1. INTRODUCIÓN OBXECTIVOS XERAIS PARA O FOMENTO DA LINGUA GALEGA LIÑAS DE ACTUACIÓN PARA O FOMENTO DA LINGUA GALEGA...

Transcripción

1 NDICE 1. INTRODUCIÓN OBXECTIVOS XERAIS PARA O FOMENTO DA LINGUA GALEGA LIÑAS DE ACTUACIÓN PARA O FOMENTO DA LINGUA GALEGA DECISIÓN Ó RESPECTO DA LINGUA EN QUE SE IMPARTEN AS MATERIAS DE EDUCACIÓN PRIMARIA CRITERIOS PARA DETERMINAR A LINGUA MATERNA EN EDUCACIÓN INFANTIL MEDIDAS ADOPTADAS PARA O ALUMNADO SEN SUFICIENTE DOMINIO DAS LINGUAS PROGRAMAS E ACTIVIDADES PARA O FOMENTO E DINAMIZACIÓN DA LINGUA GALEGA AVALIACIÓN E SEGUIMENTO DO PLAN COMISIÓN DO PROFESORADO QUE ELABOROU O PROXECTO E APROBACIÓN POLO CONSELLO ESCOLAR ANEXO: ENQUISA E RESULTADOS ADDENDA AO PROXECTO LINGÜÍSTICO

2 1.- INTRODUCIÓN. No Fermín Bouza Brey somos conscientes da situación actual da lingua galega e, consideramos que a escola desenvolve un papel fundamental á hora de mellorar esta situación. Ás linguas dáselle a importancia segundo o uso que se fai delas, e é labor da escola difundir e valorar o galego como lingua propia; facendo da mesma unha lingua funcional e activa, válida en calquera ámbito da vida dos nosos alumnos e alumnas. O obxectivo principal é que os nosos alumnos e alumnas acaden unha competencia en lingua galega igual á do castelán ao rematar e etapa de primaria. A presenza na escola do galego deberá ser a mesma ca do castelán, e para iso é necesaria a total colaboración do profesorado e de todo o persoal do centro; cumprindo sempre a lei e impartindo as materias na lingua que lle corresponde. É importantísimo conseguir que os alumnos e alumnas valoren a lingua galega, e, partindo desta valoración o seu uso será moito máis sinxelo e moito maior. Como responsables da preparación dos nosos alumnos e alumnas vémonos na obriga de promover, incorporar, impulsar, aceptar, facilitar e respectar a lingua galega. 2.- OBXECTIVOS XERAIS PARA O FOMENTO DA LINGUA GALEGA 1. Promover o uso da lingua galega durante toda a etapa de infantil e primaria. 2. Manter informado a todo o profesorado, así como ao resto da comunidade educativa, das novas producidas na normativa sobre o uso do galego. 3. Favorecer o uso das novas tecnoloxías coas que conta o centro (radio escolar, proxectores, pizarra dixital, aula de informática ) para que a aprendizaxe sexa máis amena e entretida. 4. Amosar a lingua como vehículo e base de unión entre as persoas do noso país. 5. Xeneralizar o uso do galego na vida cotiá dos nosos alumnos e alumnas. 6. Dar a coñecer a importancia e a utilidade da lingua galega como medio de comunicación tanto escrito como oral. 7. Cumprir a normativa sobre o uso do galego nas distintas áreas, como indica a lexislación. 8. Escribir os documentos administrativos, así como as circulares e demais notificacións en galego. 9. Conseguir unha competencia igualitaria nas dúas linguas oficiais de Galicia ao rematar a Educación Primaria. 10. Achegar a nosa cultura e tradicións a toda a comunidade educativa. 11. Recoñecer o galego como lingua propia, tan respectable coma o castelán. Que non se vexa como lingua secundaria ou estranxeira LIÑAS DE ACTUACIÓN PARA O FOMENTO DA LINGUA GALEGA - Velar polo compromiso de que tódolos comunicados se realicen en lingua galega. - Manter vivas as tradicións con celebracións como "Magosto", "Samaín", "Entroido", "Festa dos Maios"... - Elaboración de unidades didácticas e outro material multimedia en galego. - Campañas de fomento dos xogos tradicionais galegos: billarda, peóns, mariola... - Asistencia a actividades culturais que contribúan á promoción da nosa lingua. - Visitas culturais: parques etnográficos, castros, museos, portos, vilas... e outras instalacións que se signifiquen pola defensa e promoción da cultura galega. - Intercambios con outros centros de ensino de Galicia. - Organización de certames de poesía, pintura, narrativa, ensaio,... en lingua galega. 2

