Introdución á Literatura Galega 1

Transcripción

1 FACULTADE DE FILOLOXÍA DEPARTAMENTO DE FILOLOXÍA GALEGA Introdución á Literatura Galega 1 Xosé Manuel Salgado Rodríguez GUÍA DOCENTE E MATERIAL DIDÁCTICO 2017/2018

2 FACULTADE DE FILOLOXÍA. DEPARTAMENTO DE FILOLOXÍA GALEGA AUTOR: Xosé Manuel Salgado Rodríguez Edición electrónica ADVERTENCIA LEGAL: Reservados todos os dereitos. Queda prohibida a duplicación total ou parcial desta obra, en calquera forma ou por calquera medio (electrónico, mecánico, gravación, fotocopia ou outros) sen consentimento expreso por escrito dos autores.

3 Introdución á Literatura Galega 1 Xosé Manuel Salgado Rodríguez Guía docente e material didáctico 20l Datos descritivos da materia Materia: Introdución á Literatura Galega 1 Códigos: G /G /G /G /G Tipo de materia, Ciclo e Curso no que se imparte: Materia obrigatoria de 1º curso do Grao en Lingua e Literatura Galegas Número de créditos: 6 Idioma no que se imparten as clases: Galego Profesor encargado da materia: Xosé Manuel Salgado Rodríguez Localización: Departamento: Filoloxía Galega Facultade: Facultade de Filoloxía Despacho: 109 Tfno Enderezo electrónico: xosem.salgado@usc.es 2. Sentido da materia no perfil da titulación 2.l. Bloque formativo ó que pertence a materia Esta materia intégrase na modalidade Maior do grao en Lingua e Literatura Galegas, de tal xeito que forma parte dun grupo de materias dirixidas a lle proporcionar ó alumno os coñecementos, competencias e destrezas que lle garantan unha completa formación avanzada nesa titulación; no caso concreto desta materia, unha información e formación o máis completas posible en literatura galega en canto ás súas singularidades sistémicas e cronolóxicas, movementos, autores e obras que a conforman Papel que xoga a materia no Plano de Estudos Dentro do Maior, materia intégrase nun módulo (o primeiro dos cinco que forman o Maior) de catro materias de carácter introdutorio. Polo tanto, oriéntase a proporciona-los coñecementos básicos dunha das grandes áreas da titulación: a Literatura Galega. Dado o seu carácter introdutorio, a materia forma parte tamén do Módulo Complementario de vintecatro créditos que proporcionará ós estudantes do Maior noutras titulacións obteren un Minor en Lingua e Literatura Galegas engadíndolle 24 créditos dun módulo optativo-; a estes estudantes a materia garántelle-la adquisición dunha competencia básica, efectivamente, pero cualificada e concebida de xeito integral, en lingua e literatura galegas como segunda lingua e literatura. O feito de esta materia ir seguida, tanto en contidos coma en ubicación na titulación pola materia Introdución á Literatura Galega 2, obriga a concebir ámbalas dúas de forma complementaria e global. Deste xeito, as dúas materias deben garantir, por unha banda, unha formación básica ós estudantes do Maior que lles permita nos cursos seguintes afondar nos diferentes compoñentes sistémicos e discursivos da literatura galega, pero por outra tamén cómpre ofrecer ós estudantes que a cursen

