AURKIBIDEA. Lan-koadernoa ZER BERRI?

Documentos relacionados
ZAINDU INGURUMENA A1 MAILA A ZEREZKOA DA? / DE QUÉ MATERIAL ES?

ZER BERRI? A1 MAILA. levantarse

AURKIBIDEA A1 MAILA L A N - K O A D E R N O A ZER BERRI?

26. Etxean futbolean (ez ibili)... hamaika bider esan dizut. 27. Gaztetan, (puntu egin)... ikasi nuen. 28. Umeari ipuinak (irakurri)... atsegin zaio.


HITZEZ HITZ PALABRA A PALABRA

Lukene, sugegorri txirene, egunero goizeko seietan altxatzen da. Komunera azkar joaten da. Dutxa hartu eta arropa janzten du.

KONPLETIBOAK ARIKETAK

ISBN: 10: :

Egileak Jaime eta Nerea

ABE. Obrak eskolako sarreran

Nivel 3. El número (-a/-ak; bat/batzuk) Verbo: NOR (Intransitivos) Léxico: Los colores Los números II Descripción de objetos

ABE. Kalifornian sutea

Material hau irakurketaren bide lexikoa lantzeko sortu da. Helburua da, hitzak kolpe batez irakurtzea.

Oso pozik jartzen zen altxor bat aurkitzen zuenean, batez ere, asko disdiratzen bazuen bazuen.

Eider eta Jon. Zorionak Aitor!!! Aurkibidea. Kaixo irakurle maiteak, gu Jon eta Eider gara. Espero dugu gaurko egunkaria zuen gustokoa izatea.

Aketza eta Esti. Aurkibidea. Kaixo gu Aketza eta Esti gara. Gaur. zaigu.

abe inauteriak abe Nadalek galdu AGUR!!! 40. zb

Untxitxoa etxera itzuli zenean, itxia aurkitu zuen etxea, eta atean jo zuen.

1. IZAN aditza (trinkoa eta laguntzailea, joan naiz / joango naiz) 2. Artikulua (Nor kasua) 3. Erakusleak (Nor kasua) 4. Adjetiboa 5.

LEHENENGO HIZKUNTZA ESKAKIZUNA

``EL CANTO DEL LOCO DONOSTIAN KATALUINIARRAK BERRIRO ESKOLAN

Yeray, Markel eta Nahikari ZORIONAK BIOI!!! Aurkibidea

ABE. Mirandaolan KROSA. 51. zb

Lukene sugegorri bat da. Oso atsegina da. Berak ez die umeei inoiz koska egin barazkijalea da-eta. Belarra, zuhaitzen hostoak, loreak, barazkiak eta

Maren eta Oier ZORIONAK!!! Aurkibidea. Kaixo lagunok!! Gu Oier eta Maren. argitaratzea egokitu zaigu; espero dugu zuen gustokoa izatea.

6 ocuader cuade nillo

Unitate-laburpena. 6. unitatea: Onena, gustukoena

Eritz, Alba eta Javier. Aurkibidea

TXATXARRO. Gorlizko_Egunkaria APPLE ENPRESAK 128 GBKO IPADA MERKATURATUKO DU.

4.DBHko IKASBIDAIA 2014 Jaca-Salou

BERRI ON!!! Aurkibidea

ABE XABI ALONSO. 19. zb

Aratz eta Naiara. Agur!!!!!!! Aurkibidea. eta parte hartu!!!

ERREGEAREN FROGA. Alaba, oso zahartuta nago eta ez dut jadanik erregearen lana egiteko indarrik. Hurrengo erregea aukeratzeko garaia heldu da.

Aingeru, Irati eta Igor. Kaixo, gu Irati, Aingeru eta Igor gara. Aurkibidea

Egitaraua - Programa. Ermua Urtarrilaren 2, 3, 4 eta 5a. Abenduaren 26, 27, 28 eta 29a. 26, 27, 28 y 29 de diciembre y 2, 3, 4 y 5 de enero

3. Gustuko dituzu herrialde eta ohitura ezberdinei buruzko ipuinak?

PROHIBICION U N I T A T E A

Lengua Vasca y Literatura (Modelo A) 4º de Educación Primaria

TORRENE ARETOA SALA TORRENE. staff. EDIzioa / edición. inprimatzea/ IMPRESIÓN. Legezko gordailua / DEPÓSITO LEGAL


ABE. Autobus geltoki berria 2011 urtean. Gaur goizean Ilargieklipsea. 53. zb

A.B.E. Amara Berriko Egunkaria. gero patioan egon dira 1.ego eta 2garren mailakoekin. Guk uste dugu irrikaz daudela eskola honetara etortzea.

Jessica, Edurne eta Eritz. Aurkibidea. arduradunak Jessica, Edurne eta Eritz gara. Deskribapena Gadera-Erantzun Palabras Curiosas Chiste

onostia-san Sebastián, Basque Country

A.B.E. aurkibidea. Amara Berriko Egunkaria

Eskuliburua. Bienvenido a Dendaketan! Ongi etorri Dendaketan programara!

Igor eta Urko. Agur eta beste bat arte!! Aurkibidea ZORIONAK AKETZA. Kaixo lagunok!! Gu Igor eta Urko gara eta. argitaratzeko prest.

Lengua Vasca y Literatura (Modelo A) 6º de Educación Primaria

Endika eta Imanol. Aupa Athletic!!!!!! Aurkibidea. Agur

ALBISTEAREN IZENBURUA

ZORIONAK!!!!!! OIER ETA MAREN. Aurkibidea. Kaixo lagunok!! Urte Berri On denoi!!!! Gu Oier eta Maren gara eta urte

2 Ideia otu zaio!! Margo bat hartu du. Zein kolorekoa hartu du? Se le ocurre una idea!! Coge una pintura Qué pintura coge?

(Insistir en que lo digan todos a la vez. Repetir si es necesario) (Denak esateko ahalegina egin. Errepikatu beharrezkoa bada)

4. UNITATEA Proportzionaltasuna eta portzentajeak

ABE. 2egun bukatzeko. ALTZAIRU BERRIAK eskolan. 23. zb

roek amaitu dute. Orain eskolak traste guztiak kendu eta mahai berriak ipini behar Asteartean, azaroak 17, Lauraren urtebetetzea izan zen.

Y el sastre la midió; Por arriba, por. SASTRE: Ya está lo tengo todo!

LEGAZPI. 51.zk. Berri Egunkaria. a g u r r a. 2014ko martxoaren 28a. k i b i d e a

Agur!!!!! XABIER ETA MAREN. Aurkibidea. Kaixo lagunak, gu Xabier eta Maren. urduri gaude, baina uste dugu ondo egingo dugula.

Lengua Vasca y Literatura (Modelo A) 3º de Educación Primaria

ABE MOTO GP. 68. zb. a u r k i b i d e a

AGUR!!! Aurkibidea. Kaixo gure irakurle guztioi!! Gu Eneko eta Andrea gara eta orain irakurtzen ari zareten egunkaria guk sortutakoa da.

MUSICA U N I T A T E A

ABE. Dani Estrada UME BAT BOST ORDUZ TRABATUTA TXINAN. eta abar.

OLGA ONDO PASA ETA KORO ONGI ETORRI!!!!!!!!!!!!

EUSKERA GUÍA DIDÁCTICA DE PRIMERO DE BÁSICO CURSO

Proiektua: ESKOLARIK GABE, ZER?

Xuxen Para Microsoft Office 2000, XP, 2003, 2007, 2010 y 2013.

Beltzarana da. Begi marroiak ditu. Ile kizkurra dauka. Ez du betaurrekorik. Ile luzea dauka

Kalkulu egokiak eginez, erraz zehaztu daiteke partikularen posizioa. Aditzoinaren forma

3 ercuader cuade nillo

Ostiralean kaldereroak

Publicidad y RRPP Karlstad Universitet. Karlstad, Sweden

Begiratu Emoziotegiko orrialdeetako irudiari, eta erantzun galderei. Uste duzu lehen beste norbaitekin zegoela? Zergatik?

19. zk 2o10eko abenduaren 14a

Autobusean greba. Kaldereroak eskolan. 32. zk. a g u r r a. Berriko Egunkaria. 2014ko urtarrilaren 31a. k i b i d e a

urte berri on Anne eta jon

Aurkibidea. Kaixo lagunok!! Gu Iñigo eta Alba gara eta gaurko egunkaria sortzea egokitu zaigu; espero dugu zuen gustokoa izatea.

CURSO DE EUSKERA. NIVEL INICIAL

ZORIONAK!!! Aritz eta Edurne. Aurkibidea. Kaixo!! Gu Aritz eta Edurne gara eta gaurko egunkaria sortuko dugu; zuen gustokoak izatea.

Egun on, denoi!! Gaur Compress-Eus tresna erabiliko duzue. Jarraian zertarako eta nola erabiltzen den ikusiko dugu.

PERPAUSAK. Testuan, puntu bat eta bestearen artean dagoen hitz multzoari deitzen diogu perpausa.

