INFORMATIVO DE BACTERIOSIS DEL KIWI Y MEDIDAS DE PREVENCIÓN (*)

Tamaño: px
Comenzar la demostración a partir de la página:

Download "INFORMATIVO DE BACTERIOSIS DEL KIWI Y MEDIDAS DE PREVENCIÓN (*)"

Transcripción

1 INFORMATIVO DE (*) POR QUÉ DEBEMOS PREOCUPARNOS DE LA? Al presente en Chile se han identificado 2 sintomatologías de bacteriosis afectando al kiwi, la Savia Naranja provocada por el bacterio Pseudomonas syringae pv. syryngae (Pss) y el Tizón de Hojas y flores. La ocurrencia de estas enfermedades en kiwis ha sido errática en el tiempo y muy asociada a la ocurrencia de otoños e inviernos con heladas y primaveras frías, nubosas y húmedas. La incidencia ha alcanzado niveles de daño económico importantes después de las heladas de Mayo de 1988 y Octubre de 1991, con otros brotes importantes después de heladas posteriores, particularmente desde el frío invierno de Sin embargo es necesario alertar de la grave situación sucedida en Italia desde 2008 y recientemente en Nueva Zelandia el 2010 con el hallazgo de una nueva variante de bacterio, el Pseudomonas syringae pv actinidiae (Psa), llamado Cancro Bacteriano del Kiwi. Este bacterio cuya presencia no ha sido reportada en Chile ha mostrado una agresividad de avance no antes vista en la industria mundial del kiwi, por esto el Comité del Kiwi de Chile en conjunto con Servicio Agrícola y Ganadero han resuelto preparar todas las medidas posibles para alertar a la industria, con objeto de prevenir su entrada al país y eventual establecimiento. En este sentido cabe consignar que la globalización del mundo moderno tiene ventajas, pero genera un mayor riesgo de expansión de enfermedades, dadas las más frecuentes visitas internacionales y nacionales a huertos o viveros infectados, que unidas al uso descuidado de herramientas de inspección de plantas enfermas sospechosas, zapatos y vehículos de trasporte, unido al traslado de plantas o materiales vegetales infectados, constituyen mecanismos de posible incorporación y diseminación de enfermedades. El propósito de este documento es proporcionar una rápida información destinada a alertar y prevenir la entrada al país y eventual establecimiento del Psa. Código: DT01 Revisión: 02 Fecha vigencia: Páginas: Pág. 1 / 10

2 CARACTERÍSTICAS DE LAS ENFERMEDADES BACTERIANAS Y EJEMPLOS DE BROTES EN EL MUNDO Y EN CHILE: Una de las características más importantes de las enfermedades bacterianas es su inmensa capacidad de proliferación e incremento explosivo de poblaciones desde cantidades incipientes hacia cantidades millonarias de colonias capaces de provocar enormes daños cuando las condiciones ambientales y presencia de huéspedes en estado susceptible les son favorables. Algunos ejemplos mundiales han sido el Cancro de los Cítricos y el Fuego Bacteriano de manzanos y perales provocados por bacterios del género Xanthomonas y Erwinia ausentes en el país, a los que se añade la rápida expansión y daños provocados recientemente en Italia por el Psa en Kiwis. AGENTE CAUSAL DE LA BACTERIOSIS: La ciencia actual reconoce que dentro de una misma especie existen razas o patovares con pequeñas variaciones genéticas que generan características biológicas y capacidades de infección y de daños notablemente distintas. En atención a que muchos síntomas de las bacteriosis provocadas por Pseudomonas syringae pv syringae (Savia Naranja del Kiwi, Cáncer Bacterial de Frutales de carozo y Tizón de la Flor del Peral) y de la amenazante Pseudomonas syringae pv actinidiae (Cancro Bacteriano del kiwi) son similares, el análisis fitopatológico con herramientas moleculares en laboratorios especializados es la única técnica de diagnóstico seguro. Para este efecto se necesita emplear técnicas de aislamiento con pruebas bioquímicas y fisiológicas, complementadas con técnicas moleculares bastante más sofisticadas, que deben contar con los marcadores moleculares de los patovares. La Psa fue descubierta en Japón en 1984 y luego se ha hallado en Corea, China, Italia, Portugal y recientemente este año en N. Zelandia. Esta agresiva bacteria no se ha reportado en Chile hasta la fecha de esta publicación, motivo por el que se ha resuelto alertar y prevenir a toda nuestra industria con este informativo. Código: DT01 Revisión: 02 Fecha vigencia: Páginas: Pág. 2 / 10

3 VARIEDADES SUSCEPTIBLES: Las bacteriosis del kiwi pueden atacar en variedades de A. deliciosa (kiwis verdes como Hayward, Summer Kiwi y Green Light), A. chinensis (Hort 16-A, Jintao y toda la serie de variedades del genetista Don Skelton de N. Zelandia), A. arguta (Baby kiwis) y A. kolomikta, entre otras. Cabe consignar que aunque las bacterias pueden habitar igualmente como epifitas en kiwis verdes y amarillos, estos últimos han sido los más afectados por su mayor susceptibilidad natural, agravada por su frecuente cultivo protegido bajo malla (Italia), que genera un clima más sombrío y húmedo, con mayor crecimiento vegetativo susceptible. EDADES Y PLANTACIONES MÁS SUSCEPTIBLES: Las plantaciones jóvenes de 1 a 6 años han mostrado una mayor susceptibilidad, pero también se ha encontrado la enfermedad en plantaciones maduras. De igual modo que el Cáncer Bacterial de frutales de carozos, la Savia Naranja y el Cancro Bacteriano del Kiwi (según observado en Italia) atacan mayormente a: - Plantaciones estresadas por suelo desfavorable (arcillosos, con mal drenaje, alta pedregosidad, baja fertilidad y/o preparación pre-plantación más deficiente), - Plantas con una relación Nitrógeno/Calcio más alta en sus tejidos y particularmente con mayor concentración de Nitrógeno en forma amoniacal, como consecuencia de fertilización nitrogenada exagerada y/o empleo de dosis altas de guano, sobre todo cuando se aplica más fresco y menos compostado. Código: DT01 Revisión: 02 Fecha vigencia: Páginas: Pág. 3 / 10

4 SÍNTOMAS DE SAVIA NARANJA (PSS) Y CANCRO BACTERIANO DEL KIWI (PSA): La enfermedad existente en Chile (Pss) y la temida amenaza (Psa) tienen varios síntomas comunes como los que se describirán a continuación, sólo que el Psa tendría una patogenicidad mayor en el kiwi. Síntomas en orden cronológico de aparición: ambas bacteriosis del kiwi tienen los siguientes síntomas característicos: Primero, exudación de savia naranja (fig 1): en Agosto y Septiembre, coincidiendo con el periodo de máximo lloro natural de las plantas, se produce inicialmente una exudación espontánea desde heridas de la poda y amarra, tales como cortes de poda, desganches por amarra, grietas provocadas por ambas e incluso por alambres y/o heladas. El color inicial de estas exudaciones es blanco cremoso, pero muy rápidamente toma color naranja a ladrillo, que da el nombre a la enfermedad provocada por la Pss. Cabe sin embargo consignar que este síntoma no es un requisito para el diagnóstico de estas enfermedades, ya que se han hallado casos de identificación de estos bacterios como causantes del decaimiento de plantas sin presencia del síntoma. Figura 1. Exudación de savia naranja. Segundo, Cancros (fig 2): en troncos, brazos y/o sarmientos se presentan zonas más oscuras (no siempre asociadas a la exudación de Savia Naranja), que al corte muestran pardeamiento de la corteza, que presenta típicamente un Código: DT01 Revisión: 02 Fecha vigencia: Páginas: Pág. 4 / 10