4 dentro do Módulo complementario do Minor unha formación nese eido suficiente e autónoma. Por todo isto, consideramos que ámbalas dúas materias, Introdución á Literatura Galega 1 e Introdución á Literatura Galega 2, deben manter unha estreita relación, que xa se manifesta no feito de que se ofrezan en cuadrimestres sucesivos no 1º curso da titulación. Ademais que sexa o mesmo equipo de profesorado o que imparte ambas materias garante o deseño dos programas de ambas de xeito integral e complementario, o non solapamento dos contidos, así como o feito de que ditos contidos sexan sempre impartidos por especialistas nas distintas épocas. 3. Obxectivos e competencias 3.1. Obxectivos: A materia ten como obxectivo fundamental realizar un percorrido cronolóxico polo proceso de configuración e desenvolvemento do corpus literario galego dende a Idade Media ata o comezo do século XX. Esta materia centrarase sobre todo nos problemas de fixación dunha periodización específica, nas súas principais etapas, correntes e movementos, de xeito que o alumnado estea capacitado ó seu remate para defini-lo singular desenvolvemento cronolóxico da historia literaria galega, tanto dende un punto de vista interno coma externo Competencias A materia debe garanti-la capacidade do estudantado para indentificar e interpretalas principais singularidades da historia da literatura galega no período descrito, tanto no seu desenvolvemento cronolóxico como na súa periodización interna, así como na súa organización xenérica e sistémica. 4. Contidos da materia 1. Conceptos básicos da análise formal da litertura galega medieval a través dos textos. 2. Os Séculos Escuros. O contexto histórico Problemática lingüística e cultural Textos fundamentais. 3. O século XIX. O contexto histórico Etapas e grupos xeracionais As grandes voces líricas A prosa e o teatro do Rexurdimento. Bibliografía básica e complementaria AA. VV. Historia da literatura galega. Vigo: ASPG/A Nosa Terra, 5 vols., Beramendi, Xusto, De provincia a nación. Vigo: Xerais, Brea, Mercedes (coord.), Proxecto Galicia. Literatura. Vol. XXX. A Idade Media. A Coruña: Hércules Edicións, Carballo Calero, Ricardo, Historia da Literatura Galega Contemporánea. Vigo: Galaxia, 1981.

5 Tarrío, Anxo (coord.), Proxecto Galicia. Literatura. Vol. XXXI: Os Séculos Escuros. O século XIX. A Coruña: Hércules Edicións, Tavani, Giuseppe, A poesía lírica galego-portuguesa. Vigo: Galaxia, Vilavedra, Dolores (coord.), Diccionario da literatura galega. I. Autores (1995), II. Publicacións periódicas (1997), III. Obras (2000). Vigo: Galaxia. Villares, Ramón, Historia de Galicia. Vigo: Galaxia, VV. AA., A gran Historia de Galicia, 32 vols. A Coruña: Arrecife/La Voz de Galicia, TEMA 1. Conceptos básicos da análise formal da literatura galega medieval a través dos textos Breve caracterización das cantigas de amor, amigo e escarnio A lírica relixiosa: As Cantigas de Santa María A prosa medieval. Bibliografía. Alvar, Carlos / Viçent Beltrán, Antología de la poesía gallego-portuguesa. Madrid: Alhambra, Arias Freixeiro, Bieito, Antoloxía da lírica galego-portuguesa. Vigo: Xerais, Beltrán, Viçent, A cantiga de amor. Vigo: Xerais, Brea, Mercedes (coord.), Lírica profana galego-portuguesa. Santiago de Compostela: Centro de Investigación Ramón Piñeiro, Brea, Mercedes/Pilar Lorenzo, A cantiga de amigo. Vigo: Xerais, Corral Díaz, Esther (coord.), Guía para o estudo da lírica profana galegoportuguesa. Santiago de Compostela: Xunta de Galicia/CRPIH, Lanciani, Giulia/Giuseppe Tavani (coords.), Dicionário da literatura medieval galega e portuguesa. Lisboa: Caminho, 1993., As cantigas de escarnio. Vigo: Xerais, Lapa, Manuel Rodrigues, Liçoes de literatura portuguesa. Época medieval. Coimbra: Coimbra Editora, 1981 (10ª ed.). Lorenzo, Ramón (ed.), Cronica Troiana. A Coruña: Fundación Pedro Barrié de la Maza, Montoya, J., Alfonso X el Sabio. Cantigas. Madrid: Cátedra, Oliveira, António Resende de, Trobadores e xograres. Contexto histórico.vigo: Xerais, Pena, Xosé Ramón, Literatura Galega Medieval, I. A historia. II. Antoloxía de textos comentados (lírica e prosa). Santiago de Compostela: Sotelo Blanco Edicións, 1990 (2º ed. revisada). Pensado, José Luís (ed.), Miragres de Santiago. Madrid: Anejo 68 da R.F.E., Souto Cabo,J. António, Os cavaleiros que fizeram as cantigas. Sâo Paulo: Editora da Universidade Federal Fluminense, TEMA 2. Os Séculos Escuros. O contexto histórico Problemática lingüística e cultural Cronoloxía e textos fundamentais (séculos XVI e XVII) O século XVIII. O contexto histórico Os ilustrados galegos: Cornide, Sarmiento, Feixoo,etc Significado da obra do Cura de Fruime.

