El análisis de mediación a través de la macro/interfaz Process para SPSS

Documentos relacionados
Cómo se hace la Prueba t a mano?

Análisis de diferencias de medias entre centros educativos chilenos según grupo socioeconómico y dependencia administrativa

Regresión lineal SIMPLE MÚLTIPLE N A Z IRA C A L L E J A

Departamento de Medicina Preventiva y Salud Publica e Historia de la Ciencia. Universidad Complutense de Madrid. SPSS para windows.

MANUAL DE USUARIO. Renovación de certificados

Manual de instalación AutoFirma 1.4.3

Normas para la Elaboración y presentación de los Trabajos de Grado

Descarga, Instalación y Registro Versiones Educativas Alumno Editex

CURSO: Métodos estadísticos de uso frecuente en salud

FRUSTRACIÓN DE LAS NECESIDADES PSICOLÓGICAS BÁSICAS, AUTODETERMINACIÓN Y BURNOUT EN ENTRENADORES: INCIDENCIA SOBRE LA INTENCIÓN DE PERSISTENCIA

Jesús Eduardo Pulido Guatire, marzo Diagrama de Dispersión y Correlación Lineal Simple

ARTÍCULO ORIGINAL. ARS Pharmaceutica. Collazo MV 1, Muñiz MM 2, Alonso1 C 1, Frutos G 2

Capítulo 8. Análisis Discriminante

Actualizaciones de software Guía del usuario

Copyright 2013 by TEA Ediciones. Información técnica PROPIEDADES TÉCNICAS DEL TEST DE INTERESES PROFESIONAES

Título: Valoración de Modelos y Estándares de Evaluación y Mejora del Proceso de Software.

MÉTODOS CUANTITATIVOS Y CUALITATIVOS PARA LA INVESTIGACIÓN Y DOCENCIA EN CIENCIAS SOCIALES (I EDICIÓN)

VALORES, ACTITUDES VINCULADAS A LA ÉTICA PROTESTANTE Y A LA COMPETICIÓN EN ESTUDIANTES CON DIFERENTES PERFILES OCUPACIONALES.

1.9. Requisitos mínimos de asistencia a las sesiones presenciales / Minimum attendance requirement

UNIVERSIDAD AUTONOMA DE SANTO DOMINGO

One way anova using SAS

GUÍA DOCENTE DE LA ASIGNATURA ESTADÍSTICA APLICADA

Cómo actualizar tu laptop o tablet Toshiba con Windows a Windows 10

Pontificia Universidad Católica del Ecuador

Estadística aplicada a la comunicación

FACULTAD DE CIENCIAS DE LA SALUD

1. Cómo introducir datos en SPSS/PC? - Recordatorio

PSICOLOGÍA DEL TRABAJO Y DE LAS ORGANIZACIONES

UNIVERSIDAD CATÓLICA LOS ÁNGELES DE CHIMBOTE FACULTAD DE CIENCIAS DE LA SALUD ESCUELA DE PSICOLOGIA ARTICULO CIENTIFICO DE PROYECTO DE INVESTIGACION

ANEXO APLICACIÓN DE FIRMA

Manual de instalación AutoFirma 1.4.2

Manual de usuario Servicio de Gestión de Control Escolar. para padres de familia y/o representantes

ESTADÍSTICA I PRESENTACIÓN DE LA ASIGNATURA

Facultad de Ciencias Sociales - Universidad de la República

Noticias RED Remisión electrónica de documentos

Preguntas frecuentes en la plataforma RECyT

Área Académica: Licenciatura en Derecho. Profesor: Lic. Virginia Argüelles Pascual

Seagate Extended Capacity Manager

ECUACIONES.

