elaboración e mantemento da páxina web da A.R.D. Ría Muros-Noia, a asistencia a eventos de promoción turística (tres feiras e dous salóns de turismo), o deseño, execución e mantemento do Sistema de Información Xeográfica da ría Muros-Noia, o estudo para a creación dun produto turístico da zona, a organización do I Foro Turístico da ría Muros-Noia, a realización dunha campaña publicitaria televisiva, a sinalización de recursos turísticos ou a elaboración dun Plan de Calidade de establecementos turísticos da ría. O apoio ao desenvolvemento do tecido empresarial hostaleiro do Proder II foi importante e serve de referencia das novas oportunidades que supoñen o programa Leader e os GAC que no segundo semestre do 2009 estarán en funcionamento e que deben ser un importante estímulo á creación de empresas tanto do sector hostaleiro como de servizos de actividades náuticas no medio natural e posta en valor do patrimonio cultural. Salientar dentro da área do Pacto como entidades dinamizadoras do sector turístico a iniciativa Ruralover promovida dende Deloa e as distintas actividades e programas realizados co impulso da Mancomunidade Arousa Norte. Tanto unha como outra centran as súas actuacións, no que se refire ao ámbito do Pacto, na comarca de Barbanza. No caso da Mancomunidade, xunto co desenvolvemento do Plan de Dinamización Turística que rematou no 2006, destacan iniciativas innovadoras como o proxecto CREAR Turismo dirixido ao apoio á creación de novas empresas, o MET (Mapa Emocional Turístico), o apoio para a creación do Consorcio de Turismo ou o Bono Gastronómico, así como un importante labor de mellora na sinalización de puntos de interese do patrimonio cultural e natural. No caso de Ruralover destaca a creación do Club Ruralover, a posibilidade de realizar reservas on-line e a oferta de paquetes onde se combinan distintos servizos. 5.5.6.3.3 Servizos Varios Este apartado fai referencia ao resto dos epígrafes do sector servizos que non fan mención nin ao sector comercio nin ao sector hostaleiro. Aquí podemos atopar servizos de transporte, educación, actividades de intermediación financeira, etc. De seguido amosamos unha táboa na que recollemos a evolución de cada un dos diferentes grupos nos que dividimos este apartado dende o ano 2000 ata o 2007. O total do número de empresas adicadas a servizos varios acadou no ano 2007 a cifra de 1.920, case unhas 600 empresas máis que no ano 2000, o que supón un incremento do 44,69%. Nunha primeira ollada vemos que o grupo que máis aumentou cuantitativamente na área Pacto foi o 70: Actividades Inmobiliarias, que incrementou o seu número de empresas en 151, supoñendo unha porcentaxe de incremento do 127,97%. O ano que máis aumentou este epígrafe foi o 2007, facéndoo en 59 empresas con respecto ao ano anterior. O forte crecemento das Actividades Inmobiliarias no Pacto débese ao incremento en ambas as dúas comarcas que o forman: a comarca do Barbanza cun aumento do 139,24% e a comarca de Noia cunha suba do 105,13%. O aumento da comarca do Barbanza débese ao aumento en todos os seus concellos, en especial o concello de Riveira, onde esta actividade tivo un incremento, en termos absolutos, de 68 empresas. - 79 -
Na comarca de Noia tamén sucedeu o mesmo, xa que todos os municipios aumentaron o seu número; o maior aumento cuantitativo produciuse no concello de Noia, con 27 empresas novas. Os únicos grupos que diminuíron o número de empresas foron: o 60. Transporte terrestre e o 90. Actividades de saneamento público. O descenso experimentado no Transporte débese á diminución existente nas dúas comarcas. O decrecemento da comarca do Barbanza foi propiciado pola diminución acontecida sobre todo no concello de Riveira, onde a diminución alcanzou o 18,03%, e, en menor medida, ao descenso do concello de Rianxo (dun 4,17%). O decrecemento da comarca de Noia debeuse á diminución en todos os concellos que a integran do número de empresas adicadas a esta actividade. Por outra banda, o descenso das Actividades de Saneamento Público provén da diminución da comarca do Barbanza, máis en concreto, dos concellos de Boiro e de A Pobra do C. As Actividades Informáticas case se cuadriplicaron neste período de estudo, pasando de 6 no ano 2000 a 23 no 2007. TOTAL Nº EMPRESAS ADICADAS A SERVIZOS VARIOS SEGUNDO CNAE NA ÁREA DO PACTO CÓDIGO DESCRIPCIÓN 2000 2001 2002 2.003 2004 2.005 2006 2007 Variac.