5 margen discreto bastante pronunciado con el tejido sano adyacente y un olor característico a savia ácida. Figura 2. Cancros en kiwi Hayward. Tercero, puntuaciones necróticas en hojas (fig 3): estas comúnmente aparecen como síntoma desde fines de Octubre en adelante y manifiestan su máxima expresión en Noviembre, caracterizándose por su forma angular rodeadas por un halo amarillo que es más fácilmente perceptible al examinar las hojas a contra luz. Figura 3. Puntuaciones necróticas en hojas. Cuarto, decaimiento de brotes, cargadores, brazos y/o plantas completas con emisión de chupones del tronco (fig 4): el crecimiento retardado de brotes con hojas más pequeñas y de menor verdor (clorosis), acompañado de una abundante emisión de chupones del tronco ocurre a Código: DT01 Revisión: 02 Fecha vigencia: Páginas: Pág. 5 / 10

6 consecuencia de los cancros producidos por los bacterios en el recorrido de las ramas. Figura 4. Decaimiento de varazos con cargadores y emisión de chupones del tronco. Quinto, atizonado de botones y flores (fig 5): las plantas con sintomatologías como las anteriores suelen presentar botones florales con apertura deficiente y/o que al abrirse muestran pardeamiento de sus estambres y/o pistilos con atrofia de estos. Figura 5. Atizonado de botones y flores. Cabe consignar que los síntomas de manchas necróticas en hojas sin halo amarillo y el atizonamiento de botones y flores se han asociado también a bacteriosis. Código: DT01 Revisión: 02 Fecha vigencia: Páginas: Pág. 6 / 10

7 FACTORES AGRONÓMICOS QUE HAN FAVORECIDO LA PSS Y PSA: - Clima: las heladas de otoño e invierno y las de primavera, seguidas por temperaturas más abrigadas, han sido especialmente conducentes a estas enfermedades en todo el mundo. Cabe consignar además que la Psa se ha encontrado íntimamente asociada y como consecuencia del granizo en algunos casos reportados en Italia. Las condiciones óptimas para el desarrollo de estas enfermedades, están dadas por nubosidad y temperaturas moderadas en primavera y verano. - Suelo: aquellos menos aptos para el cultivo del kiwi como los arcillosos y/o con mal drenaje, así como los reventones de alta pedregosidad en potreros con suelos desuniformes son los más propensos a las Bacteriosis, que suelen comenzar su multiplicación y expansión a partir de estos sectores. - Desbalance Nitrógeno/Calcio: las plantaciones con fertilización nitrogenada exagerada, de alta relación Nitrógeno/Calcio y especialmente con concentración alta de Amoniaco por sobre fertilización con fuentes amoniacales (guano, urea) son más susceptibles. - Desequilibrio ecológico: el provocado por uso de mallas sombra, exceso de nitrógeno y monocultivo en climas y suelos menos aptos ha sido un factor que ha favorecido la Pss y la Psa. FACTORES DE DISEMINACIÓN DE LAS BACTERIOSIS: - Plantas y/o material de propagación vegetativo: las plantas de vivero de cualquier origen pueden ser portadoras que diseminen las enfermedades, por este motivo los viveros deben adoptar un riguroso programa de control preventivo, que en casos de brotes virulentos masificados como en Italia han requerido un tratamiento de termoterapia con certificación correspondiente para autorizar su venta. En el caso de plantas u otro material importado, se deben obedecer todos los procedimientos, correspondientes a la normativa SAG de importación y cuarentena de pos entrada. Código: DT01 Revisión: 02 Fecha vigencia: Páginas: Pág. 7 / 10

8 - Visitas a países infectados y descuidos al regreso: esta es una posible vía de ingreso de la Psa desde países infectados. Por este motivo, toda persona que visite plantaciones de kiwi en países que tienen la Psa debe tomar medidas especiales a su regreso, tales como la desinfección de sus zapatos y especialmente de las herramientas que puedan haberse utilizado en contacto con plantaciones de kiwi. - Herramientas de inspección: las cortaplumas, cuchillos, tijeras, tijerones y otros implementos usados comúnmente para la revisión de las plantas deben ser desinfectados al ingresar desde otro país y después de cada uso para inspeccionar una planta dentro del nuestro, antes de volver a utilizarse en otras del mismo huerto y especialmente de otros huertos. - Desecho de material enfermo: este puede ser un medio de contaminación de plantas sanas si no es prontamente retirado y quemado o bío degradado dentro del huerto, para evitar la dispersión del bacterio desde los tejidos enfermos. - Zapatos, ropa de trabajo, maquinaria y vehículos: en casos de huertos con infección debiera adoptarse medidas especiales como el uso de pediluvios con desinfectante para neumáticos a la entrada y salida, pudiendo hacerse también necesario cubrir los zapatos con bolsas plásticas resistentes antes del ingreso, que deben retirarse y desecharse antes de la salida del huerto. - Polen: aún cuando a la fecha no se cuenta con la verificación científica de que el polen de plantas portadoras usado en polinización artificial pueda ser un vehículo de contaminación de plantas sanas, debido a la presencia de los bacterios en las impurezas florales que suelen acompañar este material, es recomendable evitar la importación de polen proveniente de países infectados y evitar en el país el uso del proveniente de huertos con síntomas de bacteriosis como los antes descritos. - Clima: la expansión de la Psa en Italia y otros países se ha producido con ayuda de temporales de lluvia y viento que son capaces de transportar los bacterios a grandes distancias (muchos kms). Código: DT01 Revisión: 02 Fecha vigencia: Páginas: Pág. 8 / 10

9 MEDIDAS DE CONTROL: Cabe consignar que el control preventivo es el único eficaz en el caso de las enfermedades bacterianas, especialmente las de alta virulencia como las bacteriosis del kiwi. A continuación se señala una lista de manejos necesarios, que son recomendados para prevenir estas peligrosas y devastadoras enfermedades. Capacitación y alerta del personal de trabajo: no debe olvidarse que cualquier infección se inicia desde pequeños focos, por lo que su detección temprana gracias a la capacitación y alerta de todo el personal que trabaja en faenas del kiwi es fundamental para cuarentenar oportunamente los focos de infección antes que se conviertan en grandes incendios. Manejos agronómicos: 1. Buena elección de suelo y clima. 2. Buena preparación física y química de suelos. 3. Evitar en lo posible el uso de mallas para compensar climas sub óptimos o marginales. 4. Fertilización nitrogenada moderada. 5. Manejo orgánico o semi orgánico de suelos: uso de compost, lombricultura, té de compost, mulch, siembras de praderas que aporten nitrógeno natural para minimizar el empleo de nitrógeno mineral, empleo minimizado de herbicidas suelos activos y post emergentes, etc. 6. Fertilización equilibrada: que considere aportes equilibrados de todos los elementos esenciales y no sólo Nitrógeno. 7. Protección de tejidos en épocas críticas: protección inmediata de cortes de poda con bactericidas sin olvidar las heridas en faena de amarra de kiwis. Código: DT01 Revisión: 02 Fecha vigencia: Páginas: Pág. 9 / 10

10 8. Curación y retiro de material enfermo: extirpar tejidos contaminados y quema rápida dentro del huerto, idealmente antes de iniciar otras faenas manuales en las plantas. 9. Desinfección de herramientas: tijerones, tijeras, serruchos, motosierras, cuchillas anilladoras, cuchillas, cortaplumas y otros en huertos y viveros. Para este efecto puede usarse el Permanganato de Potasio a 2 gr/lt o el Hipoclorito de Sodio (Cloro comercial) o de Potasio a 1000 ppm (1 gr/lt), Alcohol etílico al 70% y el Dióxido de Cloro. 10. Aplicación de productos probadamente capaces de estimular la capacidad de defensa interna de las plantas (agentes SAR como Fosfitos de Potasio, Peróxido de Hidrogeno, Ácido Salicílico, Bíoestimulantes, etc.). 12. Uso de Bactericidas Biológicos, Cúpricos, Cloro (invierno), y Ácido Peracético (primavera y otoño). Medidas profilácticas de personas: se reiteran los cuidados al provenir de países y/o plantaciones infectadas: 1. Desinfección de zapatos a la llegada al país y a la salida de huertos infectados, antes de ingresar con ellos a nuevas plantaciones. 2. Desinfección de herramientas usadas en inspección o contacto con plantas infestadas o potencialmente infestadas: cortaplumas, cuchillas, tijeras, etc con Hipoclorito, Permanganato de potasio, Alcohol o Dióxido de cloro. 3. Maquinaria y vehículos: pediluvios a la salida de huerto infestados. (*) El presente documento ha sido elaborado por la Mesa de Trabajo del Kiwi coordinada por el Servicio Agrícola y Ganadero, SAG y el Comité del Kiwi de Chile, integrada por especialistas del sector público y privado. Se agradece especialmente el aporte y trabajo profesional de los señores Matías Kulczewski B, Ingeniero Agrónomo, Asesorías K&R Ltda., Mario Álvarez, Ingeniero Agrónomo PhD., Eduardo Donoso, Ingeniero Agrónomo MSc, U. Católica del Maule y Christian Abud, Ingeniero Agrónomo, C. Abud y Cía. Código: DT01 Revisión: 02 Fecha vigencia: Páginas: Pág. 10 / 10

