CENTRO: FACULTAD DE CC DE LA EDUCACION Y DEL DEPORTE Guía docente da materia: Código: 202311123 Nome da Materia: JUEGOS Y ACTIVIDADES FISICAS DE TIEMPO LIBRE Aprobado polo Consello do Dpto. de Didácticas Especiais Aprobado pola Xunta de Centro Sinatura/s do/s profesor/es O día O SECRETARIO DO DEPARTAMENTO O día O SECRETARIO DA F. CC. DE EDUCACIÓN Asdo. Asdo. Asdo. Datos do Departamento PROFESORADO DA MATERIA (segundo POD): Nome profesor/a Código Créditos (indicando A, L ou P) MIRIAN ALVARIÑAS VILLAVERDE 2181 1,5 A JORGE VIAÑO SANTASMARINAS 1,5 A A: Aula. L:Laboratorio. P:Prácticas. POR DETERMINAR EL 1,5 PRACTICO QUE FALTA Cada profesor/a haberá de indicar o lugar e horarios de titorías, nás páxinas seguintes. No caso de varios profesores/as indicarase o profesor/a coordinador/a da materia: Para as Aulas: MIRIAN ALVARIÑAS VILLAVERDE Para a docencia de Laboratorio e Prácticas: POR DETERMINAR
I. DATOS DA MATERIA Nome da Materia Xogos e actividades físicas de tempo libre Código da Materia 202311123 Carácter/tipo Curso no que se imparte Duración Nº de Horas / Créditos ECTS Centro Titulación (Cod.) Area de Coñecemento (Cod.) Departamento (Cod.) Lingua na que se imparte Obrigatoria Primeiro 2º Cuadrimestre 90 horas / 4,5 ECTS Facultade de Ciencias da Educación e do Deporte Maestro (Especialista en Educación Física) Expresión Corporal Didácticas Especiais Castelán II. PROFESORADO DA MATERIA Profesorado Datos de Contacto Myriam Alvariñas Villaverde y Jorge Viaño Santasmarinas myalva@uvigo.es jorgeviano@uvigo.es Despacho 204 Tfno: 986 802051 III. HORARIO DE DOCENCIA E TITORIAS Consultar: webs.uvigo.es/feduc IV. DATA DE EXAMES OFICIAIS Consultar: webs.uvigo.es/feduc V. COÑECEMENTOS PREVIOS
. Capacidade de aprender de xeito autónomo e grupal, diseñando, analizando e elaborando traballos escritos e orais. Boa expresión oral e escrita. Utilización correcta de recursos bibliográficos e novas tecnoloxías VI. INTRODUCCIÓN Á MATERIA Nesta materia preténdese que o futuro mestre asimile e comprenda a importancia que ten o xogo na realidade educativa. Mediante os fundamentos do xogo motor o alumnado poderá entender a súa aplicación con diferentes colectivos, en situaciones motrices diversas, en distintos contextos e perseguindo multitude de obxectivos. Os contidos desta materia teñen unha orientación teórico-práctica: por unha banda, pretendemos aportar unha visión ampla do fenómeno do xogo, así como dos aspectos que o rodean e están presentes non só na actualidade senón ao longo da historia; por outra, se desenvolven contidos prácticos nas diferentes vertentes dos xogos, entendendo ao alumnado como un axente activo do proceso de ensinanza-aprendizaxe. VII.COMPETENCIAS. Desenvolver habilidades de liderazgo, relación interpersoal e traballo en equipo.. Coñecer e actuar dentro dos principios éticos necesarios para unha correcto exercicio da profesión docente.. Desenvolver competencias para a adaptación a novas situacións e resolución de problemas, e para a aprendizaxe autónoma.. Desenvolver hábitos de excelencia e calidade no exercicio profesional. VIII. OBXECTIVOS Coñecer os fundamentos teórico-prácticos do xogo: historia, definicións, clasificacións, teorías, características. Aplicar os aspectos didácticos do xogo motor en situacións reais de práctica.
