TEMA 4: OS ANIMAIS. CARACTERÍSTICAS XERAIS

Transcripción

1 TEMA 4: OS ANIMAIS. CARACTERÍSTICAS XERAIS Os animais son os seres vivos máis diversos e realizan as tres funcións vitais de forma diferente e condicionada á súa diversidade (hábitat, tipo de alimentación, etc.) 1. Características e clasificación Organización celular: Son eucariotas pluricelulares. Moitos presentan órganos, aparatos e sistemas. Corpo: Teñen gran variedade de formas e tamaños e presentan simetría (bilateral ou radial). Nutrición: Son heterótrofos (carnívoros, herbívoros ou omnívoros). Relación: Poden desprazarse (teñen órganos de locomoción) e presentan sistema nervioso e órganos dos sentidos que soen agruparse na cabeza (cefalización). Reprodución: sexual (a maioría) ou asexual. Os animais clasifícanse en dous grandes grupos Invertebrados: Inclúe 6 subgrupos: Poríferos, Cnidarios, Vermes, Moluscos, Artrópodos e Equinodermos. - SEN columna vertebral nin esqueleto interno. Algúns teñen unha cuberta externa ou exoesqueleto. - O corpo presenta cabezo, tronco e extremidades. Algúns teñen simetrís e outros non. Vertebrados: Inclúe 5 subgrupos: Peixes, Anfibios, Réptiles, Aves e Mamíferos. - TEÑEN columna vertebral e esqueleto interno (endoesqueleto) de osos ou cartílago. - Presentan simetría bilateral. 1

2 2. A nutrición nos animais A función de nutrición nos animais comprende: a Obtención de nutrientes, a Respiración, a Circulación (distribución) e a Excreción. 2.1 Obtención de nutrientes Este proceso consta de dúas partes: Alimentación e Dixestión. a) Alimentación: Consiste en incorporar materiais procedentes doutros seres vivos (alimentos) ricos en nutrientes. Para alimentarse os animais presentan diferentes estruturas (tentáculos, trompas, dentes, etc.). b )Dixestión: é a transformación dos alimentos inxeridos en nutrientes. Algúns animais sinxelos, coma as esponxas, non teñen sistemas dixestivos e reteñen o alimento, e o transforman directamente no seu interior, filtrando a auga que entra polos seus poros. A maioría de animais posúen aparatos dixestivos que se encargan de: 1º Triturar o alimento (dixestión mecánica) e dixerilo (dixestión química). 2º Absorber e distribuír os nutrientes. 3º Expulsar os restos de alimento. Existen dous tipos principais de aparatos dixestivos: C a v i d a d e s g a s t r o v a s c u l a r e s : Estruturas en forma de saco cun único orificio para a inxestión (alimento) e a excreción (restos). Exemplo: Cnidarios. Tubos dixestivos: Condutos longos cun orificio de entrada (boca) e outro de saída (ano). Nos animais máis complexos presentan glándulas dixestivas que segregan substancias para romper o alimento e obter os nutrientes. 2.2 Respiración Para nutrirse as células tamén necesitan incorporar O2 e expulsan CO2. Isto conséguese mediante o intercambio de gases co exterior (respiración externa). - Algúns animais toman o O2 da auga e intercambian gases co exterior mediante: A superficie do corpo: toman directamente o O2 e expulsan o CO2. Exemplo: esponxas, cnidarios, vermes e algúns anfibios. Branquias: Son un conxunto de láminas ou filamentos cheo de vasos sanguíneos. Ao pasar a auga polas branquias o O2 entra aos vasos e o CO2 sae dos vasos ao exterior. Exemplo: Moluscos e artrópodos acuáticos, algúns anfibios e peixes. 2

3 - Os animais que toman o O2 do aire realizan o intercambio de gases mediante cavidades ou tubos de paredes finas e húmidas como: Traqueas: conxunto de tubos moi finos que se ramifican polo interior e comunican co exterior mediante orificos (espiráculos). Exemplo: insectos. Pulmóns: órganos formados por diminutos tubiños ou cavidades (alvéolos) e cheos de finos vasos sanguíneos para o intercambio. Comunican co exterior mediante as vías respiratorias (farinxe, traquea, bronquios, ). Exemplo: anfibios, réptiles, aves e mamíferos. 3

4 2.3 Circulación e excreción Os animais máis complexos precisan de sistemas para a distribución de nutrientes e a expulsión de substancias. En xeral os aparatos circulatorios constan de: 1. Líquido para o transporte de substancias: sangue. 2. Mecanismo para propulsar e mover o líquido: corazón 3. Vasos condutores por onde circula o líquido. Os aparatos circulatorios poden ser: Abertos: O líquido que transporta as substancias sae dos vasos e baña directamente os tecidos. Exemplo: artrópodos e moluscos. Pechados: O líquido circula sempre polo interior dos vasos e o intercambio prodúcese a través das paredes dos vasos máis finos (capilares). Exemplo: vertebrados e nalgúns invertebrados (anélidos). A excreción de substancias lévase a cabo nos: Órganos respiratorios: expulsan ao exterior o CO2 da respiración. Órganos excretores: expulsan os refugallos. Exemplo: Os tubos de Malpighi dos artrópodos e os riles dos vertebrados 3. A relación nos animais A función de relación inclúe: 1º A captación de información (estímulos) mediante receptores ou órganos sensoriais. 2º A coordinación dunha resposta mediante sistemas ou órganos nerviosos. 3º A execución dunha resposta mediante órganos ou sistemas efectores. 3.1 Os receptores En función da información que capte distínguense: Fotorreceptores (Ollos): captan a luz e proporcionan a visión. Poden ser: - Ollos simples: permiten ao animal dirixirse cara á luz. Exemplo: moitos invertebrados. - Ollos compostos: Formados por miles de unidades (omatidios). Proporcionan visión en mosaico. Exemplo: artrópodos. 4

