TECIDOS ANIMAIS. Tecidos con células pouco diferenciadas: 1.- Tecido EPITELIAL a) DE REVESTIMENTO b) GLANDULAR 2.- Tecido CONECTIVO a) CONXUNTIVO b) ADIPOSO c) CARTILAXINOSO d) ÓSEO e) SANGUÍNEO Tecidos con células moi diferenciadas: 3.- Tecido MUSCULAR a) LISO b) ESTRIADO c) CARDÍACO 4.- Tecido NERVIOSO 1.- TECIDO EPITELIAL O tecido epitelial é un tecido composto por células estreitamente unidas entre si e con pouca ou nula substancia intercelular entre elas. O tecido epitelial non está vascularizado. Recobre todas as superficies do organismo tanto externas como internas e forma as glándulas. a) EPITELIO DE REVESTIMENTO. Recobre o exterior e o interior do corpo e as vías que comunican co exterior. Non posúe vasos sanguíneos, nútrese do tecido conectivo moi vascularizado sobre o que se apoia. Carece practicamente de substancia intercelular xa que as células están fortemente unidas entre si. Segundo o número de capas de células que os forman poden ser: Simples, formados por unha soa capa de células, dos que hai varios tipos segundo a forma das súas células. Epitelio simple plano: as súas células son planas con núcleo aplanado, chamase tamén epitelio escamoso. Recobre os vasos sanguíneos (endotelio), os alvéolos pulmonares e as cavidades corporais. A súa función e a filtración e difusión. Epitelio simple cúbico: as súas células presentan núcleo redondo. Recobre túbulos con función secretora como riles, glándulas salivares, páncreas, ovarios. Epitelio simple prismático ou cilíndrico (epitelio columnar): as células do que recobre o intestino delgado presentan unhas modificacións cara a luz do tubo, as micropilosidades, para aumentar a superficie de absorción, e entre elas hai células produtoras de mucus, células caliciformes. O que recobre os bronquíolos ou as trompas de falopio presenta cilios. Estratificados, están formados por dúas ou máis capas de células. Diferéncianse varios tipos segundo a forma das células, entre eles o epitelio estratificado pavimentoso que pode ser: A) queratinizado, as células da capa externa conteñen queratina que as fai impermeables; estas células van morrendo e despréndense, forma a epiderme que recobre o exterior do corpo dos vertebrados. B) Non queratinizado coñecese xeralmente como mucosa; recobre a boca, esófago, cavidade nasal, vaxina, etc.
Pseudoestratificado, as células deste epitelio forman unha única capa, aínda que alcanzan diferentes alturas, os núcleos das células están a diferentes niveis, dando o falso aspecto de ter varias capas. Algúns destes tecidos presentan especializacións como por exemplo o que recobre os condutos respiratorios que presentan gran número de cilios na súa superficie libre entre as células deste tecido intercálanse células caliciformes produtoras de mucus. b) EPITELIO GLANDULAR. É unha variedade do tecido epitelial cuxas células se especializaron na secreción de substancias de distinta natureza e con distintas finalidades. Estas células secretoras poden intercalarse entre outras células epiteliais, ou agruparse formando glándulas. As glándulas son órganos efectores cuxa función específica é a secreción. A través dos produtos que liberan participan en diversas funcións: dixestivas, excretoras, homeostáticas, de comunicación e integración. Pódense clasificar desde diferentes puntos de vista, segundo o lugar onde verten os produtos de secreción: Glándulas de secreción externa ou glándulas exócrinas: as substancias que elaboran son variadas por exemplo, suor, saliva, leite, bagoas, encimas dixestivos, etc. Verten a súa secreción ao exterior do corpo ou a unha cavidade visceral que mantén contacto co exterior. Glándulas salivais, glándulas lacrimais, glándulas sudoríparas, glándulas gástricas, etc... Glándulas de secreción interna ou glándulas endócrinas: as substancias que producen son as hormonas compostos orgánicos formados por proteínas, lípidos, derivados de aminoácidos, etc.. que regulan moitas funcións corporais. As hormonas son vertidas en pequenas cantidades á circulación sanguínea e son transportadas polo aparato circulatorio a todo o corpo, efectuando a súa acción a distancia de onde se produciron, sobre células ou órganos, moi concretos, denominados órganos diana. O sistema