A.B.E. aurkibidea. Amara Berriko Egunkaria

LEHENENGO HIZKUNTZA-ESKAKIZUNA

Lengua Vasca y Literatura (Modelo A) 2º de Educación Primaria

ABE DONOSTIAN SUTEA TIROKETA. 8. zb. e d i t o r i A L A. Ertzainak,poliziak. guardia zibilak ez dute uste ETA izan denik

Itxaso eta Markel AGUR!!! Aurkibidea

ZORIONAK!!!!! ENEKO ETA ANDREA. Aurkibidea

Munduko motorrik handiena

Qué es un amigo del nombre? Particularidades de la gramática del euskara en la educación secundaria

NOR?... ( Quién?) ZER?... ( Qué?) Ni NAIZ (Yo soy) Zu ZARA (Tú eres) Hura DA (El-ella es)

BIZITZAREN LOTERIA LA LOTERÍA DE LA VIDA LA LOTERÍA DE LA VIDA BIZITZAREN LOTERIA LA LOTERÍA DE LA VIDA BIZITZAREN LOTERIA BIZITZAREN LOTERIA

ABE ITSASONTZI BAT ATASKATUTA BERRIRO

Curso Gratuito de Euskera Euskara Euskara jalgi hadi plazara

Xuxen Microsoft Office xuxen.eus Última actualización: 22/05/2018. Xuxen Para Microsoft Office 2000, XP, 2003, 2007, 2010,2013 y 2016.

Lengua Vasca y Literatura (Modelo A) 1º de Educación Primaria

Zertarako balio du saski batek? Para qué sirve una cesta?

Transcripción:

AURKIBIDEA ZER BERRI? A. HIZTEGIA / VOCABULARIO 1.or. Aditzak denbora-adierazleak 2.or. B. NONDIK NORA / DE DONDE A DONDE 3-5.or. Izen arruntak, izen bereziak, erakusleak, leku adberbioak C. ZERTARA? / A QUE? 6. or. D. ADITZA / EL VERBO 7-8.or. E. ZER EGIN DUZU? / QUE HAS HECHO? 9-10.or. F. ZER EGINGO DUZU? / QUE VAS A HACER? 11.or. G. ZERTAN ARI ZARA?- ADITZ TRINKOAK / QUE ESTAS HACIENDO? 12-15.or. H. ORDENA / EL ORDEN 16-17.or. I. BERRIKUSI / REPASA 17.or. HAU BURUKO MINA! A. HIZTEGIA / VOCABULARIO 18.or. B. NOLA DAGO? TA / CÓMO ESTA? ADO,-A 19.or. C. ZER EGITEN DUZU / QUE SUELES HACER? 20-22.or. D. ZER ORDUTAN / A QUE HORA? 23.or. E. NONGO / DE DONDE 24-26.or. F. NONGO, NOREN, NONDIK / DE DONDE DE QUIEN DE DONDE 27.or. G. BALDINTZAZKOAK / CONDICIONALES 28.or. H. BERRIKUSI / REPASA 29.or. ZAINDU INGURUMENA A. ZEREZKOA DA?/ DE QUE ES? 30.or. B. AGINTERA / IMPERATIVO 31-32.or. C. ZER EGIN AHAL DUGU? / QUE PODEMOS HACER? 33-35.or. LAN ETA LAN A. NOR-NORI-NORK ADITZA / EL VERBO NOR-NORI-NORK 36-38.or. IRAGANERA BIDAIA A. AUTOZ, TERENEZ / EN COCHE, EN TREN 39.or. B. IZAN ETA UKAN IRAGANEAN / SER O HABER Y TENER EN PASADO39-42.or. C. DENBORA-ADIERAZLAK ETA ASPEKTUA/ MARCADORES TEMPORALES 43-44.or. 0

ZER BERRI? A. HIZTEGIA He aquí unos verbos que te ayudarán a expresar algunas de las acciones más habituales. Te serán de gran utilidad para contar qué has hecho, que estás haciendo o qué planeas hacer. Los conoces? Tradúcelos. Itzuli altxatu: levantarse eseri: ikusi: atera: eskatu: irakurri: barre egin: esnatu: iritsi: bazkaldu: etorri: irten: begiratu: etzan: itzuli: bukatu: galdetu: jaiki: deitu: garbitu: jaitsi: edan: gosaldu: jakin: egon: hartu: jan: ekarri: hasi: jantzi: eman: hitz egin: joan: entzun: igo: lo egin: eraman: ibili: negar egin: erantzun: idatzi: oheratu: erosi: igeri egin: ordaindu: esan: ikasi: orraztu: 1

ZER BERRI? Para expresar cuándo ha sucedido, está sucediendo, o va a suceder algo, debes utilizar los marcadores de tiempo. Une los marcadores de la izquierda con sus respectivas traducciones. Zer esan nahi dute ezkerreko denbora-adierazleak? 1. aste honetan a. ahora 2. asteburu honetan b. ahora mismo 3. aurten c. antes 4. bihar d. después 5. datorren astean e. el año siguiente 6. duela gutxi f. esta semana 7. etzi g. este año 8. gero h. este fin de semana 9. hurrengo urtean i. hace diez minutos 10. laster j. hace dos horas 11. lehen k. hace poco 12. orain l. la semana que viene 13. orain dela bi ordu ll. mañana 14. orain dela hamar minutu m. pasado mañana 15. oraintxe bertan n. pronto 2

ZER BERRI? B. NONDIK NORA / DE DÓNDE A DÓNDE El casonondikcorresponde a la preposición de o desde del castellano y expresa la procedencia o punto de partida (de o desde dónde) El caso nora corresponde a la preposicióna de castellano y expresa la dirección (a dónde) NONDIK NORA Nombres comunes singular: -(e)tik plural: -etatik singular: -(e)ra plural: -etara Nombres propios -etik /-tik /-dik -era /-ra/-a NONDIK LEKU-IZEN ARRUNTAK NOMBRES COMUNES DE LUGAR vocal -tik herritik tabernatik Singular cons. -etik zuhaitzetik lurretik de /desde el pueblo de /desde el bar de /desde el árbol de /desde el suelo Plural -etatik herrietatik etxeetatik tabernetatik zuhaitzetatik desde los pueblos desde las casas desde los bares desde los árboles LEKU-IZEN BEREZIAK Vocal -tik Bibotik de/desde Bilbao *Los nombres acabados en Cons. -etik /-tik * -dik** Gasteiztik /Gasteizetik Eibartik /Eibarretik Irundik** Izarraiztik***/Izarraitzetik de/desde Vitoria de/desde Eibar de/desde Irún de/desde Izarraitz consonante se pueden declinar dos formas. **-dik:sólo los nombres acabados en n o l ***-tz + tik>ztik NORA LEKU-IZEN ARRUNTAK NOMBRES COMUNES DE LUGAR vocal -ra herrira tabernara Singular cons. -era zuhaitzera lurrera -etara herrietara Plural etxeetara tabernetara zuhaitzetara LEKU-IZEN BEREZIAK Vocal -ra Bilbora de/desde Bilbao Gasteiza/Gasteizera a Vitoria Cons. -(e)ra * Eibarra/Eibarrera a Eibar Irun era a Irún Izarraitza**/Izarraitzera a Izarraitz al pueblo al bar al árbol al suelo a los pueblos a las casas a los bares alos árboles *Los nombres propios acabados en consonante se pueden declinar de dos formas AdibideakEjemplos Etxetik lanera eta lanetik etxera; hau da bizimodua Ez igo zuhaitzera, erori egingo zarete eta! Bilbotik Madrilera joan gara eta Madriletik Sevillara. De casa al trabajo y del trabajo a casa; qué vida! NO subáis a los árboles que os vais a caer. Hemos ido de Bilbao a Madrid y de Madrid a Sevilla. 3

ZER BERRI? Aitor es de Zarautz y Miriam de San Sebastián. Ambos son estudiantes y viven en Vitoria. Tanto el autobús de Aitor, como el tren de Miriam salen de San Sebastián y van a Vitoria, pero hacen un recorrido muy distinto. Cuál es el recorrido de cada uno? Zein da autobusaren ibilbidea? Eta trenarena? NONDIK 1. Donostiatik 2. Zarautz 3. Eibar 4. Bergara 5. Arrasate NORA Zarautzera Eibar Bergara Arrasate Gasteiz NONDIK 1. Donostia 2. Tolosa 3. Beasain 4. Zumarraga 5. Altsasu NORA Tolosa Beasain Zumarraga Altsasu Gasteiz Qué ha hecho Aitor cuando ha llegado a Vitoria? De dónde a dónde ha ido? Nondik nora joan da Aitor? autobus-geltokia etxea fakultatea kafetegia bidaia-agentzia dendak etxea taberna kiroldegia etxea NONDIK autobus-geltokitik etxetik NORA etxera 4

ZER BERRI? ERAKUSLEAK ETA LEKU ADBERBIOAK / DEMOSTRATIVOS Y ADVERBIOS DE LUGAR honetatik horretatik hartatik hauetatik horietatik haietatik hemendik hortik handik NONDIK de/desde este de/desde ese de/desde aquel,-lla de/desde estos,-as de/desde esos,-as de/desde aquellos,-llas de/desde aquí de/desde ahí de/desde allí honetara horretara hartara hauetara horietara haietara hona horra hara NORA a este a ese a aquel,-lla a estos,-as a esos,-as a aquellos,-llas (a) aquí (a) ahí (a) allí Adibideak Eraman hau mahai honetatik mahai hartara Eraman hau hemendik hara Lleva esto de esta mesa a aquella mesa Lleva esto de aquí allá. MIRIAM Etxea fakultatea kafetegia agentziak ile-apaindegia Erakusleak Leku-adberbioak 1.Etxetik fakultate honetara 1.Etxetik hona 2.Fakultate honetatik kafetegi. 2.Hemendik.. 3.Kafetegi.. 3 agentzia 4.Agentzia.. ile-apaindegira 4. ile-apaindegira GORKA ETA PABLO Etxea liburutegia dendak tabernak zinema Erakusleak Leku-adberbioak 1.Etxetik liburutegi hartara 1.Etxetik hara 2.Liburutegi hartatik denda. 2.Handik.. 3.Denda.. taberna 3 4.Taberna.. zinemara 4. zinemara 5

