2. Situación actual Enerxía eólica Biomasa, biocombustibles e biogás Biomasa forestal e cultivos enerxéticos...

Transcripción

1 Índice 1. Introducción Situación actual Enerxía eólica Biomasa, biocombustibles e biogás Biomasa forestal e cultivos enerxéticos Biogás Biocarburantes Enerxía minihidráulica Enerxía solar Enerxía do mar Enerxías renovables e medio ambiente Investimento e emprego Previsións As Enerxías Renovables en Galicia-1

2 1. INTRODUCCIÓN A xestión dos recursos enerxéticos dun país é un factor clave na súa expansión empresarial e, polo tanto, na súa actividade económica. Ademais, o aproveitamento deses recursos entra dentro do desenvolvemento sostible, o que leva a que as políticas públicas estean determinadas pola busca dun balance equilibrado entre crecemento económico e respecto ó medio. A enerxía debe ser xestionada da forma máis eficiente posible porque tanto os avances tecnolóxicos como a evolución da sociedade repercuten no seu consumo, apreciándose unha demanda crecente de enerxía, o que deriva nunha necesidade de mellora das súas infraestructuras enerxéticas de xeración, transporte e distribución. Polo tanto, un dos obxectivos das políticas enerxéticas debe se-la elaboración dunha planificación destinada a garanti-la subministración enerxética á poboación. Os importantes impactos ambientais asociados ó sector esixen o desenvolvemento de políticas enerxéticas que consideren este aspecto como estratéxico e que busquen solucións de compromiso para asegura-la consecución simultánea de ámbolos dous obxectivos: seguridade na subministración e diminución do impacto ambiental do ciclo enerxético, que é fundamental para acada-los obxectivos do Protocolo de Kioto" (1). (1) Acordo internacional de protección do medio. O seu principal obxectivo é a reducción global das emisións de gases de efecto invernadoiro (GEI). As Enerxías Renovables en Galicia- 2

3 É evidente que, de forma xeral, estas solucións deben basearse nun elevado grao de utilización das enerxías renovables (enerxías que se renovan ou recuperan de maneira cíclica nunha escala temporal de curto prazo), que posúen indiscutibles beneficios e se integran nas estratexias enerxéticas da Unión Europea. A utilización destas fontes de enerxía contribúen a aproveita-los recursos autóctonos, o que implica unha diminución da dependencia do exterior. Teñen unha alta eficiencia e optimizan a xestión dos recursos, ademáis de protexe-lo medio, debido á reducción das emisión á atmosfera, e levan asociado altos investimentos que consolidan un novo sector económico e unha elevada tasa de creación de emprego. As enerxías renovables tamén son claves na evolución económica galega, permitindo lograr unha maior cohesión social e económica na Comunidade, xa que se implantan en numerosas ocasións en zonas rurais que adoitan estar menos desenvolvidas. Polo tanto, teñen influencia na economía local porque aproveitan recursos naturais endóxenos cunha elevada participación de recursos empresariais e humanos. Outra das vantaxes dalgunhas enerxías renovables é a súa utilización insitu, o que evita, en moitas ocasións, a construcción de grandes infraestructuras para o transporte e a distribución de, por exemplo, a enerxía eléctrica xerada a partir delas. 3 -As Enerxías Renovables en Galicia

4 2. SITUACIÓN ACTUAL Resulta interesante analiza-la situación das enerxías renovables na Comunidade Autónoma de Galicia e comprobar que se están alcanzando os obxectivos marcados tanto pola Unión Europea como polo Plan de Fomento de las Energías Renovables en España (1.999). Este estudio tamén servirá para constata-las evolucións tanto do Plano Eólico de Galicia como do Programa de Fomento da Enerxía Solar en Galicia, entre outros. O aproveitamento enerxético do grande potencial dos recursos renovables galegos e os diferentes programas de actuación que se están a desenvolver van permitir que Galicia poida superar no ano os obxectivos da Unión Europea, ademais de axudar a que se fortaleza un sector básico para o desenvolvemento da Comunidade. A situación da potencia eléctrica instalada con fontes renovables é a seguinte: Xeración Potencia instalada (MW) Potencia instalada * (MW) Gran hidráulica (2) (P>10 MW) Minihidráulica (2) (P 10 MW) Eólica Biomasa (3) Solar fotovoltaica 0,152 0,365 Total instalado con FER (4) Datos provisionais (2) Estanse realizando probas para recalcula-la potencia neta instalada nas centrais hidráulicas en réxime ordinario segundo o apartado 3. del punto cuarto de la Orden de 17 de diciembre de As modificacións de potencia que se produzan serán certificadas polo Ministerio de Economía, o que pode dar lugar a variacións na potencia total instalada en Gran hidráulica e Minihidráulica nos próximos anos. (3) Inclúe biogás, residuo gasoso procedente da descomposición de materia orgánica como efluentes agroalimentarios, augas residuais e residuos de vertedoiros. (4) Fontes de enerxía renovables. As Enerxías Renovables en Galicia- 4