INFORMATIVO GENERAL BACTERIOSIS DEL KIWI

INFORMATIVO GENERAL BACTERIOSIS DEL KIWI INFORMATIVO GENERAL BACTERIOSIS DEL KIWI Es necesario alertar de la situación sucedida en otros países del mundo con respecto al ataque de bacteriosis en el cultivo de kiwi, en Italia desde 2008 y recientemente

Más detalles

Medidas fitosanitarias para prevenir la dispersión de. Pseudomonas syringae pv. actinidiae (Psa)/ bacteriosis del kiwi

Medidas fitosanitarias para prevenir la dispersión de. Pseudomonas syringae pv. actinidiae (Psa)/ bacteriosis del kiwi Medidas fitosanitarias para prevenir la dispersión de Pseudomonas syringae pv. actinidiae (Psa)/ bacteriosis del kiwi SERVICIO AGRÍCOLA Y GANADERO CONTROL OFICIAL DE Psa ÁREA REGLAMENTADA 5km Cuartel de

Más detalles

MANUAL DE PREVENCIÓN Y CONTENCIÓN DE BACTERIOSIS PARA EL KIWI CHILENO

MANUAL DE PREVENCIÓN Y CONTENCIÓN DE BACTERIOSIS PARA EL KIWI CHILENO MANUAL DE PREVENCIÓN Y CONTENCIÓN DE BACTERIOSIS Revisado y actualizado en Noviembre de 2012 Presentación El presente Manual forma parte de los documentos técnicos generados por la Mesa de Trabajo del

Más detalles

MANEJO DE BACTERIOSIS EN VIVERO

MANEJO DE BACTERIOSIS EN VIVERO SERVICIO AGRÍCOLA Y GANADERO MANUAL MANEJO DE BACTERIOSIS EN VIVERO Edición: Subdepartamento Vigilancia y Control Oficial Agrícola, SAG. Contenido Técnico: Eduardo Donoso y AGVF. Diseño: Departamento de

Más detalles

Ayuda de Estudio Síntomas y causas de las enfermedades

Ayuda de Estudio Síntomas y causas de las enfermedades Síntomas y causas de las enfermedades Enfermedades de las plantas Las enfermedades de las plantas son producidas por microorganismos o factores ambientales que dañan los tejidos vegetales y pueden incluso

Más detalles

Murchera. Síntomas. Principales bacteriosis en tomate. Vasculares Murchera Cancro bacteriano. Aéreas Peca bacteriana Mancha bacteriana

Murchera. Síntomas. Principales bacteriosis en tomate. Vasculares Murchera Cancro bacteriano. Aéreas Peca bacteriana Mancha bacteriana Se reproducen por fisión binaria. Alta tasa de multiplicación. Principales bacteriosis en tomate La mayoría con saprófitas facultativas: se multiplican en el huésped, pero pueden sobrevivir en restos y

Más detalles

EVALUACIÓN DE NACILLUS EN EL CONTROL DE Pseudomonas spp. EN KIWI

EVALUACIÓN DE NACILLUS EN EL CONTROL DE Pseudomonas spp. EN KIWI EVALUACIÓN DE NACILLUS EN EL CONTROL DE Pseudomonas spp. EN KIWI Objetivo Evaluar la efectividad de Nacillus, sobre el ataque de Pseudomonas spp. en plantas de kiwi cv. Hayward. Metodología 1.1 Ensayos

Más detalles

Tres de las mas frecuentes enfermedades de los frutales de carozo

Tres de las mas frecuentes enfermedades de los frutales de carozo Compendio técnico proyecto fortalecimiento CAPÍTULO de la difusión y transferencia 5 tecnológica en precosecha... ENFERMEDADES EN FRUTALES DE CAROZO DE CONTROL OTOÑO/INVERNAL Paulina Sepúlveda R. Ing.

Más detalles

Especies de hongos del género Botryosphaeria que pueden afectar al olivo en Chile

Especies de hongos del género Botryosphaeria que pueden afectar al olivo en Chile SEMINARIO ENFERMEDADES Y PLAGAS DEL OLIVO Especies de hongos del género Botryosphaeria que pueden afectar al olivo en Chile J.R. MONTEALEGRE A. Departamento de Sanidad Vegetal, Facultad de Ciencias Agronómicas

Más detalles

MAL DE PIE EN EL TRIGO

MAL DE PIE EN EL TRIGO MAL DE PIE EN EL TRIGO Vic, 19 de septiembre de 2013 QUÉ ES EL MAL DE PIE DEL TRIGO? - AFECCIÓN EN LA BASE DEL TALLO Y/O RAICES - PROVOCADA POR DIFERENTES ENFERMEDADES Ryzoctonia Fusarium Mancha oval Pie

Más detalles

Existen distintos tipo de sistema de labranza: convencional, mínima o anticipada y siembra directa. Cada una con sus ventajas y desventajas.

Existen distintos tipo de sistema de labranza: convencional, mínima o anticipada y siembra directa. Cada una con sus ventajas y desventajas. Cultivo de arroz: Etapas del Proceso Productivo y los principales/actuales problemas encontrados en las actividades productivas sobre todo de los pequeños y medianos productores de la Provincia de Corrientes

Más detalles

Informe Alerta Sanidad Soja - Maíz

Informe Alerta Sanidad Soja - Maíz SOJA El estado de la soja en general encuentra entre V2 y V4. R4-R5, comenzando el llenado y la soja de segunda se Tizón foliar por cercospora (Cercospora kikuchii) Se sigue detectando alta presencia de

Más detalles

Antiguas y nuevas enfermedades en arroz: el caso de Pyricularia y el añublo bacterial de la panícula. Fernando Correa Victoria, RiceTec, Inc.

Antiguas y nuevas enfermedades en arroz: el caso de Pyricularia y el añublo bacterial de la panícula. Fernando Correa Victoria, RiceTec, Inc. Antiguas y nuevas enfermedades en arroz: el caso de Pyricularia y el añublo bacterial de la panícula Fernando Correa Victoria, RiceTec, Inc. XXV Jornada Nacional de Arroz, Concordia, Argentina Agosto 29,

Más detalles

Hongos fitopatógenos II

Hongos fitopatógenos II Hongos fitopatógenos II 1. Introducción. Definición. 2. Principales grupos taxonómicos. 4. Desarrollo de un enfermedad fúngica 3. Sintomatología y diagnóstico II 4. Ciclo de una enfermedad fúngica 5. Manejo

Más detalles

1. FUNDAMENTOS DE LA PRODUCCIÓN ORGÁNICA, 8 horas (8 de teoría 0 de práctica) en 2 sesiones.

1. FUNDAMENTOS DE LA PRODUCCIÓN ORGÁNICA, 8 horas (8 de teoría 0 de práctica) en 2 sesiones. TEMA 1. AGRICULTURA ORGANICA. CONCEPTO E IMPORTANCIA ECONÓMICA. NORMATIVA. 1. FUNDAMENTOS DE LA PRODUCCIÓN ORGÁNICA, 8 horas (8 de teoría 0 de práctica) en 2 sesiones. 1.1 Principios básicos de la producción

