GUIA DIDÁCTICA DE HISTORIA DO MUNDO CONTEMPORÁNEO LIBRO DE TEXTO: Fernández Ros, González Salcedo e Ramirez Aledón: Historia do mundo Contemporáneo 1º BAC. Editorial: Obradoiro Santillana, Santiago de Compostela, 2015 1SBN:978-84-9972-286-3 DISTRIBUCIÓN TEMÁTICA: O Antigo Réxime A crise do Antigo Réxime: as revolucións liberáis e Nacionalismo As revolucións industriais e as súas consecuencias. O movemento obreiro As grandes potencias A dominación europea do mundo: O Colonialismo A 1ª Guerra Mundial A Revolución Rusa Os anos 20 O ascenso dos totalitarismos A 2ª Guerra Mundial A Guerra Fría A descolonización e o Terceiro Mundo A evolución dos 2 bloques na Segunda metade do Século XX. O mundo actual. DISTRIBUCIÓN TEMPORAL DAS UNIDADES: 1ª Avaliación: O Antigo Réxime A crise do Antigo Réxime As Revolucións industriais e as súas consecuencias. O movemento obreiro As grandes potencias 2ª AVALIACIÓN: O colonialismo 1
A 1ª Guerra Mundial A Revolución Rusa Os anos 20 O auxe dos fascismos 3ª AVALIACIÓN: A 2ª Guerra Mundial A Guerra Fría A descolonización e 3º Mundo A evolución dos 2 bloques O mundo actual O ANTIGO REXIME Trazos básicos: demografía, economía, sociedade, política, cultura. As transformacións do S. XVIII: demografía, economía, sociedade. O parlamentarismo inglés As ideas da Ilustración O despotismo ilustrado Cultura, Arte. Criterios de Avaliación: Definir os trazos do Antigo Réxime Distringuir as transformacións que afectan á economía, demografía e sociedade Explicar o parlamentarismo inglés e relacionalo coas transformacións que traerá asociadas. Relacionar as ideas da Ilustación co comenzo do Liberalismo. Recoñece os trazos do Antigo Réxime nun texto que os conteña Clasifica os trazos do Antigo Réxime en aspectos demográficos, económicos, políticos, sociais e culturais. Explica as transformacións do Antigo Réxime no demográfico, económico e social Relaciona o caso inglés coas transformacións do Antigo Réxime. Relaciona as ideas da Ilustración co Liberalismo 2
A CRISE DO ANTIGO RÉXIME: AS REVOLUCIÓNS BURGUESAS OU LIBERAIS E O NACIONALISMO Visión global da crise do Antigo Réxime O nacemento dos EEUU A Revolución Francesa 1789-1799 A Europa napoleónica O Congreso de Viena e Restauración As Revolucións do 1820,1830,1848 O Nacionalismo: a unificación Alemana e Italiana A independencia das colonias hispanoamericanas Cultura e Arte. Criterios de Avaliación: Identificar os cambios políticos acontecidos a finais do Século XVIII como base dos Estados actuáis: EEUU, Revolución Francesa. Identificar o protagonismo da burguesía nese proceso Diferenciar os modelos de participación política: sufraxio censitario, sufraxio universal masculino Explicar as causas, desenvolvemento e consecuencias das revolucións Americana e Francesa. Comparar a situación social e política do Antigo Réxime ca saída das revolucións liberáis Relacionar a Independencia de EEUU coa Revolución Francesa. Comparar aspectos sociais e políticos actuáis cas propostas das revolucións burguesas. Comprender a importancia das aportacións destas revolucións para a Historia. Identificar o imperio Napoleónico en Europa. Relacionalo ocas súas causas e consecuencias. Analizar a trascendencia do Congreso de Viena. Comprender as súas causas. Identificar as revolucións de 1820, 30,48. Relacionalas coas súas causas. Coñecer o proceso de unificación de Italia e Alemaña. Valorar a súa importancia. Coñecer a cultura e arte de finais do S. XVIII, principios do XIX, relacionándoos cos procesos hisóricos que se están vivindo. Estandares de aprendizaxe: Identifica causas da independencia dos EEUU ou Revolucón Francesa en documentos. Explica as causas e consecuencias da Revolución Francesa e Americana Comenta documentos relacionados con calqueira dos contidos do tema. Identifica nun mapa o Imperio Napoleónico. 3