endócrino dos vertebrados está constituído por unha serie de glándulas endócrinas ben diferenciadas: Hipófise, hipotálamo, ovarios, testículos, tiroide, paratiroide, páncreas e glándulas suprarrenais. Glándulas de secreción mixta: son glándulas con dobre función, tanto exócrina coma endócrina. O páncreas é unha glándula mixta cuxa parte exócrina segrega zume pancreático ao duodeno, e unha parte endócrina que segrega insulina e glicagón ao sangre. 2.- TECIDO CONECTIVO Os tecidos conectivos son os máis abundantes nos animais. Unen, dan soporte, nutren, protexen e enchen os ocos entre outros tecidos e entre órganos. Están constituídos por: Varios tipos de células xeralmente pouco especializadas e separadas entre si. Se denominan ca terminación - blasto cando teñen capacidade de división e fabrican a matriz intercelular e ca terminación cito cando perden a capacidade de división. E a substancia ou matriz intercelular constituída a súa vez por: Fibras proteicas de tres clases: coláxenas, agrupadas en feixes, constituídas por unha proteína fibrosa chamada coláxeno xerador de cola, non son elásticas pero si flexibles e resistentes ás traccións; elásticas, formadas por outra proteína estrutural, a elastina, son delgadas e moi elásticas e as fibras reticulares, dispostas en rede formando unha masa esponxosa con función esquelética. Substancia fundamental, formada por auga, sales minerais, polisacáridos complexos e polipéptidos que enche os espazos entre as células e as fibras. a) TECIDO CONXUNTIVO. O tecido conxuntivo une e relaciona os demais tecidos entre si. Está moi vascularizado e ten numerosas terminacións nerviosas. A súa matriz é de consistencia xelatinosa e as súas células son xeralmente grandes e de varios tipos: Fibroblastos; de forma irregular e con numerosas prolongacións, producen as fibras e a matriz extracelular. Ao maduraren, perden actividade e chámanse fibrocitos. Histiocitos ou macrófagos; teñen movemento ameboide. Fagocitan partículas e substancias estrañas. Mastocitos ou células cebadas; células redondeadas con citoplasma granular xa que posúen moitos gránulos de heparina ou histamina. Segundo o tipo e densidade de fibras podemos distinguir: o Tecido conxuntivo Laxo: predominan as fibras de elastina. É o tecido sobre o que se asentan os epitelios, e rodea os vasos sanguíneos. o Tecido conxuntivo Fibroso ou Denso: rico en fibras de coláxeno o que lle proporciona gran resistencia mecánica. Forma as cordas vocais, os tendóns e os ligamentos. b) TECIDO ADIPOSO. Atopase na parte profunda da pel formando o panículo adiposo, que modela o contorno corporal. Depositase tamén ao redor de algúns órganos como os riles e forma a medula amarela que ocupa a diáfise dos ósos longos.
As súas células son os adipocitos, células esféricas con unha gran gota de graxa no citoplasma que o ocupa case todo. Ten función de reserva enerxética e proporciona illamento térmico e mecánico (almofadas na planta dos pés e na palma das mans). Ademais os depósitos de graxa son un carácter sexual secundario. c) TECIDO CARTILAXINOSO. Constitúe as cartilaxes, que forman as partes duras do embrión e do esqueleto dos vertebrados en período de crecemento. Tamén se atopa revestindo articulacións e no pavillón da orella, na larinxe, nos discos intervertebrais entre outras zonas. É un tecido de sostén e aínda que resistente é tamén elástico. Os fibroblastos poden diferenciarse en condroblastos, que agora segregan unha substancia (condrina) máis sólida, na que non se encontran nin vasos sanguíneos nin terminacións nerviosas. Os condrocitos atopasen illados uns dos outros nunhas cavidades na substancia intercelular chamadas lagoas. Como a cartilaxe carece de vasos sanguíneos e nervios está rodeado por tecido conxuntivo denominado pericondrio de onde obteñen as substancias nutritivas e o osíxeno. Distínguense tres tipos de tecidos cartilaxinosos: o hialino, o elástico e o fibroso. Cartilaxe hialina: é a máis común, ten moita matriz e poucas fibras coláxenas. Encóntrase nas cartilaxes nasais, costais, traqueais, bronquiais e no esqueleto do embrión. Cartilaxe fibrosa: a súa matriz é moi rica en fibras de coláxeno. Forma os discos intervertebrais e os meniscos. Cartilaxe elástica: ten unha matriz rica en fibras elásticas.forma o pavillón da orella e a epiglote. d) TECIDO ÓSEO. Forma estruturas de soporte e de locomoción e proporciónalles protección aos tecidos e aos órganos brandos como o encéfalo que está protexido polo cranio. Ademais intervén na regulación do calcio e do fósforo no organismo, contén as células nai (medula vermella) formadoras das células sanguíneas. Os ósos tamén poden almacenar metais pesados e outros elementos externos do corpo, sacándoos do sangue e reducindo os seus efectos noutros tecidos; e despois poden ser liberados pouco a pouco para a súa excreción. Interveñen ase mesmo na transdución do son, son importantes no aspecto mecánico da audición no oído medio. E por último son un almacén de factores de crecemento: a matriz ósea mineralizada contén importantes factores de crecemento. A maioría dos ósos desenvólvense a partir da cartilaxe do embrión ó que substitúen para formar o esqueleto adulto. A matriz extracelular do óso ten unha disposición concéntrica formando capas ou laminiñas, as lamelas. As lamelas están unidas por unha substancia aglutinante que conten os sales minerais. Está formada por unha matriz enchoupada en fosfato cálcico e carbonato cálcico que lle proporciona rixidez, pero ten fibras de coláxeno que evitan que sexa demasiado quebradiza.