ACTEON Manual de Usuario

MANUAL DE USO PROGRAMA SENSIBAR

Medidas de tendencia central y dispersión

INSTITUTO POLITÉCNICO NACIONAL

Análisis Probit. StatFolio de Ejemplo: probit.sgp

Aulas Virtuales IECSCYL. Manual de uso

UNIVERSIDAD NACIONAL MAYOR DE SAN MARCOS Universidad del Perú, Decana de América

ENOLOGÍA BÁSICA: INTRODUCCIÓN AL CONOCIMIENTO DEL VINO/ BASIC ENOLOGY: AN INTRODUCTION TO WINE KNOWLEDGE

CORSAIR GAMING RATÓN GUÍA DE INICIO RÁPIDO DEL SOFTWARE

1º CURSO BIOESTADÍSTICA

UNIVERSIDAD AUTÓNOMA DE CHIAPAS FACULTAD DE INGENIERÍA CAMPUS I PROBABILIDAD Y ESTADISTICA

T R A B A J O D E I N V E S T I G A C I O N D E O P E R A C I O N E S I

(Repositorio de la UPV/EHU)

PROPUESTA PARA EL CÁLCULO DEL ALFA ORDINAL Y THETA DE ARMOR

2. OBJETIVOS DEL CURSO


Para acceder a este sitio deberá primero teclear el usuario y contraseña que utiliza en los servicios personales de la universidad.

1.7. Número de créditos / Credit allotment

ESTADÍSTICA DESCRIPTIVA CON STATA JUAN FRANCISCO ISLAS AGUIRRE FORTINO VELA PEÓN UAM-X

Descarga e Instalación de Java Development Kit (JDK)

PLAN DOCENTE DE LA ASIGNATURA (PDA)

Navegando al Día. Publicado en Revista.Seguridad ( Inicio > Navegando al Día. Por David Eduardo Bernal Michelena

LAB 13 - Análisis de Covarianza - CLAVE

UNIVERSIDAD ALAS PERUANAS FACULTAD DE CIENCIAS DE LA COMUNICACIÓN SILABO POR COMPETENCIA

FICHA DE REPASO: ESTADÍSTICA

MÓDULO: MÉTODOS CUANTITATIVOS

IMPACTO DEL USO DEL SOFTWARE CMAP-TOOLS EN LA TÉCNICA DE LOS MAPAS CONCEPTUALES

Regresión con variables independientes cualitativas

LAS TIC EN LA ENSEÑANZA DE LAS CIENCIAS SOCIALES

Para citar esta obra:

Estadísticas Elemental Tema 3: Describir la relación entre dos variables: Correlación y regresión 3.1-1

CANTABRIA GOBIERNO DE

Guía de inicio rápido de la aplicación Novell Filr 2.0 Web

DeclarEASE V 3.0 DECLARACIÓN PATRIMONIAL

Cómo descargar, instalar y verificar JAVA

SEO Lite. Extract the file SEO.zip in the modules folder, so that module files are inside /moules/ seo/.

Guía para redactar una monografía. Por: Socorro Sánchez Bibliotecaria Programa de Instrucción al Usuario

DESCRIPCIÓN ESPECÍFICA NÚCLEO: COMERCIO Y SERVICIOS SUBSECTOR: INFORMÁTICA

Práctica de laboratorio Conexión y configuración de hosts

ANÁLISIS CUANTITATIVO DE DATOS EN CIENCIAS SOCIALES CON EL SPSS (I)

Curso Superior de Creación de Modelos de Simulación con Vensim

Para acceder a este sitio deberá primero teclear el usuario y contraseña que utiliza en los servicios personales de la universidad.

PROGRAMA DE ESTUDIOS. - Nombre de la asignatura : Taller de herramientas Estadísticas. - Pre requisitos : LCP 219 Estadística

Guía de Inicio Rápido Mac Respaldo en línea

Como instalar un e-book protegido con DRM en tu ordenador

MANUAL DE USUARIO NOTAS PARCIALES MODULO CONFIGUARACION DE NOTAS -288

Cómo actualizar a Windows 10 tu PC o tablet Windows de TOSHIBA

b. Universidad Nacional-Sede Medellín

CM0244. Suficientable

RECEPCIÓN DE FICHEROS DE NACIMIENTOS Y DEFUNCIONES

UPV software for risk models

Doc. Juan Morales Romero

Curso: Lenguaje y Técnicas de Investigación Capítulo 1: La Investigación Científica.