Compara un mapa do Imperio Napoléonico con un posterior ó Congreso de Viena. Relaciona as ideas do Congreso de Viena cas súas consecuencias. Compara as consecuencias das revolucións do 20, 30,48. Describe a unificación italiana e Alemana. AS REVOLUCIÓNS INDUSTRIAIS E AS SÚAS CONSECUENCIAS SOCIAIS: Concepto Trascendencia Factores demográficos, económicos, sociais e políticos que as fan posibles Fases Características Transformacións técnicas Novas fontes de enerxía O protagonismo inglés Os sectores pioneiros A expansión da industrialización Os cambios debidos á Revolución Industrial: poboación (migracións), agricultura, transportes, comercio, ciudades, sociedade O liberalismo económico. O Capitalismo O movemento obreiro (orixe, bases idiolóxicas, desenvolvemento) Identificar as consecuencias sociais da industrialización e os cambios que sinalan o paso dunha sociedade estamental a unha de clase Valorar as condicións de vida e traballo da clase obreira e relacionala co movemento obreiro. Identificar as grandes correntes ideolóxicas do movemento obreiro. Entender e relacionar as transformacións fundamentais deste período: demográfica, agrícola, industrial, transportes, comercial, social. Relacionar o desenvolvemento industrial cos factores que producen Explicar as transformacións socioeconómicas do sistema capitalista do S. XIX e primeiros do XX. Relacionar as novas formas de consolidación da economía capitalista co papel hexemónico das potencias occidentais e as súas consecuencias. Estandares de aprendizaxe: Explica as condicións previas para a Revolución Industrial. Identifica as causas da 1ª Revolución Industrial 4
Compara as 2 revolucións industriais Sinala os cambios sociais mais relevantes do S. XIX asociándoos ó proceso da Revolución Industrial. Identifica e analizar en imaxes os elementos propios da vida nunha cidade industial do S. XIX Comenta mapas que expliquen a evolución da extensión das redes de transporte Compara as correntes de pensamento social da época da Revolución Industrial: socialismo utópico, socialismo científico e anarquismo Distingue e explica as características dos tipos de asociacionismo obreiro. Identifica as características básicas da economía capitalista. Enumera os sectores máis innovadores da 1ª Revolución Industrial. AS GRANDES POTENCIAS: A Inglaterra Victoriana Francia: 2º Imperio e 3ª República O II Reich alemá (Bismarck) Os imperios plurinacionais Os EEUU, unha potencia emerxente As relación internacionais ( a paz armada) Comprender como Inglaterra, Francia e Alamaña se convirten en grandes potencias que modificarán o equilibrio de poderes en Europa. Analizar a evolución política dos 3 vellos imperios europeos: austrohúngaro, ruso e turco. Resumir as relación entre as potencia europeas para estender a súa influencia entre 1870-1914 analizándoas como un factor determinante da 1ª Guerra Mundial. Estandares de aprendizaxe: Explica os feitos que convirten a Alemaña de Bismarck nunha gran potencia. Explica a política de alianza de Bismarck e os pactos secretos Identifica en textos os pactos de finais do XIX principios do XX. Explica as consecuencias A DOMINACIÓN EUROPEA DO MUNDO: O COLONIALISMO O tránsito do S. XIX ó XX: Conflitos e tensións. A expansión colonial dos países industrializados: 5
o Causas (económicas, demográficas, políticas, ideoloxia) o O reparto de África e Asia o Consecuencias para as metrópoles e colonias. Os grandes imperios coloniais europeos O colonialismo europeo Explicar o reparto do mundo entre as potencias económicas. Relacionar o colonialismo cas causas que o producen. Explicar as causas do mesmo Explicar as consecuencias. Estandares de aprendizaxe: Localiza en mapas os grandes imperios coloniais Explica as causas e consecuencias do colonialismo Relaciona o colonialismo ca Revolución Industrial. Indentifica en documentos as causas do colonialismo, as consecuencias, e aquelas que pervivan hoxe O PERIODO DE ENTREGUERRAS A PRIMEIRA GUERRA MUNDIAL Cronoloxía Causas Desenvolvemento Os tratados de paz Consecuencias Identificar as causas da 1ª Gerra Mundial Relacionar as causas da 1ª Gerra Mundial coa política desenvolvida nos anos anteriores polas principais potencias europeas. 6