Fibras de coláxeno: proporcionan elasticidade e diminúen ca idade. Substancia Intercelular Sales de calcio: proporcionan dureza ó óso. Aumentan a súa idade, polo tanto os ósos vólvense máis quebradizos. proporción ca A substancia intercelular non é permeable, por esta razón, o óso esta percorrido por uns condutos, denominados canles de Havers (dispostos paralelos ó eixe do óso), polos que circulan os vasos sanguíneos e os nervios. Os condutos de Havers comunícanse entre si e coa superficie mediante outros condutos oblicuos, os condutos de Volkman, polos que penetran os vasos sanguíneos e os nervios. As células, denominadas xa osteocitos, de aspecto estrelado, aloxanse nunhas pequenas cavidades ou lagoas óseas comunicadas por finos condutos chamados condutos calcóforos. Estes permitelles aos osteocitos relacionárense cos vasos sanguíneos para recibir os nutrientes necesarios. Ademais os condutos calcóforos permiten comunicar con outras lagoas e aloxar as prolongacións celulares. Os ósos están rodeados por unha capa de tecido conxuntivo fibroso o Periósteo onde se inxiren os tendóns e máis os ligamentos e que ten función de reparar as fracturas óseas. Hai dous tipos de tecido óseo: Tecido óseo esponxoso: forma o interior dos ósos curtos e planos (carpo, tarso, pelve, costelas, esterno, vertebras, omoplata) así como no interior dos extremos ou epífise dos ósos longos. As lamelas forman unha rede tridimensional que deixa abundantes ocos. En moitos ósos como no esterno, os espazos están cheos de medula ósea vermella, onde se forman as células sanguíneas. Tecido óseo compacto: forma a parte central ou diáfise dos ósos longos (úmero, tibia, fémur, radio) que están cheos de medula ósea amarela ou miolo e forma tamén a parte externa dos ósos planos. É un tecido duro, denso e fráxil.
