ASOCIACIÓN IMPULSORA DO PACTO TERRITORIAL DE EMPREGO DO BARBANZA-NOIA UNIDADES DE PROMOCIÓN E DESENVOLVEMENTO. Orientación

Transcripción

1 ASOCIACIÓN IMPULSORA DO PACTO TERRITORIAL DE EMPREGO DO BARBANZA-NOIA UNIDADES DE PROMOCIÓN E DESENVOLVEMENTO Orientación

2 - 1 -

3 ORIENTACIÓN -2-

4 - 3 -

5 8. Orientación 8.1 Introdución Organización dos Servizos de Orientación Conclusións DAFO

6 - 5 -

7 8.1 Introdución Para conseguir que a formación sexa unha vía o máis efectiva posible de cara á inserción da poboación en idade laboral, esta debe ir acompañada da axeitada orientación que permita á persoa definir o seu itinerario persoal de acceso ao emprego e mellorar a súa cualificación, así como enfrontar con autonomía, capacidade e rendibilidade a busca de emprego. Xa dende o sistema educativo, a orientación pasa a conformar dende os anos 90 no noso país (LOXSE) un piar básico na consecución dunha educación de calidade para todas as persoas. Así, en 1996 créanse os departamentos de orientación en Galicia e mediante o Decreto 120/1998 de 23 de abril e a Orde do 24 de xullo do mesmo ano regúlase a súa organización e funcionamento. O sistema de orientación aparece deste xeito configurado en 3 niveis complementarios e subsidiarios: a aula, a través da titoría; o centro educativo, a través do departamento de orientación e, a nivel de sector ou distrito educativo, por medio dos equipos de orientación específicos, de carácter máis especializado. Ao igual que neste primeiro subsistema, a orientación cobra idéntica relevancia na formación para o emprego. Isto queda recollido na Lei Orgánica das Cualificacións e da FP (2002), que xa na exposición de motivos, alude á información e orientación profesional, xunto coa avaliación do sistema, como aspectos fundamentais para garantir a súa calidade. Así mesmo, as directrices de emprego da Unión Europea e os Plans Nacionais de Acción para o Emprego, recollen como acción prioritaria a mellora da capacidade de inserción laboral das persoas desempregadas a través da información e orientación profesional personalizada. Xa dende o 1998 o INEM estableceu un sistema de orientación laboral para mellorar a ocupabilidade dos demandantes de emprego, onde se prevía a colaboración de entidades especializadas. (Galicia asume a xestión no ámbito do traballo, o emprego e a formación a partir do ano 97). Todo isto fai que tan importante como coñecer a oferta formativa existente sexa preciso saber como se organiza a rede de orientación no territorio

8 8.2 Organización dos Servizos de Orientación no Pacto Segundo a Consellería de Traballo e Benestar a Orientación é a denominación baixo a cal a Xunta de Galicia informa aos demandantes de emprego sobre o seu potencial laboral, ofrecéndolle un abano de ofertas formativas para facilitar a súa inserción no mundo laboral. A Orientación Laboral está organizada entre as Oficinas de Emprego (Oficina e delegación) e os Centros Colaboradores de Orientación, tanto pertencentes a entidades públicas como privadas. A concesión de subvencións a estas entidades para a prestación do servizo faise por medio de ordes de convocatoria anual. (Orde do 30 de decembro de 2008 pola que se establecen as bases reguladoras e a convocatoria pública para a concesión de subvencións para a realización de actividades de información, orientación e busca de emprego). Entre os seus obxectivos están: - Orientar e informar a demandantes de emprego sobre o seu perfil profesional. - Actualizar e activar o currículo vital de cada demandante. - Optimizar a oferta formativa existente. - Compatibilizar a demanda da persoa coa oferta existente. - Ofrecer un sistema áxil de información que permita coñecer ás persoas usuarias o seu nivel de cualificación e o seu potencial laboral. Unha vez introducido o tema debemos facer referencia ao persoal orientador da Oficina do Servizo Público de Emprego de Galicia situada en Boiro e a súa delegación en Noia, así como aos centros colaboradores de orientación e os profesionais adxuntos aos mesmos. A continuación preséntase o cadro coa distribución dos servizos no Oficinas do Servizo Público de Emprego de Galicia, Centros Colaboradores e Orientadores/as Laborais adscritos aos mesmos ORIENTADORES/AS LABORAIS ÁREA LUGAR Nº BOIRO NOIA RIVEIRA Oficina do SPE 3 Concello de Boiro 1 Delegación do SPE 1 Concello de Noia 1 Microcenter 1 CECB 1 BARBANZA 6 NOIA 2 PACTO 8 Fonte: Elaboración propia a partir dos datos do Oficina do SPE de Boiro. En total hai 8 orientadores/as no Pacto, dos cales 4 pertencen ás oficinas do Servizo Público de Emprego e os outros 4 son persoal dos centros colaboradores de orientación