Herramientas para investigadoras e investigadores sociales

Estadística Aplicada: Técnicas Cuantitativas de Investigación Social

SISTEMAS OPERATIVOS MONOPUESTO 1. CONTENIDOS MÍNIMOS PARA LA EVALUACIÓN POSITIVA

Manual de Instalación para el óptimo funcionamiento de la Firma Electrónica Avanzada

PROYECTO GRUPAL. GUIA DE LA ACTIVIDAD DE TRABAJO COLABORATIVO Muestreo y Estimación de Parámetros METODOLOGÍA. Procedimiento:

DOCUMENTO DE AYUDA PARA ELABORACIÓN DE RESÚMENES

Cómo puede SmartMonitor Instalar la Base de Datos en. el dispositivo NAS a través de iscsi?

Recomendaciones para la elaboración de un Artículo de Investigación GEIC

Transcripción:

Universitat de de Barcelona. Institut de de Ciències de de l Educació <Artículo> El análisis de mediación a través de la macro/interfaz Process para SPSS Juan-José Fernández-Muñoz, Juan-Manuel García-González Enviado: 13/03/2017 Aceptado: 31/03/2017 Publicado: 22/05/2017 //Resumen El procedimiento de mediación simple, llamado también análisis de efectos directos e indirectos, está diseñado para analizar el efecto de una variable mediadora en la relación entre una variable independiente o explicativa y otra dependiente o explicada. Process es una interfaz aplicada a SPSS que permite realizar dichos procedimientos de una forma sencilla y rápida. El objetivo de este artículo es explicar con claridad cómo se realiza un análisis de mediación simple con Process, de modo que permita a todo investigador iniciarse en los procedimientos de mediación, ampliamente extendidos principalmente en Ciencias Sociales. Los resultados obtenidos muestran la existencia de un efecto indirecto sobre la satisfacción con la formación en línea mediado a través de las actitudes hacia la formación. El uso de esta herramienta permite interpretar con rapidez y facilidad la aplicación de modelos de mediación y la comprobación de diferentes pruebas una vez se han recogido los datos. //Palabras clave Mediación; Process; Efectos Directos; Efectos Indirectos; Análisis de Datos. //Referencia recomendada Fernández-Muñoz, J. J., y García-González, J. M. (2017). El análisis de mediación a través de la macro/interfaz Process para SPSS. REIRE Revista d Innovació i Recerca en Educació, 10(2), 79-88. http://doi.org/10.1344/reire2017.10.218109 //Datos de los autores Juan-José Fernández-Muñoz. Universidad Rey Juan Carlos. Área de Psicología Social y de Metodología de las Ciencias del Comportamiento. España. juanjose.fernandez@urjc.es, ORCID: http://orcid.org/0000-0001-5519-7515 Juan-Manuel García-González. Universidad Pablo de Olavide. Departamento de Sociología. Área de Sociología. España. jmgargon@upo.es, ORCID: http://orcid.org/0000-0001-5738-1893 - 79 -