Observar e analizar críticamente os elementos didácticos do xogo motor como proceso de mellora das función do futuro docente. Saber identificar e seleccionar xogos en función dos obxectivos didácticos de diferentes tipos de sesións. Coñecer as posibilidades educativas do xogo motor. Comprender e vivir na práctica o potencial do xogo motor como un medio educativo do ámbito socio-afectivo. Desenrolar propostas prácticas de ensinanza-aprendizaxe propias da materia, adaptando o proceso as características evolutivas do alumnado de Educación Primaria. Experimentar os fundamentos da motricidade no xogo aplicados a situacións de actividad física e deportiva. Analizar críticamente os valores sociais dos xogos e os xoguetes. Participar activamente nas clases, implicándose de xeito reflexivo e desenrolando actitudes de participación e colaboración. Adquirir destrezas específicas do docente (animador, entrenador, profesor de E.F, etc.) na presentación de xogos motores e no liderazgo dun grupo de persoas. Adquirir actitudes de preparación, anticipación, observación, análise e toma de decisións para mellorar o proceso de ensinanza-aprendizaxe en sesións de xogos motores. Manexar adecuadamente as técnicas de traballo e as fontes documentais propias da materia. IX. CONTIDOS 1 Fundamentos teórico-prácticos do xogo en xeral e do xogo motor en particular: 10 horas historia, definicións, clasificacións, teorías e características 2 Aspectos didácticos do xogo motor 14 horas 3 O xogo nos currículos de educación física 4 horas
4 Xogos e educación en valores 7 horas 5 Contémplase unha Conferencia dentro do segundo cuadrimestre con data por determinar que pode coincidir co horario lectivo e que será obrigatoria para o alumnado IX. CONTIDOS PRÁCTICOS 1 Xogos Sensoriais 2 horas Xogos Tácticos a) En espazos 2 Oposición Cooperación formais b) Es espazos 4 horas Oposición naturais Xogos Non Tácticos 3 Tarefas Cooperativos Sen Música ou Canción Con Música ou a) En espazos formais b) Es espazos naturais 4 horas Canción 3 Xogos Tradicionais Sen material Con material sinxelo a) En espazos formais b) Es espazos naturais 3 horas Xogos con Material a) En espazos 5 Alternativo Tácticos formais b) Es espazos 2 horas Non Tácticos naturais XI. RECURSOS Bibliografía básica GALERA, A. (1999). Juego motor y educación física: bases para una reforma.
Barcelona: CIMS. DEVÍS DEVÍS, J. Y PEIRÓ VELERT, C.(1992): Nuevas perspectivas curriculares en Educación Física: la salud y los juegos modificados. Barcelona: Inde. MORA, J. M; DÍEZ, R.; LLAMAS, J. (2003). Un Mundo en juego : propuestas didácticas para el trabajo de la educación intercultural desde la educación física. Barcelona: Inde. NAVARRO, V. (2002). El afán de jugar. Teoría y práctica de los juegos motores. Barcelona: Inde ORLICK, J. (1990). Libres para cooperar, libres para crear. Barcelona: Paidotribo. ORTÍ, J. (2004) La Animación deportiva, el juego y los deportes alternativos. Barcelona: Inde. VEIGA, P. (2001) O Libro dos xogos populares galegos : catálogo descriptivo e educativo. Santiago de Compostela: Sotelo Blanco. Bibliografía complementaria BUCHER, W. (1995): 1000 ejercicios y juegos de deportes alternativos: goba, squash, minitenis,intercrosse, hockey, thoukball, beisbol, rugby, fútbol americano, frisbee y otros. Barcelona: Hispano Europea. CAMERINO, O. y CASTAÑER, M. (l994): 1001 ejercicios y juegos de recreación. Barcelona: Paidotribo. CAPÓN, J. (1990): Actividades con cubiertas de neumáticos y paracaídas. Barcelona: Paidós. CONDE, J.L. (1997): Las canciones motrices para el desarrollo de las habilidades motrices en educación infantil y primaria a través de la música. Barcelona: INDE. DEACOVE, J. (1991): Juegos cooperativos de canicas. Madrid: Asociación Pro Derechos Humanos. DIEGO, J. (1995): Juegos al aire libre: educación infantil y primaria. Madrid: Escuela Española. ELKONIN, D.B. (1980). Psicología del juego. Madrid: Visor Libros. ESCRIBA, A. (1998) Los juegos sensoriales y psicomotrices en la Educación Fisica. Ed. Gymnos. Madrid. FAURE, G. y LASCAR, S. (1981): El juego dramático en la escuela. Madrid: Cincel. FLURI, H. (1992): 1000 ejercicios y juegos de Tiempo Libre. Barcelona: Hispano Europea. FUSTE, X. (1996): Juegos de iniciación a los deportes colectivos. Barcelona: Paidotribo. GAMBOA, S. (1992): Juegos para campamentos. Buenos Aires: Bonum. GAMBOA, S. (1991): Aprender jugando con la naturaleza. Maipu (Argentina): Bonum. GIL, P. (2005) Juego motor en educación infantil. Sevilla: Wanceulen. GONZÁLEZ, F. (1997): Noches de fiesta: veladas, juegos nocturnos, fuegos de campamento. Madrid:Ccs. JARDÍN PINYOL, C. Y RIUS SANT, J. (1992): 1000 ejercicios y juegos con material alternativo. Barcelona: Paidotribo. JARES, X.R. (1992): El placer de jugar juntos: nuevas técnicas y juegos cooperativos.