5 - Ollos en cámara: forman unha cavidade e proporcionan visión nítida. Exemplo: algúns invertebrados (cefalópodos) e case todos os vertebrados. Mecanorreceptores: captan vibracións, movementos, presión, etc. (estímulos mecánicos). Inclúen: - Órganos auditivos (oídos): captan as vibracións do aire ou auga. - Órganos do equilibrio: informan da posición e do movemento do corpo. - Liña lateral dos peixes: canle con células que captan as vibracións da auga. - A pel: proporciona o tacto. Quimiorreceptores: captan substancias no aire, auga ou alimentos. Proporcionan o gusto e olfato. Estes receptores soen estar na cabeza. Exemplo: nas antenas dos artrópodos ou na lingua e fosas nasais dos vertebrados. 5

6 3.2 A coordinación Dous sistemas encárganse de coordinar a información recibida e elabora unha resposta: a) O sistema nervioso: recibe a información dos órganos sensoriais (sentidos) e envía orde de resposta aos órganos efectores. Está formado por células nerviosas (neuronas) que transmiten a información, dunha a outra, mediante impulsos nerviosos. Nos animais máis complexos as neuronas agrúpanse en centros nerviosos (ganglios en invertebrados e encéfalo e médula espiñal nos vertebrados) e forman cordóns ou nervios que comunican todo o organismo. b) O sistema endocrino: constituído por glándulas endocrinas que reciben información do sistema nerviosos e segregan substancias (hormonas) que se verten ao sangue e chegan ata os órganos efectores. 3.3 Os efectores As principais respostas ante un estímulo son: - O movemento: O órgano efector son os músculos que forman parte do aparato locomotor. - A secreción de substancias por parte do sistema endocrino. 4. A reprodución nos animais Os animais reproducénse de forma asexual ou sexual. 4.1 Reprodución asexual Un único proxenitor orixina individuos idénticos. Só a fan uns poucos animais. hai dous tipos: Xemación: Fórmase unha xema (protuberancia) que se desprende e orixina un novo individuo. Exemplos: Esponxas e Pólipos. Fragmentación ou escisión: A p a r t i r d e 1 o u m á i s fragmentos do proxenitor fórmase o novo individuo. Exemplos: estrelas de mar e anélidos mariños. 4.2 Reprodución sexual É a forma máis habitual de reprodución nos animais. Nas maioría das especies existen diferencias externas entre machos e femias. Pero, as principais diferencias afectan ao seu aparato reprodutor, constituido por gónadas e vías xenitais. Gónadas: Órganos encargados de producir os gametos: - Testículos (machos): producen espermatozoides (células pequenas e móbiles). - Ovarios (femias): producen óvulos (células grandes, inmóbiles e con reservas). Vías xenitais: Comunican as gónadas co exterior para a saída dos gametos. 6

7 Segundo o tipo de gónadas que posúan os animais distínguense: Especies unisexuais ou de sexos separados: Cada individuo leva un só tipo de gónadas (masculina ou feminina). Exemplos: Todos os vertebrados e moitos invertebrados. Hermafroditas: Cada indivíduo ten á vez, gónadas masculinas e femininas. Exemplos: Moitos invertebrados (esponxas, cnidarios, anélidos e algún molusco como o caracol). A fecundación (unión de óvulo e espermatozoide) pode ser: Fecundación interna: O encontro dos gametos ten lugar no interior das vías xenitais da femia. Fecundación externa: O óvulo é fecundado polo espermatozoide no medio exterior, xeralmente medio acuoso. Tras a fecundación o cigoto divídese rápidamente para formar o embrión. Segundo o modo e lugar onde se desenvolva o embrión, a reprodución pode ser: Ovípara: Se o desenvolvemento ten lugar dentro dun ovo no medio exterior. Exemplo: Aves e réptiles. Ovovivípara: Os ovos permanecen dentro do corpo da femia ata a súa eclosión. A nai protexe ao embrión pero NON o nutre. Exemplo: Quenllas e algúns réptiles. Vivípara: O desenvolvemento prodúcese dentro do corpo da nai, nutrindo esta ao embrión. Exemplo: Mamíferos. O desenvolvemento do embrión pode ser: Desenvolvemento directo: Crías de aspecto similar a un adulto. Aves ou mamíferos. Desenvolvemento indirecto: Crías diferentes a un adulto (larvas). As larvas sofren transformacións (metamorfose) ata converterse en adultos. Rás ou insectos. 7