//Títol L anàlisi de mediació a través de la macro/interfície Process per a SPSS //Resum El procediment de mediació simple, o també anomenat anàlisi d efectes directes i indirectes, està dissenyat per analitzar l efecte d una variable mediadora en la relació entre una variable independent o explicativa i una altra de dependent o explicada. Process és una interfície aplicada a SPSS que permet fer aquests procediments d una manera senzilla i ràpida. L objectiu d aquest article és explicar de forma clara i amena com es fa una anàlisi de mediació simple amb Process, interfície/macro per a SPSS, que permeti a qualsevol investigador iniciar-se en els procediments de mediació, àmpliament estesos sobretot en ciències socials. Els resultats obtinguts mostren clarament l existència d un efecte indirecte sobre la satisfacció amb la formació en línia mediat a través de les actituds cap a la formació. L ús d'aquesta eina permet de manera ràpida i amb una fàcil interpretació l aplicació de models de mediació i la comprovació de diferents proves un cop han estat recollides les dades. //Paraules clau Mediació; Process; Efectes directes; Efectes indirectes; Anàlisi de dades. //Title Mediation analysis with the PROCESS macro for SPSS //Abstract Simple mediation, also called direct and indirect effect analysis, is used to analyze the effects of a mediator variable on the relationship between an independent variable and a dependent or explained variable. The PROCESS macro is an interface applied to SPSS to make mediation a simple, rapid statistical procedure. The main purpose of this study is to explain in clear and simple terms how to do this with the PROCESS macro for SPSS, so that any researcher can start to work with mediation analysis, whose use is widely extended in the social sciences. The results clearly reveal an indirect effect on the satisfaction with online education as displayed in the attitudes towards this. PROCESS allows users to apply mediation models quickly and easily and test different hypotheses once the data have been collected. //Keywords Mediation; Process; Direct Effects; Indirect Effects; Data Analysis. - 80 -

1. Introducción El análisis de mediación o efectos indirectos es un proceso de relación de variables cuantitativas continuas ampliamente extendido dentro de las Ciencias Sociales y de la Educación. El procedimiento estadístico sienta sus raíces en los modelos clásicos de regresión lineal, cuyo objetivo se centra en conocer el porcentaje de varianza explicada (su variabilidad) de una variable dependiente o criterio en función de un conjunto de variables independientes o explicativas. En el caso del análisis de mediación se establece una relación entre una variable X explicativa o independiente, una variable Y criterio o dependiente y, a través de ellas, se añade una variable M conocida como variable mediadora (ver figura 1) (Arcila, 2015; Hayes, 2013; Hayes y Scharkow, 2013). Figura 1 Análisis de mediación simple Nota: a = coeficiente de regresión de X sobre M; b = coeficiente de regresión de M sobre Y; c = coeficiente de regresión de X sobre Y. Fuente: Hayes, 2013. Según Baron y Kenny (1986), tienen que cumplirse cuatro supuestos previos a la aplicación de un análisis de mediación simple: confirmar que la variable independiente o predictora se relaciona significativamente con la variable criterio o dependiente; confirmar que la variable independiente o predictora se relaciona significativamente con la variable mediadora; confirmar que la variable mediadora tiene una relación significativa con la variable criterio o dependiente permaneciendo constante el efecto de la variable independiente o predictora; y comprobar que la relación entre la variable independiente o predictora y la dependiente o criterio resulta significativamente menor cuando se incorpora la variable mediadora al modelo. Para este último caso lo recomendable es aplicar el test de Sobel, que compara la significación estadística entre los efectos directos de la variable independiente y los efectos indirectos a través de la variable mediadora (Sobel, 1982; Kenny, Kashy y Bolger, 1998). A pesar de ser un procedimiento ampliamente extendido, existen todavía limitaciones por parte de los investigadores en su aplicación con diferentes tipos de software. Por un lado, porque SPSS hasta hace poco no disponía de una macro para su realización, y por otro lado, debido a que los ya existentes requerían un esfuerzo extra en su comprensión y aplicación, incluso por medio del lenguaje de comandos en algunos casos (R Project, Amos o Lisrel). Por todo ello, el objetivo de este artículo es explicar de forma clara y sencilla cómo se realiza un análisis de mediación simple con Process, interfaz/macro para SPSS, que permita a todo investigador iniciarse en los - 81 -

