Formulación inorgánica Tema 5
Valencia A valencia é a capacidade que ten un átomo dun determinado elemento para combinarse con outros átomos A valencia é un número negativo ou positivo e indica o número de electróns que gana ou que perde un átomo
As valencias: Elementos metálicos VALENCIA 1 VALENCIA 2 VALENCIA 3 Litio Sodio Potasio Rubidio Cesio Francio Plata Li Na K Rb Cs Fr Ag Berilio Magnesio Calcio Estroncio Zinc Cadmio Bario Radio Be Mg Ca Sr Zn Cd Ba Ra Aluminio VALENCIAS 1, 2 VALENCIAS 1, 3 VALENCIAS 2, 3 Cobre Mercurio Cu Hg Oro Talio Au Tl Níquel Cobalto Hierro VALENCIAS 2, 4 VALENCIAS 2, 3, 6 VALENCIAS 2, 3, 4, 6, 7 Platino Plomo Estaño Pt Pb Sn Cromo Cr Manganeso Mn Al Ni Co Fe
As valencias: elementos non métálicos VALENCIA -1 VALENCIAS +/- 1, 3, 5, 7 VALENCIA -2 Flúor F Cloro Bromo Yodo Cl Br I Oxígeno O VALENCIAS +/-2, 4, 6 VALENCIAS 2, +/- 3, 4, 5 VALENCIAS +/- 3, 5 Azufre Selenio Teluro S Se Te Nitrógeno N Fósforo Arsénico Antimonio P As Sb VALENCIAS +/-2, VALENCIA 4 VALENCIA 3 4 Carbono C Silicio Si Boro B
Nomenclaturas Para nomear os compostos existen diferentes nomenclaturas: Nomenclatura tradicional Nomenclatura sistemáticas Nomenclatura de Stock
Nomenclatura sistemática Para nomear os compostos pola nomenclatura sistemática utilízanse unhos prefixos que indican o número de átomos de cada elemento: 1. MONO 2. DI 3. TRI 4. TETRA 5. PENTA 6. HEXA 7. HEPTA Por exemplo: Cl 2 O 3 Trióxido de dicloro I 2 O Monóxido de diodo
Nomenclatura de Stock A nomenclatura de Stock indica o tipo de composto do que se trata e entre paréntesis indica cal é a valencia do elemento en cuestión en números romanos Exemplo Fe(OH) 2 Hidróxido de hierro (II) Fe(OH) 3 Hidróxido de hierro (III)
Nomenclatura tradicional A nomenclatura tradicional utiliza prefixos ou sufixos para indicar con que valencia esta actuando o elemento. Estes prefixos son: 3 valencias 4 valencias Hipo o so 2 _oso 1 valencia valencias _ico Per ico Valencia menor Valencia mayor
Os óxidos Os óxidos son compostos nos que se combina osíxeno e outro elemento. A forma xeral dos óxidos é: M 2 O X Onde M é o elemento, o 2 é a valencia do osíxeno e a x a valencia do elemento. As valencias dos elementos intercámbianse entre eles e póñense como subíndice Valencia Fórmula N. sistemática N. stock 1 Na 2 O Monóxido de disodio 2 Ca 2 O 2 = CaO Monóxido de calcio Fe 2 O 2 = FeO Monóxido de hierro 3 Fe 2 O 3 Trióxido de dihierro 4 Pb 2 O 4 = PbO 2 Dióxido de plomo (la más frecuente) Óxido de sodio Óxido de calcio Óxido de hierro (II) Óxido de hierro (III) Óxido de plomo (IV) N. tradicional Óxido sódico Óxido cálcico Óxido ferroso Óxido férrico Óxido plúmbico
Anhidridos Os anhídridos son óxidos nos que o elemento que acompaña ó osíxeno é un non metal As normas para formular son as mesmas, só que na nomenclatura tradicional hai que substituir a palabra óxido pola palabra anhídrido Valencia Fórmula N. sistemática (la más frecuente) 1 F 2 O Monóxido de diflúor Cl 2 O Monóxido de dicloro 2 SO Monóxido de azufre 3 I 2 O 3 Trióxido de diodo 4 SeO 2 Dióxido de Selenio 5 Br 2 O 5 Pentaóxido de dibromo 6 S 2 O 3 Trióxido de azufre 7 I 2 O 7 Heptaóxido de diodo N. stock N. tradicional Óxido de flúor Anhídrido hipofluoroso (excepción a la norma general de prefijos y sufijos) Óxido de cloro Anhídrido (I) hipocloroso) Óxido de Anhídrido azufre (II) hiposulfuros o Óxido de Iodo Anhídrido (III) sulfuroso Óxido de Anhídrido selenio (IV) selenioso Óxido de Anhídrido bromo (V) brómico Óxido de Anhídrido azufre (VI) Óxido de Yodo (VII) sulfúrico Anhídrido periódico
Excepcións: O nitróxeno A nomenclatura tradicional dos óxidos do nitróxeno é un tanto especial e supón unha excepción ó que vimos ata o de agora Vale Fórmula N. sistemática * N. stock * N. tradicional ncia 2 NO Óxido nitroso 4 NO 2 Óxido nítrico 3 N 2 O 3 Anhídrido nitroso 5 N 2 O 5 Anhídrido nítrico *Escribe los nombres que faltan en la tabla.