Identificar os bloques antagónicos, escenarios e características da 1ª Gerra Mundial. Valorar o legado político e económico da 1ª Gerra Mundial e a sua influencia na crise das democracias no período de entreguerras. Identifica en documentos causas da 1ª Guerra Mundial. Compara o mapa de Europa de antes e de despois da guerra. Localiza nun mapa os escenarios da guerra Identifica e analizar consecuencias da guerra en imaxes Explica os tratados de paz e analizar as súas consecuencias. A REVOLUCIÓN RUSA A Rusia tsarista a comezos deo Século XX A Revolución de Febreiro do 17 A Revolución de Outubro. O nacemento da URSS A ditadura estalinista Entender a revolución soviética como unha transformación estrutural, política, económica e social Coñecer o proceso revolucionario do 17 diferenciando os antecedentes, as súas fases (febrero e outubro) Coñecer os seus protagonistas máis significativos Comparar o comunismo da guerra, a NAP e a política económica estalinista Identificar a III Internacional como un intento de exportar a revolución Valorar as revolución soviética e creación da URSS como fenómenos clave do Século XX ó se converteren nun modelo de sociedade alternativo ó capitalismo, e nunha potencia mundial. Analizar as consecuencias da Revolución Rusa Explica as causas da Revolucón Rusa Identifica en documentos alguna das causas Explica como inflúe a 1ª Gerra Mundial na Revolución Rusa Explica que supón para Europa e demais países desenvoltos a presenza deste novo sistema na URSS Analiza un cartel de propaganda política. 7
OS ANOS 20 Os problemas económicos e sociais da posguerra en Europa O desenvolvemento de EEUU: os felices 20 A fráxil recuperación económica As causas da crise O crac do 29 e a Gran Depresión As políticas económicas As consecuencias da crise Recoñecer as características do período de entreguerras, no aspecto político, económico, social e cultural Coñecer as consecuencias económicas da 1ª Gerra Mundial Analizar os cambios que se producen na economía capitalista dos anos 20 Comprender a causas da crise do 29 Identificar as consecuencias económicas, sociais e políticas da crise do 29 Describir as políticas económicas fronte a crise Explica as características dos anos 20 a partir de imaxes da época Analiza gráficos de producción agraria e industrial de EEUU Analiza textos sobre a especulación bursátil Explica as causas da crise Compara gráficos da incidencia do paro Analiza fotos de ringleiras de parados en EEUU Relaciona as bases do capitalismo cas políticas económicas para sair da crise. Explica a Gran Depresión, os factores que a desencadean e as súas consecuencias. O ASCENSO DOS TOTALITARISMOS Democracias e ditaduras na Europa de entreguerras Auxe dos totalitarismos: causas e bases sociais A Italia fascista A Alemaña nazi Identificar os elementos que diferencian un réxime fascista da democracia 8
Comprender as causas sociais, económicas e políticas que explican o auxe do fascismo na Europa dos anos 30 Recoñecer os aspectos máis destacados da ideoloxía fascista e nazi. Coñecer e comprender as consecuencias catastróficas para a humanidade da imposión e ideoloxías totalitarias. Compara o fascismo italiano co nazismo. Identifica en textos as características dos fascismos Analiza imaxes: carteis propagandísticos, fotos, ou debuxos satíricos Busca similitudes e diferencias no auxe do fascismo italiano, do nazismo. Escribe a consecuencias da implantación destes rexímenes totalitarios. A SEGUNDA GUERRA MUNDIAL Orixes e causas da guerra O desenvolvemento da guerra A nova orde nazi As cosecuencias da guerra Identificar o proceso da 2ª Gerra Mundial que transformou toda a realidade anterior a 1945 Entender esta guerra como un conflito que afectou a todo o planeta e recoñecer os principais escenarios. Identificar os distintos intereses e ideoloxias que moveron ós contendentes Entender a guerra como unha guerra total, analizando especialmente o dominio nazi e as súas consecuencias para as persoas da Europa ocupada, que foron vítimas. Comprender as consecuencias da guerra no aspecto demográfico, económico, social, político e cultural Valorar o proceso de paz, do que emerxe a ONU, que establecerá as bases para unhas novas relacións internacionais e o dominio posterior das 2 superpotencias: EEUU, URSS Entender o contexto no que se desenvolveu o Holocausto e as súas consecuencias. 9