% 2000-07 60 Transporte terrestre; transporte por tubos 268 248 247 245 246 251 251 255-4,85% 61 Transporte marítimo, de cabotaxe e por vías de navegación interiores 3 3 4 4 4 4 5 5 66,67% 63 Actividades anexas ós transportes: actividades de axencias de viaxes 24 24 26 28 32 29 31 31 29,17% 64 Correos e telecomunicacións 7 7 9 8 11 10 11 8 14,29% 67 Actividades auxiliares da intermediación financeira 75 73 75 76 79 84 96 107 42,67% 70 Actividades inmobiliarias 118 122 125 125 136 162 210 269 127,97% 71 Alugueiro de maquinaria e equipo sen operario, de efectos persoais e utensilios domésticos 21 24 23 24 26 31 35 33 57,14% 72 Actividades informáticas 6 6 9 12 16 14 17 23 283,33% 73 Investigación e desenvolvemento 9 7 10 10 12 13 15 14 55,56% 74 Outras actividades empresariais 303 305 326 351 382 409 457 480 58,42% 80 Educación 91 95 93 101 110 114 114 117 28,57% 85 Actividades sanitarias e veterinarias, servizos sociais 112 120 112 115 120 129 146 152 35,71% 90 Actividades de saneamento público 11 9 7 8 10 9 8 10-9,09% 91 Actividades asociativas 14 17 16 16 18 35 37 38 171,43% 92 93 Actividades recreativas, culturais e deportivas Actividades diversas de servizos persoais 73 72 74 76 84 77 89 104 42,47% 192 196 198 202 215 235 275 274 42,71% TOTAL EMPRESAS SERVIZOS 1327 1328 1354 1401 1501 1606 1797 1920 44,69% Fonte: Elaboración propia a partir dos datos do IGE. - 80 -
As licenzas IAE do grupo 69: Reparación, podemos incluílas neste apartado de Servizos Varios. Este grupo abrangue calquera tipo de reparacións dende amaños de artigos eléctricos, automóbiles, bicicletas, maquinaria industrial, etc. EVOLUCIÓN DO NÚMERO DE LICENZAS IAE DO GRUPO 69: REPARACIÓNS VARIAC % ÁREA 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2001-08 BARBANZA 106 111 114 122 132 135 140 147 39% NOIA 68 70 72 76 76 80 83 81 19% PACTO 174 181 186 198 208 215 223 228 31% Fonte: Elaboración propia a partir de datos da Cámara de Comercio de Santiago. Tal e como sucede na maioría das licenzas a área que máis incrementa o seu número porcentualmente é a comarca do Barbanza, debido ao incremento de todos os seus concellos, en especial do concello de Riveira, que aumentou o número de licenzas en termos absolutos en 26, sendo o concello con maior incremento. Na comarca de Noia só aumentaron o seu número os concellos de Noia e Porto do Son; en 9 e 7 licenzas respectivamente. - 81 -
5.2.5 Empresas Exportadoras Segundo o Directorio de Empresas ARDÁN, na área Pacto hai un total de 41 empresas exportadoras, que dan traballo a máis de 4.000 persoas. Tal e como vemos na táboa e na gráfica seguintes as empresas exportadoras adicadas á industria de produtos alimenticios e bebidas son as máis numerosas na nosa zona. Só estas empresas dan traballo a máis de 3.000 traballadores. EMPRESAS EXPORTADORAS DA ÁREA PACTO POR CNAE NO ANO 2008 CNAE DESCRIPCIÓN CNAE Nº EMPRESAS 05 PESCA E ACUICULTURA 3 15 INDUSTRIA DE PRODUTOS ALIMENTICIOS E BEBIDAS 14 17 INDUSTRIA TÉXTIL 1 18 INDUSTRIA DA CONFECCIÓN E DA PELETERÍA 2 20 INDUSTRIA DA MADEIRA, EXC. MOBLES 3 21 INDUSTRIA DO PAPEL 1 25 FABRICACIÓN DE PRODUTOS DE CAUCHO E MATERIAS PLÁSTICAS 1 28 40 FABRICACIÓN DE PRODUTOS METÁLICOS, EXC. MAQUINARIA E EQUIPO PRODUCIÓN E DISTRIBUCIÓN DE ENERXÍA ELÉCTRICA, GAS, VAPOR E AGUA QUENTE 1 1 45 CONSTRUCIÓN 3 50 VENTA E REPARACIÓN VEHÍCULOS MOTOR, VENTA MENOR COMBUSTIBLES 2 51 COMERCIO POR MAIOR E INTERMEDIARIOS DO COMERCIO 6 52 COMERCIO RETALLISTA, EXC. COMERCIO VEHÍCULOS 1 60 TRANSPORTE TERRESTRE 1 70 ACTIVIDADES INMOBILIARIAS 1 TOTAL EMPRESAS EXPORTADORAS NA ÁREA PACTO 41 Fonte: Elaboración propia a partir dos datos do Directorio de Empresas ARDÁN. A nivel comarcal cómpre mencionar que o 93% das empresas exportadoras do Pacto corresponden á comarca do Barbanza, mentres que o 7% restante sitúase na comarca de Noia. 15 10 5 0 EMPRESAS EXPORTADORAS NA ÁREA PACTO NO ANO 2008 05 15 17 18 20 21 25 28 40 45 50 51 52 60 70 ACTIVIDADE (Código CNAE) Os concellos que contan con maior número de empresas exportadoras son: Riveira con 16, Boiro con 11 e A Pobra do C. con 8. Na maioría dos casos trátase de empresas do sector 15: Industria de produtos alimenticios e bebidas. - 82 -