6 Bibliografía. Alonso Montero, Xesús, Fiestas Minervales y aclamación perpetua de las Musas a la inmortal Memoria de el Ilustrísimo Señor D. Alonso de Fonseca Edición facsimilar e estudo. Santiago de Compostela: Servizo de Publicacións da USC, Aneiros, Rosa (coord.), Papés d emprenta condenada: a escrita galega entre 1797 e Santiago de Compostela: Consello da Cultura Galega, Carballo Calero, Ricardo, Libros e autores galegos. Dos trovadores a Valle-Inclán, t. 1. A Coruña: Fundación Pedro Barrié de la Maza, Ferreiro, Manuel, Unha ruptura na literatura galega: Os Séculos Escuros, en VV. AA., A nosa literatura. Unha interpretación para hoxe. Ourense:AS-PG, Mariño Paz, Ramón (ed,), Papés d emprenta condenada (II). Lingua galega e comunicación nos inicios da Idade Contemporánea. Santiago de Compostela: Consello da Cultura Galega, Tarrío Varela, Anxo, Literatura galega. Aportacións a unha historia crítica. Vigo: Xerais, TEMA 3. O século XIX. O contexto histórico Problemática lingüística e cultural 3.2. O Pre-Rexurdimento ( ) Textos patrióticos. Escritos de carácter popular e satírico O romantismo en Galicia. Nicomedes Pastor Díaz Os precursores de Rosalía de Castro Os Xogos Florais de O Álbum de la Caridad (1862) O Rexurdimento. Etapas e características As grandes voces líricas: Rosalía de Castro, Eduardo Pondal e Manuel Curros Enríquez Aproximación á prosa e ó teatro do Rexurdimento. Bibliografía. Álvarez Blázquez, Xosé Mª, Notas para unha edición crítica da égloga de Belmiro e Benigno, de Pastor Díaz, en Cuadernos de Estudios Gallegos, 18, pp (1963). Barreiro Fernández, Xosé Ramón, López Ferreiro e a recuperación da conciencia histórica, Encrucillada, 8, 1978, pp Carballo Calero, Ricardo, Estudos rosalianos. Vigo: Galaxia, 1979., Estudos e ensaios sobre literatura galega. Sada A Coruña: Ediciós do Castro, Casares, Carlos, Introducción a Manuel Curros Enríquez, Poesía galega completa. Vigo: Galaxia, 1992, pp Ferreiro, Celso Emilio, Curros Enríquez. Madrid: Júcar, Ferreiro, Manuel, Pondal: Do dandysmo á loucura. Compostela; Edicións Laiovento, 1991., Introducción a Eduardo Pondal, Poesía galega completa, I, Queixumes dos pinos. Compostela: Sotelo Blanco Edicións, 1995, pp. IX-LII.