Más detalles

Control cultural. Contenido de la clase. 1. Definición: Qué es el CONTROL CULTURAL? Programa del curso de Fitopatología

Control cultural. Contenido de la clase. 1. Definición: Qué es el CONTROL CULTURAL? Programa del curso de Fitopatología Facultad de Agronomía Control cultural Noviembre de 2011 Dra. Ing. Agr. Sandra Alaniz Programa del curso de Fitopatología UNIDADES TEMÁTICAS 1. CONCEPTOS BÁSICOS 2. FACTORES PATOGÉNICOS 3. INTERACCIONES

Más detalles

Informe Alerta Sanidad Soja - Maíz

Informe Alerta Sanidad Soja - Maíz SOJA La soja de primera en la zona núcleo se encuentra en pleno llenado de grano, estado R5; y la soja de segunda se encuentra en general en R2. Sin duda que las abundantes lluvias de esta semana, favorecerán

Más detalles

Gestión de Laboratorio Universidad Nacional del Nordeste Facultad de Ciencias Exactas y Naturales y Agrimensura Año:2014 Bioquímica: Hilda Salerno

Gestión de Laboratorio Universidad Nacional del Nordeste Facultad de Ciencias Exactas y Naturales y Agrimensura Año:2014 Bioquímica: Hilda Salerno Gestión de Laboratorio Universidad Nacional del Nordeste Facultad de Ciencias Exactas y Naturales y Agrimensura Año:2014 Bioquímica: Hilda Salerno QUÉ ES UN RESIDUO PATOLÓGICO? Un residuo patológico es

Más detalles

Consejería a de Agricultura y Agua Servicio de Sanidad Vegetal SANIDAD VEGETAL EN LOS VIVEROS DE FRUTALES. PASAPORTE FITOSANITARIO

Consejería a de Agricultura y Agua Servicio de Sanidad Vegetal SANIDAD VEGETAL EN LOS VIVEROS DE FRUTALES. PASAPORTE FITOSANITARIO SANIDAD VEGETAL EN LOS VIVEROS DE FRUTALES. PASAPORTE FITOSANITARIO PRODUCCIÓN N Y COMERCIALIZACIÓN N DE PLANTAS DE VIVERO DE FRUTALES VIVERISTA NORMATIVA PRODUCCIÓN Y COMERCIALIZACIÓN NORMATIVA FITOSANITARIA

Más detalles

MANUAL DE MANEJO POSCOSECHA DE TOMATE destacan con cierta facilidad. Los frutos pueden deformarse cuando son atacados en el inicio de su desarrollo. Opciones de manejo: deben considerarse las indicadas

Más detalles

REUNIÓN FUEGO BACTERIANO

REUNIÓN FUEGO BACTERIANO REUNIÓN FUEGO BACTERIANO Murcia, 19 de septiembre de 214 FUEGO BACTERIANO (Erwinia Consejería a de Agricultura y Agua Plantas huéspedes: especies de rosáceas, frutales de pepita (peral, manzano, membrillero,

Más detalles

Septiembre Autor: Jaime Bravo M Tópicos: kiwis, exportaciones, producción, superficie, variedades, mercados. 1.

Septiembre Autor: Jaime Bravo M Tópicos: kiwis, exportaciones, producción, superficie, variedades, mercados. 1. : Septiembre 214 OFICINA DE ESTUDIOS Y POLÍTICAS AGRARIAS www.odepa.gob.cl Autor: Jaime Bravo M Tópicos: kiwis, exportaciones, producción, superficie, variedades, mercados. 1. Situación mundial 1.1 Superficie

Más detalles

Fertilizante líquido mineral con Fosfito de Potasio y Micronutrientes.

Fertilizante líquido mineral con Fosfito de Potasio y Micronutrientes. Nombre Comercial Nombre Químico Nombre común Grado Comercializado por Basfoliar Aktiv 40 SL Fertilizante líquido mineral con Fosfito de Potasio y Micronutrientes. Basfoliar Aktiv 40SL AGRÍCOLA COMPO AGRO

Más detalles

Guía de identificación. Ada N. Alvarado Ortiz Catedrática Asociada en MIP

Guía de identificación. Ada N. Alvarado Ortiz Catedrática Asociada en MIP Guía de identificación Ada N. Alvarado Ortiz Catedrática Asociada en MIP En Puerto Rico está prohibida la importación de material vegetativo (ramas, plántulas, esquejes, semillas), Cuarentena #9: Sobre

Más detalles

Enfermedades en lechuga, acelga y espinacas.

Enfermedades en lechuga, acelga y espinacas. Paulina Sepúlveda R. Javier Puelles Instituto de Investigaciones Agropecuarias INIA Enfermedades en lechuga, acelga y espinacas. POR QUE SE PRODUCE UNA ENFERMEDAD? Hospedero Hombre Agente causal Medio

Más detalles

PRINCIPIOS DE MANEJO DE LA RESISTENCIA A HERBICIDAS

PRINCIPIOS DE MANEJO DE LA RESISTENCIA A HERBICIDAS PRINCIPIOS DE MANEJO DE LA RESISTENCIA A HERBICIDAS Diversificación de prácticas Puede lograrse combinando técnicas de control mecánico, cultural y biológico además de la aplicación de herbicidas. Cuando

Más detalles

Concepto de enfermedad

Concepto de enfermedad CONTENIDO Concepto de enfermedad Curso de Fitopatología Ing. Agr. Vivienne Gepp Complejo causal de la enfermedad. Concepto de patógeno. Conceptos de inóculo y fuente de inóculo. Patogénesis. Ciclo de la

Más detalles

Capítulo 3 Estaquillado

Capítulo 3 Estaquillado PROPAGACIÓN DE LOS FRUTALES MONOGRAFÍAS DE FRUTICULTURA - N.º 7 PROYECCIÓN PARA CLASES Capítulo 3 Estaquillado Prof. Vallejo Actualización: 2009 1. BASES DEL ESTAQUILLADO Separar una porción vegetativa

Más detalles

Toma y envío de muestras,

Toma y envío de muestras, Toma y envío de muestras, y Diagnóstico del HLB. ESTACION NACIONAL DE EPIDEMIOLOGIA, CUARENTENA Y SANEAMIENTO VEGETAL, CNRF-DGSV Antecedentes. En México, desde el 2008 se realizan actividades enfocadas

Más detalles

LIMPIEZA Y DESINFECCION AREA DE TOMA ELECTROENCEFALOGRAMA

LIMPIEZA Y DESINFECCION AREA DE TOMA ELECTROENCEFALOGRAMA LIMPIEZA Y DESINFECCION AREA DE TOMA ELECTROENCEFALOGRAMA INTRODUCCIÓN Examen de las ondas cerebrales; Electroencefalografía (EEG), es un procedimiento no invasivo. Donde se deben guardar las normas de

Más detalles

Microbiología Clínica Interacción con los microorganismos

Microbiología Clínica Interacción con los microorganismos Microbiología Clínica 2006-2007 Interacción con los microorganismos MICCLIN2007 Interacción con los microorganismos Concepto de flora normal. Localización de la flora normal. Interacción patogénica entre

Más detalles

Número de incendios. Objetivo

Número de incendios. Objetivo Objetivo La Ley 43/2003, de montes, en su artículo 44 especifica la necesidad de prevenir los incendios forestales basados en investigaciones sobre su causalidad y sobre las motivaciones que pueden ocasionar

Más detalles

EFECTO DE LA VARIABILIDAD CLIMÁTICA EN EL CULTIVO DE HABAS

EFECTO DE LA VARIABILIDAD CLIMÁTICA EN EL CULTIVO DE HABAS RECOMENDACIONES: El periodo de crecimiento para la zona del valle de Chumbao establece que las condiciones de humedad y temperaturas favorables se registran en el periodo diciembre - abril. Sin embargo,

Más detalles

EL ARBOL DE CACAO NOCIONES DE FISIOLOGÍA Y ECOLOGÍA. Pablo Fernando Ramos C.