3 - Mantemento da páxina web, elaborada na súa totalidade en galego. - Procurar a provisión de fondos bibliográficos e fonográficos en lingua galega. - Solicitar axudas económicas para actividades que promoven o fomento do idioma galego. - Fomentar a coordinación entre os equipos para que potencien o uso do idioma nun mesmo ámbito sectorial e con accións concretas e eficaces. - Animar aos equipos do centro para que a súa acción incida sobre a súa contorna DECISIÓN Ó RESPECTO DA LINGUA EN QUE SE IMPARTEN AS MATERIAS EN EDUCACIÓN PRIMARIA O feito de atoparnos nunha comunidade que ten dúas linguas oficiais, ademais de enriquecernos, provoca a necesidade de establecer unha orde para o uso de ámbalas. En Educación Infantil o uso do galego será vehicular cando esta sexa a lingua da maioría dos alumnos. Cando non o sexa, como é o caso do noso centro, o profesorado procurará que os alumnos e alumnas adquiran o coñecemento da mesma, posto que é realmente unha mágoa ver como o galego se vai perdendo entre os máis cativos. Na Educación Primaria o galego terá unha presenza horaria semellante á do castelán; sendo lingua vehicular nas materias de Ciencias Sociais e Ciencias de Natureza. Nestas áreas nas que o galego é lingua vehicular, os textos e material adicional deberá estar en galego, e os alumnos e alumnas deberán utilizar o galego como lingua de expresión tanto oral como escrita en ditas materias. No noso centro en Educación Infantil úsase a lingua castelá como lingua vehicular, xa que as enquisas realizadas aos pais e nais dos alumnos de novo ingreso en Educación Infantil, déronlle un amplo porcentaxe ao idioma castelá por enriba do galego. Isto non elimina o galego desta etapa, xa que é usado como lingua de comunicación de ensinanza; tratando de conseguir que os nenos e nenas cubran a deficiencia que traen da casa con respecto á lingua galega. Na Educación Primaria, cumprindo coa normativa vixente, o reparto horario segundo o uso das tres linguas é o seguinte: Seguindo as indicacións da Administración e a normativa aplicable, o material e libros de texto estarán na mesma lingua na que se imparta a docencia en cada área. 5.- CRITERIOS PARA DETERMINAR A LINGUA MATERNA EN EDUCACIÓN INFANTIL De acordo co indicado no Decreto 79/2010 do 28 de o profesorado empregará nas aulas de Educación infantil a lingua materna predominante, tendo en conta a lingua do contorno e coidando que o alumnado adquira de forma oral e escrita, o coñecemento da outra lingua oficial. A lingua materna maioritarias será a determinada mediante a enquisa, empregando o modelo oficial, que se entregará ás familias. Tendo isto en conta establécense para o CEIP Fermín Bouza Brey as seguintes pautas de actuación para determinar a lingua a empregar nas aulas de E.I.: Entrevista inicial coas familias e enquisa para os pais/nais (empregando o modelo oficial): antes de que os alumnos/as de tres anos accedan por primeira vez ao Centro, levarase a cabo unha entrevista inicial cos pais do alumnado. En dita entrevista 3