7 Forcadela, Manuel, Introducción a Eduardo Pondal, Poesía. Vigo: Xerais, 1989, pp Hermida, Modesto, Narrativa galega: tempo do Rexurdimento. Vigo: Xerais, Mayoral, Marina, La poesía de Rosalía de Castro. Madrid: Gredos, Méndez Ferrín, X.L., Luz de lámpada rosa, en Álvarez de Nóvoa, Pé das Burgas,. Vigo:Xerais, 1988, pp Murguía, Manuel, Los Precursores. La Coruña: Biblioteca Gallega, 1885 (Hai edición facsímil de 1975: A Coruña, La Voz de Galicia). Rodríguez Fer, Claudio, Poesía galega. Crítica e metodoloxía. Vigo: Xerais, Rodríguez Sánchez, Francisco, Rosalía de Castro, estranxeira na súa patria Ourense: AS-PG, Saavedra, Pegerto/Dolores Vilavedra, Introducción histórico-literaria a Antonio López Ferreiro, O castelo de Pambre. Santiago de Compostela: Sotelo Blanco Edicións, 2005, pp. IX-LXVII. Tarrío Varela, Anxo, Estudio literario en Marcial Valladares, Maxina. Vigo:Xerais, Tato Fontaíña, Laura, Historia do teatro galego. Das orixes a Vigo: A Nosa Terra, VV. AA., Actas do Congreso Internacional de estudios sobre Rosalía de Castro e o seu tempo, 3 vols. Santiago de Compostela: Consello da Cultura Galega-USC, VV. AA., Actas do I Congreso Internacional Curros Enríquez e o seu tempo, 2 vols. Santiago de Compostela:Consello da Cultura Galega, VV. AA., Curros Enríquez. Crebar as liras. A Nosa Terra, extra nº 9, VV. AA., Eduardo Pondal. Home libre, libre terra, A Nosa Terra, extra nº 7, Metodoloxía da ensinanza Sesións expositivas que se alternarán con seminarios onde se solicita a participación activa e crítica do estudantado. A distribución oficial dos créditos desta materia en 2/3 de clases expositivas e 1/3 de clases interactivas explica en parte a metodoloxía a aplicar ó longo do curso. A materia desenvolverase en clases expositivas, de contido teórico, nas que o profesor presentará os temas do programa incidindo nos aspectos que considere máis relevantes. As sesións interactivas de carácter práctico, nas que se levarán a cabo actividades diversas relacionadas coas exposicións teóricas e comentarios de texto pertinentes, son de asistencia obrigatoria. Estas prácticas revestirán diversas modalidades pero incidirán, sobre todo, no comentario de textos. As lecturas que marque o profesor elemento fundamental para o aproveitamento da materia-, serán de carácter obrigatorio e o alumno deberá preparalas en horas non presenciais. Sobre elas traballarase posteriormente en horas presenciais. A Introdución á literatura galega 1 é unha materia de 6 créditos equivalentes no sistema ECTS a 150 horas de traballo do alumnado, correspondentes a 25 horas por crédito e distribuídas do seguinte xeito: Actividades presenciais: 51 horas Clases expositivas (CE): 32 Clases interactivas. Seminarios (S): 16 Sesións de avaliación: 3

8 Actividades non presenciais: 99 Lecturas: 55 Preparación de exames: 35 Outras actividades (asistencia a cursos, conferencias, etc.): 9 Calendario. No mes de setembro e na 1ª semana de outubro desenvolverase o Tema 1. Nas restantes 3 semanas de outubro desenvolverase o Tema 2. O mes de novembro e decembro dedicaranse a estuda-lo Tema 3. Exame final: Datas fixadas pola Facultade 2ª Oportunidade: Datas fixadas pola Facultade 6. Sistema de avaliación da aprendizaxe A avaliación da consecución das competencias esixidas terá en conta: a) A asistencia ás clases é obrigatoria. Só se permiten 6 faltas sen xustificar. Esta parte suporá un 10% da cualificación global. b) Valorarase a participación do alumno na aula a través de comentarios, exercicios, reflexións, etc. suxeridas polo profesor. Esta parte suporá un 20% da cualificación global. c) Contidos da materia: é obrigatoria a realización do exame de primeira oportunidade. A nota deste exame escrito conta o 70%. É imprescindible obter unha cualificación igual ou superior a 5 neste exame para supera-la materia. A nota final obterase sumando a, b e c. d) Os alumnos que non poidan asistir regularmente á clase deben obter unha dispensa outorgada polo Decanato e deberán realizar unha serie de traballos personalizados, a maiores dos que fan os compañeiros que asisten regularmente ás clases. Deben comunicar ó profesor esta situación nas dúas primeiras semanas de clase. e) A aqueles alumnos que suspendan a materia na primeira oporetunidade e que deben acudir á segunda, gardaráselle-las notas correspondentes ós apartados a) e b) que serán as usadas para computa-la nota da segunda oportunidade, xunto coa que obteñan nese exame. 7. Recomendacións para o estudo da materia Asistir á clase e participar. Levar a materia ó día. Ler e reflexionar sobre os textos que se vaian facilitando. 8. Observacións Convén ter unha certa preparación en Historia Xeral e de Galicia, e tamén en Historia da Arte.