5 Porcentaxe de potencia instalada con enerxías renovables respecto do total de potencia instalada * Potencia total instalada MW MW Potencia instalada EERR (5) MW 59 % MW 60,4 % (con gran hidráulica) Potencia instalada EERR (5) MW 20 % MW 23,1 % (sen gran hidráulica) * Datos provisionais O seguinte gráfico amosa a evolución da potencia instalada en Galicia comparándoa coa que corresponde ás enerxías renovables: Evolución da potencia instalada Potencia Instalada (MW) Ano Potencia total Pot. renov. con gran hidráulica Pot. renov. sen gran hidráulica (5) Enerxías renovables. 5 -As Enerxías Renovables en Galicia

6 Tal e como pode verse na táboa que aparece a continuación, as fontes de enerxías renovables, ademais de contribuír á xeración de enerxía eléctrica, tamén contribúen ó aproveitamento de enerxía térmica e á producción de biocarburantes: Enerxía dispoñible para o consumo a partir de enerxías renovables en Electricidade Gran hidráulica 415 ktep Minihidráulica 42 ktep Eólica 246 ktep Biomasa 13 ktep Solar fotovoltaica 0,014 ktep Calor Biomasa 265 ktep Solar térmica 0,22 ktep Biocarburantes Bioetanol 4 ktep As Enerxías Renovables en Galicia- 6

7 3. ENERXÍA EÓLICA O gran desenvolvemento tecnolóxico que experimentou o sector eólico e a existencia en Galicia de amplas zonas con importantes recursos despertou o interese de moitos promotores cara á implantación de parques eólicos na nosa Comunidade, o que fixo necesaria a intervención e ordenación deses recursos por parte da Administración. O Decreto 205/95 introduciu os denominados Planos Eólicos Empresariais (PEE), sometidos á aprobación da Administración Autonómica, que inclúen un Plano de Investigación Eólica, un Programa de Investimentos e un Programa de Actuacións Industriais. Por outra parte, o Decreto 205/95 regulou as autorizacións dos proxectos eólicos en Galicia e vinculounos ó desenvolvemento de planos industriais que posibilitaron que os investimentos asociados ós parques eólicos repercutisen na nosa Comunidade a través da creación de emprego ou mediante a participación de empresas locais, ou asentadas en Galicia, nos proxectos autorizados. Pola súa banda, o Decreto 302/01, do 25 de outubro, derrogou e substituíu ó Decreto 205/95, introducindo unha nova modalidade de parque eólico: o parque eólico singular. Estes parques están asociados ó autoconsumo e poden ter como máximo 3 MW de potencia. Dentro dos parques eólicos singulares teñen especial relevancia os que son promovidos polos concellos, estando algúns deles en avanzada fase de tramitación e a súa construcción próxima. Avaliando os datos de potencia eólica instalada nas distintas Comunidades Autónomas e comparándoos cos datos galegos, obsérvase que Galicia é a Comunidade con 7 -As Enerxías Renovables en Galicia

8 maior potencia instalada (25,5% do total español no ano 2003), ademais de se-la Comunidade que ten o maior potencial de instalación a medio prazo. A continuación amósase a situación actual e o desenvolvemento previsto ata o ano no Plano Eólico de Galicia: * Previsión En funcionamento MW MW MW. * Datos provisionais Nos gráficos seguintes pódese observa-la evolución da potencia eólica instalada durante os últimos anos: Potencia instalada anualm ente 400 Potencia (MW) Ano Potencia total instalada Potencia (MW) Ano As Enerxías Renovables en Galicia- 8