4 observarase a lingua de comunicación empregada entre pais e fillos, e solicitarase das familias información ao respecto da lingua empregada habitualmente na casa. Observación inicial do grupo de alumnos durante os primeiros días: mediante a observación dos momentos de comunicación entre iguais por parte do alumnado, obteranse datos relativos aos usos lingüísticos e lingua materna predominante no alumno. Estudio sociolóxico do Centro e o do entorno educativo: terase en conta a situación lingüística no centro do alumnado en xeral, de xeito que se poidan obter datos relativos á lingua vehicular predominante no Centro. Do mesmo xeito, recabaranse os mesmos datos en relación o contorno educativo do centro (ANPA, entidades colaboradoras, familias...) Outra serie de datos que se poidan recabar ao respecto dos usos lingüísticos e da lingua materna predominante de acordo a elementos como: o mapa sociolingüístico de Galicia, datos estatísticos oficiais, estudios realizados por diferentes entidades o respecto. Cada curso académico farase constar o resultado desta decisión na addenda ao proxecto lingüístico, que será incluída na Programación Xeral Anual. 6.- MEDIDAS PARA O ALUMNADO SEN SUFICIENTE DOMINIO DAS LINGUAS. Na actualidade no noso centro temos alumnado inmigrante procedente doutras comunidades españolas como Cataluña, Canarias e Castela; e tamén doutros países como China, Rumanía, Ecuador, Brasil ou Colombia. En ambos casos coñecen en maior e menor grao o castelán. - Ao carecer o Centro dun programa específico de inmersión lingüística, o alumnado inmigrante intégrase nas aulas correspondentes, á espera de ser avaliado o seu grao de coñecemento dalgunha das linguas oficiais. - Avaliación pola comisión pedagóxica da necesidade de solicitar profesores para apoio lingüístico. - Determinación pola orientadora do centro, da necesidade de recibir unha atención específica, ou no seu caso unha adaptación da programación para o logro paulatino das competencias lingüísticas nas linguas oficiais. - Apoio individualizado na aula do titor ou titora, utilizando no inicio da súa escolarización preferentemente unha das linguas cooficiais onde se sinta con máis soltura o alumno/a e progresivamente introducilo no uso das demais linguas do currículo. - Fomentar a súa integración e interacción co grupo-clase. No caso de descoñecemento total das dúas linguas oficiais da nosa Comunidade Autónoma, se adoptarán as seguintes medidas: a creación dunha aula de integración lingüística ou aula de acollida na que recibirían unha atención específica que será, simultáneo á escolarización nos grupos ordinarios conforme o nivel e a evolución da súa aprendizaxe. É importante que pouco a pouco vaian tomando contacto coa nosa lingua, e de feito, así o fan posto que a administración do centro usa o galego para a elaboración de documentos oficiais, impresos, notas informativas O profesorado cumpre a normativa legal con respecto ao uso do galego, impartindo en lingua galega as materias que sinala o Decreto do plurilingüismo. Tamén se emprega o galego en carteis, exposicións, traballos, murais, festas, teatros, cancións 4

5 7.- PROGRAMAS E ACTIVIDADES PARA O FOMENTO E DINAMIZACIÓN DA LINGUA GALEGA. Deseñar actividades e murais, que os propios nenos e nenas van elaborar, sempre en lingua galega e utilizando o número de palabras máis grande posible. Elaborar unha árbore con 492 follas, unha por cada neno do centro, e cada folla levará escrita unha palabra en galego. Fomentar a exposición outono creativo que se realiza todos os anos e na que os alumnos e alumnas traen verdadeiras obras de arte elaboradas con materiais do outono. Cada neno e nena que participe recibirá un diploma. Facer a exposición de froitos de outono, expoñendo o froito co seu nome en galego e as súas características principais. Facer a exposición de cabazas polo Samaín, amosando parte da nosa cultura e explicando que é unha tradición celta, non importada dos Estados Unidos. Construír o libro dos refráns galegos; coas súas ilustracións, sempre elaboradas polos pequenos. Exporase e logo crearemos un libro que quedará na biblioteca. Celebración do día do mestre na semana do 23 de novembro; facendo redaccións e debuxos para conmemorar esta data. Xunto co equipo de biblioteca faremos exposicións de libros en galego, animando así a lectura na nosa lingua. As historias de medo que os alumnos e alumnas de sexto lles contan aos máis pequenos polo Samaín, son sempre en lingua galega. Conmemoración do día da paz onde as diferentes actividades, actuacións e eslogans serán en galego. Conmemoración do Día da Muller Traballadora cunha exposición de fotografías de mulleres traballadoras en Galicia; posto que realizaban uns traballos asombrosos coma o campo ou o mar. No mes de marzo faranse poesías en lingua galega, de colleita propia que logo serán recitadas na biblioteca. Uso da radio escolar nas entradas, saídas e recreos, poñendo e propoñendo música galega tradicional e moderna. Xornada de xogos populares, amosándolles aos nenos e nenas, xogos aos que xogaban os seus pais, nais, avós e avoas. Semana do teatro en lingua galega por parte dos últimos cursos de Educación Primaria. Potenciar o uso do blog de normalización por parte dos compañeiros, familias, alumnos e alumnas. Visitas de interese que poidan xurdir no concello (na biblioteca, auditorio, conservatorio ) Cine en galego, que consiste en poñer aos alumnos unha película en lingua galega, achegando a sétima arte na nosa lingua, que tamén existe. Conmemoración das letras galegas coa elaboración de carteis, unidades didácticas, murais Con este Proxecto Lingüístico de Centro de Educación Infantil e Primaria o que pretendemos é 5