Madrid: C.C.S.D.L. LATORRE DE GUTIÉRREZ, A. J. (2003). Juego y educación. Madrid: Servicio de Documentación y Publicaciones (Comunidad Autónoma). LIMBOS, E. (1986): Grandes juegos: juegos tipo, esquemas, elementos, el animador, el terreno, las técnicas. Barcelona: Hogar del Libro. MARTINEZ, E. (1983) El juego infantil. Análisis y aplicación escolar. Zaragoza: I.C.E. Universidad de Zaragoza. MORENO MURCIA, J. A. (2002). Aprendizaje a través del juego. Archidona: Ediciones Aljibe. ORTEGA, R. (1990) Jugar y aprender. Una estrategia de intervención educativa. Sevilla. Diada Editoras. ORTI FERROES, I. (2004) La animación deportiva, el juego y los deportes alternativos. Ed. INDE, Barcelona. PALACIOS, J. (1998): Jugar es un derecho. Fundamentos pedagógicos del juego. A Coruña: Xaniño Editorial. PALACIOS, J.; FRAGUELA, R. y VARELA, L. (1996): Juegos cooperativos y competitivos para la Educación Física. Cadernos técnico pedagóxicos do inefgalicia. Nº 21. La Coruña: Centro Galego de Documentación e edicións deportivas. PALACIOS, J.; GÓNZALEZ, M.; OGANDO, L. y LÓPEZ, J. (1996): Juegos con canciones. A Coruña: Centro Galego de Documentación e Edicións Deportivas. Material audiovisual. PALACIOS, J. (1994): Juegos con paracaídas. A Coruña: Centro Galego de Documentación e Edicións Deportivas. Material audiovisual. PAPAVENTOS EDUCACIÓN AMBIENTAL (1996): Os xogos do vento verde: xogos cooperativos sobre omedio ambiente. Santiago de Compostela: Naturaleza Galega. PAREDES ORTIZ, J. (2003). Juego, luego soy: teoría de la actividad lúdica. Sevilla: Editorial Wanceulen. PÉREZ Y VERDES, R. E TABERNERO, A. (1997) Xogos populares en Galicia. Santiago de Compostela: Lea. PIÑANGO, CH. y MARTÍN FRANCÉS, S. (1994): Construcción de juguetes con material de desecho. Madrid: Editorial Popular. Terr, L. (2000): El juego: por qué los adultos necesitan jugar. Barcelona: Paidós Outros http://www.efdeportes.com/ http://www.juegosdeef.8m.com/ http://www.juegosdetiempolibre.com/ XII. METODOLOXÍA DOCENTE Terase en conta que ate un 30% da materia pode ser non presencial, polo que tamén existirá unha parte importante de traballo autónomo do alumnado. CONTIDOS TEORICO-PRACTICOS Metodoloxía de exposición: nesta parte da materia, exporanse os
contidos teóricos imprescindibles para a adquisición por parte do alumnado dos conceptos fundamentais. Metodoloxía participativa/colaborativa en pequenos grupos Análise e síntese de lecturas recomendadas Propostas lúdicas prácticas Metodoloxía participativa individual/actividade autónoma Indagación sobre xogos tradicionais CONTIDOS PRACTICOS Haberá un traballo autónomo importante do alumnado semana a semana en función dos tipos de xogos programados utilizando diferentes metodoloxías. Metodoloxía participativa individual Revisión e análise de fontes bibliográficas sobre xogos motores en función dos tipos e subtipos de xogos que se desenvolven cada semana nas sesións prácticas. Identificación, clasificación, selección e recopilación de xogos en función de criterios pedagóxico-educativos (educación en valores, atención á diversidade, coeducación, etc.). Propostas de modificación dos xogos seleccionados (posibles variantes, regras básicas, etc.) en función de ditos criterios pedagóxicos. Metodoloxía participativa/colaborativa en gran grupo Presentación individual dun xogo seleccionado a un grupo seguindo criterios didácticos do proceso de ensinanzaaprendizaxe da intervención que ten que levar a cabo un docente como responsable dun grupo. Análise e crítica constructiva de dita intervención didáctica propia e dos compañeiros como proceso de mellora continua na adquisición de habilidades e destrezas, ademáis de actitudes dun futuro docente.