9 Á vista dos datos, é importante resaltar que a enerxía eólica é a que ten o maior índice de crecemento de tódalas enerxías renovables empregadas en Galicia. O investimento total asociado á implantación do Plano Eólico de Galicia será aproximadamente duns millóns de euros. Tendo en conta que na maioría das resolucións dos PEE (6) figura unha porcentaxe de investimento na nosa Comunidade do 70% do capital asociado ó parque (porcentaxe que en ocasións pode ser incluso superior), isto supón que o investimento actual en Galicia asociado ó devandito plano eólico está preto dos 900 millóns de euros e que se xeraron ó redor de postos de traballo, ademais de que se contribuíu á implantación de novas industrias relacionadas co sector. Débese subliñar que o Plano Eólico de Galicia foi recoñecido e presentado por diferentes organizacións como referencia de modelo de xestión en materia de enerxías renovables e que constituíu o patrón utilizado polas diferentes administracións en materia de regulación de recursos enerxéticos. Entre os proxectos executados no ámbito da enerxía eólica destaca o Parque Eólico Experimental de Sotavento onde están representadas a maioría das tecnoloxías eólicas comercializadas en España. Este parque conta cunha aula medioambiental que fomenta o interese polas enerxías renovables, o uso racional da enerxía e a conservación do medio ambiente. Parque Eólico Experimental de Sotavento (6) Planos Eólicos Empresariais. 9 -As Enerxías Renovables en Galicia

10 4. BIOMASA, BIOCARBURANTES E BIOGÁS A biomasa é a materia orgánica orixinada nun proceso biolóxico que pode ser utilizada como fonte de enerxía. No ámbito da Comunidade Autónoma de Galicia, a variedade de materias incluídas no concepto de biomasa permite formular diversas alternativas enerxéticas que se agrupan, principalmente, en tres áreas: biomasa forestal e cultivos enerxéticos, biocarburantes e biogás. 4.1 Biomasa forestal e cultivos enerxéticos Dentro deste apartado hai que diferenciar entre a biomasa forestal procedente de sistemas forestais arborizados e a que procede de residuos industriais da madeira. Cómpre destacar que existe un elevado potencial en canto á enerxía procedente da biomasa forestal debido ás características climáticas, á distribución da poboación e á grande importancia das explotacións madeireiras na nosa Comunidade. Tamén é interesante salientar que tradicionalmente en Galicia se aproveitou a biomasa a nivel doméstico como fonte de enerxía térmica. Os cultivos enerxéticos obtéñense a partir de explotacións, agrícolas ou forestais, nas que o único obxectivo é obter biomasa con importante potencial enerxético. A potencia instalada en Galicia en centrais que aproveitan este tipo de biomasa é de 34 MW. As Enerxías Renovables en Galicia- 10

11 4.2 Biogás O biogás pódese obter a partir da dixestión anaeróbica (7) de efluentes agroalimentarios, augas residuais e residuos de vertedoiros. Hoxe en día están funcionando a planta de tratamento de residuos sólidos urbanos (RSU) de Nostián (A Coruña), que é unha central de biogás de 6 MW, e a planta de Biocerceda de 2,27 MW. Durante o ano entrou en operación unha planta de coxeración de 2,5 MW no vertedoiro de Bens (A Coruña) que aproveita biogás. As estacións depuradoras de augas residuais (EDARs) tamén supoñen un elevado potencial de recursos enerxéticos debido á gran cantidade de estacións existentes. Potencia eléctrica instalada Biomasa forestal - Biogás * Previsión En funcionamento 43 MW 45 MW 93 MW * Datos provisionais 4.3 Biocarburantes A biomasa permite obter combustibles líquidos que poden substituír ós combustibles convencionais ou ós seus aditivos. Ademais, a elaboración de biocarburantes a partir de productos agrícolas constitúe unha alternativa tanto para diminuí-las emisións de CO 2 á atmosfera como para diversifica-las actividades do medio rural, xa que axudan a revitalizala súa economía, e xeran emprego ó favoreceren a posta en marcha dun novo sector no ámbito agrícola. (7) Proceso biolóxico que ten lugar en ausencia de osíxeno e que dá lugar á descomposición da materia orgánica. 11-As Enerxías Renovables en Galicia

12 Actualmente está funcionando a planta de Bioetanol Galicia (Curtis) que produce bioetanol a partir de cereal e que ten unha capacidade de producción de toneladas/ano (aproximadamente 65 ktep/ano). Galicia prevé acadar 100 ktep en biocarburantes no ano O obxectivo da UE é que no ano o Bioetanol Galicia (Teixeiro-Curtis) 5,75% dos combustibles utilizados en transporte sexan biocarburantes. As Enerxías Renovables en Galicia- 12