5.5.8 Economía Social Antes de meternos de cheo na denominada Economía Social imos facer mención á súa procedencia e para o que, primeiramente afondaremos no Terceiro Sector. O Terceiro Sector é un sector que se atopa na metade de camiño entre o público e o privado. Está formado por entidades sen ánimo de lucro como asociacións, fundacións, organizacións non gobernamentais ou empresas que traballan no campo da economía social. A súa función é cubrir espazos que non cobren nin o sector público nin o privado. Unha das partes fundamentais do Terceiro Sector é a Economía Social, que segundo a Confederación Empresarial Española de Economía Social pode definirse como: Unha forma específica de facer empresas que xorde como resposta ás diferentes necesidades que require a cohesión social. As principais características das empresas de Economía Social son: Priman as persoas e o obxecto social sobre o capital. A xestión é participativa e democrática. O seu interese coincide co interese xeral. Defende e aplica principios de solidariedade e responsabilidade. Teñen autonomía de xestión e independencia respecto aos poderes públicos. Aplican os excedentes á consecución de obxectivos de interese xeral, intereses dos membros e o desenvolvemento sostible. Así mesmo, a Economía Social abrangue dous subsectores: 1. Subsector de Mercado: integrado por empresas con organización democrática (isto tradúcese na igualdade: unha persoa = un voto) e nas que a distribución de beneficios non se atopa vinculada ao capital aportado polo socio. A Economía Social de Mercado está integrada por: - Cooperativas. - Sociedades Laborais. - Sociedades Agrarias de Transformación. - Empresas Mercantís non Financeiras controladas por axentes da Economía Social. - Mutuas de Seguro. - Mutuas de Previsión Social. - Caixas de Aforro. 2. Subsector de Non Mercado: abrangue ás institucións privadas sen ánimo de lucro ao servizo dos fogares. Está formada por: - Asociacións. - Fundacións. - Empresas de Inserción (Integración sociolaboral de persoas en risco de exclusión). - Centros Especiais de Emprego (Formación e emprego para persoas con discapacidade). De seguido imos ver o tipo de empresas de Economía Social, xa sexan de Mercado ou de Non Mercado, máis representativas da área Pacto: - 83 -
Cooperativas Son empresas de Economía Social de Mercado; trátase de sociedades de capital variable que, con estrutura e xestión democrática, en réxime de libre adhesión e baixa voluntaria, desenvolve unha empresa de propiedade conxunta, a través do exercicio de actividades socioeconómicas, para prestar servizos e para satisfacer necesidades e aspiracións dos seus socios, e en interese pola comunidade, mediante a participación activa deles, distribuíndo os resultados en función da actividade cooperativizada. Existen 24 tipos de cooperativas diferentes entre as que se poden atopar: cooperativas agrarias, de ensino, do mar, de servizos, de traballo asociado, etc. Segundo a web de cooperativas de Galicia, no Pacto hai 33 cooperativas inscritas no Rexistro de Cooperativas, das que 23 son cooperativas de traballo asociado, 6 cooperativas do mar, 2 de servizos, unha cooperativa agraria e outra de vivenda. Código CNAE Descrición CNAE Cantidade 01 Agricultura e Gandería 1 05 Pesca, Acuicultura e Actividades relacionadas 8 17 Industria Téxtil 1 18 Industria da Confección e da Peletería 9 45 Construción 2 51 Comercio por Xunto e Intermediarios do Comercio 4 80 Educación 1 85 Actividades Sanitarias e Veterinarias 3 92 Actividades Recreativas, Culturais e Deportivas 2 Fonte: Elaboración propia a partir dos datos de Cooperativas de Galicia. Sociedades Laborais Sociedades de Economía Social de Mercado. Son sociedades de natureza mercantil, anónimas ou de responsabilidade limitada, que contan cun capital social pertencente de xeito maioritario aos seus socios traballadores. Código CNAE Descrición CNAE Cantidade 14 Extracción de Minerais Non Metálicos Nin Enerxéticos 1 27 Metalurxia 1 28 Fabricación de Produtos Metálicos 2 34 Fabricación de Vehículos de Motor, Remolques e Semiremolques 1 35 Fabricación doutro Material de Transporte 1 45 Construción 3 50 Comercio ao por Maior 12 51 Comercio por Xunto e Intermediarios do Comercio 6 52 Comercio polo Miúdo 6 55 Hostalería 5 63 Actividades Anexas ao Transporte, Axencias de Viaxe 1 74 Outras Actividades Empresariais 4 80 Educación 1 85 Actividades Sanitarias e Veterinarias 1 92 Actividades Recreativas, Culturais e Deportivas 1 Fonte: Elaboración propia a partir dos datos do Directorio de Sociedades Laborais da Xunta de Galicia. - 84 -