ZER BERRI? C. ZERTARA? A QUÉ? -TERA Verbos acabados en -n -zi,-si -tzi -txi -tsi -ztu, -stu esan esatera entzun entzutera idatzi idaztera itxi ixtera irakatsi irakastera hoztu hoztera Desaparecen: -n -i Se transforman: -tx>-xt -ts>-st -tz>-zt -ztu>zt -TZERA Verbos acabados en vocal (salvo los que aparecen arriba) bukatu bukatzera galdu galtzera irakurri irakurtzera jaso jasotzera Desaparecen: -tu -du -ri bota botatzera bete betetzera Adibideak- Ejemplos Okindegira joan behar dut ogia erostera Etorri nire etxera afaltzera Zinemara joan nahi dut filma ikustera. Tengo que ir a la panadería a comprar pan. Ven a mi casa a cenar. Quiero ir al cine a ver una película. A qué han ido Aitor y sus amigos a estos sitios? Responde eligiendo el verbo adecuado. Zertara joan dira Aitor eta bere lagunak leku hauetara? Adib.- Autobus-geltokira: Autobusa hartzera. 1. Unibertsitatera 2. Bidaia-agentziara 3. Okindegira 4. Harategira 5. Etxera 6. Tabernara 7. Kiroldegira 8. Liburutegira 9. Ile-apaindegira 10. Zinemara kirola egin kafea hartu ogia erosi irakurri informatu ilea moztu ikasi... 6

D. ADITZA / EL VERBO VERBOS SINTETICOS Y PERIFRÁSTICOS ZER BERRI? a.verbos sintéticos.todo el significado del verbo está contenido en una sola palabra: el significado de la acción, el sujeto, el objeto, el tiempo... Etxean nago. Txakurra daukat Bi katu dauzkat. Estoy en casa. Tengo un perro. Tengo dos gatos. b. Verbos perifrásticos. La información está contenida en los dos elementos que componen estos verbos: el verbo principal y el verbo auxiliar, Zinemara joan naiz. Film polita ikusi dut Krispetak jan ditut. He ido al cine. He visto una película bonita. He comido palomitas. El verbo principal informa sobre la acción y sobre si está ya ha terminado o no, si es una acción habitual o si es una acción futura: joan, joaten, joango; ikusi, ikusten, ikusiko... El verbo auxiliar contiene información sobre el sujeto, el objeto, el tiempo, etc.: naiz, dut, ditut, zait, nintzen VERBOS TRANSITIVOS E INTRANSITIVOS a.verbos transitivos. Son aquellos que requieren, además del sujeto, la presencia de un objeto directo para tener significado completo. Si preguntamos quién? y qué? al verbo y podemos responder a ambas preguntas, el verbo es transitivo. El sujeto responde a la pregunta quién? y el objeto a la pregunta qué? El sujeto de las oraciones transitivas se declina en el caso nork. El objeto directo de las oraciones afirmativas se declina en el caso nor (-a o -ak). En las oraciones interrogativas y negativas el objeto se puede declinar de dos formas: -a o -aksi es determinado, y -(r)ik si es indeterminado. Nik txakurra daukat. Nik katuak dauzkat. Zuk ez daukazu katurik. Nik filma ikusi dut. Zuk ez duzu filma ikusi. Zuk ez duzu filmik ikusi. Yo tengo un perro. Yo tengo gatos. Tú no tienes (ningún) gato. He visto una película. Tu no ha visto la película. Tú no has visto ninguna película. Quién? Yo / Qué? Un perro. Quién? Yo / Qué? Gatos. Quién? Tu/ Qué? (Ningún) gato. Quién? Yo/ Qué? Una película. Quién? Tu/ Qué? Una/La película. Quién? Tu/ Qué? Ninguna película. b.verbos intransitivos. No necesitan un objeto directo para tener significado completo. Si preguntamos quién? y qué? al verbo, y no hay respuesta para una de las preguntas, el verbo es intransitivo. El sujeto de los verbos intransitivos se declina en el casonor: izan, egon, bizi izan. Ni etxean nago. Niri zinea gustatzen zait. Estoy en casa. A mí me gusta el cine. Quién? Yo/ Qué? No hay respuesta. Quién? No hay respuesta/ Qué? El cine. Idatzi aditz laguntzailea NOR. 1. Zu gaur Donostian izan 2. Zuek ez oso onak izan 3. Irakaslea zutik egon klasean 4. Ikasleak lo egon klasean 5. Ni gaixo egon aste honetan 6. Gu gaur goizean mendian ibili 7. Zuek arratsaldean kalean ibili 8. Haurrak eskolara joan 9. Gu ez etxera joan 10. Zuek berandu etorri 11. Neska-mutilak autobusean etorri 7

ZER BERRI? 12. Ni kanpora atera 13. Zu goizean ez kanpora atera 14. Martin eta Miren lanean hasi 15. Zu ez oraindik lanean hasi 16. Jendea plazan egon 17. Gu berandu irten 18. Ni ohean etzan 19. Goizean Mikel jaiki 20 Miren eta biok orraztu Idatzi aditz laguntzaileanor-nork. 1. Irakasleek bilera bat izan eskolan 2. Emakume honek telebistan hitz egin 3. Gazteek autobusa hartu 4. Zuek ez ezer erosi 5. Neskak haragia jan 6. Lolik paper batean idatzi 7. Guk ez paper hori irakurri 8. Nor ikusi zuk kalean? 9. Musika ederra entzun guk plazan 10. Gurasoek kanpora atera haurrak 11. Nire lagunak txiste berriak esan 12. Neska hark nire urteak galdetu 13. Zuek oso ondo erantzun 14. Zer ekarri zuk poltsa horretan? 15. Zuek nire lagunak eraman autoan 16. Nik gauza asko garbitu gaur 17. Zuek berandu bazkaldu 18. Haiek diru asko ordaindu 19. Amak asko jan 20. Senargaiak gorbata jantzi 8

ZER BERRI? E.ZER EGIN DUZU? / QUÉ HAS HECHO? Las acciones que ya han terminado se expresan mediante verbos perifrásticos, es decir, verbos compuestos por un verbo principal y un verbo auxiliar. Si el verbo es transitivo, el verbo auxiliar es ukan (dut, ditut ) y si es intransitivo, el auxiliar izan (naiz ) ( ) + verbo principal + verbo auxiliar IZAN o UKAN Oraciones afirmativas Kafetegira joan naiz. He ido a la cafetería. Kafetegian kafea hartu dut. En la cafetería he tomado un café. Berriak irakurri dituthe leído las noticias ez + auxiliar IZAN o UKAN +( ) + verbo principal Oraciones negativas. Ez zara kafetegira joan.no has ido a la cafetería. Goizean ez duzu kaferik hartu.a la mañana no has tomado (ningún) café. Ez duzu egunkaria erosi.no has comprado el periódico. Ez dituzu egunkariak erosi.no has comprado los periódicos Al final de la jornada, Aitor le ha contado a su compañero de piso Gorka lo que ha hecho a lo largo del día. Completa las oraciones, insertando el sujeto ni o niky el auxiliar naiz, duto ditut. Idatzi subjektua eta aditz laguntzailea. Adib.: Ni fakultatera berandu iritsi naiz. 1... klasean sartu eta Miriamen ondoan eseri. 2... klasean apunteak hartu.. 3. Klasetik atera eta gero. tabernara joan. 4. Gero informazioa eskatu bidaia agentzia batzuetan. 5. bidaia-agentzietatik okindegira joan 6. Ondoren, harategira joan 7. Harategian.. xerrak erosi 8. makarroiak prestatu eta bakarrik(solo) bazkaldu 9. Bazkaldu eta gero,. tabernara joan. eta han lagunak ikusi. 10. tabernatik kiroldegira joan eta. kirola egin. 11. Gero,..saunara sartu eta dutxatu ondoren,... kiroldegitik atera.. 12. Ondoren,.. etxera etorri. eta..afaria prestatu. Gorka es muy curioso y quiere que Aitor le cuente más detalles. Completa el dialogo, insertando los auxiliares adecuados. Idatzi aditz laguntzailea. Gorka: Aitor: Gorka: Aitor: Gorka: Aitor: Gorka: Aitor: Gorka: Aitor: Gorka: Aitor: Gorka: Aitor: Gorka: Aitor: Zu Miriamen ondoan eseri zara? Eta (zuek) zuek zer egin duzue? Guk apunteak hartu Bai? Zuek apunteak hartu? Eta zuek ez hitz egin? Ez, klasean gu isilik egon.. Eta klasea bukatu eta gero zu bakarrik joan..tabernara? Ez, Miriam nirekin joan. Eta zuek zer egin. han? Guk kafea hartu.. eta bidaien informazioa begiratu. Eta gero? Gu bidaia-agentzia batzuetara joan.. eta katalogoak eskuratu. Erosketak zuk bakarrik egin.? Ala Miriamekin? Erosketak nik bakarrik egin.. Miriam ile-apaindegira joan. Eta arratsaldean zuk Miriam ikusi.? Bai, bazkaldu eta gero nik tabernan Miriam ikusi Eta zuek tabernan bakarrik egon. ala lagunak ere joan? Gorka, mesedez! Zuk dena jakin nahi.! 9