13 5. ENERXÍA MINIHIDRÁULICA Unha explotación de enerxía hidráulica baséase, fundamentalmente, no aproveitamento da enerxía potencial que posúe un curso de auga cando salva un desnivel. Denomínanse minicentrais as centrais hidráulicas de potencia igual ou inferior a 10 MW, clasificándose en fluíntes, a pé de encoro ou de bombeo. A potencia instalada en centrais minihidráulicas e a previsión para o ano son as que figuran a continuación: * Previsión En funcionamento 173 MW 203 MW 315 (8) MW * Datos provisionais (8) Obxectivos de Augas de Galicia, do Plano Sectorial Hidroeléctrico das cuncas hidrográficas de Galicia- Costa e previsións de desenvolvemento de centrais na Confederación Hidrográfica del Norte. 13-As Enerxías Renovables en Galicia

14 6. ENERXÍA SOLAR En relación á enerxía solar, os recursos galegos non se están explotando suficientemente. Sen embargo, os beneficios da súa utilización son claros: é unha enerxía gratuíta, autóctona e inesgotable ; minimiza o impacto ambiental; reduce custos de transporte (obtense nos puntos de consumo) e xera enerxía en zonas horarias punta, polo que evita sobredimensiona-las instalacións das compañías distribuidoras nas horas punta de consumo. Non obstante, habitualmente non garante a subministración enerxética, debendo complementarse con outras fontes de enerxía. A pesar de que a radiación non é elevada (entre 3,2 e 4,2 kwh/m 2 de media diaria fronte ós máis de 5 kwh/m 2 do sur de España), a razón principal da súa baixa utilización é a falta de información da sociedade. Neste eido, o INEGA está a realizar actuacións concretas de divulgación, formación e apoio a proxectos demostrativos dentro do marco do Programa de Fomento da Enerxía Solar en Galicia, que está desenvolvendo dende o ano O obxectivo final do mencionado programa é contribuír de forma significativa a que, no seu ámbito de aplicación enerxética, a enerxía solar poida integrarse no mercado nas mesmas condicións que as enerxías convencionais. A seguinte táboa amosa a situación actual e as previsións cara ó ano para a enerxía solar en Galicia: * Previsión Solar térmica m m m 2 Solar fotovoltaica 152 kwp 365 kwp kwp. * Datos provisionais As Enerxías Renovables en Galicia- 14

15 A evolución da enerxía solar fotovoltaica está suxeita á evolución tecnolóxica do sector, que, en principio, pode ser considerable e, por conseguinte, repercutir substancialmente tanto nos custos coma nos rendementos das instalacións. Neste senso, haberá que contemplar dous escenarios posibles de evolución da potencia instalada mediante este tipo de enerxía: un escenario inferior que considera que a tecnoloxía de fabricación non presentará melloras significativas en rendementos nin baixadas de custos elevadas porcentualmente, e un escenario superior que considera tanto unha mellora da tecnoloxía coma unha reducción significativa nos investimentos dos usuarios. Con probabilidade a situación real no ano será unha combinación de ámbolos dous escenarios. Parque Eólico Experimental de Sotavento A continuación móstranse os gráficos comparativos da evolución da enerxía solar fotovoltaica contemplando os dous escenarios mencionados: Enerxía solar fotovoltaica Previsións de potencia a instalar anualmente 1000 Potencia (kwp) Escenario inferior Escenario superior Ano 15-As Enerxías Renovables en Galicia

16 Enerxía solar fotovoltaica Evolución e previsións Potencia instalada (kwp) Escenario inferior Escenario superior Instalado Ano Con respecto á enerxía solar térmica, considérase que a partir do ano comezarán a obterse os resultados da campaña de difusión, o que levará a un incremento significativo da superficie de captadores instalados anualmente. Nos gráficos seguintes pódese observa-la situación actual e a evolución prevista da instalación de paneis solares térmicos: Enerxía solar térmica Previsións de superficie a instalar anualmente 6000 Superficie (m2) Ano Enerxía solar térmica Evolución e previsións Superficie instalada (m2) Previsións Instalado Ano As Enerxías Renovables en Galicia- 16