EL ARBOL DE CACAO NOCIONES DE FISIOLOGÍA Y ECOLOGÍA. Pablo Fernando Ramos C. EL ARBOL DE CACAO NOCIONES DE FISIOLOGÍA Y ECOLOGÍA Pablo Fernando Ramos C. Asesor Técnico CHOCAGUAN El componente central de cualquier sistema de producción agrícola son las plantas. Como cualquier organismo

Más detalles

GUIA TECNICA CURSO TALLER FERTILIZACIÓN DE CITRICOS

GUIA TECNICA CURSO TALLER FERTILIZACIÓN DE CITRICOS UNIVERSIDAD NACIONAL AGRARIA LA MOLINA OFICINA ACADÉMICA DE EXTENSIÓN Y PROYECCIÓN SOCIAL AGROBANCO GUIA TECNICA CURSO TALLER FERTILIZACIÓN DE CITRICOS JORNADA DE CAPACITACION UNALM AGROBANCO Expositores:

Más detalles

PRINCIPIOS DE MANEJO INTEGRADO DE ENFERMEDADES EN HORTALIZAS

PRINCIPIOS DE MANEJO INTEGRADO DE ENFERMEDADES EN HORTALIZAS PRINCIPIOS DE MANEJO INTEGRADO DE ENFERMEDADES EN HORTALIZAS M.Sc.. Leonor Mattos Calderón PRODUCTOS PARA EL CONSUMO Manejo Integrado del Cultivo Agricultura Orgánica Manejo Integrado de Enfermedades 1

Más detalles

Tomahawk. Registro N : H 1 / NA TITULAR: ADAMA ANDINA B.V

Tomahawk. Registro N : H 1 / NA TITULAR: ADAMA ANDINA B.V Tomahawk Registro N : 122 - H 1 / NA TITULAR: ADAMA ANDINA B.V Tipo de producto: Herbicida selectivo de uso Agrícola Formulación: Concentrado Emulsionable (EC). Ingrediente activo: Fluroxypyr meptyl. Concentración:

Más detalles

PROGRAMA DE DIFUSIÓN TECNOLÓGICA EN CEREZOS. Guía de prácticas y manejos en cosecha de cerezas

PROGRAMA DE DIFUSIÓN TECNOLÓGICA EN CEREZOS. Guía de prácticas y manejos en cosecha de cerezas PROGRAMA DE DIFUSIÓN TECNOLÓGICA EN CEREZOS Guía de prácticas y manejos en cosecha de cerezas Calidad y condición Calidad Reúne parámetros que NO varían en el tiempo: Calibre Falta de color, manchas, deformidad

Más detalles

Prevención de la enfermedad HLB

Prevención de la enfermedad HLB Prevención de la enfermedad HLB Recientemente se ha detectado el psílido africano de los cítricos, Trioza erytreae, en el noroeste de la Península Ibérica. Este insecto, junto con el psílido asíatico de

Más detalles

Nutrición. Patógenos biotróficos y necrotróficos

Nutrición. Patógenos biotróficos y necrotróficos Nutrición. Patógenos biotróficos y necrotróficos NECROTRÓFICOS Matan a las células y luego extraen nutrientes Continúan nutriéndose aun después de la muerte del hospedante. Ppal. oportunidad de supervivencia

Más detalles

Plenodomus tracheiphilus (=Phoma tracheiphila) Mal seco de los cítricos

Plenodomus tracheiphilus (=Phoma tracheiphila) Mal seco de los cítricos Plenodomus tracheiphilus (=Phoma tracheiphila) Mal seco de los cítricos INTRODUCCIÓN La enfermedad denominada Mal seco de los cítricos es causada por el hongo vascular Plenodomus tracheiphilus, que penetra

Más detalles

Membrillero. Variedad Wranja

Membrillero. Variedad Wranja Membrillero Variedad Wranja Cydonia oblonga El Membrillero es un pequeño árbol de hoja caduca, que no suele superar los 5 metros de altura. Tiene la copa abierta y poco densa. En primavera, en las axilas

Más detalles

Guía docente 2007/2008

Guía docente 2007/2008 Guía docente 2007/2008 Plan 198 Ing.Tec.Agrícola Esp Exp Agropecuarias Asignatura 22077 TECNOLOGIAS DE LA PRODUCCION VEGETAL (FITOTECNIA GENERAL) Grupo 1 Presentación BASES Y TÉCNICAS DE LA PRODUCCIÓN

Más detalles

EFECTO DE LA VARIABILIDAD CLIMÁTICA EN EL CULTIVO DE MAÍZ

EFECTO DE LA VARIABILIDAD CLIMÁTICA EN EL CULTIVO DE MAÍZ RECOMENDACIONES: Amigo agricultor, no olvides estas RECOMENDACIONES El periodo de crecimiento de la zona de Curahuasi indica que las condiciones de temperatura y humedad son favorables en el periodo noviembre

Más detalles

PERFIL COMPETENCIA OPERARIO DE PRODUCCIÓN EN TERRENO DE SEMILLEROS DE HORTALIZAS Y/O FLORES

PERFIL COMPETENCIA OPERARIO DE PRODUCCIÓN EN TERRENO DE SEMILLEROS DE HORTALIZAS Y/O FLORES PERFIL COMPETENCIA OPERARIO DE PRODUCCIÓN EN TERRENO DE SEMILLEROS DE HORTALIZAS Y/O FLORES FICHA DE PERFIL OCUPACIONAL OPERARIO DE PRODUCCIÓN EN TERRENO DE SEMILLEROS DE HORTALIZAS Y/O FLORES FECHA DE

Más detalles

Objetivos: Objetivos: Bibliografía obligatoria. Interacción huésped patógeno. Mecanismos de defensa de las plantas

Objetivos: Objetivos: Bibliografía obligatoria. Interacción huésped patógeno. Mecanismos de defensa de las plantas Objetivos: MECANISMOS DE DEFENSA e INFLUENCIA DEL AMBIENTE Ing. Agr. MSc. Vivienne Gepp Curso de Fitopatología Mecanismos de defensa: - Comprender de manera general cómo las plantas se defienden de los

Más detalles

ANÁLISIS DE SUELO Y FERTILIZACIÓN EN EL CULTIVO DE CAFÉ ORGÁNICO CONTENIDO I. IMPORTANCIA... 4 II. ELEMENTOS ESCENCIALES PARA LA PLANTA DE CAFÉ...

ANÁLISIS DE SUELO Y FERTILIZACIÓN EN EL CULTIVO DE CAFÉ ORGÁNICO CONTENIDO I. IMPORTANCIA... 4 II. ELEMENTOS ESCENCIALES PARA LA PLANTA DE CAFÉ... 1 2 ANÁLISIS DE SUELO Y FERTILIZACIÓN EN EL CULTIVO DE CAFÉ ORGÁNICO CONTENIDO I. IMPORTANCIA... 4 II. ELEMENTOS ESCENCIALES PARA LA PLANTA DE CAFÉ... 7 III. FUNCIÓN DE LOS ELEMENTOS ESCENCIALES... 8 IV.

Más detalles

Epidemiología de enfermedades fúngicas causantes. de manchas foliares, de mildiús y nemátodos. Alternaria spp. Septoria spp. Stemphylium spp.

Epidemiología de enfermedades fúngicas causantes. de manchas foliares, de mildiús y nemátodos. Alternaria spp. Septoria spp. Stemphylium spp. de enfermedades fúngicas causantes Manchas foliares de manchas foliares, de mildiús y nemátodos. Protección vegetal Hortícola Alternaria spp. Septoria spp. 12 de mayo de 2011 Stemphylium spp. Ing. Agr.

Más detalles

Cancrosis de los citrus

Cancrosis de los citrus Cancrosis de los citrus La cancrosis de los citrus es una enfermedad endémica en el Litoral Argentino y en expansión en el mundo. Las restricciones impuestas por la Unión Europea a la fruta producida en

Más detalles

Qué variedades se adaptan mejor a las siguientes condiciones de altura?