ZER BERRI? Gorka le ha contado a Pablo la conversación que ha mantenido con Aitor, pero ha hecho unos cambios en su relato. Descubre cuál es la información errónea y construye oraciones negativas. Si tienes alguna duda, vuelve a leer el diálogo del ejercicio anterior. Zer dago gaizki? Gaur, Aitor fakultatean Miriamen ondoan eseri da. Klasean Aitorrek eta Miriamek hitz egin dute eta, gero, kafetegira joan dira. Kafetegian garagardoa hartu dute eta, gero, bidaia agentzietara joan dira informazioa eskatzera.gero, Miriamek erosketak egin ditu eta Aitor ile-apaindegira joan da. Ondoren, Miriamek Aitorrekin bazkaldu du eta bazkaldu eta gero, Aitor kiroldegira joan da. Adib: Aitorrek eta Miriamek ez dute hitz egin. 2. 3. 4. 5. 6. Etxerako lanak: Esaldiak euskaratu. 1. Mis amigos han estado aquí 2. Vosotros no habéis estado en Bilbao 3. Los jóvenes han estado de pie 4. Mi hermano ha estado dormido en el suelo 5. Yo también he dormido 6. El padre no ha venido 7. Hemos andado por la calle 8. Quién ha andado aquí? 9. Los chicos y las chicas han andado en el monte 10. Nosotros hemos ido en auto 11. Hoy has venido tarde (berandu) 12. Yo he venido pronto (goiz) 13. Vosotros no habéis venido 14. Nosotros hemos salido por la noche (gauez) 15. Mi madre ha estado enferma 10

ZER BERRI? F. ZER EGINGO DUZU? / QUÉ VAS A HACER? Las acciones futuras se expresan añadiendo koo goal verbo principal.a los verbos acabados en n se les añade goy al resto ko. El verbo auxiliar que acompaña al verbo principal es izan o ukan(según sea el verbo: transitivo o intransitivo.) Oraciones afirmativas Oraciones negativas ( ) + verbo principal+-ko/-go+ verbo auxiliar IZAN o UKAN Gu zinemara joango gara Film amerikarra ikusiko dugu Iremos(vamos a ir) al cine Veremos (vamos a ver) una película americana. ez+auxiliar IZAN o UKAN+( )verboprincipal+-ko/-go Ez gara tabernara joango.no iremos(vamos a ir) al bar. Ez ditugu lagunak ikusiko. No veremos (no vamos a ver) a los amigos. Ez dugu lagunik ikusiko. No veremos (no vamos a ver) a ningún amigo. Aitor ha contado a sus amigos lo que piensa hacer al terminar el curso. Completa las frases insertando ko go. Osatu esaldiak. Adib: Datorren hilean ikasketa-bidaia egingo dut. 1. Datorren urtean ez naiz Gasteizen geratu 2. Gurasoen etxera itzuli naiz. 3. Zarautzera joan. naiz eta gurasoen etxean bizi.. naiz. 4. Batzuetan, Gasteizera etorri.. naiz zuek ikustera. 5. Lana bilatu.. dut. 6. Oposaketak prestatu ditut. 7. Ikastaroak egin ditut. 8. Ingelesa ikasi dut. 9. Asteburuetan taberna batera joan naiz lan egitera. 10. Astean behin aitona-amonak bisitatu.. ditut, eta amonaren txakurra parkera atera dut. 11. Kiroldegira joan naiz kirola egitera. 12. Lagunekin surf egin.. dut. Aitor también quiere conocer los planes de sus amigos. Completa el dialogo. Osatu elkarrizketa. Aitor: Pablo: Gorka: Aitor: Pablo: Gorka: Pablo: Gorka: Pablo: Aitor: Gorka: Pablo: Gorka: Eta zuek zer egingo duzue datorren urtean? Gu hemen egon.. Bai, ni egunero klasera joan.., asko ikasi. eta oso nota onak atera.. Eta Pablo, zuk ere asko ikasi, eta nota onak atera.? Jakina! ( Por supuesto!) Guk ez parrandarik egin.. eta guk karrera bukatu Gorka, hori ez da egia! Guk parrandak egin.. Datorren urtean nik ez parrandarik egin. Eta zu, Aitor, etorri.. gu bisitatzera? Bai, noizean behin etorri..., eta zuek nirekin parranda handiak egin. Nik ez. Gorkak ez.. parrandarik egin, baina nik bai. Gorka etxean geratu. eta ez. Gasteizko neska politak ezagutu. Fakultatean ere neska politak ibiltzen dira. Rakelek eta Idoiak liburutegian ikasi.. eta ni liburutegira joan. haiekin ikastera 11

ZER BERRI? G. ZERTAN ARI ZARA? QUÉ ESTÁS HACIENDO? Las acciones que están ocurriendo en este momento se expresan de dos formas: Verbos perifrásticos Verbos sintéticos Ni ikasten ari naiz. Zu jaten ari zara. Gu irakurtzen ari gara. Ni kalera noa. Zu kaletik zatoz. Gu etxean gaude. Yo estoy estudiando. Tú estás comiendo. Nosotros estamos leyendo. Yo voy a la calle. (ahora) Tú vienes de la calle. (ahora) Nosotros estamos en casa. (ahora) La mayoría de los verbos, salvo egon, joan, etorri, ibilientre otros, son perifrásticos. Suele ser frecuente la confusión entre los verbos sintéticos y verbos perifrásticos para expresar una acción que está ocurriendo ahora mismo. Así, construcciones como *ikasten nago, *jaten nago, *irakurtzen nago son incorrectas. VERBOS PERIFRÁSTICOS: -T(Z)EN+ARI IZAN Oraciones interrogativas Oraciones afirmativas Oraciones negativas Zer ari+ auxiliar IZAN +verbo principal+-t(z)en Zer ari zara egiten?/zertan ari zara? Qué estás haciendo? ( )+verbo principal+-t(z)en+ari+auxiliar IZAN Liburu hau irakurtzen ari naiz. Estoy leyendo este libro. Sagarra jaten ari zara.estás comiendo una manzana. Hura dutxatzen ari da. Él/ella se está duchando. ez+auxiliarizan+verbo principal+( )+t(z)en +ari Zu ez zara liburua irakurtzen ari Zu ez zara libururik irakurtzen ari Gu ez gara bazkaltzen ari. Tú no estás leyendo el libro. Tú no estás leyendo ningún libro. Nosotros,-as, no estamos comiendo. -TEN Verbos acabados en -n -zi,-si -tzi -txi -tsi -ztu,-stu -TZEN Verbos acabados en vocal, (salvo los que aparecen arriba) esan esaten entzun entzuten idatzi idazten itxi ixten irakatsi irakasten hoztu hozten bukatu bukatzen galdu galtzen irakurri irakurtzen jaso jasotzen bota botatzen bete betetzen 12 Desaparecen: -n -i Se transforman: -tx> xt -ts> st tz>-zt Desaparecen: -tu -du -ri

ZER BERRI? Casos especiales Hay casos en los que el gerundio no se construye añadiendo -t(z)en al verbo. Algunos fenómenos meteorológicos se expresan con el auxiliar ukan. Lanean ari gara. Jolasean ari dira. Barrez ari dira. Negarrez ari da. Estamos trabajando. Están jugando. Se están riendo. Está llorando Euria ari du. Elurra ari du. Está lloviendo. Está nevando Tras acabar la carrera, Aitor ha ido de viaje de fin de estudios con sus compañeros de clase. Le ha mandado un e-mail a su hermana Amaia contándole lo que están haciendo. Completa el texto insertando los verbos. Zer ari dira egiten? Aupa Amaia: Gaur ziberkafetegi bat aurkitu dugu eta gu, orain, lagunei eta familiari mezuak (bidali) bidaltzen ari gara. Hemen oso herri politak daude eta hondartzak ere oso ederrak dira. Hondartzan eguzki asko (hartu) Gainera, leku asko (ikusi). Ni erosketa asko (egin), baina ez diru asko(gastatu), hemen dena oso merke dago eta. Gainera (gu) parranda asko (egin)! Ni lagunak ondo (ezagutu). Batzuk oso jatorrak dira, baina beste batzuk ez. Miriam oso neska alaia da eta ni Miriamekin oso ondo (pasa). Datorren astean itzuliko gara, eta Zarautzera joan baino lehen, zuek bisitatzera joango naiz. Ni argazki asko (atera) eta zuek ikusteko eramango ditut. Laster arte. Aitor Amaia ha recibido el mensaje de su hermano, y ha comparado lo que está haciendo ella estos días con lo que está haciendo Aitor. Qué envidia! Construye oraciones negativas. Egin ezezko esaldiak. Adib. Aitor eguzkia hartzen ari da. 1. Aitor leku berriak ezagutzen ari da. 2. Aitor erosketak egiten ari da. 3. Parrandak egiten ari da. 4. Aitor argazkiak ateratzen ari da. 5. Aitor ondo pasatzen ari da. Ni ez naiz eguzkia hartzen ari. 13

ZER BERRI? Verbos sintéticos Hay verbos que no admiten la construcción ari izan, y en lugar de esta adquieren la forma sintética. Es el caso de los verbos joan, etorri, ibili, egon y eduki, entre otros *joaten ari naiz, * etortzen ari naiz, *ibiltzen ari naiz, * egoten ari naiz y*edukitzen ari naiz son incorrectos. Completa los verbos sintéticos intransitivos, añadiendo la marca correspondiente al sujeto nor. La tabla del verbo egon te servirá de ejemplo. Osatu aditzak. VERBOS INTRANSITIVOS NOR EGON ESTAR JOAN IR ETORRI VENIR IBILI ANDAR Ni nago estoy..oa voy.ator vengo.abil ando Hi* hago estás..oa vas.ator vienes.abil andas Hura dago está. oa va.ator viene.abil anda Gu gaude estamos.oaz vamos.atoz venimos.abiltza andamos Zu* zaude estas.oaz vas.atoz vienes.abiltza andas Zuek zaudete estáis.oaz vais.atoz venís.abiltza andáis Haiek daude están.oaz van.atoz vienen.abiltza andan Observa que la marca correspondiente al sujeto de los verbos transitivos es distinta a la de los intransitivos. En los intransitivos esa marca aparece al principio del verbo y en los transitivos al final. Los verbos transitivos llevan, además, la marca que indica si el objeto es singular o plural. VERBOS TRANSITIVOS NORK EDUKI TENER Nik Hik* Hark Guk Zuk* Zuek Haiek dau(z)kat dau(z)kak/n dau(z)ka dau(z)kagu dau(z)kazu dau(z)kazue dau(z)kate lo(s)/la(s) tengo lo(s)/la(s) tienes lo(s)/la(s) tiene lo(s)/la(s) tenemos lo(s)/la(s) tienes lo(s)/la(s)tenéis lo(s)/la(s) tienen *Zu es la forma más utilizada para expresar tanto tú como usted 14