Caixas de Aforros Sociedades de Economía Social de Mercado. Son intermediarios financeiros cunha operativa similar á dos bancos, aínda que manteñen peculiaridades que os diferencian, como poden ser a natureza xurídica, a composición dos seus órganos de goberno e a súa regulación. CAIXAS DE AFORROS ÁREA 2006 2007 BARBANZA 28 28 NOIA 11 12 PACTO 39 40 CORUÑA 445 459 GALICIA 1.183 1.221 Fonte: Elaboración propia a partir dos datos dos Atlas Socioeconómico de Caixanova 2007 (datos 2006) e 2008 (datos 2007). Asociacións 2 Sociedades de Economía Social de Non Mercado. No tecido asociativo destacan entidades que prestan servizos a persoas con diversidade funcional que podemos consultar no documento Mapa de Recursos. Na última década proliferou a existencia de asociacións de carácter cultural que ofrecen servizos relacionados coas artes plásticas e escénicas (música, danza, teatro, ) sendo entidades que tanto ofrecen emprego a profesionais destes sectores como á súa vez facilitan formación de diferentes niveis, mesmo de carácter pre-profesional. As bandas de música, os grupos de teatro, etc, son viveiros nos que se inician posibles futuros profesionais relacionados co mundo da cultura. As asociacións empresariais e profesionais de distintos ámbitos tamén son xeradoras de emprego para técnicos cualificados relacionado co ámbito da administración e empresa ao tempo que ofrecen formación e servizos para a mellora da empregabilidade e do emprendemento. Unha relación exhaustiva deste tipo de asociacións podemos atopala no apartado 5.5 (Tecido Empresarial), así coma no documento denominado Mapa de Recursos. Tamén as asociacións deportivas ofrecen unha posibilidade de emprego, como por exemplo, para monitores deportivos. Fundacións No Pacto existen diversos tipos de fundacións: Hai fundacións de carácter asistencial e educativo como son a Fundación Blanco Monroy no concello de Noia, a Fundación Escuelas Josefa Sobrido no concello de Riveira e o colexio Divino Maestro de A Pobra do Caramiñal, pertencente á Fundación Pedro Barrié de la Maza situada na cidade de A Coruña. 2 Debido a problemas de actualización nos censos municipais de asociacións non foi doado realizar unha análise cuantitativa deste tipo de entidades. - 85 -
Fundacións con carácter sanitario coma a Fundación Pública Hospital da Barbanza, situada no concello de Riveira (faise mención a esta fundación no apartado 3.13 Sanidade). Fundacións de carácter cultural coma a Fundación do Museo do Gravado de Artes (no concello de Riveira). Na área Pacto actúa tamén a Fundación Paideia a través da Asociación de Desenvolvemento Rural Deloa (faise mención á mesma no apartado 7.8.1 Proxecto Equal). Centros Especiais de Emprego Sociedades de Economía Social de Non Mercado. Definimos como Centros Especiais de Emprego aqueles centros que realizan un traballo produtivo, participando regularmente nas operacións de mercado e que teñen por finalidade a integración das persoas con discapacidade ao réxime de traballo normal, asegurando un emprego remunerado á vez que prestan os servizos de axuste persoal e social que requiran estes traballadores. A súa estrutura e organización será similar ás das empresas ordinarias. Poden ser creados por administracións públicas ou por persoas físicas, xurídicas ou comunidades de bens, que teñan capacidade xurídica e de obrar para ser empresarios. Tal e como recollemos no apartado 3.14.3 Recursos para Persoas con Discapacidade de este mesmo estudo (páxina 55-56), na área do Pacto só existe un Centro Especial de Emprego situado no concello de Noia: A Creba Feito á Man, SL; pertencente ao código CNAE 21.25 Fabricación de outros artigos de papel e cartón. - 86 -