e) TECIDO SANGUÍNEO. O sangue é un tecido conectivo cuxa matriz é líquida e está moi especializado en funcións de transporte. O sangue transporta o osíxeno e os nutrientes que as células necesitan e os produtos de refugallo que estas orixinan no metabolismo. Tamén leva as hormonas desde a súa orixe ata o órgano diana. Transporta así mesmo anticorpos e conten células especializadas na defensa do organismo fronte as infeccións. Ao distribuír a calor por todo o corpo, regula a temperatura corporal. A substancia intercelular do sangue denomínase plasma sanguíneo e é unha solución acuosa e amarelenta formada por auga, sales minerais ionizados, proteínas, lípidos, glicosa, aminoácidos, enzimas, hormonas, anticorpos e produtos de refugallo como urea, ou ácido úrico. Neste medio líquido están suspendidas as células: Glóbulos vermellos, eritrocitos ou hemacias, nos mamíferos teñen forma oval, bicóncava, aplanada, cunha depresión no centro e son flexibles. Ademais non posúen núcleo e o seu citoplasma está cargado dun pigmento, a hemoglobina, que lles dá a súa característica cor vermella. Son producidos continuamente na medula ósea vermella dos óso longos aínda que no embrión é o fígado o principal produtor de eritrocitos. Glóbulos brancos ou leucocitos, son máis grandes e menos numerosos que os eritrocitos. Son células móbiles que se atopan no sangue de forma transitoria xa que circulan polo sangue sendo transportados a lugares específicos onde desenvolven o seu mecanismo de acción. Poden ser: Granulocitos teñen núcleo polilobulado e o seu citoplasma está cheo de gránulos de secreción e lisosomas que teñen a posibilidade de tinguirse de forma diferenciada dando como resultado tres tipos de granulocitos: neutrófilos, eosinófilos e basófilos. Monocitos son os leucocitos máis grandes, teñen o núcleo excéntrico e o citoplasma con granulacións finas. Nos tecidos convértense en macrófagos, fagocitando activamente microorganismos, corpos estraños ou residuos celulares. Linfocitos carecen de granulacións no citoplasma, posúen o núcleo en posición central e están implicados na resposta inmunitaria específica. Distínguense os linfocitos T implicados na resposta inmune celular e os linfocitos B responsables da resposta inmune humoral. Plaquetas son fragmentos celulares sen núcleo orixinados na medula ósea a partir dos megacariocitos. A súa función consiste en contribuír á hemostasia e o mantemento do endotelio. Nos demais vertebrados son verdadeiras células os trombocitos. 3.- TECIDO MUSCULAR Forma os músculos, órganos responsables do movemento, e se caracterizan por estar constituídos por células moi especializadas para contraerse baixo o control do sistema nervioso.
As células son longuísimas e chámanse fibras musculares. Presentan importantes modificacións, de feito os seus orgánulos teñen nomes diferentes como por exemplo o citoplasma, sarcoplasma, a membrana, sarcolema e o retículo endoplásmico liso chamase retículo sarcoplásmico liso entre outros. No seu citoplasma diferéncianse unhas estruturas filamentosas contráctiles, denominadas miofibrillas, son filamentos paralelos constituídos por dúas proteínas, a actina e a miosina. Hai tres tipos de tecidos musculares: Tecido muscular liso: As súas células son fusiformes e alongadas cun só núcleo alongado en forma de bastón en posición central. No citoplasma presenta numerosas miofibrillas dispostas paralelamente ao eixe maior de maneira homoxénea, sen estriación transversal. A súa contracción é lenta e involuntaria, o seu control non depende da vontade, está inervado polo sistema nervioso autónomo. Nos animais vertebrados forma os músculos de moitos órganos internos como vasos sanguíneos, condutos respiratorios, vexiga dos ouriños, útero, músculo ciliar do ollo, etc. Produce os movementos peristálticos, os movementos da pupila, etc. Tecido muscular estriado esquelético: é o tecido que forma os músculos que se insiren nos ósos. Funcionan baixo o control de nosa vontade, así os músculos faciais que movemos ó falar ou rir, os que permiten mover os brazos e pernas entre outros son músculos esqueléticos. Forma nos vertebrados a musculatura do corpo que coñecemos vulgarmente co nome de carne. Estes músculos están formados por feixes de fibras musculares (fascículos), unidos por tres envolturas de tecido conxuntivo, a través das cales chegan vasos sanguíneos e terminacións nerviosas: o endomisio, que envolve cada fibra muscular, o perimisio cada fascículo e o epimisio o músculo completo.
As fibras esqueléticas son cilíndricas de enorme lonxitude, chegan a medir centímetros. Presentan numerosos núcleos dispostos na súa periferia. As miofibrillas mostran unha estriación transversal por presentar de forma alternativa unha serie de bandas claras e escuras. Cada miofibrilla está formada por dous tipos de filamentos de distinto grosor: uns delgados de actina e outros máis grosos de miosina. Ambos os dous tipos de filamentos dispóñense paralelos e intercalados formando unidades chamadas sarcómeras. A contracción acurta a lonxitude da sarcómera e prodúcese polo esvaramento dos filamentos de actina entre os de miosina. Este proceso require moita enerxía que se obtén da respiración celular. Este tecido está inervado polo sistema nervioso central. A súa contracción é rápida e voluntaria. Produce os movementos do esqueleto, mantén a postura e os xestos da cara. Tecido muscular estriado cardíaco: forma as paredes do corazón. Está formado por células alongadas cun só núcleo en posición central, ramificadas e entrelazadas, o que permite que a contracción comece nun punto e se transmita en todas as direccións.