Qué variedades se adaptan mejor a las siguientes condiciones de altura? Qué variedades se adaptan mejor a las siguientes condiciones de altura? Marque con una las variedades que mejor se adaptan a cada una de estas alturas y discuta el por qué. Qué variedades se adaptan mejor

Más detalles

EVALUACION DE SULFATO DE COBRE PENTAHIDRATADO EN EL CONTROL DE PATOLOGIAS DE FRUTALES Y VIDES Y EFECTO EN VINIFICACIÓN

EVALUACION DE SULFATO DE COBRE PENTAHIDRATADO EN EL CONTROL DE PATOLOGIAS DE FRUTALES Y VIDES Y EFECTO EN VINIFICACIÓN EVALUACION DE SULFATO DE COBRE PENTAHIDRATADO EN EL CONTROL DE PATOLOGIAS DE FRUTALES Y VIDES Y EFECTO EN VINIFICACIÓN Carlos Pino Torres 1, Eduardo Donoso Cuevas 2, Carlos Torres Barría 1. 1 Consultorías

Más detalles

DIRECCION DE PRODUCTIVIDAD Y COMPETITIVIDAD Cultivo de piña (Ananas comosus L. Merril) GOBIERNO DEPARTAMENTAL AUTONOMO DE SANTA CRUZ

DIRECCION DE PRODUCTIVIDAD Y COMPETITIVIDAD Cultivo de piña (Ananas comosus L. Merril) GOBIERNO DEPARTAMENTAL AUTONOMO DE SANTA CRUZ DIRECCION DE PRODUCTIVIDAD Y COMPETITIVIDAD Cultivo de piña (Ananas comosus L. Merril) GOBIERNO DEPARTAMENTAL AUTONOMO DE SANTA CRUZ Introducción La piña Ananas comosus es una de las frutas más consumidas

Más detalles

CANCRO CÍTRICO. Traídos a América a través del movimiento humano. Sudeste de Asia. -Causado por la bacteria Xanthomonas citri subsp.

CANCRO CÍTRICO. Traídos a América a través del movimiento humano. Sudeste de Asia. -Causado por la bacteria Xanthomonas citri subsp. Traídos a América a través del movimiento humano Sudeste de Asia -Causado por la bacteria Xanthomonas citri subsp. citri -Cítricos y cancro cítrico son originales del Sudeste de Asia Antillas: Islas Vírgenes

Más detalles

PLATANO - ZONA BANANERA

PLATANO - ZONA BANANERA PLATANO - ZONA BANANERA SUMINISTRO DE INSUMOS, HERRAMIENTAS Y EQUIPOS AGROPECUARIOS APOYADOS CON RECURSOS DEL FONDO DE ADAPTACION Y PRODUCTORES AGROPECUARIOS, INCLUYENDO ENBALAJE, TRANSPORTE Y ENTREGA

Más detalles

Producción forzada Plásticos usados en producción de hortalizas

Producción forzada Plásticos usados en producción de hortalizas Producción forzada Modificaciones del clima donde se desarrolla el cultivo Objetivo mejora en la productividad, precocidad y calidad Plásticos usados en producción de hortalizas Films de polietileno Cubierta

Más detalles

GLOBALIZACIÓN ENFERMEDADES DEL OLIVO

GLOBALIZACIÓN ENFERMEDADES DEL OLIVO Departamento de Agronomía, ETSI Agrónomos y Montes UNIVERSIDAD DE CÓRDOBA LA GLOBALIZACI ÓN DE LAS GLOBALIZACIÓN ENFERMEDADES DEL OLIVO Antonio Trapero Casas Grupo de Patología Agroforestal PARTES DE LA

Más detalles

Capítulo 3 Desarrollo del fruto y de la semilla

Capítulo 3 Desarrollo del fruto y de la semilla LA FRUCTIFICACIÓN DE LOS FRUTALES MONOGRAFÍAS DE FRUTICULTURA - N.º 6 PROYECCIÓN PARA CLASES Capítulo 3 Desarrollo del fruto y de la semilla Prof. Vallejo Actualización: 2010 1. CUAJADO DEL FRUTO Desarrollo

Más detalles

Y si tienes poco espacio, planta en maceta, son ideales los frutales pequeños: el peral, el manzano, el ciruelo, el frambueso, el grosellero, los cítr

Y si tienes poco espacio, planta en maceta, son ideales los frutales pequeños: el peral, el manzano, el ciruelo, el frambueso, el grosellero, los cítr LOS FRUTALES Los frutales son los árboles más útiles y prácticos que hay. Además de producir frutos pueden ser muy decorativos gracias a sus espectaculares y hermosas floraciones en primavera. Si se dispone

Más detalles

MANEJO NUTRIMENTAL PARA EL CONTROL DE BLOTCHY O PAYASEADO DEL FRUTO San Luis Potosí, SLP Julio 20, 2016

MANEJO NUTRIMENTAL PARA EL CONTROL DE BLOTCHY O PAYASEADO DEL FRUTO San Luis Potosí, SLP Julio 20, 2016 MANEJO NUTRIMENTAL PARA EL CONTROL DE BLOTCHY O PAYASEADO DEL FRUTO San Luis Potosí, SLP Julio 20, 2016 Dr. Prometeo Sánchez García Colegio de Postgraduados en Ciencias Agrícolas promet@colpos.mx En México,

Más detalles

La necesidad de disminuir la dependencia de productos químicos artificiales en los distintos cultivos, está obligando a la búsqueda de alternativas

La necesidad de disminuir la dependencia de productos químicos artificiales en los distintos cultivos, está obligando a la búsqueda de alternativas Importancia La necesidad de disminuir la dependencia de productos químicos artificiales en los distintos cultivos, está obligando a la búsqueda de alternativas fiables y sostenibles. En la agricultura

Más detalles

BOLETIN TECNICO EL INJERTO EN VID MC AMBROSIO FRANCO BAÑUELOS. Marzo, 2014.

BOLETIN TECNICO EL INJERTO EN VID MC AMBROSIO FRANCO BAÑUELOS. Marzo, 2014. BOLETIN TECNICO EL INJERTO EN VID MC AMBROSIO FRANCO BAÑUELOS Marzo, 2014. INTRODUCCION La propagación asexual es una técnica de reproducción de tejidos de vid por medio de partes vegetativas (sarmiento)

Más detalles

Fitofortificante INFORME TÉCNICO

Fitofortificante INFORME TÉCNICO Fitofortificante INFORME TÉCNICO GREETNAL GREETNAL Fitofortificante procedente de extracto de algas GREETNAL es un extracto puro de algas (Ascophyllum nodosum) procedentes de las costas del Atlántico Norte.

Más detalles

FICHAS TÉCNICAS DE CULTIVOS DE LANZAROTE

FICHAS TÉCNICAS DE CULTIVOS DE LANZAROTE FICHAS TECNICAS NOMBRE COMÚN: Espárrago NOMBRE CIENTIFICO: Asparagus officinalis L. FAMILIA: Liliáceas ORIGEN : El origen de los espárragos parece situarse en la cuenca mediterránea, hace más de 5.000

Más detalles

SECRETARIA DE ESTADO DE AGRICULTUR A DEPARTAMENTO DE FRUTALES CLUSTER DEL MANGO DOMINICANO LA MUERTE REGRESIVA O DIEKBACK DEL MANGO

SECRETARIA DE ESTADO DE AGRICULTUR A DEPARTAMENTO DE FRUTALES CLUSTER DEL MANGO DOMINICANO LA MUERTE REGRESIVA O DIEKBACK DEL MANGO SECRETARIA DE ESTADO DE AGRICULTUR A DEPARTAMENTO DE FRUTALES CLUSTER DEL MANGO DOMINICANO LA MUERTE REGRESIVA O DIEKBACK DEL MANGO Autora: Quisqueya Pérez Sinónimos: Cáncer del tallo, gomósis del mango