5.5.9 Viveiro de Empresas Un proxecto moi atractivo que se está levando a cabo na área Pacto, máis concretamente no concello de Boiro, é a construción dun Viveiro de Empresas. Preténdese que este proxecto comece a funcionar o vindeiro ano 2010. Trátase dunha estrutura física que combina o ofrecemento de locais, formación, asesoramento e prestación de servizos. No Pacto a creación de novas empresas supón, no ano 2007 un 7,69% do total da provincia e un 3,21% de Galicia. A pesares disto, segundo datos da Cámara de Comercio só un 20% das empresas de nova creación (entendendo por estas as de idade menor a 3 anos) continúan coa súa actividade e iso agrávase máis nas empresas de servizos. Por isto, os obxectivos que se pretenden conseguir coa creación dun viveiro de empresas é conseguir o crecemento de novas empresas e a creación de traballo. O edificio que albergará o Viveiro de Empresas estase a construír no polígono industrial de Espiñeira (Boiro) por unha empresa privada. Conta cunha superficie construída de 3.395,70 m 2, dos cales 561,92 m 2 corresponden ao Viveiro. Para a adecuación dos espazos interiores estase a facer cargo un Obradoiro de Emprego subvencionado pola Xunta de Galicia, que actualmente da traballo a 26 desempregados ademais do persoal docente e de apoio. O obradoiro conta con 2 módulos diferenciados: albanelería e carpintería. Dito edificio catalogarase de sostible xa que terá instalados paneis solares, enerxía fotovoltaica para o alumeado e biomasa para a calefacción, e estará dotado das últimas tecnoloxías. O centro constará de 2 alturas en el estarán instalados un Centro de Formación, o Viveiro de Empresas e unha serie de áreas comúns. O Viveiro contará cun total de 11 oficinas repartidas nas dúas alturas (4 na planta baixa e 7 na planta alta), unha sala de conferencias e 2 salas de xuntas. O centro de formación terá 4 talleres: albanelería, carpintería, cantería e xardinería. - 87 -
5.6 Sector Pesqueiro 5.6.1 Introdución... 90 5.6.2 Flota do Pacto... 91 5.6.2.1 Buques segundo Arte de Pesca... 92 5.6.2.1.1 Flota segundo Arte Menor... 93 5.6.2.2 Buques destinados á Acuicultura... 95 5.6.2.3 Flota segundo Arqueo e Potencia... 96 5.6.2.4 Evolución da Flota... 97 5.6.3 Cultivos Mariños... 98 5.6.3.1 Bateas... 98 5.6.3.1.1 O Mexillón... 99 5.6.3.2 Parque de Cultivo Mariño... 100 5.6.3.3 Granxas Mariñas... 100 5.6.3.4 Cetarias... 101 5.6.3.5 Criadeiros... 101 5.6.4 Estacións Depuradoras e Centros Expedición... 101 5.6.5 Lonxas do Pacto... 102 5.6.6 Principais Especies Vendidas por Lonxa... 108 5.6.7 Descargas de Túnidos... 114 5.6.8 Plans de Extracción de Marisco... 115 5.6.9 Asociacionismo... 116 5.6.9.1 Confrarías de Pescadores... 116 5.6.9.2 Agade: Asociación Galega de Empresarios Depuradores de Moluscos... 116-88 -
5.3.9.3 Anfaco: Asociación Nacional de Fabricantes de Conservas de Pescados y Mariscos... 117-89 -
5.6.1 Introdución A importancia do sector pesqueiro en Galicia reflíctese na seguinte táboa: DATOS DE EMPREGO ACTIVIDADE Nº DE EMPREGOS Pesca extractiva, marisqueo e acuicultura 24.534 Conserva 12.000 Conxelado 8.000 Comercialización 2.000 TOTAL 46.534 Fonte: Elaboración propia a partir dos datos da Consellería de Pesca e Asuntos Marítimos. Datos 2007. Se atendemos á estimación que se manexa para este sector referida ao emprego que xera en terra, temos que, segundo os datos de afiliación ao réxime especial do mar, os máis de 4.500 empregos no mar na zona Pacto supoñen case 20.000 en terra, o que indica a relevancia do sector na economía de Barbanza-Noia. Nas páxinas que seguen achéganse distintos datos que confirman a extraordinaria importancia do sector para o desenvolvemento non só do territorio de estudo, senón da propia Comunidade Autónoma. Como veremos, a cantidade de peixe e marisco desembarcado, así como a variedade de especies capturadas e o volume de vendas que xera, sitúan ao sector pesqueiro, marisqueiro e da industria alimentaria vinculada a el como sectores estratéxicos. Comezaremos a análise pola flota, para a continuación abordar o tema dos parques de cultivos mariños, as vendas totais das lonxas do Pacto, así como as ventas en cada unha das diferentes lonxas e as descargas de túnidos. Para rematar faremos referencia ao tecido asociativo empresarial do sector. - 90 -