17 7. ENERXÍA DO MAR O aproveitamento da enerxía do mar atópase, hoxe en día, en proceso de investigación con diversos sistemas que, aínda que non acadaron a suficiente madurez tecnolóxica, xa comezaron a dar resultados moi prometedores. Neste sentido, pode dicirse que na Comunidade Autónoma de Galicia a enerxía das ondas presenta un potencial moi superior ó resto de modalidades (mareomotriz, das correntes e diferencia térmica). O indubidable interese desta fonte de enerxía motivou a realización de diversos estudios ó respecto en Galicia, co obxecto de analiza-la posibilidade de implantar algún destes sistemas nalgunha das costas galegas. Actualmente estase avaliando a viabilidade deste tipo de proxectos, coa esperanza de que nos vindeiros anos poida acometerse algún deles, que sen dúbida terán un contido inicialmente experimental. 17-As Enerxías Renovables en Galicia

18 8. ENERXÍAS RENOVABLES E MEDIO AMBIENTE Nos últimos anos, a conservación do medio pasou a ser unha das principais preocupacións dos cidadáns, que están comprobando como as súas condicións de vida poden empeorar se non se racionalizan os usos e os hábitos enerxéticos. Os distintos cumios ambientais e os informes e estudios das máis pretixiosas institucións advirten que se non se asumen medidas para limita-los vertidos incontrolados de gases contaminantes á atmosfera, será imposible frea-lo quentamento do planeta e, en consecuencia, o cambio climático. (9) Dentro das vantaxes máis importantes que supón a utilización de enerxías renovables destaca a case nula emisión de gases contaminantes á atmosfera, polo que, contribúen á reducción das emisións de CO 2, SO 2, NO x entre outros, e axudan a que se acaden os obxectivos do Protocolo de Kioto (1). Por este motivo, as enerxías renovables permiten mellora-las condicións ambientais do contorno onde se utilizan. Durante o ano evitáronse, gracias á utilización de fontes renovables, as emisións de CO (9) 2 que se recollen na táboa que se amosa a continuación: Emisións evitadas en Tipo de central Reducción emisións de CO 2 (toneladas/ano) Eólica Gran hidráulica Minihidráulica Solar 0,11 Total evitado (9) Tendo en conta a estructura de xeración eléctrica española, consideráronse unhas emisións de 695 g CO 2 por cada kwh xerado. Segundo o Anexo IV da Directiva 2003/87/EC do Parlamento Europeo e do Consello de 13 de outubro de 2003, o factor de emisión para a biomasa será cero. As Enerxías Renovables en Galicia- 18

19 9. INVESTIMENTO E EMPREGO A construcción de novas instalacións de sistemas enerxéticos dá lugar a un importante volume de investimento e emprego na Comunidade. Hai que salientar que as enerxías renovables axudan ó desenvolvemento local porque poden instalarse en medios rurais e illados e, ademais, contribúen a diminuí-la dependencia de subministracións externas porque se utilizan recursos autóctonos. O investimento total en Galicia durante o ano foi de ó redor de 425 millóns de euros, dos que parte Investimento en enerxías renovables en Biomasa e biocarburantes 27,6 % corresponden á implantación da planta de Bioetanol Galicia, de ahí a porcentaxe correspondente a biomasa e Minihidráulica 3,2 % Solar 0,1 % Eólica 69,1 % biocarburantes que mostra o gráfico: No ano investíronse ó redor de 300 millóns de euros en instalacións que Investimento en enerxías renovables en 2.003* utilizan fontes de enerxía renovables. Hai Minihidráulica 13,7 % Solar 1,3 % Biomasa 0,8 % que salienta-lo incremento que se produciu no eido da enerxía solar. O gráfico mostra Eólica 84,2 % * Datos provisionais a distribución por sectores deste investimento. Gracias a este tipo de instalacións, no ano ó redor persoas traballaron na construcción e instalación de infraestructuras que utilizan fontes renovables, en actividades de operación, mantemento e xestión das distintas centrais existentes en Galicia, así como na fabricación de compoñentes para as mencionadas instalacións. 19-As Enerxías Renovables en Galicia