9 A continuación amósase a relación entre a poboación parada rexistrada (PPR) a decembro de 2008 e o número de orientadores/as laborais existentes na zona. CONCELLO PPR 2008 Nº Orientadores/as laborais Boiro Lousame Noia Outes Pobra Porto do Son Rianxo Riveira Barbanza Noia Total Pacto Fonte: Elaboración propia a partir dos datos do IGE e da Oficina do SPE de Boiro. A esta oferta xeral deben sumarse tamén outros servizos que prestan orientación, como a Oficina de Igualdade e Benestar, creada recentemente en Noia, dentro do II Plan Galego de Inclusión Social (2007/2013) e da que forma parte o Equipo de Inclusión Sociolaboral correspondente. Estes equipos están enfocados fundamentalmente á atención aos colectivos en situación ou risco de exclusión social coa finalidade de facilitar a súa inserción sociolaboral. Os seus obxectivos están focalizados cara tres vertentes: - Asegurar a inclusión social activa de todos, promovendo a participación no mercado laboral e loitando contra a pobreza e a exclusión entre as persoas e colectivos máis marxinados. - Garantir o acceso de todos aos recursos, dereitos e servizos sociais básicos para a participación na sociedade. - Asegurar unha boa coordinación das políticas de inclusión, implicando a todos os niveis aos axentes pertinentes. Concretamente, o Equipo de Noia está integrado por 4 Técnicas de Inserción Sociolaboral que abranguen no seu ámbito de actuación todo o Pacto e os concellos de Carnota, Mazaricos e Muros. Ofrecen servizos de atención individualizada e personalizada, proporcionando información sobre ofertas de emprego, servizos e recursos comunitarios,, así como asesoramento na busca de emprego, preparación da entrevista, O perfil dos usuarios corresponde a persoas con difícil inserción social ou en risco de exclusión: mulleres con fillos ou familiares a cargo e dificultade de acceso ao emprego, inmigrantes sen rede social de apoio e en situación de desemprego, persoas con discapacidade, ex- drogodependentes, parados de longa duración, Estas persoas acceden ao servizo por derivación dos Servizos Sociais de Atención Primaria, Servizos Sociais da UAD, Servizo Público de Emprego, Centros de Información á Muller, entidades sociais,, ou ben directamente, solicitando o servizo de xeito particular