Identifica e explica as causas da 2ª Guerra Mundial en textos Analiza a importancia da entrada de EEUU na guerra Explica as consecuencias políticas da guerra Compara o mapa de antes e despois da guerra Analiza carteis de propaganda Analiza imaxes do Holocausto A GUERRA FRIA Orixe e causas da guerra fría Máxima tensión. Crises A coexistencia pacífica. Crises Rebrote e final da guerra fría. Crise Describir os feitos políticos, económicos, sociais e culturais que explican o xurdimento dos dous bloques antagónicos Definir os conceptos fundamentis da política de boques e a guerra fría para entender a súa formación e o liderado dos EEUU e a Unión Soviética no establecemento dun mundo bipolar. Explicar algúns conflitos significativos como riscos calculados e localizados nos que os bloques medían as súas forzas, como forma de confrontación permanente pero non definitiva Comprender o cambio de orientación na política de tensión dos bloques a partir dos anos cincuenta cando se inicia a coexistencia pacífica, impulsada polo cambio dos novos dirixentes da Unión Soviética e dos Estados Unidos. Analizar as tensións internas como disensións dentro dos bloques e o custo da carreira de armamentos par entender que a coexistencia pacífica non estivo exenta de graves crises políticas e negociacións de acordos. Identificar o novo talante nas relación internacionais a partir da cooperación económica, científica e cultural e oc compromiso de respecto dos dereitos humanos asinado en 1975 en Helsinki. Localiza nun mapa os países que forman parte de cada bloque Define telón de aceiro Explica a que se chamou guerra fría Escribe as 3 fases cas principais crises de cada unha Enumera as características de cada un dos bloques Explica quen son os países non aliñados. 10
A DESCOLONIZACIÓN E O TERCEIRO MUNDO Orixes, causas e factores da descolonización Modelos de descolonización O terceiro mundo e o Movemento de países non aliñados: os problemas do terceiro mundo A herdanza colonial Analizar o subdesenvolvemento do terceiro mundo e establecer as causas que o explican Coñecer as relación entre os países desenvolvidos e os subdesenvolvidos Explicar o Neocolonialismo Define Commonwealth, 3ª mundo, neocolonialismo, Conferencia de Bandung Compara un mapa da metade do Século XX cun mapa de finais do Século XX Escribe as causas da descolonización Escribe as consecuencias vixentes do colonialismo Analiza gráficos que permitan ver dúas diferenzas entre mundo desenvuelto e 3ª mundo. (consumo auga, escolarización, esperanza vida) Analiza fotos ou debuxos que permitan ver a descolonización e o neocolonialismo A EVOLUCIÓJN DOS 2 BLOQUES NA SEGUNDA METADE DO SÉCULO XX A evolución do bloque capitlista: (económico, social, político, cultural) o EEUU o Europa occidental o O marco asiático do capitalismo o O estado de benestar o A Unión Europea O bloque comunista (economía, sociedade, política, cultura): 11
o o o o o A URSS As democracias populares de Europa Oriental Clima A expansión do comunismo en Asia e África O afundimento do bloque comunista Coñecer as características da economía, sociedade, política e cultura do bloque occidental. Describir o Estado de benestar. Coñecer os elementos básicos da Unión Europea Describir a situación da URSS dende o punto de vista económico, social, político, cultural. Coñecer a política de Gorbachov Explicar a caída do muro de Berlin e as súas repercusións Analizar a situación das novas repúblicas exsoviéticas e a CEI Identifica as características do Estado do benestar Localiza nun mapa os países da Unión Europea Describe a situación da URSS a finais do Século XX Analiza imaxes da cáida do muro de Berlín. O MUNDO ACTUAL A globalización e medios de comunicación: impacto científico e tecnolóxico. Os atentados de Nova York. A inmigración como fenómeno globalizado. A ameaza terrorista nun mundo globalizado. Hispanoamérica: situación actual. O mundo islámico na actualidade A África islámica e subsahariana. A India e China no Século XXI Criterios de Avaliación: Analizar as características da globalización e describir a influencia dos medios de comunicación neste fenómeno, asi como o impacto da ciencia e tecnoloxía na sociedade actual. Describir os efectos de ameaza terrorista sobre a vida cotiá e explicar as súas características Analizar a evolucón económica, política, social e cultural de Hispanoamérica Describir a evolución do mundo islámico na actualidade. 12
Resumir a evolución de China e India dende finais do Século XX Enumera as principais características do mundo actual analizando material fotográfico (migracións, terrorismo, globalización) Localiza nun mapa os países do mundo islámico e enumerar os seus principais trazos económicos, sociais, políticos, culturais. Compara os aspectos económicos, políticos, sociais, relixiosos entre os países emerxentes de Asia, África e América. 13