20 10. PREVISIÓNS A táboa presentada a continuación resume a situación das instalacións de xeración eléctrica que empregan fontes de enerxía renovables en Galicia e as previsións para o ano 2.010: Potencia Potencia Potencia Xeración instalada instalada prevista (MW) * (MW) (MW) Gran hidráulica (1) (P>10 MW) Minihidráulica (1) (P 10 MW) Eólica Biomasa (3) Solar fotovoltaica e outras renovables 0,152 0,365 5 Total instalado * Datos provisionais No gráfico seguinte pódese aprecia-la a evolución da potencia instalada nos últimos anos e as súas previsións de evolución cara ó ano 2.010, ó mesmo tempo que se establece unha comparación entre a potencia total e a potencia instalada con fontes de enerxía renovables: Evolución da potencia instalada e previsións Potencia (MW) Ano Potencia total Pot. renov. con gran hidráulica Pot. renov. sen gran hidráulica As Enerxías Renovables en Galicia- 20

21 A continuación pode observarse a distribución por sectores enerxéticos da potencia instalada no último ano, así como a previsión para o ano 2.010: Distribución por fontes da potencia instalada en (Potencia total: MW) Biomasa 0,6% Eólica 17,2% Fotovoltaica 0,002% Minihidráulica 2,3% Convencionais 41,0% Gran hidráulica 39,0% Distribución por fontes da potencia instalada en (Potencia total: MW)* Biomasa 0,6% Minihidráulica 2,6% Eólica 20,0% Fotovoltaica 0,004% Convencionais 39,6% Gran hidráulica 37,3% * Datos provisionais Previsión da distribución de potencia en (Potencia total: MW) Eólica 32,0% Fotovoltaica 0,04% Convencionais 41,2% (10) Biomasa 0,7% Minihidráulica 2,5% Gran hidráulica 23,5% 21-As Enerxías Renovables en Galicia

22 Tendo en conta as previsións anteriores e de acordo coas estimacións comentadas previamente, as emisións de CO 2 evitadas en serían: Previsións de emisións de CO 2 evitadas en con fontes de enerxía renovables Tipo de central Reducción emisións de CO 2 (toneladas/ano) Eólica Gran hidráulica Minihidráulica Solar Total evitado Outro aspecto importante que se debe ter en conta é a contribución das fontes de enerxía renovables ó consumo bruto (11) eléctrico galego. Na seguinte táboa pode apreciarse a achega actual destas fontes, así como as previsións para o ano 2.010, ó mesmo tempo que se recollen os obxectivos españois e comunitarios para ese mesmo ano: Contribución das enerxías renovables ó consumo eléctrico de Galicia Situación Previsión Obxectivo Obxectivo Galicia Galicia UE UE-España Respecto ó consumo de enerxía 20,1 % 59,0 % 12,5 % 17,5 % eléctrica (sen gran hidráulica) Respecto ó consumo de enerxía 47,0 % 89,0 % 22,1 % 29,4 % eléctrica (con gran hidráulica) (11) Considérase un incremento anual dun 2 % a partir de Polo tanto, o consumo eléctrico bruto no ano será de aproximadamente ktep. As Enerxías Renovables en Galicia- 22

23 Tendo en conta estes obxectivos, o número de instalacións que utilicen fontes renovables vaise ver incrementado considerablemente de aquí ó ano 2.010, o que contribuirá de forma efectiva á creación de emprego tanto de forma directa como indirecta. A construcción de novas instalacións para acadar estas previsións fomentará o emprego tanto na posta en marcha das mencionadas instalacións como nas súas posteriores actividades de operación e matemento. Ademais, tamén se verá favorecido o sector de fabricación de bens de equipo ligado a este tipo de centrais (fabricación de compoñentes para aeroxeradores, fabricación de células e módulos solares, fabricación de equipos auxiliares, etc.). As actividades relacionadas coa biomasa tamén contribuirán a fomentar e diversifica-lo emprego no medio rural, favorecendo o desenvolvemento económico deste medio. Hai que salientar como xa se mencionou, que unha das prioridades á hora de deseñar novas instalacións de xeración eléctrica é a conservación e o respecto ó medio, de aí que se necesiten estudios de seguimento do funcionamento das centrais para controla-lo seu impacto ambiental. Por todas estas razóns, estímase que no ano haberá ó redor de empregos relacionados coas enerxías renovables, sendo o sector eólico o de maior peso. Nesa mesma data, o conxunto de instalacións renovables, sen considera-la gran hidráulica, suporá un volume de negocio de cerca de 960 millóns de euros. 23-As Enerxías Renovables en Galicia