ZER BERRI? Amaia ha respondido el e-mail de su hermano y le ha escrito sobre lo que han hecho hoy, lo que están haciendo y lo que van a hacer ella y su novio Koldo. Conjuga los verbos y completa las frases. Ten en cuenta que algunos verbos son perifrásticos y otros sintéticos. Osatu esaldiak. Kaixo Aitor: Hau inbidia! Nik ere horra joan nahi dut! Zu orain hondartzan (ibili) zabiltzaeta gu etxetik lanera eta lanetik etxera (ibili). Baina datorren hilean gu oporretara (joan). Gu, orduan, oso pozik (ibili) eta zu hemen (egon) Gu, gaur ez gara lanera joan, igandea da eta. Ni, gaur goizean, Zumaiara (joan) aitona amonak ikustera. Haiek oso ondo (egon) eta gu goiz osoan kalean gora eta behera (ibili). Gero, ni Zarautza (joan) eta gurasoekin (bazkaldu). Ni orain Donostian (egon). Orain dela gutxi (etorri) etxera. Koldo ez (egon) etxean eta ni bakarrik (egon). Koldo, goizean, lagunekin mendira (joan),txindokira, eta oraindik ez (etorri) ; orain dela bost minutu deitu du; orain haiek autoz Donostiara (etorri), baina bidean istripu bat gertatu da eta autoak poliki-poliki (ibili). Koldo eta bere lagunak oso nekatuta eta haserre (egon) Eta ni oraintxe bertan kalera (joan) ; lagunekin zinemara joateko geratu naiz eta berandu da. Datorren astean zu gure etxera (etorri), ezta? Nik zure abenturak jakin nahi ditut eta argazkiak ere ikusi nahi ditut. Eta nor da Miriam hori? Hori ere jakin nahi dut. Musu handi bat eta laster arte. Amaia 15

ZER BERRI? H. ORDENA/ EL ORDEN Preguntas parciales Cuando se quiere preguntar por una determinada información, se pone un pronombre interrogativo delante del verbo: nor, nork, norekin, non, nondik, nora, noiz, nongoa Al responder, el elemento inquirido, es decir, la información por la que se ha preguntado, también se coloca delante del verbo. El resto de los elementos puede variar de ubicación. PREGUNTAS Pronombre interrogativo +verbo Nork erosi du liburu hau? Quién ha comprado este libro? Liburu hau noiz erosi duzu? Cuándo has comprado este libro? Non erosi duzu liburu hau? Dónde has comprado este libro? Liburu hau norentzat erosi duzu? Para quién has comprado este libro? RESPUESTAS elemento inquirido + verbo Liburu hori nik erosi dut. Ese libro lo he comprado yo. Liburu hori gaur erosi dut. Ese libro lo he comprado hoy. Liburu hori Donostian erosi dut. Ese libro lo he comprado en Donostia. Liburu hori zuretzat erosi dut. Ese libro lo he comprado para ti. Preguntas generales La respuesta a estas preguntas suele ser sí o no. El elemento más importante de la oración, es decir, aquel por el que se pregunta, se pone delante del verbo. PREGUNTAS Elemento(s) interrogativo(s) + verbo Liburu hori erosiduzu gaur? Hoy has comprado ese libro? Liburu hori gaur erosi duzu? Ese libro lo has comprado hoy? Liburu hori orain irakurriko duzu? Ese libro lo leerás ahora? Liburu hori hemen irakurriko duzu? Ese libro lo leerás aquí? RESPUESTAS elemento inquirido + verbo Bai,liburu hau erosidut gaur. Sí, hoy he comprado ese libro. Bai, liburu hau gaur erosi dut. Sí, este libro lo he comprado hoy. Bai, liburu hau orain irakurrikodut. Sí, este libro lo leeré ahora. Ez, liburu hau ez dut hemen irakurriko. No, este libro no lo leeré aquí. 16

ZER BERRI? A lavuelta del viaje Aitor ha ido a visitar a su hermana, y esta le ha hecho muchas preguntas. QuéharespondidoAitor? Escribe las respuestas completas; no des por sobreentendido ningún elementode la oración. Zer erantzun du Aitorrek? Adib.: Nolakoa da hondartza? (Luzea eta garbia) Hondartza luzea eta garbia da. 1. Non dago hotela? (Hondartzaren aurrean) 2. Zer dago hotelaren ondoan? (Igerilekua) 3. Non dago dantzalekua? (Hotelaren barruan) 4. Nor da Miriam? (Lagun bat) 5. Nongoa da Miriam? (Donostiakoa) 6. 0rion ere baduzu lagun bat. Nor da Oriokoa? (Idoia) 7. Idoia zure neska-laguna da? (Ez) 8. Nor da zure neska-laguna? (Miriam) 9. Noiz joango zara Zarautzera? (Gaur arratsaldean) 10. Datorren urtean Gasteizera joango zara? (Ez) 11. Non biziko zara datorren urtean? (Zarautzen) 12. Noiz joango zara amonarekin? (Bihar) BERRIKUSI/REPASA Aitor se ha quedado a comer en casa de su hermana para así poder charlar tranquilamente. Declina los nombres que están entre paréntesis en el caso nor o nork. Deklinatu izenak. (Koldo) Koldosukaldean bazkaria prestatzen ari da. Bitartean, (anai-arrebak) egongelan hitz egiten ari dira. (Amaia) Aitorrekin lasai-lasai egon nahi du. (Aitor) oporretako argazkiak ekarri ditu eta (arreba) orain eskuan dauzka. Argazkietan, Aitorren (lagunak) oso aurpegi alaiak dauzkate. Argazkietan, (Miriam) dago. (Miriam) oso aurpegi polita du eta AmaiariAitorren (neska-laguna) asko gustatu zaio. (Koldo) entsalada eta xerrak prestatu ditu eta, orain, bazkaltzen ari dira. (Koldo) Karibeko kontuak jakin nahi ditu. (Aitor) gauza asko kontatu ditu.(jendea) oso alaia da eta jendeari musika, dantza eta parranda gustatzen zaizkio.(karibetarrak) Aitor eta haren lagunakoso ondo tratatu dituzte. (Hondartzak) zoragarriak dira eta parranda egin ondoren lo egiteko toki onak dira. 17

HAU BURUKO MINA! A. HIZTEGIA Si estás enfermo y vas al médico, tendrás que explicarle dónde te duele. Sabes cómo se llaman las partes del cuerpo? Gorputz atalen izenak badakizkizu? aurpegia bizkarra eztarria ipurdia oina begia burua hanka kopeta sudurra belarria eskua hatza lepoa tripa besoa ezpainak hortzak mihia ukondoa 1. burua 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20. Cuando el médico te pregunte qué te pasa, no será suficiente con saber los nombres de las partes del cuerpo; también deberás saber explicar los síntomas. Nola zaude? Zer daukazu? Ezkerretik eskuinera: 2. Enfermo 3. Corte 7. Mocos 10. Estornudo 11. Herida 12. Tos Goitik behera 1. Dolor 4. Diarrea 5. Mareo 6. Sudor 8. Picor 9. Fiebre 2 3 4 10 1 5 6 7 8 9 11 12 18

HAU BURUKO MINA! B. NOLA DAGO? TA / COMO ESTA? ADO/A En euskera la mayoría de los participios se construyen añadiendo ta o da al verbo. En castellano el participio puede ser singular o plural, pero en euskara no se hace esa distinción. hautsi: romper erre: quemar hil: morir egin: hacer Adibideak Ejemplos Hautsita: roto(s),-a(s) Erreta: quemado(s), -a(s) Hilda:muerto(s),-a(s) Eginda: hecho(s),-a(s) Emakume horrek aldaka hautsi du. Esa mujer se ha roto la cadera. Gizon horrek hatzak erre ditu. Ese hombre se ha quemado los dedos. -TA cuando el verbo no acaba en n o-l -DA cuando el verbo acaba en n o -l Emakume horrek aldaka hautsita dauka. Esa mujer tiene la cadera rota. Gizon horrek hatzak erreta dauzka. Ese hombre tiene los dedos quemados. Estos son Xabier y su abuelo Tomás. Xabier está en la cama porque tiene fiebre; su abuelo se ha roto la pierna y está en el hospital. Cómo están? Observa las imágenes, lee los textos y responde. Nola daude? Erantzun galderak. Xabier zorabiatzen ari da eta ohean eseri da.amak leihoa ireki du, gelan aire pixka bat sartzeko eta Xabierri zorabioa pasatzeko. Aitonak hanka hautsi du eta ospitalera eraman dute. Aitona ohean etzan da eta amonak atea eta leihoa itxi ditu.aitonak lo egin nahi du. Adib. Xabier ez dago ohean etzanda. Nola dago? Eserita dago 1. Xabier ez dago ondo. Nola dago? 2. Nola dago Xabierren gelako leihoa? 3. Nola dago aitona? 4. Nola daude aitonaren gelako atea eta leihoa? 5. Aitonak nola dauka hanka? 19