Más detalles

PROGRAMA DE CURSO DE FORMACIÓN PROFESIONAL OCUPACIONAL

PROGRAMA DE CURSO DE FORMACIÓN PROFESIONAL OCUPACIONAL PROGRAMA DE CURSO DE FORMACIÓN PROFESIONAL OCUPACIONAL PODADOR DE OLIVOS DATOS GENERALES DEL CURSO 1. FAMILIA PROFESIONAL: AGRARIA ÁREA PROFESIONAL: FRUTICULTURA 2. DENOMINACIÓN DEL CURSO: PODADOR DE OLIVOS

Más detalles

Programa de Entrenamiento Industria Alimenticia

Programa de Entrenamiento Industria Alimenticia Programa de Entrenamiento Industria Alimenticia Mes y Año Actualización Julio 2011 Módulo 1 Introducción a normas y hábitos de higiene en Industria Alimenticia Reducir los focos de contaminación generados

Más detalles

ESTRATEGIA NACIONAL Ampliar mercados

ESTRATEGIA NACIONAL Ampliar mercados ESTRATEGIA NACIONAL Ampliar mercados EXPORTAR más CITRICOS Reducir incidencia de enfermedades y plagas cuarentenarias Cancrosis, Mancha Negra, Sarna y Moscas de las Frutas Evitar introducción y difusión

Más detalles

CONSORCIO DISTRIBUIDOR AGRÍCOLA S.A.C. Soluciones para la agricultura moderna FICHA TECNICA. Envase de 200 L

CONSORCIO DISTRIBUIDOR AGRÍCOLA S.A.C. Soluciones para la agricultura moderna FICHA TECNICA. Envase de 200 L FICHA TECNICA PRODUCTO: CODI BLEND EMBALAJE: Envase de 20 L Envase de 200 L RIQUEZAS GARANTIZADAS: DESCRIPCION p/v Ácidos Orgánicos 20.00 % Nitrógeno ( N ) 1.00 % Potasio ( K 2 O ) 3.50 % Ácidos Húmicos

Más detalles

EDUARDO CRESCENCIO ARREDONDO

EDUARDO CRESCENCIO ARREDONDO EDUARDO CRESCENCIO ARREDONDO Familia Anacardiaceae Originario de la India y Asia sudoriental. 5 to frutal mas cultivado en el mundo. Introducido a México en 1778 Producido en todas las zonas tropicales

Más detalles

1 Tratamientos de invierno en viña

1 Tratamientos de invierno en viña 1 Tratamientos de invierno en viña INFORMACIÓN TÉCNICA Los tratamientos de invierno en la viña comprenden una serie de prácticas cuyo objetivo es eliminar o reducir los problemas que originan las plagas

Más detalles

Normativa de Psa y prospección 2013. Jornada Técnica para productores de kiwi: "Situación Actual y Estrategias en Relación a PSA en Chile

Normativa de Psa y prospección 2013. Jornada Técnica para productores de kiwi: Situación Actual y Estrategias en Relación a PSA en Chile Normativa de Psa y prospección 2013. Jornada Técnica para productores de kiwi: "Situación Actual y Estrategias en Relación a PSA en Chile (Curicó, 24.05.2013) Subtitulo de la presentación en una línea

Más detalles

Nota informativa Xylella fastidiosa

Nota informativa Xylella fastidiosa DIRECCIÓ GENERAL DE PRODUCCIÓ AGRÀRIA I RAMADERIA SANITAT VEGETAL Nota informativa Xylella fastidiosa Xylella fastidiosa es una bacteria responsable de varias enfermedades con efectos muy graves en numerosas

Más detalles

Las enfermedades fúngicas de la madera de la vid: una amenaza para la productividad del viñedo.

Las enfermedades fúngicas de la madera de la vid: una amenaza para la productividad del viñedo. Las enfermedades fúngicas de la madera de la vid: una amenaza para la productividad del viñedo. Josep Armengol, jarmengo@eaf.upv.es Mérida, mayo 2016 VITICULTURA SOSTENIBLE Organización Internacional de

Más detalles

ESPECIALIDAD: CULTIVO DE PLANTAS AROMÁTICAS Y MEDICINALES

ESPECIALIDAD: CULTIVO DE PLANTAS AROMÁTICAS Y MEDICINALES MÓDULO (1) : RECONOCIMIENTO DE PLANTAS SILVESTRES OBJETIVO: Reconocer las plantas silvestres, medicinales, aromáticas y condimentarias - Generalidades sobre plantas medicinales y aromáticas. Importancia

Más detalles

1. Conceptos de infectología

1. Conceptos de infectología UNIVERSIDAD DE CHILE FACULTAD DE CIENCIAS VETERINARIAS Y PECUARIAS DEPARTAMENTO DE MEDICINA PREVENTIVA 1. Conceptos de infectología Características de los agentes patógenos 1. Conceptos de infectología.

Más detalles

28 DE JULIO DE 2014 MARIA JOSE MONTES VILLA DIRECTORA TÉCNICA API ALMAZARAS LA SUBBETICA

28 DE JULIO DE 2014 MARIA JOSE MONTES VILLA DIRECTORA TÉCNICA API ALMAZARAS LA SUBBETICA EVIDENCIAS, SÍNTOMAS Y SOLUCIONES DEL OLIVAR MAL ABONADO. 28 DE JULIO DE 2014 MARIA JOSE MONTES VILLA DIRECTORA TÉCNICA API ALMAZARAS LA SUBBETICA FUNCIONES DE LOS NUTRIENTES EN LAS PLANTAS NUTRIENTE :Elemento

Más detalles

ARTICULO 1 ARTICULO 2 ARTICULO 3

ARTICULO 1 ARTICULO 2 ARTICULO 3 PROTOCOLO DE REQUERIMIENTOS FITOSANITARIOS PARA LA EXPORTACIÓN DE CIRUELA DESDE CHILE A CHINA, ENTRE EL MINISTERIO DE AGRICULTURA DE LA REPUBLICA DE CHILE Y LA ADMINISTRACION GENERAL DE SUPERVISION DE

Más detalles

MANUAL TÉCNICO DEL CULTIVO DE LA VAINILLA ELABORADO POR: JUAN PÉREZ ATZIN TÉCNICO OPERATIVO

MANUAL TÉCNICO DEL CULTIVO DE LA VAINILLA ELABORADO POR: JUAN PÉREZ ATZIN TÉCNICO OPERATIVO MANUAL TÉCNICO DEL CULTIVO DE LA VAINILLA ELABORADO POR: JUAN PÉREZ ATZIN TÉCNICO OPERATIVO OBJETIVO GENERAL Fomentar el cultivo de la Vainilla en el Estado, a través del establecimiento de huertas altamente

Más detalles

Toma de Muestras Microbiológicas

Toma de Muestras Microbiológicas Toma de Muestras Microbiológicas MICROBIOLOGÍA CLÍNICA DIAGNÓSTICO DE ENFERMEDADES INFECCIOSAS MUESTRA AISLAMIENTO IDENTIFICACIÓN SENSIBILIDAD A ANTIMICROBIANOS Detección de anticuerpos, antígenos y ácidos

Más detalles

Prevención y Tratamientos

Prevención y Tratamientos Enfermedades Respiratorias Prevención y Tratamientos (Vacuna Antigripal y Kinesiterapia Respiratoria) www.clinicaalemanaosorno.cl Enfermedades respiratorias agudas Son enfermedades infecciosas (virales

Más detalles

Impactos del cambio climático: Roya del café, cambios de aptitud de las zonas de producción cafetalera

Impactos del cambio climático: Roya del café, cambios de aptitud de las zonas de producción cafetalera 2do Simposio 5ta Expo Café Perú El café y el cambio climático Impactos del cambio climático: Roya del café, cambios de aptitud de las zonas de producción cafetalera Expositor: Tomás A. Córdova Marchena

Más detalles

SÍNTOMAS CIRUELO TRANSMISIÓN DEL VIRUS

SÍNTOMAS CIRUELO TRANSMISIÓN DEL VIRUS SÍNTOMAS CIRUELO TRANSMISIÓN DEL VIRUS La introducción de PPV a un nuevo país o región es usualmente mediante el material de propagación y subsecuentemente la distribución interna a través del material