XIV. VOLUME DE TRABALLO GLOBAL Actividades Horas Horas de traballo TOTAL presenciais autónomo Actividades de aula Actividades prácticas Traballos fóra da aula 30 20 50 15 10 25 15 15 TOTAL 90 XV. AVALIACIÓN DA APRENDIZAXE O sistema de avaliación será continuo. Para concretar a forma de avaliación, falaremos da cualificación que se traduce nos apartados seguintes: ASPECTO CRITERIO INSTRUMENTO PESO 1. Asistencia e - Participación Ficha de 30% participación en activa e reflexiva control clases prácticas - Selección e entrega de dous xogos, previa ás sesións prácticas da semana 2. Conceptos da - Dominio dos Exame teórico 30% materia coñecementos escrito ou oral teóricos e de aplicación práctica da materia 3. Traballos: - Xogos tradicionais: búsqueda de material alternativo o elaboración de material específico - - Entrega na data establecida - Contidos elaborados - Aspectos formais Ficha de avaliación 20%
Xogos/xoguetes non sexistas 4. Organización - Entrega do Ficha control de 20% xornadas lúdicas traballo na data asistencia ás establecida titorías - Asistencias titorías para a Observación da preparación e actitude de organización preparación e - Posta en práctica organización das o día da xornada xornadas IMPORTANTE: Para superar a materia hai que ter polo menos un 35% aprobado nos apartados 2, 3 e 4 e un 80% de asistencia no apartado 1. No caso de que algún alumno ou alumna non poida realizar algunha das partes terá a oportunidade de comunicarllo aos profesores no primeiro mes do curso, para acadar unha alternativa de avaliación. CONVOCATORIAS EXTRAORDINARIAS: XVI. AVALIACIÓN DA APRENDIZAXE ASPECTO CRITERIO INSTRUMENTO PESO Clases prácticas - Análise crítica dos elementos didácticos de situacións de xogo motor. Proba escrita 40% Conceptos da - Dominio dos Exame teórico 40% materia coñecementos escrito ou oral teóricos e de aplicación práctica da materia. Traballos: - Xogos tradicionais: búsqueda de material alternativo o elaboración de - Entrega na data do exame. - Contidos elaborados - Aspectos formais Ficha de avaliación 20%
material específico - Xogos/xoguetes non sexistas IMPORTANTE: Para superar a materia hai que ter aprobadas cada unha das partes que forman parte da avaliación. Non se fará a media se algunha das partes non está superada. Para concretar o tema dos traballos débese falar antes cos docentes da parte teórica. XVII. OUTROS DATOS DE INTERÉS NORMAS PARA A APRESENTACIÓN DE TRABALLOS ESCRITOS Deberanse entregar mecanografiados con tamaño 12 Times New Roman ou equivalente. O interlineado será 1,5. As páxinas irán numeradas. Aconséllase a escritura a doble cara. - Na primeira folla debe constar: Nome do/a autor/a Grupo de prácticas ao que se pertence Nome da materia Curso escolar no que se entrega o documento Data de entrega As citas bibliográficas deben seguir un criterio concreto, se non se ten un criterio claro, pode usarse como modelo o apartado desta guía de bilbiografía.