5.6.2 Flota do Pacto O número de buques dos que dispón o Pacto é de 1.373 repartidos por todo o territorio, dos cales 1.355 faenan en caladoiros nacionais e os restantes, todos eles pertencentes ao porto de Riveira, traballan en caladoiros comunitarios ou internacionais. FLOTA DO PACTO PORTO CALADOIRO Nº BARCOS BARBANZA C. NOIA PACTO NACIONAL 831 COMUNITARIO 6 INTERNACIONAL 12 NACIONAL 524 COMUNITARIO 0 INTERNACIONAL 0 NACIONAL 1355 COMUNITARIO 6 INTERNACIONAL 12 TOTAL DE BUQUES NO PACTO 1.373 Fonte: Elaboración propia a partir dos datos da Plataforma Tecnolóxica de Pesca da Consellería do Mar da Xunta de Galicia. Datos a 11-06-09. PORCENTAXE DE BUQUES SEGUNDO O CALADOIRO AO QUE PERTENCEN NA ÁREA PACTO 0,44% 0,87% 98,69% NACIONAL COMUNITARIO INTERNACIONAL BUQUES SEGUNDO O CALADOIRO AO QUE PERTENCEN NA COMARCA DO BARBANZA 1% 1% BUQUES SEGUNDO O CALADOIRO AO QUE PERTENCEN NA COMARCA DE NOIA 0% 98% NACIONAL COMUNITARIO INTERNACIONAL 100% NACIONAL COMUNITARIO INTERNACIONAL - 91 -
5.6.2.1 Buques segundo Arte de Pesca Se atendemos ás artes de pesca, distinguimos entre arte menor, cerco, palangre e arrastre: FLOTA TOTAL SEGUNDO ARTE DE PESCA *CALADOIRO NACIONAL *CALADOIRO NON NACIONAL ÁREA ARTE Nº BARCOS ÁREA ARTE Nº BARCOS ARRASTRE 42 ARRASTRE 3 BARBANZA MENOR 777 BARBANZA MENOR 0 CERCO 10 CERCO 2 PALANGRE 2 PALANGRE 13 ARRASTRE 0 ARRASTRE 0 C. NOIA MENOR 507 C. NOIA MENOR 0 CERCO 17 CERCO 0 PALANGRE 0 PALANGRE 0 ARRASTRE 42 ARRASTRE 3 PACTO MENOR 1.284 MENOR 0 PACTO CERCO 27 CERCO 2 PALANGRE 2 PALANGRE 13 Fonte: Elaboración propia a partir dos datos da Plataforma Tecnolóxica de Pesca da Consellería do Mar da Xunta de Galicia. Datos a 11-06-09. PORCENTAXE DE BUQUES SEGUNDO O CALADOIRO AO QUE PERTENCEN NA ÁREA PACTO 0,44% 0,87% 98,69% NACIONAL COMUNITARIO INTERNACIONAL - 92 -
5.6.2.1.1 Flota segundo Arte Menor Para afondar un pouco máis no estudo dos buques desglosarémolos segundo as artes menores de pesca coas que faenan: a. Flota de artes menores con artes de anzol por portos base O número total de embarcacións do ámbito do Pacto dende as que se traballa con estas artes representa un 32% do total da flota galega. O porto de Noia, cun 12,55% do total da flota galega que faena con artes de anzol é o que conta cun maior número de embarcacións orientadas á pesca con este tipo de artes en Galicia. A importancia da flota increméntase se atendemos aos datos de embarcacións con artes menores con liña ou cordel onde a porcentaxe do Pacto respecto á Comunidade Autónoma sobe a máis do 39%, sendo Noia o concello que conta cun 16,79% do total da flota de Galicia dedicada a este tipo de artes. No uso do palangrillo é o porto de Riveira o que conta con maior peso en Galicia (un 10,41%), pero no conxunto do Pacto a porcentaxe de embarcacións que faenan con esta arte só acada unha porcentaxe do 18% sobre o total. CON ARTES DE ANZOL PORTOS Nº Buques % Distribución sobre Galicia Arqueo Potencia 2007 2008 2007 2008 2007 2008 2007 2008 NOIA 271 265 11,99% 12,55% 245 240 2.108 2.153 RIVEIRA 186 179 8,22% 8,48% 381 370 3.719 3.663 AGUIÑO 95 89 4,20% 4,22% 79 74 1.184 1.136 RIANXO 82 66 3,62% 3,13% 51 42 773 679 POBRA DO C. 52 44 2,30% 2,08% 35 28 500 418 CABO DE CRUZ SIN DATO 35 SIN DATO 1,66% SIN DATO 20 SIN DATO PACTO 686 678 0 32,12% 791 774 8.284 8.616 Fonte: Elaboración propia a partir dos datos dos Anuarios de Pesca da Consellería de Pesca. 567 b. Flota de artes menores con artes de marisqueo por portos base PORTOS Nº Buques ARTES DE MARISQUEO % Distribución sobre Galicia Arqueo Potencia 2007 2008 2007 2008 2007 2008 2007 2008 NOIA 401 397 11,71% 12,05% 393 381 3.252 3.261 RIANXO 222 203 6,48% 6,16% 295 281 3.029 2.886 RIVEIRA 186 183 5,43% 5,56% 245 237 2.777 2.710 AGUIÑO 120 115 3,50% 3,49% 100 99 1.557 1.551 POBRA DO C. 114 106 3,33% 3,22% 86 76 1.463 1.316 CABO DE CRUZ 99 86 2,89% 2,61% 56 49 1.380 1.300 PACTO 1.142 1.090 33,34% 33,09% 1.175 1.123 13.458 13.024 Fonte: Elaboración propia a partir dos datos dos Anuarios de Pesca da Consellería de Pesca. A importancia do sector marisqueiro vese reflectida na porcentaxe de flota total do Pacto en Galicia. Máis do 43% das embarcacións que se dedican na nosa Comunidade Autónoma os labores marisqueiros teñen como base algún dos portos do Pacto e esta porcentaxe sobe ata o 51% no marisqueo dende embarcación. Neste tipo de actividade o porto de Noia conta co 15,11% sendo o - 93 -