10 Hai que citar tamén como recurso, dentro das accións formativas promovidas pola Deputación de A Coruña, o Servizo de Acompañamento Sociolaboral para as persoas participantes nos cursos da Rede Xiana. A zona Pacto conta para este ano con dous SAL, cos seus respectivos Axentes de Inserción Sociolaboral, un no concello de Boiro e outro no de Carnota 1. Ademais, tamén existen determinadas asociacións que prestan este servizo, como é o caso do Servizo de Intermediación Laboral (S.I.L.) de COGAMI, con sede en Santiago, que atende ao colectivo de persoas con discapacidade do Pacto (desprázase á zona 1 día por semana), o Servizo de Colocación de FEAFES, para o colectivo de persoas con enfermidade mental e o de FADEMGA- FEAPS Galicia. Ademais dos sinalados, e dentro da Rede Galega de Atención ao Inmigrante, existe no concello de Riveira un servizo dende o cal ofrécese información, orientación e asesoramento xurídico e sociolaboral, entre outras prestacións. Finalmente, e pese a non contar con persoal orientador, hai que comentar a existencia do Espazo de Busca Activa de Emprego en Noia (dependente da Cruz Vermella). Un EBAE é unha aula equipada con medios técnicos para que as persoas poidan preparar a súa busca de emprego e acceder a ofertas de traballo e cursos de formación mediante as novas tecnoloxías, á vez que reciben asesoramento do persoal voluntario. Están equipados con ordenadores con conexión a Internet, impresora e teléfonos para contactar coas empresas, prensa, publicacións e un taboleiro de anuncios coas ofertas de emprego vixentes. A continuación centraremos a atención nas orientacións laborais e itinerarios persoais de inserción realizados no territorio. A orientación laboral consistiría nun apoio e asesoramento máis puntual, xeral e con menos posibilidade de seguimento. O itinerario identifícase cun apoio máis estruturado e persoal: secuencia de obxectivos, contidos e actividades ben definido, que esixe o compromiso do demandante para desenvolver as accións acordadas. Lévase a cabo tras varias sesións de orientación e conleva unha serie de vantaxes, como o acceso a formación ou a prestacións económicas. En xeral, a xente non coñece o suficientemente o que son, aínda que nalgúns casos demandan incorporarse aos mesmos, sobre todo por motivos económicos e, ás veces, de acceso á formación. Respecto da análise do número de orientacións laborais e itinerarios persoais de inserción 2 os datos dispoñibles proporcionados polo SPE (oficina de Boiro) referentes ao período xaneiro xuño de 2009 evidencian a enorme diferenza entre o número de Itinerarios Persoais de Inserción e Orientacións Laborais realizadas, sendo moi superior o número destas últimas. 1 Aínda que Carnota non pertence á área do Pacto, o servizo ubicado neste concello cubre parte da comarca de Noia, debido á distribución das zonas. 2 Só se dispón dos datos sinalados, ao ser moi dificultoso para o persoal orientador facilitar dita información e non contar tampouco con datos da Consellería de Traballo e Benestar

11 ORIENTACIÓNS LABORAIS E ITINERARIOS PERSOAIS DE INSERCIÓN SEXO Nº DE ORIENTACIÓNS LABORAIS Nº DE ITINERARIOS PERSOAIS DE INSERCIÓN HOMES MULLERES TOTAL Fonte: Elaboración propia a partir dos datos obtidos na Oficina do SPE de Boiro (Consulta do 02/01/2009 ao 25/06/2009). Con todo, en xeral, non se considera que sexa preciso incrementar o número de IPIs (só o considera necesario o 30% dos orientadores/as enquisados), aínda que si, nalgúns casos, a calidade dos mesmos. Na distribución por sexo apréciase que un 52 % das persoas que reciben orientación laboral son mulleres, mentres que no caso das IPIs, a porcentaxe de homes é superior. En ambos os dous casos as cifras están moi próximas. DISTRIBUCIÓN DAS PERSOAS QUE RECIBEN ORIENTACIÓN LABORAL (Por sexo) DISTRIBUCIÓN DAS PERSOAS QUE SEGUEN UN ITINERARIO PERSOAL DE INSERCIÓN (Por sexo) 48% 43% 52% 57% HOMES MULLERES HOMES MULLERES Os datos son relativos ao presente ano (2009), non sendo posible a comparación con anos anteriores, debido ao incremento do persoal orientador e ao novo funcionamento (ata o ano pasado só atendían a xente que solicitaba a cita na oficina, pero non tiñan a actual axenda). O funcionamento dos centros colaboradores é diferente do do SPE, xa que, aínda que en ambos os dous casos funcionan a través dunha axenda de citas cargadas dende os servizos centrais, atendendo ademais á xente que o solicita directamente, os centros colaboradores teñen as competencias máis limitadas. O 66% do persoal enquisado considera adecuada a carga de axendas, pero, con todo, nalgún caso, faise referencia á dificultade de compatibilizala co desenvolvemento de IPIs, ao requirir estes dunha maior dedicación. Unha das problemáticas atopadas, que se comentará máis adiante, é a falta de coordinación entre os servizos, atopándose o persoal técnico da Oficina de Emprego con situacións como o descoñecemento do momento en que os centros colaboradores empezan ou deixan de funcionar. Ademais, esta coordinación debería implicar a existencia de xuntanzas nas que o persoal destas entidades puidera concretar accións compartidas, resolver dúbidas, compartir información, Respecto aos centros colaboradores, o sistema de contratación do persoal, dependente de ordes de convocatoria anual de subvencións, resta calidade ao servizo, debido á temporalidade dos profesionais, que dificulta a súa implicación, o aproveitamento da súa experiencia, a realización de actividades de formación e actualización profesional,, así como a atención aos usuarios, que poden verse afectados polo cambio de persoal ou a suspensión do servizo. Respecto ás persoas usuarias da Oficina de Igualdade e Benestar con sede en Noia, pero que abrangue na súa área de actuación aos concellos do Pacto (ademais de Carnota, Mazaricos e Muros), contamos coa seguinte información:

12 PERSOAS PARTICIPANTES NO II PLAN GALEGO DE INCLUSIÓN SOCIAL CONCELLO Nº HOMES Nº MULLERES BOIRO LOUSAME x x NOIA OUTES 6 20 POBRA DO C. 6 4 PORTO DO SON 9 12 RIANXO 8 15 RIVEIRA BARBANZA NOIA PACTO Fonte: Elaboración propia a partir dos datos da Oficina de I+B de Noia. Neste caso non se diferenza entre orientacións e itinerarios, xa que dende a entidade as IPIs enténdense como metodoloxía de traballo. Os datos da táboa amosan como máis da metade das persoas usuarias do servizo pertencen ao sexo feminino (60,42%). Na zona do Pacto existe un importante colectivo de persoas con algún tipo de discapacidade ou diversidade funcional, polo cal tamén é preciso considerar o número de usuarios deste servizo de orientación (persoas que poderían desempeñar un emprego) pertencentes aos distintos concellos da zona, pola importancia que acadan como colectivo prioritario nas medidas de fomento do emprego. A data de 2009, na base de datos do S.I.L. de COGAMI, atopamos a seguinte distribución por concellos, sexo e idade: PERSOAS CON DISCAPACIDADE EN SITUACIÓN DE DESEMPREGO RANGO DE IDADE E SEXO CONCELLO ANOS ANOS ANOS ANOS TOTAL Homes Mulleres Homes Mulleres Homes Mulleres Total homes Total mulleres BOIRO LOUSAME 4 x x x 7 x 13 x x NOIA OUTES POBRA PORTO DO SON x RIANXO x RIVEIRA BARBANZA NOIA PACTO Fonte: Elaboración propia con datos proporcionados polo Servizo de Intermediación Laboral de COGAMI