procedimientos de mediación, ampliamente extendidos principalmente en Ciencias Sociales. A continuación se presenta cómo descargar e instalar la macro de Process y posteriormente se incluye un ejemplo de mediación simple con los resultados obtenidos y su interpretación. 2. Process: una macro para el análisis de mediación con SPSS Process es una extensión de SPSS, uno de los programas de mayor uso dentro del análisis estadístico en Ciencias Sociales y de la Educación. También hay una interfaz adaptada para SAS. De forma muy sencilla y rápida, permite realizar análisis de mediación simple. Además, incorpora la posibilidad de aplicar procedimientos más sofisticados, como el análisis de mediación moderada o el análisis de mediación múltiple. Para instalar la macro SPSS Process es necesario ir a la web http://www.processmacro.org/download.html y descargar la versión más actualizada que haya disponible (en la actualidad v2.16). Una vez descargada y descomprimida hay que abrir el programa SPSS (en este trabajo se ha usado la versión 22.0 para Windows), desplazarse hasta la pestaña Utilidades, entrar en la opción Cuadro de diálogos personalizados y clicar la opción Instalar cuadro de diálogos personalizados (ver figura 2). Figura 2 Ruta del SPSS para instalar la macro Process Fuente: Elaboración propia. El archivo que debemos instalar dentro del SPSS para tener activa la macro de Process se denomina process.spd. Una vez finalizado el proceso, y para comprobar que hemos instalado correctamente la macro, dentro del entorno SPSS debemos ir a la pestaña de Análisis, entrar en el módulo de regresión y, justo después de los procedimientos de regresión para variables cualitativas, debe aparecer la opción de Process habilitada como PROCESS, by Andrew F. Hayes (http://www.afhayes.com) (ver figura 3). Ahora ya estamos en condiciones de poder usar Process y aplicar cualquier análisis de mediación. - 82 -

Figura 3 Ruta en la que se encuentra la macro Process para SPSS una vez que se ha instalado Fuente: Elaboración propia. 3. Ejemplo de análisis de mediación simple con Process v2.16.3 Una vez instalada la interfaz/macro de Process en SPSS y abierto el archivo de datos que se encuentra como adjunto a este artículo (disponible en la web de REIRE), pueden realizarse los análisis de mediación que sean oportunos. Como ejemplo se ha tomado una base de datos con 192 estudiantes en la que se quiere comprobar los efectos directos e indirectos (mediación) de la motivación intrínseca (X) y las actitudes hacia la formación en línea (M) sobre la satisfacción con la formación en línea (Y), que se corresponde con el modelo 4 del visor de resultados de Process. Por tanto, dentro de las opciones que ofrece la extensión de Process en SPSS debemos incluir la motivación intrínseca como variable independiente, las actitudes como variable mediadora y la satisfacción con la formación como variable dependiente (figura 4). La opción long names permite incluir variables con una denominación superior a los 8 caracteres permitidos por defecto. Para comprobar la existencia de relaciones significativas entre ellas y verificar los supuestos de aplicación del modelo de análisis de mediación pueden realizarse análisis de correlaciones bivariadas entre las variables que forman parte del modelo de análisis de regresión. Para confirmar que la mediación parcial es estadísticamente significativa, es decir, que cuando se incluye la variable mediadora se produce una disminución de los efectos directos de la variable independiente sobre la dependiente, hay que incluir dentro de las opciones de los análisis la realización del test de Sobel, que se encuentra en la pestaña Opciones y que compara la significación estadística entre los efectos directos de la variable independiente y los efectos indirectos a través de la variable mediadora. En este mismo cuadro ya viene marcada por defecto la opción de que aparezcan los intervalos de confianza que se derivan del modelo de regresión aplicado OLS/ML confidence intervals, incorporando igualmente la opción Total effect model (models 4 and 6 only), que hacen más robusta la interpretación de los diferentes efectos entre las variables que forman parte del modelo (ver figura 5). Los límites de intervalos de confianza de OLS/ML no deben incluir el 0. El método de regresión aplicado es el de mínimos cuadrados generalizados. - 83 -

Figura 4 Ventana de Process para incorporar las variables independiente, dependiente y mediadora Fuente: Elaboración propia. Figura 5 Opciones de análisis de la interfaz Process Fuente: Elaboración propia. - 84 -