6 fortalecer, afianzar, ampliar e dinamizar o uso da lingua galega entre todos nós. Se nós mesmos valoramos a nosa cultura, a nosa historia, a nosa tradición e, por suposto, a nosa lingua, darémonos conta do papel tan importante que xoga no transcurso da vida. Fagamos que os nosos alumnos e alumnas o valores tamén PUBLICIDADE, AVALIACIÓN E SEGUIMENTO DO PLAN. Coa fin de facer chegar o contido deste proxecto a toda a comunidade escolar, poñerase a disposición dos pais e resto da comunidade na páxina web do centro, de xeito que poidan facerse suxerencias que permitan a súa mellora na seguinte revisión do mesmo. catro anos será reelaborado e remitido á Inspección Educativa, que velará para que o seu contido se axuste ó establecido no Decreto 79/ COMISIÓN DO PROFESORADO QUE ELABOROU O PROXECTO E APROBACIÓN POLO CONSELLO ESCOLAR. O presente documento foi elaborado por unha comisión de mestres designada polo Equipo Directivo oída a Comisión de Coordinación Pedagóxica. Na súa composición tivo especial relevancia a coordinadora do Equipo de Dinamización da Lingua Galega e os representantes do profesorado dos distintos equipos docentes. Esta actualización do proxecto lingüístico foi aprobada polo consello escolar en reunión celebrada o 6

7 10.- ANEXOS: ENQUISA E RESULTADOS CRITERIOS PARA DETERMINAR A LINGUA PREDOMINANTE. Os criterios que se seguen para determinar a lingua predominante do alumnado do centro son: ANÁLISE SOCIOLINGÜÍSTICA: O C.E.I.P. Fermín Bouza Brey está situado no casco urbano da vila de Ponteareas, da que procede todo o alumnado de Infantil e parte do de Primaria, que se completa con nenos e nenas dalgunhas parroquias: Areas, Xinzo, Arnoso, Moreira e Angoares. Neste curso contamos a comezo de curso, cun total de 493 alumnas/os matriculados. Gran parte do noso alumnado ten o castelán como lingua materna e, os que teñen o galego como lingua nai, proceden maioritariamente do rural. A situación do idioma galego no entorno segue a ser claramente diglósica. Se ben é certo que o noso alumnado está en contacto cotiá coa lingua galega de diferentes xeitos, as familias educan aos nenos e nenas maioritariamente en castelán independentemente de que os ascendentes sexan galego-falantes. Ademais contamos con alumnado inmigrante, procedente de varios países e doutras comunidades españolas que coñecen e se expresan máis en castelán que en galego. Isto fai que sigamos considerando que a porcentaxe de alumnado do noso centro, que utiliza o galego como lingua vehicular é moi pequena. A baixa tendencia observada no alumnado de usar o galego na súa expresión oral e escrita de xeito espontáneo, fainos reflexionar na necesidade de seguir potenciando o uso da lingua galega na maioría das actividades do noso centro para reforzar as horas propias de docencia nesta lingua e poder acadar a competencia comunicativa desexada, equiparada á da lingua castelá ao final das respectivas etapas, como especifica o Decreto. Os obxectivos por tanto que guiarán o noso Proxecto Lingüístico serán: a) Que o noso alumnado acade a competencia lingüística propia do seu nivel nas dúas linguas oficiais. b) Que valore a cultura do seu entorno e aprenda a usar o galego como lingua de comunicación normal. c) Que toda a comunidade educativa participe na normalización do uso da lingua galega para acadar un bilingüismo harmónico pleno. d) Establecer unha serie de actividades co obxectivo de contribuír a lle dar vitalidade e prestixio social á lingua máis desfavorecida, no noso entorno. e) Potenciar a capacitación para a comunicación na lingua estranxeira(inglés). ENTREVISTA REALIZADA AOS PAIS E NAIS: Esta entrevista lévase a cabo ao comezo de cada curso académico; sendo os titores e titoras os que convocan aos pais e nais. Teñen especial importancia os cuestionarios que se lles fan aos alumnos de novo ingreso en 3 anos posto que son os que determinan a lingua vehicular ao longo 7