A súa contracción é rápida e involuntaria e non experimenta fatiga. A contracción xérase no propio miocardio no nodo sino auricular. Pero o ritmo de contracción esta controlado polo sistema nervioso autónomo. 4.- TECIDO NERVIOSO O tecido nervioso é o principal constituínte do sistema nervioso. As súas funcións son: transformar os estímulos externos e internos en sinais electroquímicos, chamados impulsos nerviosos; conducilos e procesalos para elaborar unha resposta axeitada e coordinada, e levar a devandita resposta ata os órganos efectores, que se encargan de executala. O tecido nervioso está formado polas neuronas e as células gliais ou neuroglía. Neuronas: son as células principais e encárganse da transmisión dos impulsos nerviosos. Teñen un alto grao de diferenciación e unha estrutura moi especial que consta de: Corpo celular ou soma: ten forma variable. Contén un núcleo grande, esférico e central. Os seus orgánulos son os habituais destacando as abundantes mitocondrias, os neurofilamentos e os gránulos de Nissl que son vesículas do retículo endoplásmico rugoso. Prolongacións do corpo celular que poden de dúas clases: as dendritas cortas de contorno rugoso que aparecen en número variable e moi ramificadas. Reciben o impulso doutras neuronas e condúceno cara ao corpo neuronal. E o axón que é unha prolongación longa e única que pode alcanzar ata 1 metro cos bordes lisos e que se ramifica no extremo. Conduce o impulso nervioso desde o corpo neuronal ata a seguinte neurona. Santiago Ramón y Cajal demostrou que as neuronas non están unidas entre si, senón que son unidades independentes. Entre elas establécense conexións funcionais, chamadas sinapses, a través das cales pasa o impulso dunha neurona a outra. Nas sinapses hai un pequeno espazo, chamado fenda sináptica, que separa ambas as dúas neuronas. As sinapses adóitanse establecer entre o axón dunha neurona e o corpo neuronal, unha dendrita e mesmo o axón doutra. Células gliais: Son unha serie de células máis pequenas e máis numerosas (representan máis da metade do volume total do tecido nervioso) que as neuronas. Son células non nerviosas que protexen, sosteñen e nutren ás neuronas. Poden ser: Astrocitos: células de forma estrelada con moitas ramificacións, nos seus extremos ensánchanse para apoiarse nos capilares. Oligodendrocitos: máis pequenas que os astrocitos e con menos ramificacións. Forman a vaiña de mielina dos axons das neuronas do SNC. As funcións de astrocitos e oligodendrocitos entre outras son: estrutural, como soporte de unión entre neuronas; reparadora, xa que manteñen a súa capacidade de división e cando unha neurona morre ocupan o espazo baleiro; e de nutrición.
Células de microglía: pouco numerosas e de moi pequeno tamaño, é o macrófago do SNC. Ten función defensiva e de limpeza xa que teñen capacidade fagocítica e ocúpanse de fagocitar microorganismos e refugallos celulares. Células de Schwann: sintetizan mielina (substancia branca de orixe lipídica) no sistema nervioso periférico. Funcionan como illante eléctrico. Este illante, que envolve o axón, provoca que o sinal eléctrico o recorra sen perder intensidade, facilitando a condución saltatoria. Fibras, nervios, ganglios e centros nerviosos. Os axóns e as súas vaíñas envolventes constitúen as fibras nerviosas que poden ser de dous tipos: Mielínicas un só axón e varias células de Schawnn que o rodean en capas concéntricas o que forma a vaíña de mielina. Entre dúas células de Schawnn consecutivas existen estrangulamentos sen mielina os nódulos de Ranvier. Amielínicas constitúenas varios axóns de pequeno diámetro recubertos por evaxinacións das células de Schawnn, sen formar capas concéntricas. Xeralmente, unha célula de Schawnn rodea varios axóns. Nestas fibras non hai nódulos de Ranvier.