Exercicio 1.- Completa a seguinte táboa Fórmula N. sistemática N. stock N. tradicional F 2 O I 2 O 7 As 2 O 5 CaO Fe 2 O 3 PbO 2 Al 2 O 3 SnO N 2 O 5 Au 2 0 TeO 2 Óxido de selenio (II) Óxido aúrico Óxido cuproso Óxido crómico
Os hidruros Os hidruros son compostos binarios formados por hidróxeno e un metal A súa forma xeral é MH X Onde M é un metal, x é a valencia do metal A VALENCIA DO HIDRÓXENO SEMPRE É 1 Vale ncia Fórmula N. sistemática N. stock (la más frecuente) 1 NaH Monohidruro de Hidruro de sodio sodio 2 FeH 2 Dihidruro de hierro Hidruro de hierro (II) 3 FeH 3 Trihidruro de hierro Hidruro de hierro (III) 4 SnH 4 Tetrahidruro de Hidruro estaño estaño (IV) N. tradicional Hidruro sódico Hidruro ferroso Hidruro férrico Hidruro estánnico
Hidruros non metálicos Os hidruros non metálicos son compostos nos que se combina o hidróxeno con un non metal. As normas de formulación son as mesmas que para o metal A VALENCIA DO HIDRÓXENO É SEMPRE 1 Valencia Fórmula N. tradicional (la más usada) N. sistemática 3 NH 3 Amoniaco Trihidruro de nitrógeno 3 PH 3 Fosfina Trihidruro de fósforo 3 AsH 3 Arsina Trihidruro de arsénico 3 BH 3 Borano Trihidruro de boro 3 SbH 3 Estibina Trihidruro de antimonio 4 CH 4 Metano Tetrahidruro de carbono 4 SiH 4 Silano Tetrahidruro de boro
Exercicio 2 Fórmula N. sistemática N. stock N. tradicional AuH 3 LiH Hidruro de plomo (II) Trihidruro de arsénico Hidruro de plata Fosfina Metano N 2 O 3 NO Pentaóxido de dinitrógeno Trióxido de azufre Óxido ferroso Hidruro niquélico PbO 2 Óxido de bromo (VII) Hidruro de calcio
Ácidos hidrácidos Son un tipo especial de hidruro non metálico Son combinación de hidróxeno e Fluor, cloro, bromo e iodo (Con valencia 1) Son combinación de hidróxeno e Axufre, Selenio e Teluro (Con valencia 2) Exercicio 3.- Completa Vale ncia Fórmula* N. tradicional * N. tradicional * (cuando está en estado puro) (cuando está en disolución) 1 HF Ácido fluorhídrico Fluoruro de hidrógeno 1 HCl Ácido clorhídrico Cloruro de hidrógeno 1 HBr 1 HI 2 H 2 S Ácido sulfhídrico Sulfuro de hidrógeno 2 Seleniuro de hidrógeno 2 Ácido telurhídrico
Exercicio de repaso Fórmul a N 2 O 3 MgO Cl 2 O N. sistemática N. stock N. tradicional Hidruro de calcio Hidruro de estroncio Hidruro de aluminio Hidruro de cobalto (II) Estibina ----------------------------------- --------------------------------- Ácido clorhídrico ----------------------------------- --------------------------------- Ácido sulfhídrico ----------------------------------- --------------------------------- Ácido Iodhídrico Borano
Sales binarias As sales binarias obtéñense substituindo o hidróxeno dun ácido hidrácido por un metal Para nomear, engádese o sufixo uro ó non metal e indicase o nome do metal que substitue ó hidróxeno O número de hidróxenos que se lle quitan ó ácido é o número de metais que colocamos no composto Ácido hidrácido Fórmula N. stock N. tradicional (la más común) HF CaF 2 Fluoruro de calcio Fluoruro cálcico HCl FeCl 2 Cloruro de hierro (III) Cloruro férrico HBr Bromuro de cadmio HI Yoduro de cromo (II) H 2 S Pt 2 S 4 = PtS 2 H 2 Se Al 2 Se 3 H 2 Te Telururo aúrico