HAU BURUKO MINA! C. ZER EGITEN DUZU? / QUÉ SUELES HACER? Las acciones que se realizan habitualmente o con cierta frecuencia se expresan añadiendo -ten o -tzen a la raíz del verbo. -TEN Verbos acabados en -n -zi,-si -tzi, -txi, -tsi -ztu, -stu -TZEN Verbos acabados en vocal, (salvo los que aparecen arriba) Esan esaten Entzun entzuten idatzi idazten itxi ixten irakatsi irakasten hoztu hozten bukatu bukatzen galdu galtzen irakurri irakurtzen jaso jasotzen bota botatzen bete betetzen Desaparecen: -n -i Se transforman: -tx -xt -ts -st -tz zt Desaparecen: -du -tu -ri Si el verbo principal es transitivo, le acompaña el auxiliar ukan y si es intransitivo, le acompaña el auxiliar izan. Adibideak Ejemplos Zazpietan jaikitzen naiz. Ni ez naiz zazpietan jaikitzen. Zuk botikak hartzen dituzu. Nik ez dut botikarik hartzen. Zuk haragia jaten duzu. Nik ez dut haragirik jaten. OHARRA Me suelo levantar a las siete. Me levanto a las siete. Yo no me suelo levantar a las siete. Yo no me levanto a las siete. Tú sueles tomar medicinas. Tú tomas medicinas. Yo no suelo tomar medicinas. No tomo medicinas. Tú sueles comer carme. Tú comes carne. Yo no suelo comer carne. Yo no como carne. Recuerda que los verbos egon, ibili, joan, y etorri tienen un presente sintético que hay que distinguirlo del habitual. orain(ahora) da=es du= tiene dauka= tiene dago= está nabil= ando doaz= van zatoz= vienes normalean (habitualmente) izaten da= suele ser izaten du= suele tener edukitzen du= suele tener egoten da= suele estar ibiltzen naiz= suelo andar joaten dira= suelen ir etortzen zara= sueles venir 20

HAU BURUKO MINA! Qué suelen hacer habitualmente Xabier y su hermana?zer egiten dute Xabierrek eta bere arrebak? Adib.: Leirek eta Xabierrek goizean asko (gosaldu) gosaltzen dute. 1. Leirek eta Xabierrek autobusa (hartu) dute eskolara joateko. 2. Leirek eta Xabierrek eskolan (bazkaldu) dute. 3. Arratsaldean amarekin (egon) dira. 4. Arratsaldean etxeko lanak (egin) dituzte. 5. Noizean behin ipuinak (irakurri) dituzte. 6. Astean behin aitona-amonak (bisitatu) dituzte. 7. Xabier eta Leire aitona-amonen txakurrarekin parketan (ibili) dira. 8. Leirek musika (ikasi) du. 9. Xabierrek kiroldegian judoa (egin) du. 10. Xabier eta Leire, askotan,lagunekin hondartzara (joan) dira. 11. Afaldu aurretik, haiek telebista (ikusi) dute. 12. Gero, gurasoekin (afaldu) dute. Que suelen hacer Ander y sus amigos? Completa las frases, insertando los sujetos y los verbos. Zer egiten dute Anderrek eta bere lagunek? Idatzi subjektuak etaaditzak. Adib.: (Ander) Anderrek goizean zerealak (gosaldu) gosaltzen ditu. 1. (Ander) oinez (joan) eskolara. 2. Anderren (lagunak) ere oinez (joan). 3. (Ander) ez eskolara joateko autobusik (hartu). 4. Anderren (lagunak) ez autobusik (hartu). 5. Eskolan (umeak) gauza berriak (ikasi). 6. (Ander) etxera (itzuli) bazkaltzera. 7. (Ander) amarekin eta amonarekin (bazkaldu). 8. Arratsaldetan (Ander) plazan lagunekin (ibili). 9. (Ander) aitarekin (egin) etxeko lanak. 10. (Ander) astean bitan igerilekura (joan). 11. Afaldu aurretik (Ander) telebistan marrazki bizidunak (ikusi). 12. (Ander) gurasoekin eta amonarekin (afaldu). Ander ha ido a visitar a su primo Xabier, que está enfermo. Han estado hablando de lo que hacen si están enfermos. Completa el dialogo, insertando los verbos. Zer egiten dute Anderrek eta Xabierrek gaixo badaude? Idatzi aditza, eta osatu elkarrizketa. Ander: Zuek zer (egin) gaixo bazaudete? Zuek osasun zentrora (joan)? Xabier: Gu osasun zentrora (joan), eta, gero, botikak (hartu). Ander: Gure etxean, amonak sendabelarrak (prestatu). Xabier: Eta zuek beti sendabelarrak (hartu)? Zuek ez osasun zentrora (joan)? Ander: Ez, guk beti sendabelarrak (hartu). Xabier: Leirek eta gurasoek belarrak (hartu), baina nik ez belarrik (hartu) ; belarrak ez zaizkit gustatzen. Nik beti xarabea eta pilulak (hartu). Ander: Eta zu xarabearekin eta pilulekin (sendatu)? Xabier: Bai, ni botikekin (sendatu). Zure amonaren belarrak onak dira, baina botikak ere bai. 21

HAU BURUKO MINA! Como ya has visto, Ander y Xabier no tienen las mismas costumbres. Qué es lo que hacen? Qué es lo que no hacen? Zer egiten dute Anderrek eta Xabierrek? Zer ez dute egiten? BAI EZ Adib.: Xabier / pilula / hartu Ander / botika / ez hartu. Xabierrek pilulak hartzen ditu Anderrek ez du botikarik hartzen. 1. Xabier / osasun zentro/ joan Ander / osasun zentro/ ez joan 2. Ander / sendabelar / hartu Xabier / sendabelar / ez hartu 3. Xabier / autobus / hartu Ander / autobus / ez hartu 4. Xabier / eskola / bazkaldu Ander / eskola / ez bazkaldu 5. Ander / etxe / bazkaldu Xabier / etxe / ez bazkaldu 6. Ander / mendi / ibili Xabier / mendi / ez ibili 7. Xabier / hondartza / joan Ander / hondartza / ez joan 8. Ander / baserri / bizi Xabier / baserri / ez bizi 22

D. ZER ORDUTAN? / A QUÉ HORA? HAU BURUKO MINA! Cómo esel día a día de Xabier y Ander? Qué horario tienen? Escucha las preguntas, y contesta en voz alta. Entzun galderak eta erantzun. Adib.: Zer ordutan jaikitzen da Xabier? Zortzietan. Jaiki: 08:00 Gosaldu: 08:15 Eskolan sartu: 09:00 Bazkaldu:13:00 Eskolan sartu:15:00 XABIER Eskolatik atera: 17:00 Kiroldegira joan: 17:30 Etxeko lanak egin: 19:30 Afaldu: 20:30 Oheratu: 22:00 Jaiki: 08:10 Gosaldu: 08:20 Eskolan sartu:08:45 Bazkaldu:12:50 Eskolan sartu:14:30 ANDER Eskolatik atera:16:30 Autobusa hartu:16:40 Etxeko lanak egin:19:15 Afaldu:20:50 Oheratu:21:45 23

HAU BURUKO MINA! E. NONGO / DE DÓNDE? El casonongocorresponde a la preposición de del castellano. La palabra que se declina en este caso expresa de dónde procede o a qué lugar pertenece lo que le sigue. Al contrario que en castellano, en euskera primero se expresa la procedencia. Gernikako piperrak Buruko mina Pimientos de Gernika Dolor de cabeza Singular: -(e)ko Plural: -etako Nombres comunes -(e)ko/-go Nombres propios LEKU-IZEN ARRUNTAK NOMBRES COMUNES DE LUGAR Singular -(e)ko kaleko tabernako zuhaitzeko* Plural -etako kaleetako* tabernetako** zuhaitzetako LEKU-IZEN BEREZIAK NOMBRES PROPIOS DE LUGAR de la calle del bar del árbol de las calles de los bares de los árboles *Sustantivos acabados en consonante:-eko *e+e>ee **a+e>d Vocal -ko Bilboko De Bilbao *Acabados en n o -l Consonante -(e)ko Gasteizko Gasteizeko De Vitoria -go* Irungo Madrilgo De Irún De Madrid 24