As fibras nerviosas pódense agrupar constituíndo os nervios, que quedan protexidos por varias capas de tecido conxuntivo, que se denominan perineuro e epineuro. Os corpos das neuronas poden quedar, a súa vez, agrupados en estruturas que se denominan ganglios, que xunto cos nervios forman o chamado sistema nervioso periférico (SNP). Cando os corpos neuronais se asocian no sistema nervioso central (SNC) de vertebrados orixinan os centros nerviosos. Os corpos celulares, a maior parte das dendritas e a arborización terminal dunha alta proporción dos axóns atópanse nas substancia gris do SNC e nos ganglios do SNP. Os axóns forman parte funcional das fibras nerviosas e concéntranse nos feixes ou fascículos da substancia branca do SNC e nos nervios do SNP. SNC: constituído polo encéfalo e medula espiñal. O encéfalo é onde se localizan os centros de coordinación e integración. Nel, a substancia gris localízase na periferia, mentres que a branca se sitúa no interior. A medula espiñal é un tubo nervioso que discorre desde a base do encéfalo ata asegunda vértebra lumbar, polo interior da columna vertebral. A substancia gris sitúase no interior ao redor da cal se dispón a substancia branca SNP: está formado polos nervios que saen do SNC (encéfalo e medula) ou entran nel e se reparten por todo o organismo e polos ganglios, situados fóra do eixe que forma o encéfalo e a medula. Transmisión do impulso nervioso O impulso nervioso é unha mensaxe, de natureza electroquímica, que se transmite polas neuronas. Pode orixinarse no propio sistema nervioso ou nos órganos receptores, estruturas encargadas de recibir os estímulos, é dicir, de obter a información das condicións do seu medio e das condicións internas do animal, manténdoo informado do seu estado. Os estímulos captados polos receptores transfórmanse en impulsos nerviosos que son transmitidos polos nervios ata un centro de coordinación que dita as respostas e as envía aos órganos efectores encargados de levar a cabo a resposta. Esta resposta pode ser de dous tipos: motriz, o que implica un movemento ou secretora, o que implica a secreción dalgunha substancia
O mecanismo polo que se propaga é o seguinte: a) A membrana plasmática das neuronas, ao igual que acontece en todas as células, está polarizada (no exterior abundan os ións con carga positiva, e no interior, os ións con carga negativa). Esta diferenza de carga xera un potencial denominado potencial de repouso (-70mV) que se mantén grazas á bomba de sodio-potasio. b) Cando un estímulo con certa intensidade chega á membrana, produce un aumento da permeabilidade para os ións de sodio, que entran na célula, co que a polaridade se inverte nese punto. Este proceso chámase despolarización e a diferenza de potencial existente denomínase potencial de acción (+40mV). c) A despolarización nun punto concreto induce á redistribución de ións e a conseguinte despolarización da zona contigua, é está, a súa vez, a da zona que lle segue, como un efecto dominó. Este desprazamento da despolarización ao longo da membrana é o impulso nervioso. Unha vez que o impulso nervioso percorreu a totalidade da fibra, en milésimas de segundo, prodúcese a repolarización ou restablecemento nas concentracións de ións propias do estado de repouso. A sinapse nerviosa Os impulsos nerviosos non só se transmiten ao longo dunha fibra nerviosa, senón que pasan dunha neurona a outra (tamén se producen entre unha neurona e outro tipo de células como fibras musculares ou células glandulares). O punto de comunicación entre neuronas chámase sinapse nerviosa, e non implica un contacto físico membrana con membrana, senón unha zona de influencia química dunha neurona con outra. Os axóns na súa parte terminal divídense nunhas prolongacións pequenas, cada unha das cales termina nun botón terminal. A chegada do impulso nervioso ao botón sináptico provoca unha entrada de Ca +2 desde o exterior. Isto fai que as numerosas vesículas (calciodependentes) que hai nos botóns teminais liberen por exocitose neurotransmisores a fenda sináptica. Os neurotransmisores liberados únense a receptores específicos da membrana do elemento postsináptico o que provoca un potencial de acción, que fai que o impulso nervioso continúe na neurona seguinte. Na sinapse, a neurotransmisión é unidireccional desde a célula presináptica cara á postsináptica.
Os neurotransmisores (biomoléculas sintetizadas xeralmente polas neuronas) poden ser: Excitadores: únense aos seus receptores postsinápticos provocando a despolarización da membrana da neurona postsináptica e a propagación da mensaxe nerviosa. Inhibidores: a unión aos seus receptores provoca que o interior da membrana se faga aínda máis negativo (hiperpolarización). Isto volve a neurona postsináptica menos excitable e dificulta que a mensaxe nerviosa continúe o seu camiño. Entre os neurotransmisores máis coñecidos destaca a acetilcolina, adrenalina, serotonina,... Cando realizaron a súa misión, os neurotransmisores sepáranse dos seus receptores e quedan libres podendo seguir dous camiños: ser destruídos por encimas específicos ou ser captados pola neurona presináptica para ser reutilizados.