8 de toda a etapa de Educación Infantil. ENQUISA REALIZADA AO ALUMNADO E ÁS FAMILIAS: No presente curso levouse a cabo unha actualización dos datos referente ao uso do galego por parte da comunidade educativa. Para tal fin elaboramos unha enquisa (de carácter voluntario e anónimo) que nos permita coñecer os datos concretos do emprego da lingua galega por parte do alumnado na familia, na escola e cos amigos. Así tamén realizamos unha enquisa na que coñecemos a lingua que se usa no ámbito familiar, que usan os seus pais e no entorno na que a usan. A enquisa e os resultados da mesma son os seguintes: Que lingua fala habitualmente? ENQUISA ENQUISA PARA ALUMNOS E ALUMNAS En galego sempre Máis galego ca castelán Máis castelán ca galego En castelán sempre Cando alguén fala con vostede... Contéstalle na lingua que lle están falando Contéstalle na lingua que fala vostede habitualmente Non pode falar na actualidade por enfermidade ou discapacidade En que lingua escribe habitualmente? Galego Castelán Noutra/s lingua/s (especificar) Non pode escribir na actualidade por enfermidade ou discapacidade Actualmente, en que lingua se desenvolve mellor para...? a) Falar Galego b) Ler Galego c) Escribir Galego Castelán Nas dúas igual Castelán Nas dúas igual Castelán Nas dúas igual En que lingua fala cos seguintes familiares? a) Nai En galego sempre Máis galego ca castelán Máis castelán ca galego 8

9 b) Pai En galego sempre Máis galego ca castelán Máis castelán ca galego c) Avós En galego sempre Máis galego ca castelán Máis castelán ca galego d) Irmáns En galego sempre Máis galego ca castelán Máis castelán ca galego En que lingua fala habitualmente con...? a) Amigos En galego sempre Máis galego ca castelán Máis castelán ca galego USO DO GALEGO NA ENSINANZA En que idioma recibe habitualmente as clases, excluíndo as clases de idiomas (galego, castelán, inglés, etc.)? Todas en galego Maioritariamente en galego Maioritariamente en castelán Todas en castelán En que idioma responde habitualmente os exames, excluíndoos exames de idiomas? Todos en galego Maioritariamente en galego Maioritariamente en castelán Todos en castelán 9

10 En que lingua escribe habitualmente na escola? Só galego Maioritariamente en galego Maioritariamente en castelán Só castelán En que lingua fala habitualmente cos seus compañeiros na clase? Só galego Maioritariamente en galego Maioritariamente en castelán Só castelán En que lingua fala habitualmente cos seus profesores? Só galego Maioritariamente en galego Maioritariamente en castelán Só castelán GRÁFICA DOS RESULTADOS A.- COÑECEMENTO DO GALEGO A.- COÑECEMENTO DO GALEGO opción 1 A.- COÑECEMENTO DO GALEGO opción 2 A.- COÑECEMENTO DO GALEGO opción 3 A.- COÑECEMENTO DO GALEGO opción 4 A.- COÑECEMENTO DO GALEGO opción ENQUISA PARA AS FAMILIAS Actualmente, en que lingua se desenvolve mellor para...? a) Falar Galego Castelán Nas dúas igual Non procede (non fala galego nin castelán/non pode falar por enfermidade ou discapacidade) b) Ler Galego Castelán Nas dúas igual Non procede (non le en galego nin castelán/non pode ler por enfermidade ou discapacidade) c) Escribir Galego Castelán Nas dúas igual 10

11 Non procede (non escribe en galego nin castelán/non pode escribir por enfermidade ou discapacidade) En que lingua fala cos seguintes familiares? a) Nai Non procede (non ten nai/non pode falar na actualidade) b) Pai Non procede (non ten pai/non pode falar na actualidade) c) Avós Non procede (non ten avós/non pode falar na actualidade) d) Irmáns Non procede (non ten irmáns/non pode falar na actualidade) e) Parella Non procede (non ten parella/non pode falar na actualidade) f) Fillos Non procede (non ten fillos/non pode falar na actualidade) En que lingua fala con...? a) Compañeiros Non ten compañeiros de traballo/non pode falar na actualidade b) Persoal ao seu cargo Non ten persoal ao seu cargo/non pode falar na actualidade c) Superiores Non ten superiores/non pode falar na actualidade d) Clientes Non ten clientes/non pode falar na actualidade e) Comerciantes Non procede (non ten contacto con comerciantes/non pode falar na actualidade)... f) Médicos 11