Más detalles

Phyllosticta citricarpa (=Guignardia citricarpa) Mancha negra de los cítricos

Phyllosticta citricarpa (=Guignardia citricarpa) Mancha negra de los cítricos Phyllosticta citricarpa (=Guignardia citricarpa) Mancha negra de los cítricos INTRODUCCIÓN La enfermedad denominada Mancha negra de los cítricos es causada por el hongo Guignardia citricarpa (anamorfo

Más detalles

Jardinería Fácil Fertilización

Jardinería Fácil Fertilización E 281 2-11 Jardinería Fácil Fertilización Escrito por: Joseph G. Masabni, Profesor Asistente y Extensionista especialista en Horticultura y Patrick Lillard, Extensionista Asistente Sistema de Universidades

Más detalles

CAMPAÑA DE PREVENCION DE INTRODUCCION DE PLAGAS CUARENTENARIAS DE LOS CITRICOS

CAMPAÑA DE PREVENCION DE INTRODUCCION DE PLAGAS CUARENTENARIAS DE LOS CITRICOS CAMPAÑA DE PREVENCION DE INTRODUCCION DE PLAGAS CUARENTENARIAS DE LOS CITRICOS Para México, la citricultura representa una actividad de gran importancia dentro de la fruticultura nacional. La superficie

Más detalles

FORQUELAT QUELATO DE HIERRO EDDHA

FORQUELAT QUELATO DE HIERRO EDDHA FORQUELAT QUELATO DE HIERRO EDDHA 1. INTRODUCCIÓN Los micronutrientes son esenciales en la nutrición de las plantas. La ausencia parcial o total de alguno de ellos provoca síntomas de deficiencia, ocasionando

Más detalles

Plantación y poda de frutales. Landaketa eta inausketa fruta-arboletan

Plantación y poda de frutales. Landaketa eta inausketa fruta-arboletan Plantación y poda de frutales Landaketa eta inausketa fruta-arboletan Árboles frutales Sistema radicular (anclaje, absorber agua y nutrientes y transporte de savia, almacenar sustancias nutritivas). Parte

Más detalles

MANEJO DE SOLUCIONES DESINFECTANTES

MANEJO DE SOLUCIONES DESINFECTANTES PAGINA: 1 de 8 REVISADO: ELABORADO: COORDINADOR DE CALIDAD 1. DEFINICION ENFERMERO JEFE COORDINADOR CIRUGIA Las soluciones desinfectantes son sustancias que actúan sobre los microorganismos inactivándolos

Más detalles

2.1. Se considera la siguiente especie: Uva de Mesa

2.1. Se considera la siguiente especie: Uva de Mesa MINISTERIO DE AGRICULTURA Y GANADERIA DE COSTA RICA SERVICIO FITOSANITARIO DEL ESTADO S.F.E. MINISTERIO DE AGRICULTURA DE CHILE SERVICIO AGRICOLA Y GANADERO S.A.G. ACUERDO PARA EL ESTABLECIMIENTO DE MEDIDAS

Más detalles

Código de buenas prácticas agrarias Nitrógeno

Código de buenas prácticas agrarias Nitrógeno Infinite nutrient stewardship Código de buenas prácticas agrarias Nitrógeno Aplicación de fertilizantes Alimentación y nutrición Reutilización de nutrientes infinite infinite Los cultivos requieren un

Más detalles

LABORATORIO VITIVINICOLA SAN FERNANDO

LABORATORIO VITIVINICOLA SAN FERNANDO LABORATORIO VITIVINICOLA SAN FERNANDO Octubre de 2008 Presentación n Laboratorio Partimos el 2001 en convenio con la PUC, ofreciendo servicios en el área enológica y vitivinícola. La nuestra, es una empresa

Más detalles

Corpoica V-159 Variedades de maíz de grano blanco para la Región Caribe de Colombia

Corpoica V-159 Variedades de maíz de grano blanco para la Región Caribe de Colombia Corpoica V-159 Variedades de maíz de grano blanco para la Región Caribe de Colombia L ib ertad y O rd e n Variedades de maíz de grano blanco para la Región Caribe de Colombia 3 Variedad de grano blanco

Más detalles

Compuestos físicos para la desinfección del agua: -Luz Ultravioleta (UV) - Radiación electrónic -Rayos Gamma - Sonido - Calor

Compuestos físicos para la desinfección del agua: -Luz Ultravioleta (UV) - Radiación electrónic -Rayos Gamma - Sonido - Calor Que es la desinfección de las aguas La desinfección del agua significa la extracción, desactivación o eliminación de los microorganismos patógenos que existen en el agua. La destrucción y/o desactivación

Más detalles

Siembra y Establecimiento de Praderas de Clima Tropical

Siembra y Establecimiento de Praderas de Clima Tropical Siembra y Establecimiento de Praderas de Clima Tropical Siembra y establecimiento de praderas de Que es? Conjunto de prácticas realizadas desde la preparación del terreno hasta la obtención de la primera

Más detalles

UNION MAJOMUT CURSO: PODA DE CAFÉ Y MANEJO DE SOMBRA INSTRUCTOR: ING. JOSE RAMON PINACHO SOLIS 28 DE MARZO DE 2008

UNION MAJOMUT CURSO: PODA DE CAFÉ Y MANEJO DE SOMBRA INSTRUCTOR: ING. JOSE RAMON PINACHO SOLIS 28 DE MARZO DE 2008 UNION MAJOMUT CURSO: PODA DE CAFÉ Y MANEJO DE SOMBRA INSTRUCTOR: ING. JOSE RAMON PINACHO SOLIS 28 DE MARZO DE 2008 OBJETIVOS DEL TEMA 1. Reflexionar acerca de la importancia de la poda de café,, regulación

Más detalles

B O L E T Í N Reservas Frutales

B O L E T Í N Reservas Frutales B O L E T Í N Reservas Frutales o N 9 Reponer reservas con Hyberol = asegurar producción Una carga fuerte de frutas en un árbol, cuesta muchísima energía a la planta. Como los frutales comienzan a preparar

Más detalles

Las distintas configuraciones atmosféricas generan gran variedad de tipos de tiempo.

Las distintas configuraciones atmosféricas generan gran variedad de tipos de tiempo. Las distintas configuraciones atmosféricas generan gran variedad de tipos de tiempo. En función de que predominen las altas o bajas presiones: Tipos ciclónicos: atmósfera inestable, vientos más o menos

Más detalles

ENFERMEDADES ABIOTICAS

ENFERMEDADES ABIOTICAS ENFERMEDADES ABIOTICAS Competencia Maneja los factores abióticos causantes de trastornos fisiológicos de las plantas, para comprender su impacto negativo hacia los cultivos agrícolas, en beneficio del

Más detalles

Medidas Preventivas ante el Fenómeno El Niño (FEN) para Asociaciones de Productores. Philine Oft, GIZ

Medidas Preventivas ante el Fenómeno El Niño (FEN) para Asociaciones de Productores. Philine Oft, GIZ Medidas Preventivas ante el Fenómeno El Niño (FEN) para Asociaciones de Productores. Philine Oft, GIZ Proyecto Seguros para la Adaptación al Cambio Climático Página 1 Antecedentes: En la actualidad los

Más detalles

TECNOLOGIES DE REGULACIÓ EN FRUITERS. PRODUCTIVITAT I QUALITAT. Ús de reguladors en fruiters d òs. OSCAR AGUSTI ROCA ENGINYER AGRÒNOM

TECNOLOGIES DE REGULACIÓ EN FRUITERS. PRODUCTIVITAT I QUALITAT. Ús de reguladors en fruiters d òs. OSCAR AGUSTI ROCA ENGINYER AGRÒNOM TECNOLOGIES DE REGULACIÓ EN FRUITERS. PRODUCTIVITAT I QUALITAT. Ús de reguladors en fruiters d òs. OSCAR AGUSTI ROCA ENGINYER AGRÒNOM Lleida, 30 d octubre de 2013 USO DE REGULADORES EN FRUTALES HUESO 1-

Más detalles