Una vez realizadas dichas comprobaciones y trasladadas las variables según las posiciones que ocupan en el diseño de la investigación obtenemos los siguientes resultados (ver figura 6) y que se corresponden con el modelo 4. Figura 6 Salida de resultados de Process SPSS Run MATRIX procedure: ************** PROCESS Procedure for SPSS Release 2.16.3************** Written by Andrew F. Hayes, Ph.D. www.afhayes.com Documentation available in Hayes (2013). www.guilford.com/p/hayes3 ********************************************************************** Model = 4 Y = Y_Satisf X = X_Motiva M = M_Actitu Sample size 192 ********************************************************************** Outcome: M_Actitu Model Summary R R-sq MSE F df1 df2 p.5069.2570.4733 65.7153 1.0000 190.0000.0000 Model Coeff(a) se t p LLCI ULCI constant 2.0338.1659 12.2559.0000 1.7064 2.361 X_Motiva.3027.0373 8.1065.0000.2290.3763 ********************************************************************** Outcome: Y_Satisf Model Summary R R-sq MSE F df1 df2 p.8228.6770.2365 198.0991 2.0000 189.000.0000 Model Coeff (b y c ) se t p LLCI ULCI constant.2011.1569 1.2816.2016 -.1084.5107 M_Actitu.5312.0513 10.360.0000.4301.6324 X_Motiva.2877.0306 9.3984.0000.2273.3481 ************************** TOTAL EFFECT MODEL ********************** Outcome: Y_Satisf Model Summary R R-sq MSE F df1 df2 p.7026.4936.3688 185.2144 1.000 190.000.0000 Model coeff se t p LLCI ULCI constant 1.2815.1465 8.7491.0000.9926 1.5704 X_Motiva.4485.0330 13.6093.0000.3835.5135 ***************** TOTAL, DIRECT, AND INDIRECT EFFECTS *************** (Continúa en la página siguiente) - 85 -

Total effect of X_Motiva on Y_Satisf Effect SE t p LLCI ULCI.4485.0330 13.6093.0000.3835.5135 Direct effect of X_Motiva on Y_Satisf Effect SE t p LLCI ULCI.2877.0306 9.3984.0000.2273.3481 Indirect effect of X_Motiva on Y_Satisf Effect Boot SE Boot LLCI Boot ULCI M_Actitu.1608.0260.1142.2154 Normal theory tests for indirect effect Effect se Z p.1608.0253 6.3660.0000 ******************** ANALYSIS NOTES AND WARNINGS ******************** Number of bootstrap samples for bias corrected bootstrap confidence intervals: 1000 Level of confidence for all confidence intervals in output: 95,00 ------ END MATRIX ----- Nota: LLCI y ULCI: lower and upper levels of confidence interval; Coeff: Slope; p: p-value; SE: standard error; MSE: mean square error; df: degree freedom; r: coefficient of multiple correlation; R sq: coefficient of determination. Fuente: Elaboración propia. En la primera parte de la salida de resultados de la extensión Process para SPSS aparece la referencia del libro Introduction to mediation, moderation, and conditional process analysis. A regression-based approach, escrito por el creador de la interfaz, Andrew F. Hayes (2013), donde puede encontrarse información más detallada del alcance de la propia interfaz. En la segunda parte aparecen las variables incluidas en el modelo: Y es la variable dependiente, X la variable independiente y M la variable mediadora; en este caso, satisfacción con la formación en línea, motivación intrínseca y actitudes hacia la formación en línea, respectivamente. Se han completado las etiquetas de las variables para hacer más fácil su comprensión. Por último, aparece el tamaño de la muestra como sample size, en este caso, n = 192. En cuanto a los resultados del análisis, en primer lugar se presentan los resultados del análisis de regresión lineal simple entre actitudes hacia la formación en línea, variable mediadora (M), y motivación intrínseca, variable independiente (X). El porcentaje de varianza explicada de las actitudes hacia la formación en línea a través de la motivación intrínseca ha sido del 25,70 %, y se ha encontrado que la variable motivación es una variable significativa dentro del modelo (B = 0,3027; t = 8,10; p < 0,001). En segundo lugar, se incluyen los resultados del análisis de regresión lineal múltiple tomando como variables predictoras las actitudes hacia la formación (M) y la motivación intrínseca (X). Ambas variables han resultado significativas dentro del modelo, actitudes hacia la formación (B = 0,5312; t = 10,36; p < 0,001) y motivación intrínseca (B = 0.2877; t = 0,39; p < 0,001). El modelo explica el 67,70 % de la varianza total de la variable satisfacción con la formación en línea (Y). - 86 -