HAU BURUKO MINA! Los primos se divierten mucho cuando están juntos. Completa las frases, declinando los nombres de lugar en el caso nongo. deklinatu leku-izenak LEKU-IZEN BEREZIAK Adib.: Xabierri eta Leireri Nafarroako lehengusuaren etxera joatea gustatzen zaie. 1. Anderren etxera joaten badira, Ituren plazan eta inguruetan ibiltzen dira. 2. Eguraldi ona badago, Doneztebe igerilekura joaten dira, igeri egitera eta jolastera. 3. Anderri Gipuzkoa lehengusuen etxera joatea gustatzen zaio. 4. Anderrek Zarautz hondartzan lehengusuekin surf egiten du. 5. Getaria eta Zumaia portuetara ere joaten dira itsasontziak ikustera. LEKU-IZEN ARRUNTAK Adib.: Xabierri eta Leireri Nafarroako lehengusuaren etxera joatea gustatzen zaie. 1. Han, (etxea) barazkiak jaten dituzte. 2. Leireri (baratzea) tomateak jatea gustatzen zaio. 3. Iturengo (baserriak) umeekin kalean jolasean ibiltzen dira. 4. (Herriak) kaleetan haurrak lasaiago ibiltzen dira, auto gutxi ibiltzen da eta. 5. Xabierrek eta Leirek Iturenen osaba-izeben (baserria) animaliak zaintzen dituzte. 6. Leire eta Xabier Anderren (eskola) umeekin Doneztebeko igerilekura joaten dira. 7. Xabierren eta Leireren amak (herria) dendetan erosten du janaria. 8. Anderri ez zaizkio (dendak) arrautzak eta barazkiak gustatzen; nahiago ditu etxekoak. 9- Anderri Zarautzen (jatetxeak) hanburgesak eta pizzak jatea gustatzen zaio. 10. Lehengusuak (auzoa) lagunekin hondartzara joaten dira. ERAKUSLEAK DEMOSTRATIVOS honetako horretako hartako hauetako horietako haietako de este, -a de ese,-a de aquel, -lla de estos, -as de esos, -as de aquellos, -as herriø honetako herriø horretako herriø hartako herriø hauetako herriø horietako herriø haietako de este pueblo de ese pueblo de aquel pueblo de estos pueblos de esos pueblos de aquellos pueblos LEKU ADBERBIOAK-ADVERBIOS DE LUGAR hemengo horko hango de aquí de ahí de allí hemengo neskak horko neskak hango neskak las chicas de aquí las chicas de ahí las chicas de allí 25

HAU BURUKO MINA! Mientras Xabier y Ander están en casa, el abuelo de Xabier está en el hospital. No se encuentra bien y todo le molesta: las enfermeras, el enfermo de la otra cama Completa la conversación insertando los demostrativos que faltan. Osatu elkarrizketa. Tomas: Felisa: Tomas: Felisa: Ospitale (hau) honetakoerizainak oso astunak dira. Tomas, mesedez. Zer pentsatuko du neska honek? Nik lo egin nahi dut, baina erizainak beti hemen dabiltza. Tomas! Tomas: Eta gizon hori? Ohe (hori) gizona ez da isiltzen! Felisa: Besterik? Tomas: Bai, usaina! Ospitaleak ez zaizkit gustatzen. Leku (hauek) usaina oso txarra da; zorabiatuta nago eta hankako mina daukat. Etxera joan nahi dut. Felisa: Hori ez da posible. Etxera joateko sendatu egin behar duzu. Tori aldizkari bat eta egon lasai. Tomas: Nik ez dut aldizkaririk nahi! Aldizkari (horiek) berriak gezurrak dira. Felisa: Zer gizon egoskorra! Tomas: Ekarri kaxa hura. Kasa (hura) bonboiak oso onak daude. Felisa: Tomas: Tomas, zuri ez zaizu bonboiak jatea komeni. Zergatik ez? Hanka hautsita daukat, baina ez nago gaixo! Al abuelo no le gusta la comida del hospital y no quiere comer. Completa el dialogo, insertando los siguientes adverbios de lugar. Idatzi beheko adberbioak eta osatu elkarrizketa. HEMENGO HORKO HANGO Tomas: Nik ez dut hau jango! janaria oso txarra da. Felisa: Tomas, mesedez! Janari hau oso ona da. Jan pixka bat eta ikusiko duzu. Tomas: Oso erraza da hori esatea; zuk ez duzu janari hau jan behar. Felisa: Ez, niretzat ez dute janaririk ekarri; lastima! Tomas: Lastima? Zorte handia daukazu. Zuk tabernan bazkalduko duzu eta da. Felisa: Tomas, mesedez, jan pixka bat. Tomas: Honek ez dauka ez gatzik eta ez oliorik. Ez dut jango! Ekarri ogitarteko bat tabernatik. Felisa: Tomas! Tomas: Gizon hori oso arraroa da! gizonak jan du eta ez da kexatu. janaria ona 26

HAU BURUKO MINA! F. NONGO NOREN,NONDIK/ DE DÓNDE,DE QUIÉN, DE DÓNDE? Ya te habrás dado cuenta de que la preposición de del castellano se expresa en euskera de diferentes maneras. NONDIK: procedencia o punto de partida NOREN: posesión o pertenencia NONGO: ubicación o pertenencia Etxetik nator Mirenen etxea Zumaiako hondartza Vengo de casa La casa de Miren La playa de Zumaia De vuelta a casa, Ander ha querido aclarar una duda con su madre. Por qué ellos nunca van al médico? Completa el texto, declinando los sustantivos en el caso noren, nongo o nondik. Deklinatu izenak, eta osatu testua. Ama, guk beti amonarensendabelarrak hartzen ditugu.amonak landare eta belarrak hartzen ditu mendi, eta etxean norbait gaixo badago, mendi belarrekin enplastuak eta infusioak egiten ditu eta horiek erabiltzen digu sendatzeko. Guk amona eraman ditugu Ituren Zarautzera eta Xabier amak sendabelarrekin infusioa prestatu du, baina Xabierrek ez du hartu, belarrak ez zaizkio gustatzen eta. Xabierrek botikaxarabea hartu du eta xarabearekin sendatuko da. Sendabelarrak onak dira, baina xarabeak ere sendatzen du. Ama, nik zergatik ez dut xaraberik hartzen? Zergatik ez gara herriosasun zentrora joaten? 27

HAU BURUKO MINA! G. BALDINTZAZKOAK / CONDICIONALES Las oraciones condicionales se forman anteponiendo la partícula baal verbo, si este es sintético, y al auxiliar si el verbo es compuesto. Sintéticos Buruko minabadaukagu, aspirina hartzen dugu. Si nos duele la cabeza, tomamos una aspirina. Gaixo bagaude, osasun zentrora joaten gara. Si estamos enfermos, vamos al centro de salud. Compuestos Bidaia luzea egin behar badugu, hegazkina hartu behar dugu. Si tenemos que hacer un viaje largo, tenemos que coger un avión. Nire etxera etorri nahi baduzu, deitu. Si quieres venir a mi casa, llámame. Durante la cena, Ander le ha contado a su abuela lo que ha estado hablando con su primo. Completa las frases, insertando los verbos. Idatzi aditzak. Adib.: Gu gaixo (egon) bagaude, zuk belarrak prestatzen dituzu 1. Haiek gaixo (egon), medikuaren kontsultara joaten dira. 2. Nik tripako mina (eduki), kamamila hartzen dut. 3. Xabierrek tripako mina (eduki), xarabea hartzen du. 4. Guk arrautzak nahi, oilategira joaten gara. 5. Haiek arrautzak nahi,dendara joan behar dute. 6. Zuk barazkiak behar, baratzera joaten zara. 7. Izebak barazkiak nahi, dendara joan behar du. 8. Guk igeri egin nahi, Doneztebera joan behar dugu. 9. Nik igeri egin nahi, aitarekin edo amarekin autoz joan behar dut igerilekura. 10. Xabierrek igeri egin nahi, ez du autorik edo autobusik hartu behar. 28

HAU BURUKO MINA! H. BERRIKUSI / REPASA El día ha llegado a su fin y parece que tanto Xabier como el abuelo están mejor. Xabier ya no tiene fiebre y no quiere seguir en la cama. El abuelo ha sabido que le harán falta unos meses para recuperarse del todo, pero a pesar de todo, está más tranquilo, pues el médico le ha dicho que va a poder andar bien. Completa los textos, insertando los verbos. Idatzi aditzak. Xabierrek orain ez (eduki) dauka sukarrik eta ohetik jaiki da. Telebista ikusi nahi du. - Xabier, nora (joan)? galdetu du amak -. Zertan (ibili)? - Ama, (ni) ondo (egon), ez daukat sukarrik; ohean aspertuta nago eta ni orain egongelara (joan) telebista ikustera. - Ez, Xabier, sartu ohean esan du amak-. (Zu) Oraindik ez (sendatu). - Bihar aitona bisitatzera joan nahi dut. - Ondo bazaude, zu bihar (jaiki), baina etxean (egon). - Eta (nik) noiz (ikusi) aitona? - Datorren astean (ikusi). Eta orain lo egin behar duzu, berandu da eta. - Non dago Leire? Zertan ari da? - Leire orain etxeko lanak (egin), eta etxeko lanak egin ondoren (Leire) ohera (joan). Arratsaldean medikua aitonaren gelara (joan). - Ondo sendatzeko, beharrezkoa da ebakuntza egitea (esan) medikuak. - Eta ebakuntza egin eta gero, ni ondo (ibili)? galdetu du aitonak. - Hasieran, ohean egon behar duzu, baina, lasai, gero (zu) oso ondo (ibili). Hori entzun eta gero, aitona pixka bat (lasaitu) (afaldu). Aitonak eta mina kentzeko, pilula (hartu). Orain dela hamar minutu lo (gelditu). Amona oraindik ez (egon ) lo, aldizkari bat (irakurri). Baina aitona lasai badago, gauean amonak ere (lo egin). 29

A. ZEREZKOA DA? / DE QUÉ MATERIAL ES? ZAINDU INGURUMENA Se utiliza el sufijo -(e)zko para expresar de qué material está hecho un objeto o el idioma en el queestá escrito algo. Alaspalabrasacabadasenvocalselesañadeelsufijo-zko, yalasacabadasenconsonante-ezko. En euskera el material o el idioma se expresa en primer lugar, al contrario que en castellano. Adibideak- Ejemplos egurrezko* mahaia paperezko mukizapiak euskarazkoliburua mesade madera pañuelos de papel libro en euskera *-r + cualquier marca de declinación > -rr- (menos nombres comunes acabados en er, como paper) La futura habitación del bebé está llena de trastos. Koldo está seleccionando todo lo que cree que hay que tirar. Adib.: egurrezko mahaia eta aulkia 1. burdina ohe zaharra 2. egur armairua 3. binilo diskoak 4. larru jaka 5. pana galtzak 6. artile jertse zaharrak 7. portzelana irudia 8. plastiko loreak 9. paper. lanpara 10. kartoi kaxak 11. ingeles aldizkariak 12. kotoi gortina zaharrak HIZTEGIA larru: piel, cuero artile: lana burdina: hierro aldizkari: revista kotoi: algodón 30