Exercicio 5 Fórmula N. stock N. tradicional Cloruro de estaño (IV) Yoduro de plata Bromuro de cobalto (III) Cloruro sódico Sulfuro de plomo (IV) Seleniuro de cobre (II) Telururo de mercurio (I)
Hidróxidos Os hidróxidos son compostos formados por un metal e o grupo (OH) A súa forma xeral é M(OH) X Onde M é sempre un metal e x é a súa valencia A VALENCIA DO GRUPO (OH) É SEMPRE 1 Vale ncia Fórmula N. sistemática N. stock (la más frecuente) 1 NaOH Hidróxido de sodio Hidróxido de sodio 2 Ca(OH) 2 Dihidróxido de Hidróxido de calcio calcio 2 Ni (OH) 2 Dihidróxido de Hidróxido de níquel níquel (II) 3 Al(OH) 3 Trihidróxido de Hidróxido de aluminio aluminio 4 Pb(OH) 4 Tetrahidróxido de Hidróxido de plomo plomo (IV) N. tradicional Hidróxido sódico. Hidróxido cálcico Hidróxido niqueloso Hidróxido alumínico Hidróxido plúmbico
Exercicio 6 Fórmula N. sistemática N. stock N. tradicional Fe(OH) 3 Au(OH) Cr(OH) 2 Hidróxido de talio (I) Hidróxido de mercurio (II) Dihidróxido de cadmio Hidróxido estannoso K(OH) Hidróxido estánnico Óxido de plomo (II) Anhídrido carbónico Óxido de platino (IV) Metano NiH 3 Óxido ferroso Ag(OH) H 2 Se Ácido bromhídrico
Os peróxidos Os peróxidos son combinación dun metal co grupo O2. A valencia do grupo O2 é 2 Os peróxidos non se simplifican Valencia Fórmula Nomenclatura 1 H 2 O 2 Peróxido de hidrógeno = Agua oxigenada 1 Na 2 O 2 Peróxido de sodio 2 Ca 2 O 4 = CaO 2 Peróxido de calcio 2 Ba 2 O 4 =BaO 2 Peróxido de bario Peróxido de potasio
Os ácidos oxácidos Os ácidos oxácidos son o resultado de engadir unha molécula de auga a un anhídrido: Valencia Fórmula N. tradicional 1 F 2 O + H 2 O = H 2 F 2 O 2 = HFO Ácido hipofluoroso 2 SO + H 2 O = H 2 SO 2 Ácido hiposulfuroso 3 Cl 2 O 3 + H 2 O = H 2 Cl 2 O 4 = HClO 2 Ácido cloroso 4 S 2 O + H 2 O = H 2 SO 3 Ácido sulfuroso 5 Cl 2 O 5 + H 2 O = H 2 Cl 2 O 6 = HClO 3 Ácido clórico 6 SO 3 + H 2 O = H 2 SO 4 Ácido sulfúrico 7 Cl 2 O 7 + H 2 O = H 2 Cl 2 O 8 = HClO 4 Ácido perclórico
Excepcións O nitróxeno soamente forma ácidos coas valencias 3 e 5 Valencia Fórmula N. tradicional 3 Ácido nitroso 5 Ácido nítrico O fósforo, o antimonio e o arsénico forman ácidos especiais. Se se engade unha molécula de auga anteponse o prefixo META Valencia Fórmula N. tradicional 3 P 2 O 3 + H 2 O = HPO 2 Ácido metafosforoso 5 P 2 O 5 +H 2 O = HPO 3 Ácido metafosfórico Se se lles engade dúas moléculas de auga anteponse o prefixo PIRO Valencia Fórmula N. tradicional 3 P 2 O 3 + 2H 2 O = H 4 P 2 O 5 Ácido pirofosforoso 5 P 2 O 5 +2H 2 O = H 4 P 2 O 7 Ácido pirofosforico
Excepcións Se se engaden 3 moléculas de auga anteponse o prefixo ORTO Valencia Fórmula N. tradicional 3 P 2 O 3 + 3H 2 O = H 6 P 2 O 6 = H 3 PO 3 Ácido ortofosforoso (A. Fosforoso) 5 P 2 O 5 +3H 2 O = H 6 P 2 O 8 = H 3 PO 4 Ácido ortofosfórico (A. Fosfórico)