primeiro de Galicia neste apartado. Destaca o porto de Aguiño na flota dedicada ao percebe, cun total de 99 embarcacións que representan un 16,28% de Galicia, e o de Rianxo no uso do rastro de vieira, con 31 embarcacións e un 15,42%, situándose no segundo lugar, despois de Cambados, en embarcacións que faenan con dita arte. c. Flota de artes menores con artes de cerco por portos base O volume da flota na utilización deste tipo de arte tamén ten unha importante porcentaxe de participación sobre o total da flota da nosa Comunidade Autónoma, xa que representa case un 37% do total. PORTOS Nº Buques ARTES DE CERCO % Distribución sobre Galicia Arqueo Potencia 2007 2008 2007 2008 2007 2008 2007 2008 RIVEIRA 6 5 11,54% 10,20% 14 10 118 81 RIANXO 4 4 7,69% 8,16% 12 12 111 111 NOIA 3 3 5,77% 6,12% 3 3 30 30 AGUIÑO 2 2 3,85% 4,08% 9 9 62 62 PORTO DO SON 2 2 3,85% 4,08% 11 11 112 112 PORTOSÍN 2 2 3,85% 4,08% 4 4 35 35 PACTO 19 18 36,55% 36,72% 53 49 468 431 Fonte: Elaboración propia a partir dos datos dos Anuarios de Pesca da Consellería de Pesca. d. Flota de artes menores con artes de enmalle por portos base Neste caso o total do Pacto sobre o de Galicia está no 21%, sendo os portos de Rianxo e Noia os que contan con maior número de embarcacións que utilizan este tipo artes en Galicia. PORTOS Nº Buques ARTE DE ENMALLE % Distribución sobre Galicia Arqueo Potencia 2007 2008 2007 2008 2007 2008 2007 2008 RIANXO 156 143 6,70% 3,67% 250 235 2.370 2.240 NOIA 122 124 5,24% 5,53% 262 246 1.964 2.016 RIVEIRA 93 92 3,99% 4,10% 322 336 3.113 3.135 CABO DE CRUZ 71 60 3,05% 2,67% 40 34 1.058 945 POBRA DO C. 66 58 2,83% 2,58% 69 57 1.073 879 PACTO 508 477 21,81% 18,55% 943 908 9.578 9.215 Fonte: Elaboración propia a partir dos datos dos Anuarios de Pesca da Consellería de Pesca. e. Flota de artes menores con artes de nasas por portos base A porcentaxe de embarcacións das comarcas de Barbanza e Noia representa case un 30% do total de Galicia. A utilización da nasa da nécora dende 140 embarcacións e dende 114 con nasas do polbo que teñen por base Riveira, así como as 181 de Noia, 84 de A Pobra e 73 de Cabo de Cruz con nasa de camarón, indican a importancia deste tipo de artes para a economía do ámbito do Pacto. - 94 -
PORTOS Nº Buques ARTES DE NASAS % Distribución sobre Galicia Arqueo Potencia 2007 2008 2007 2008 2007 2008 2007 2008 NOIA 238 240 7,04% 7,41% 347 329 2.907 2.958 RIVEIRA 190 187 5,62% 5,77% 443 452 4.381 4.366 POBRA DO C. 118 105 3,49% 3,24% 95 80 1.638 1.416 CABO DE CRUZ 95 81 2,81% 2,50% 54 47 1.475 1.349 RIANXO 81 78 2,40% 2,41% 108 108 1.177 1.143 AGUIÑO SEN DATO 53 SEN DATO 1,64% SEN DATO 50 SEN DATO 724 PACTO 722 744 21,36% 22,97% 1.047 1.066 11.578 11.956 Fonte: Elaboración propia a partir dos datos dos Anuarios de Pesca da Consellería de Pesca. No que se refire á flota do caladoiro nacional que faena con artes de cerco destaca Portosín con 17 unidades, segundo porto en importancia de Galicia por número de embarcacións con ese tipo de artes, e os portos de Riveira e Aguiño que suman un total de 9 nese concello. Moi importante é mencionar a renovación e mellora que se levou a cabo na flota de Riveira co obxectivo de adaptala á forte competencia doutras flotas e que veu imposta pola propia estratexia para o sector impulsada dende a Unión Europea nos últimos anos. Para poder acadar o grado de modernización que posúen na actualidade distintas empresas armadoras que teñen como porto base Riveira, recibiron un importante volume de axudas procedentes do IFOP. Segundo datos da organización non gobernamental Fishsubsidy, Riveira é o quinto porto da U.E. en recibir máis axudas dende o ano 1994 ata o 2007. O ranking é o seguinte: 1. Vigo con 238 millóns de euros. 2. Huelva con 97 millóns de euros. 3. As Palmas con 84 millóns de euros. 4. Ceuta con 81 millóns de euros. 5. Riveira con 71,8 millóns de euros. 5.6.2.2 Buques Destinados á Acuicultura No caso dos buques dedicados á acuicultura atopamos moita disparidade segundo os concellos; mentres nos concellos de Noia e Riveira son inexistentes, no concello de Boiro (na parroquia de Cabo de Cruz) e no de Rianxo pasan do centenar. BUQUES DESTINADOS Á ACUICULTURA 0,30% ACUICULTURA PORTO Nº BARCOS CABO DE CRUZ 128 43,81% 38,67% NOIA 1 POBRA DO C. 56 16,92% 0,30% CABO NOIA POBRA DO C. RIANXO RIVEIRA RIANXO 145 RIVEIRA 1 Fonte: Elaboración propia a partir dos datos da Plataforma Tecnolóxica de Pesca da Consellería do Mar da Xunta de Galicia. Datos a 11-06-09. - 95 -