IRAGANERA BIDAIA B. AGINTERA/ IMPERATIVO En euskera las órdenes se dan principalmente de dos formas. Para decir Ven! podríamos decir tanto etorri! (participio), como etor zaitez! (verbo perifrástico) Participio Verbo perifrástico Ven! Lée (lo)! Lée(los)! Etorri! Irakurri! Irakurri! Etor zaitez! Irakur ezazu I Irakur itzazu! La forma perifrástica delimperativo se construye añadiendo elauxiliar imperativo nor o nork a la raíz delverbo, que se obtiene quitando laterminación -tu,-du o -i al participio delverbo. El resto de los verbos, así como los que acaban en ki,no sufren ningún cambio. Participio Raíz ikasi irakurri ibili garbitu galdu jaiki joan gorde bota entzun ikas irakur ibil garbi gal jaiki joan gorde bota entzun Verbos intransitivos joan zaitez etor zaitezte ibilzaitez egon zaitezte Verbos transitivos Egin ezazu Irakur ezazue Konpon itzazu Irakur itzazue 31

IRAGANERA BIDAIA Amaia se ha enfadado al ver todas las cosas que Koldo pretende tirar yle ha ordenado que no las tire. Después ha sido la madre de Koldo la queha opinado, y les ha dicho qué es lo que tienen que hacer. Transformalas órdenes de las dos mujeres, utilizando la forma perifrástica delimperativo. Berridatzi esaldiak. AMAIA: Adib.: Zer sartu duzu kaxa horretan? Ekarri kaxa hori! 1.Nire diskoak ez bota! 2. 0rdenagailu zahar horiez dabil;eraman garbigunera! 3. Bota panazko galtza horiek! 4. Jaka hori negu honetan erabil dezakezu; eraman tindategira! 5. Jertse gorri hori nik erabiliko dut; sartu garbigailuan! 6. Plastikozko lore horiek ez ditut ikusi nahi;kendu nire bistatik! 7. Aldizkari horiek oso zaharrak dira;ez gorde! 8. Agian, zure amak kaxako gauza batzuk nahi ditu; deitu bere etxera! KOLDOREN AMA: Adib.: Ez bota dena! 1. Plastikozko loreak itsusiak dira. Lore horiek bota! 2. Portzelanazko irudia? Niri asko gustatzen zait. Ekarri! 3. Gortina zaharrak ez bota. 4. Gortinak nik konponduko ditut; ekarri! 5. Ohea eta armairua? Emausko Trapu-biltzaileengana eraman. 6. Mahaia eta aulkia ez dira itsusiak; margotu! 7. Mahaia, aulkia eta lanpara ondo daude; haurraren gelan jarri! 8. Etorri bazkaltzera! Ekar ezazu kaxa hori! Ez ezazue dena bota! 32

IRAGANERA BIDAIA C. ZER EGIN AHAL DUGU? / QUÉ PODEMOS HACER? Las oraciones potenciales afirmativas se construyen añadiendo el auxiliar izan o ukan a la raíz del verbo. La raíz es lo que queda al quitar al participio del verbo la terminación -tu,-du o -i (salvo los acabados en -ki). El resto de los verbos no sufren ningún cambio. Completa los verbos.osatu aditzak Ni Hi Hura Gu Zu Zuek Haiek joan naiteke joan aiteke joan aiteke joan aitezke joan aitezke joan aitezke joan aitezke Verbos intransitivos Puedo ir Puedes ir Puede ir Podemos ir Puedes ir Podéis ir Pueden ir Recuerda cómo empiezan los auxiliares de los verbos intransitivos (raíz ) y los verbos intransitivos sintéticos (nago, noa, nabil ) Todos llevan la marca del sujeto al principio Nik Hik Hark Guk Zuk Zuek Haiek eros dezaket eros dezake eros dezake eros dezake eros dezake eros dezake eros dezake Verbos intransitivos Lo puedo comprar Lo puedes comprar Lo puede comprar Lo podemos comprar Lo puedes comprar Lo podéis comprar Lo pueden comprar Recuerda cómo terminan los auxiliares de los verbos transitivos (dut )y los verbos transitivos sintéticos (daukat, dakit ) Todos llevan la marca del sujeto al final Nik Hik Hark Guk Zuk Zuek Haiek Verbos intransitivos (objeto plural) eros ditzaket eros eros eros eros eros eros Los puedo comprar Los puedes comprar Los puede comprar Los podemos comprar Los puedes comprar Los podéis comprar Los pueden comprar Para completar este cuadro tienes que tener en cuenta que la marca del objeto plural es ity que la marca del sujeto se pone al vinal, como en el resto de verbos transitivos. 33

IRAGANERA BIDAIA Koldo ha dicho a Amaia que para reducir gastos pueden, por ejemplo, reciclar, reutilizar lo que les deje la familia o comprar objetos de segunda mano. Zer egin ahal dute? Adib.: Ni lagun baten dendara joan ahal naiz. 1. Guk lagunaren dendan pintura oso merke (erosi) 2. Zuk mahaia eta aulkia (margotu) 3. Gure lagunak laguntzera (etorri) 4. Gure lagunek gela (margotu) 5. Guk iloben jostailuak (berrerabili) 6. Zu zure amaren etxera(joan) 7. Guk amaren etxetik haurraren gelan jartzeko gauza asko (ekarri) 8. Ni nire arrebaren etxera (joan) 9. Guk nire arrebaren etxetik ume-kotxea eta arropa (ekarri) 10. Guk iloben sehaska (ekarri) 11. Amak gortinak (konpondu) 12. Ama gortinak hartzera (etorri) 13. Amak gelan jartzeko koadro bat (egin) 14. Zuk gauza zahar hauek zaborretara (bota) 15. Zu bihar gela dekoratzeko gauzak erostera (joan) 16. Zuk laguntza (eskatu) 17. Zure lagunak zurekin (joan) 18. Zuek bigarren eskuko gauzak erostera (joan) 19. Zuek gauza politak oso merke (erosi) 20. Zure gurasoek jostailu batzuk (erosi) 34

IRAGANERA BIDAIA Las oraciones potenciales negativas se pueden construir de diversas maneras: Ni Hi Hura Gu Zu Zuek Haiek 1. Ezin + auxiliar indicativo (naiz, dut ) + verbo 2. Ezin + auxiliar potencial (naiteke, dezaket ) +raíz del verbo (sin -i, -tu, -du) La forma más utilizada es la primera. Verbos intransitivos Verbos transitivos (obj.sing.) Verbos transitivos (obj.pl.) Ezin naiz etorri Ezin haiz etorri Ezin da etorri Ezin gara etorri. Ezin zara etorri Ezin zarete etorri Ezin dira etorri Nik Hik Hark Guk Zuk Zuek Haiek Ezin dut erosi Ezin duk/n erosi Ezin du erosi Ezin dugu erosi Ezin duzu erosi Ezin duzue erosi Ezin dute erosi Nik Hik Hark Guk Zuk Zuek Haiek Ezin ditut erosi Ezin dituk/n erosi Ezin ditu erosi Ezin ditugu erosi Ezin dituzu erosi Ezin dituzue erosi Ezin dituzte erosi Las oraciones impersonales se construyen siempre utilizando los auxiliares del verbo izan, es decir, nor, en la 3ª persona del singular o del plural (cuando el verbo es transitivo y el objeto plural) Verbos intransitivos Ezin da etorri. Etorri ahal da. No se puede venir. /Se puede venir Verbos transitivos (objeto singular) Verbos transitivos (objeto plural) Ezin daerosi Erosi ahal da. No se puede comprar / Se puede comprar Ezin dira erosi Erosi ahal dira. No se pueden comprar / Se pueden comprar. Koldok traste zaharrak zaborretara botako ditu, baina ez daki oso ondo non, noiz eta nola bota ahal duen gauza bakoitza. Osatu elkarrizketa, aditz inpertsonalak erabiliz. Adib.: - Amaia, loreontzi, edalontzi eta botila zahar hauek etxe aurreko edukiontzira bota ahal dira, ezta? - Ez, gauza horiek ezin etxe aurreko edukiontzira bota. Beira edukiontzi berdera bakarrik bota, eta gure etxe aurrean ez dago edukiontzi berderik. - Orduan, nora bota gauza hauek? - Plazako edukiontzi berdera. - Oso ondo. Afaldu eta gero eramango ditut. - Ez, Koldo. Beirazko gauzak ezin gauean bota, zarata handia ateratzen da eta. - Eta noiz bota? - Hain (tan) berandu ez! - Ondo da. Orduan, bihar goizean botako ditut.eta arropa hauek ere ezin beheko edukiontzira bota? - Bai, hor sartu, baina, nire ustez, arropa birziklatzeko edukiontzira botatzea komeni da. - Eta non dago hori? - Hori ere plazan dago. Baina arropa bota baino lehen, poltsetan sartu behar da. - Arropa ezin poltsarik gabe sartu? - Ez - Eta aldizkari zahar hauek? - Horiek edukiontzi urdinean bota behar dira, kaxa horiek ere bai. - Eta ordenagailu zahar hau nora bota? - Hori garbigunera eraman behar da. - Eta noiz joan hara? Zein da ordutegia? - Koldo, deitu telefonoz edo begiratu Interneten. 35