Exercicio 7 Fórmula N. sistemática N. stock N. tradicional ----------------------------------- -------------------------------- Ácido crómico - ----------------------------------- -------------------------------- - ----------------------------------- -------------------------------- - HPO 2 ----------------------------------- -------------------------------- - H 2 SO 4 ----------------------------------- -------------------------------- - HClO 4 ----------------------------------- -------------------------------- - HBrO 3 ----------------------------------- -------------------------------- - HIO ----------------------------------- -------------------------------- - HBr ----------------------------------- -------------------------------- - PH 3 ----------------------------------- -------------------------------- - SbH 3 ----------------------------------- -------------------------------- - HBrO 2 ----------------------------------- -------------------------------- - H 2 SeO 2 ----------------------------------- -------------------------------- - HI ----------------------------------- -------------------------------- - H 2 SeO 3 ----------------------------------- -------------------------------- - Hidróxido de berilio Ácido dicrómico Ácido carbónico Hidróxido de niquel (III) Hidróxido de plomo (II)
Sales de ácidos oxácidos Son o resultado de substituir un metal polo hidróxeno nun ácido oxácido. As terminacións polas que temos que subtituír a dos ácidos é: Prefijos y sufijos utilizados en los ácidos Prefijos y sufijos utilizados en las sales HIPO- PER- -OSO -OSO -ICO -ICO HIPO- PER- -ITO -ITO -ATO -ATO Puede ayudarte a recordar la equivalencia de sufijos la siguiente frase: Cuando el OSO toca el pito, perico toca el silbato.
Exemplos Ácido de partida Nombre del ácido Sal Nombre de la sal HClO Ácido hipocloroso Ca(ClO) 2 Hipoclorito de calcio HClO 2 Ácido cloroso Ca(ClO2) 2 Clorito de calcio HClO 3 Ácido clórico Sn(ClO 3 ) 4 Clorato de estaño (IV) HClO 4 Ácido perclórico Li(ClO 4 ) Perclorato de litio H 2 SO 2 Ácido hiposulfuroso Ca 2 (SO 2 ) 2 = Ca(SO 2 ) Hiposulfito de calcio H 2 SO 3 Pb 2 (SO 3 ) 4 = Pb(SO 3 ) 2 Sulfito de plomo (IV) H 2 SO 4 Al 2 (SO 4 ) 3 Sulfato de aluminio H 4 P 2 O 7 Ácido pirofosfórico Fe 4 (P 2 O 7 ) 3 Pirofosfato de hierro (III) H 3 AsO 3 Ácido ortoarsenioso K 3 (AsO3) Ortoarsenito de potasio
Exercicio 8 Fórmula Nomenclatura Clorato de potasio Hipobromito de calcio Bromato de estaño (IV) Perclorato de mercurio (II) Sulfato de calcio Hiposelenito de cobre (II) Telurito de cobre (I) Metarseniato de hierro (III) Metantimonito de estaño (IV) Pirofosfato de calcio Piroarsenito de sodio Ortoantimoniato de níquel (III) Carbonato de sodio Silicato de potasio
Sales ácidas Son aquelas sales nas que non se substitúen tódolos hidróxenos por metales, senón que hai hidróxenos que quedan se substituir Ácido de partida Nombre del ácido Sal Nombre de la sal H 2 SO 2 Ácido hiposulfuroso Ca(HSO 2 ) 2 Hidrógeno hiposulfito de calcio H 2 SO 3 Ácido sulfuroso Pb(HSO 3 ) 4 Hidrógeno sulfito de plomo (IV) H 2 SO 4 Ácido sulfúrico Cr(HSO 4 ) 3 Hidrógeno sulfato de cromo (III) H 4 As 2 O 5 Ácido piroarsenioso Sr(H 3 As 2 O 5 ) 2 Trihidrógeno piroarsenito de estroncio H 4 Sb 2 O 5 Ácido piroantimonioso Mg 2 (H 2 Sb 2 O 5 ) 2 = Mg(H 2 Sb 2 O 5 ) Dihidrógeno piroantimonito de Magnesio Trihidrógeno pirofosfito de calcio Dihidrógeno ortofosfito de potasio Hidrógeno ortofosfito de magnesio Hidrógeno carbonato de sodio = BICARBONATO SÓDICO