5.6.2.3 Flota segundo Arqueo e Potencia Imos ver agora un cadro no que se recolle o arqueo en GT e a potencia en cabalos (CV) en cada porto do Pacto, do total da provincia e de Galicia. PORTOS ARQUEO PORTOS POR ARQUEO E POTENCIA % SOBRE GALICIA POTENCIA % SOBRE GALICIA AGUIÑO 410 0,22% 3.128 0,70% CABO DE CRUZ 55 0,03% 1.500 0,33% CORRUBEDO 26 0,01% 272 0,06% NOIA 482 0,26% 3.989 0,89% PALMEIRA 19 0,01% 174 0,04% POBRA DO C. 91 0,05% 1.495 0,33% PORTO DO SON 161 0,09% 1.379 0,31% PORTOSÍN 1.020 0,55% 945 0,21% RIANXO 294 0,16% 3.002 0,67% RIVEIRA 24.537 13,29% 51.871 11,53% PACTO 27.095 14,68% 67.755 15,06% CORUÑA 51.408 27,85% 155.775 34,63% GALICIA 184.621 100% 449.822 100% Fonte: Elaboración propia a partir dos datos dos Anuarios de Pesca da Consellería de Pesca. Á vista dos anteriores cadros podemos comentar algúns aspectos que indican a importancia da flota do Pacto no conxunto de Galicia. O porto de Noia é o primeiro porto do Pacto en canto a número de embarcacións se refire: conta con 421, ocupando o segundo posto no total de Galicia. O primeiro ocúpao a Illa de Arousa con 442. Se atendemos ao número de embarcacións por concello Riveira é o que máis embarcacións posúe tanto no Pacto coma en toda a Comunidade Autónoma, cun total de 448. O primeiro porto de Galicia por toneladas de arqueo é Vigo con 657.122 GT, e o segundo Riveira, con 24.537 GT. Se atendemos á potencia atopamos o mesmo ranking: Vigo sitúase no primeiro lugar con 107.890 CV e Riveira no segundo cun total de 51.871 CV. - 96 -
5.6.2.4 Evolución da Flota Vexamos agora a variación que sufriu a flota neste período de estudo: A área Pacto tivo unha maior variación porcentual que Galicia e que a provincia de A Coruña. Dentro do Pacto a comarca do Barbanza foi a que máis diminuíu a súa flota; nun 44% con respecto ao ano 2000. ÁREA 2000 2008 VARIACIÓN GALICIA 7.754 4.911-37% CORUÑA 3.856 2.458-36% PACTO 2.313 1.396-40% BARBANZA 1.560 873-44% NOIA 753 523-31% Fonte: Elaboración propia a partir dos datos da Consellería de Pesca e Asuntos Marítimos. 10.000 8.000 6.000 COMPARACIÓN DA FLOTA NO PERÍODO 2000-2008 4.000 2.000 0 GALICIA CORUÑA PACTO BARBANZA C. NOIA 2.000 2008 Se analizamos con un pouco máis de profundidade a evolución en cada porto vemos que o que presenta un maior descenso é Rianxo, onde a flota diminuíu en máis do 60%, seguido por Cabo de Cruz cunha redución superior ao 50%. ÁREA 2000 2008 VARIACIÓN AGUIÑO 164 123-25% CABO DE CRUZ 206 96-53% CORRUBEDO 17 17 0% FREIXO 6 SEN DATO -- NOIA 576 421-27% PALMEIRA 29 22-24% POBRA DO C. 172 117-32% PORTO DO SON 76 44-42% PORTOSÍN 95 58-39% RIANXO 550 212-61% RIVEIRA 422 286-32% Fonte: Elaboración propia a partir dos datos da Consellería de Pesca e Asuntos Marítimos. - 97 -
5.6.3 Cultivos Mariños Unha das características máis destacadas da área Pacto tanto pola súa achega á actividade socioeconómica como pola súa presenza visual (no caso das bateas) son os cultivos mariños. Neste apartado faremos mención aos diferentes tipos de establecementos de cultivos mariños. 5.6.3.1 Bateas A localización das bateas divídese segundo distritos. Na nosa área contamos con 3 distritos diferenciados: o Distrito de Noia, o Distrito de Riveira e o Distrito do Caramiñal (No mapa seguinte podemos ver o territorio que abrangue cada un deles). O Distrito de Noia conta cun só polígono no que se sitúan 27 bateas das que 26 se dedican ao cultivo do mexillón e soamente dúas ao cultivo de ostra plana (unha delas cultiva ambas especies á vez). O Distrito de Riveira posúe dous polígonos denominados B e C e conta cun total de 64 bateas dedicadas integramente ao cultivo do mexillón. O Distrito do Caramiñal é o máis extenso dos tres; conta con 7 polígonos e cun total de 660 bateas especializadas fundamentalmente no cultivo do mexillón. Só hai 5 bateas nas que se cultivan conxuntamente outras especies coma as ameixas babosas, ameixas finas, ameixas xaponesas e ostras planas. COMPARACIÓN DAS BATEAS SEGUNDO DISTRITO 4% 9% CARAMIÑAL NOIA RIVEIRA 87% Fonte: Elaboración propia a partir dos datos da Consellería do Mar a data 24-06-09. - 98 -