13 Neste caso, dos demandantes inscritos no servizo, na distribución por sexos atópase unha lixeira prevalencia do sexo masculino, cun 63,18% do total. Respecto ao rango de idade, a maioría das persoas usuarias se atopa entre os 31 e 45 anos (43,36%), seguido polos maiores de 45 (33,77%). Os menores de 31 representan o 22,88% do total de persoas. Para chegar a ter unha visión máis completa e realista das fortalezas, necesidades e aspectos a mellorar dentro do sistema de orientación profesional do Pacto decidiuse recoller mediante unha enquisa a opinión das orientadoras e orientadores da zona sobre este tema. Trala análise dos datos proporcionados por máis da metade do persoal que traballa neste eido, chegamos ás seguintes conclusións: En canto á formación inicial e continua para o desempeño do labor orientador, todos coinciden na importancia da mesma. De todos os xeitos, só dúas das seis persoas enquisadas afirman ter recibido formación inicial específica; no caso da formación continua existen diferenzas entre o persoal do Servizo Público de Emprego e entre este e o dos centros colaboradores, xa que só no primeiro caso reciben este tipo de formación e nin sequera abrangue a todo o persoal orientador do SPE. Ao igual que no tema formativo, tamén se considera conveniente ou necesario contar asesoramento técnico ou documental e con fontes de información actualizadas que faciliten o desempeño do traballo, pero tampouco en todos os casos se conta coas mesmas (só no 50% ). O mesmo sucede coa información actualizada e directa sobre ordes e axudas de interese para a orientación e cos protocolos estandarizados( só no 33% dos casos) que puidesen axudar a unificar ou guiar nalgúns casos as actuacións, pese a ser un aspecto considerado conveniente ou necesario. Parte do persoal do SPE si conta con este último recurso, pero non o dos centros colaboradores. (Por exemplo, no caso dos IPIs non todos os sitios contan con protocolos de valoración para a incorporación dos demandantes aos mesmos, diferenza que volve a remarcar a falta dunha estratexia común e de coordinación entre os servizos). Outro tema importante é o da coordinación entre a rede de orientadores do Pacto, aspecto considerado bastante ou moi necesario por todos os enquisados. Pese á importancia da mesma constátase a falta de coordinación (o 83% afirma que non existe). Así mesmo, a falta de estabilidade no posto de traballo é outro dos aspectos a destacar; o persoal sinala que a estabilidade é moi baixa ou baixa, o cal dificulta moito tanto o desenvolvemento profesional como o labor de seguimento das persoas orientadas, sobre todo no caso dos IPIs. No relativo á cantidade de persoal orientador, que se incrementou de modo xeral, nalgún caso considérase suficiente, mentres na maioría estímase necesario aumentar o seu número en concellos próximos. No tocante ao coñecemento do servizo por parte da poboación desempregada, elemento de gran importancia, existen diferenzas: no caso dos centros colaboradores confírmase o pouco coñecemento que teñen as persoas desempregadas do servizo prestado polos mesmos, mentres no caso do SPE hai quen considera que o coñecemento do servizo está moi estendido entre a poboación e quen coincide coa opinión dos centros colaboradores. De todos os xeitos, só nun caso se realizan avaliacións sobre o grao de satisfacción dos usuarios co servizo. Finalmente, todo o persoal coincide en varios aspectos clave que poderían contribuír á mellora do servizo de orientación: formación, coordinación e estabilidade profesional

14 En primeiro lugar e de forma unánime alúdese á formación inicial e continua como un instrumento para a mellora do servizo; unha formación específica e adecuada ao posto de traballo. Outro dos aspectos a salientar é a falta de coordinación entre os orientadores/ as da zona, para o cal sería de interese a creación dunha rede comarcal que fixese real e efectiva esa coordinación que se considera tan necesaria. Coméntase tamén a necesidade dunha maior estabilidade no posto de traballo, para así poder ofrecer un servizo de maior calidade que posibilite un mellor seguimento, sobre todo no caso dos IPIs. Xunto con estes elementos centrais tamén se valoraría o feito de contar con apoio técnico, asesoramento específico e información actualizada sobre distintos temas (ordes, axudas, información sobre emprego e recursos da zona ) que puidesen ser de interese para o desempeño do seu traballo