12 Non procede (non ten contacto con médicos/non pode falar na actualidade) g) Profesores dos fillos Non procede (non ten fillos/non ten contacto cos profesores dos fillos non pode falar na actualidade) h) Persoal da administración Non procede (non ten contacto co persoal da administración/non pode falar na actualidade) i) Persoal da banca Non procede (non ten contacto co persoal da banca/non pode falar na actualidade). Foi á escola, instituto, centro de formación profesional, universidade ou similar en Galicia? (non considerar academias) Si Non Foi algunha vez á escola, instituto, centro de formación profesional, universidade ou similar en Galicia? (non considerar academias) Si Non En que idioma recibiu habitualmente as clases, excluíndo as clases de idiomas (galego, castelán, inglés, etc.)? Todas en galego Maioritariamente en galego Maioritariamente en castelán Todas en castelán Noutra/s lingua/s (especificar) Non procede (por enfermidade ou discapacidade) En que idioma respondía habitualmente os exames, excluíndoos exames de idiomas? Todos en galego Maioritariamente en galego Maioritariamente en castelán Todos en castelán Noutra/s lingua/s (especificar) En que lingua escribía habitualmente na escola? Só galego Maioritariamente en galego Maioritariamente en castelán Só castelán Noutra/s lingua/s (especificar) Non procede (non escribe/escribía na escola) En que lingua falaba habitualmente cos seus compañeiros na clase? Só galego Maioritariamente en galego Maioritariamente en castelán Só castelán Noutra/s lingua/s (especificar) Non procede (non fala/falaba na escola por enfermidade ou discapacidade) En que lingua falaba habitualmente cos seus profesores? Só galego Maioritariamente en galego Maioritariamente en castelán Só castelán Noutra/s lingua/s (especificar) Non procede (non falaba na escola por enfermidade ou discapacidade) Traballa en Galicia? Si Non C-USO DO GALEGO NOS MEDIOS DE COMUNICACIÓN Que lingua usa para...? a) Ver a televisión Non procede (non ve a televisión/non pode ver ou entender na actualidade por enfermidade ou discapacidade ) b) Escoitar a radio 12

13 Non procede (non escoita a radio/non pode escoitar ou entender na actualidade por enfermidade ou discapacidade ) c) Ler a prensa (periódicos, revistas) Non procede (non le a prensa/non pode ler ou entender na actualidade por enfermidade ou discapacidade ) d) Ler libros Non procede (non le libros/non pode ler ou entender na actualidade por enfermidade ou discapacidade) e) Navegar por internet Non procede (non navega por internet/non pode ler ou entender na actualidade por enfermidade ou discapacidade ) Gustaríalle que houbese máis contidos en galego para...? Ver a televisión Escoitar a radio Ler a prensa (periódicos, revistas) Ler libros Navegar por internet D-PERCEPCIÓN DO USO DO GALEGO Segundo vostede, o galego actualmente úsase...? Moito Bastante Normal Pouco Nada En xeral, na sociedade, pensa que o galego se usa máis, igual ou menos que fai 5 anos? Máis Igual Menos Dentro de 5 anos, pensa que o galego se usará máis, igual ou menos que hoxe en dia? Máis Igual Menos GRÁFICA DOS RESULTADOS A.- COÑECEMENTO DO GALEGO A.- COÑECEMENTO DO GALEGO opción 1 A.- COÑECEMENTO DO GALEGO opción 2 A.- COÑECEMENTO DO GALEGO opción 3 A.- COÑECEMENTO DO GALEGO opción 4 A.- COÑECEMENTO DO GALEGO opción 5 13

14 CONCLUSIÓN A conclusión que sacamos despois de ver os resultados das enquisas é que o galego sofre unha clara desvantaxe con respecto ao castelán. Aínda que na familia se fale en galego, a tendencia máis común é dirixirse aos nenos e nenas en castelán; o que provoca que o seu coñecemento e uso da lingua quede relegado a un segundo plano clarísimo. E a medida que nos afastamos do ámbito familiar os prexuízos con respecto ao galego son aínda maiores cando parece que o máis formal e fino é utilizar o castelán. Os mestres, como parte da comunidade educativa, debemos poñer todo o noso ímpetu para lograr unha discriminación positiva a favor do galego, pero para iso é imprescindible que tanto os pais, nais e institucións en xeral opten por poñer á lingua galega no lugar que lle corresponde. 14