En tercer lugar, se presentan los efectos totales de la variable motivación intrínseca (X) sobre la satisfacción en línea; este efecto total ha sido estadísticamente significativo (B = 0,4485; t = 13,60; p < 0,001). En cuarto lugar, se muestran los efectos directos de la variable motivación intrínseca, variable independiente (X), y la satisfacción con la formación en línea, variable dependiente del modelo (Y); el efecto directo ha sido estadísticamente significativo (B = 0,2877; t = 9,39; p < 0,001). Por último, se incluyen los efectos indirectos de la motivación intrínseca (X) sobre la satisfacción con la formación en línea (Y) mediados a través de las actitudes hacia la formación (M) (B = 0,1608; t = 9,39; p < 0,001). También se muestran los resultados del test de Sobel, que reflejan que el efecto de mediación parcial descrito en el modelo ha sido estadísticamente significativo (z = 6,36, p < 0,001), significatividad que también puede demostrarse comprobando que el intervalo de confianza asociado no contiene el cero. En este caso, 0 no pasa por (0,1142-0,2154). 4. Conclusión La macro/interfaz Process para SPSS es una herramienta útil y sencilla en su manejo que puede ayudar a la comunidad investigadora a realizar procedimientos de mediación y moderación. Su uso es sencillo y su aplicación simplifica la comprobación de diferentes pruebas una vez se han recogido los datos. En el caso de la mediación simple está recomendado con el uso de variables continuas; no obstante, dado el alcance de la propia macro, las posibilidades de desarrollo de modelos más complejos son elevadas. Este trabajo supone un avance metodológico en el uso de la macro Process con un ejemplo de aplicación de una mediación simple, teniendo en cuenta que las posibilidades de relacionar variables continuas a través de este software son extensamente mayores. <Referencias bibliográficas> Arcila, C. (2015). Avances metodológicos en los análisis de mediación, moderación y procesos condicionales. [Revisión del libro Introduction to mediation, moderation and conditional process analysis. A regression based approach, de A. F. Hayes]. Disertaciones: Anuario Electrónico de Estudios en Comunicación Social, 8 (1), 206-208. Baron, R. M., y Kenny, D. A. (1986). The moderator-mediator variable distinction in social psychological research: Conceptual, strategic and statistical considerations. Journal of Personality and Social Psychology, 51, 1173-1182. doi:10.1037/0022-3514.51.6.1173 Hayes, A. F. (2013). Introduction to mediation, moderation and conditional process analysis. A regression based approach. Nueva York: The Guilford Press. Hayes, A. F., y Scharkow, M. (2013). The relative trustworthiness of inferential tests of the indirect effect in statistical mediation analysis: Does method really matter? Psychological Science, 24, 1918-1927. doi:10.1177/0956797613480187 Kenny, D. A., Kashy, D., y Bolger, N. (1998). Data analysis in social psychology. En D. Gilbert, S. Fiske y G. Lindzey (Eds.), Handbook of social psychology (4.ª ed., pp. 233-265). Nueva York: McGraw-Hill. - 87 -

Sobel, M. E. (1982). Asymptotic intervals for indirect effects in structural equations models. Sociological Methodology, 13, 290-312. doi:10.2307/270723 Copyright 2017. Esta obra está sujeta a una licencia de Creative Commons mediante la cual, cualquier explotación de ésta, deberá reconocer a sus autores, citados en la referencia recomendada que aparece al inicio de este documento. - 88 -