15 8.3 Conclusións En total hai 8 orientadores/as laborais no Pacto entre o persoal do SPE e dos centros colaboradores. Ao longo do período estudado algunhas das entidades colaboradoras permaneceron estables, aínda suxeitas ás subvencións para a contratación do persoal, mentres que outras desapareceron. A nivel xeral apréciase un incremento dos servizos comarcais de orientación no Pacto: delegación da Oficina de Emprego en Noia ou Oficina de I+B, dirixida a colectivos con especiais dificultades de inserción sociolaboral. O recurso aos centros colaboradores segue sendo necesario para atender a todos os usuarios, debido aos recursos limitados do SPE e pese ao incremento do persoal nestes últimos. A contrapartida atópase no sistema de contratacións do persoal orientador dos centros colaboradores (dependentes de subvencións) e a falta de coordinación entre os distintos servizos que prestan orientación no Pacto para establecer criterios comúns na metodoloxía de traballo, resolver dúbidas, realizar actividades de formación conxuntas, A estabilidade no emprego deste persoal facilitaría a necesaria coordinación e contribuiría a mellorar a calidade da atención aos usuarios do servizo. Respecto aos colectivos con especiais dificultades para o acceso ao emprego é importante que ademais dos servizos de carácter xeral existan outros dende os que se poida prestar unha atención e apoio máis personalizado, desenvolvendo as IPIs como metodoloxía de traballo, na liña do recollido no sistema de orientación da oficina de I+B. Nesta oficina, que comezou a funcionar no 2009, con sede en Noia, cóntase con 4 técnicas de inserción sociolaboral. É importante sinalar tamén os servizos de orientación e intermediación laboral para persoas con discapacidade ou diversidade funcional prestados a través de distintas asociacións dentro das cales están integradas as asociacións do Pacto (COGAMI, FEAFES, FADEMGA-FEAPS Galicia) e que contan tamén con persoal orientador. Outro recurso é o Espazo de Busca Activa de Emprego da Cruz Vermella en Noia que funciona de modo complementario a outros servizos e que, pese a non contar con orientador/a laboral si conta con infraestruturas e persoal voluntario que pode orientar aos usuarios. Para a atención específica ao colectivo inmigrante cóntase cun servizo dende o cal se presta orientación nun dos concellos do Pacto. Na actualidade, dentro das accións formativas desenvolvidas pola Deputación de A Coruña dentro da Rede Xiana, hai dous Axentes de Inserción Sociolaboral que prestan asesoramento ás persoas inscritas nos cursos, como complemento á formación recibida. En síntese, valórase de xeito positivo a existencia de recursos e persoal, tanto de carácter xeral como específico, aínda que é necesaria unha maior coordinación entre os servizos, así como unha maior estabilidade do persoal no posto de traballo e unha mellora e ampliación da formación tanto inicial como continua do persoal orientador. Conscientes da importancia da orientación como complemento indisoluble á formación e á mellora das capacidades de emprego das persoas e nun momento de crise económica como o actual esta debería ser un eixo base nas políticas de emprego

16 8.4 DAFO DEBILIDADES Eventualidade e intermitencia nos servizos de orientación profesional. Necesidade de mellorar a formación e información do persoal orientador facendo extensible, tanto a formación inicial específica para o posto, como a formación continua ao conxunto de persoas que traballa neste eido. Pouco coñecemento do servizo, sobre todo do prestado polas entidades colaboradoras, por parte da poboación. Pouca coordinación entre os servizos de orientación do Pacto. Falta de protocolos de actuación comúns, adaptables a cada caso. AMEAZAS Temporalidade das axudas da Unión Europea ata o Baixa estabilidade laboral. A eventualidade do persoal orientador dos centros colaboradores, dependentes de subvencións, e a temporalidade das mesmas conleva unha menor calidade na prestación do servizo

17 FORTALEZAS Existencia dunha rede de técnicos de emprego e orientadores laborais. Incremento dos servizos comarcais de orientación (oficina e delegación do SPE, oficina I+B, ). OPORTUNIDADES Maior importancia outorgada á orientación para a mellora da capacidade de inserción laboral das persoas desempregadas (Directrices de Emprego da UE, Plans Nacionais de Acción para o Emprego e Lei Orgánica das Cualificacións e da FP). Aproveitamento das subvencións para a realización de actividades de información, orientación e busca de emprego por parte das corporacións locais e outras entidades (Asociacións Empresariais e Sindicais)

18 Este estudo foi posible grazas á colaboración das entidades integrantes do Pacto Territorial. Agradecer especialmente o apoio e a información achegada polos axentes de emprego e desenvolvemento local e os técnicos de distintos servizos dos concellos, dos axentes sociais e do servizo público de emprego, así como ás direccións e/ou xerencias dos centros de formación profesional regrada, ocupacional e continua e ás entidades supramunicipais que teñen o seu ámbito de actuación nas comarcas de Barbanza e Noia. Tamén a todas aquelas organizacións non gobernamentais que teñen realizado accións encamiñadas á promoción do emprego. Unidade de Promoción e Desenvolvemento Asociación Impulsora do Pacto Territorial de Emprego do Barbanza-Noia Equipo Técnico Santiago Páramo Aller Director Beatriz Pérez Rey Técnica en Prospección e Análise do Mercado de Traballo Sandra Pérez González Técnica en Emprendemento e Promoción do Emprego Carolina Pampín Pérez Técnica en Orientación e Mellora da Empregabilidade Carmen Paz Brión Persoal de Apoio Novembro

19 - 18 -

20 ASOCIACIÓN IMPULSORA DO PACTO TERRITORIAL DE EMPREGO DO BARBANZA-NOIA