IES Salvador de Madariaga. Departamento de Latín. CURSO

Transcripción

1 IES Salvador de Madariaga. Departamento de Latín. CURSO RESUMO DOS ASPECTOS BÁSICOS DA PROGRAMACIÓN. O Xefe do de Departamento: Juan Carlos López Longoria.

2 CULTURA CLÁSICA. 3º E 4º DA ESO: I. Obxectivos: 1. Coñecer o marco xeográfico no que se desenvolveron as culturas de Grecia e Roma. 2. Coñecer algúns fitos esenciais na historia de Grecia e Roma. 3. Coñecer as características fundamentais da romanización de Hispania. 4. Coñecer os principais deuses, mitos e heroes da mitoloxía grecolatina. 5. Coñecer e comparar as características da relixiosidade grega e romana, distinguindo a relixión oficial romana das manifestacións de culto privado. 6. Coñecer as características fundamentais da arte grega e romana. 7. Coñecer as características dos principais sistemas sociais e políticos presentes no mundo clásico establecendo semellanzas e diferenzas entre elas. 8. Identificar e explicar os papeis que desempeñan dentro da familia cada un dos seus membros. 9. Identificar as principais formas de traballo e de ocio existentes na Antigüidade. 10.Recoñecer e distinguir os diferentes tipos de escritura e os distintos tipos de alfabetos usados na actualidade. 11.Coñecer a orixe común de diferentes linguas. 12.Describir a evolución das linguas romances e identificar as linguas romances e non romances da Península Ibérica. 13.Identificar léxico común, técnico e científico de orixe grecolatina na propia lingua e sinalar a súa relación coas palabras latinas ou gregas orixinarias. 14.Coñecer as principais características dos xéneros literarios grecolatinos e a súa influencia na literatura posterior. 15.Describir algúns aspectos básicos da cultura e da civilización grecolatina coñecendo a súa evolución e presenza na sociedade actual e formando parte do patrimonio español: historia, mitoloxía, arte, sociedade, política, lingua e literatura. 16.Realizar traballos de investigación sobre a presenza da civilización clásica no contorno, utilizando as tecnoloxías da información e a comunicación. II. Grao mínimo de consecución para superar a materia: Xeografía e Historia: 1. Localizar e describir os diferentes marcos xeográficos e cronolóxicos de Grecia e Roma. 2

3 2. Coñecer as características fundamentais da romanización de Hispania e Gallaecia. Mitoloxía: 3. Coñecer os principais deuses, héroes e mitos grecolatinos comparandolos cos actuais. 4. Coñecer e comparar as características da relixiosisdade e relixión gregcolatina coas actuais. Arte: 5. Coñecer e diferenciar as características fundamentais da arte e urbanismo, establecendo relación coas manifestacións artísticas e urbanísticas actuais. 6. Coñecer e saber localizar os principais monumentos clásicos do patrimonio español e europeo. Sociedade e vida cotiá: 7. Coñecer e comparar as principais formas de organización social e política do mundo clásico. 8. Coñecer os trazos máis salientables da familia e da vida cotiá en Grecia e Roma: matrimonio, nacemento, educación, vivenda, hixiene, alimentación, vestimenta. 9. Coñecer e diferenciar a forma e o funcionamento dos exércitos gregos e romanos. 10. Identificar as principais formas de lecer existentes en Grecia e Roma: os espectáculos. Lingua: 11. Coñecer os diversos tipos de escritura: o alfabeto grego e alfabeto romano e a súa presenza nos alfabetos actuais. 12. Coñecer a orixe común de diferentes linguas indoeuropeas. As linguas europeas romances e non romances. 13. Coñecer as principais regras de evolución fonética desde o latín ao galego e ao castelán. 14. Identificar a orixe grecolatina do léxico das linguas de España e doutras linguas europeas. 15. Distinguir e identificar latinismos, helenismos, cultismos, semicultismos e termos patrimoniais. 16. Coñecer e utilizar con propiedade o léxico grecolatino na linguaxe científico-técnica. III. Avaliación: Criterios de Avaliación: Bloque 1. Xeografía 1.Localizar nun mapa fitos xeográficos relevantes para o coñecemento das civilizacións grega e romana. 2.Identificar e describir a grandes trazos o marco xeográfico no que se desenvolveron as culturas de Grecia e de Roma no momento do seu apoxeo. Bloque 2. Historia 1.Identificar algúns fitos esenciais na historia de Grecia e de Roma e coñecer as súas repercusións. 3

4 2.Identificar e describir o marco histórico no que se desenvolveron as culturas de Grecia e de Roma. 3. Coñecer as características fundamentais da romanización de Hispania. Bloque 3. Mitoloxía 1.Coñecer os principais deuses e heroes da mitoloxía grecolatina. 2.Coñecer os mitos e heroes grecolatinos e establecer semellanzas e diferenzas entre os mitos e heroes antigos e os actuais. 3. Coñecer e comparar as características da relixiosidade e a relixión grega coas actuais. 4. Explicar os fundamentos da relixiosidade romana e distinguir a relixión oficial das manifestacións do culto privado. Bloque 4. Arte 1.Coñecer as características fundamentais da arte clásica e relacionar manifestacións artísticas actuais cos seus modelos clásicos. 2.Coñecer algúns dos monumentos clásicos máis importantes do patrimonio español. Bloque 5. Sociedade e vida cotiá 1.Coñecer as características das principais formas de organización política presentes no mundo clásico, establecendo semellanzas e diferenzas entre elas. 2.Coñecer as características e a evolución das clases sociais en Grecia e en Roma e a súa pervivencia na sociedade actual. 3.Coñecer a composición da familia e os roles asignados aos seus membros. 4.Identificar as principais formas de traballo e de ocio existentes na Antigüidade. Bloque 6. Lingua/Léxico 1.Coñecer a existencia de diversos tipos de escritura e distinguilas entre si. 2.Distinguir distintos tipos de alfabetos usados na actualidade. 3.Coñecer a orixe común de diferentes linguas. 4.Comprender a orixe común das linguas romances. 5.Identificar as linguas romances e non romances da Península Ibérica e localizalas nun mapa. 6.Identificar léxico común, técnico e científico de orixe grecolatina na propia lingua e sinalar a súa relación coas palabras latinas ou gregas orixinarias. 7. Coñecer as principais características dos xéneros literarios grecolatinos e a súa influencia na literatura posterior. 8. Coñecer os fitos esenciais das literaturas grega e latina como base literaria da cultura europea e occidental. 4

5 Bloque 7. Pervivencia na actualidade 1.Recoñecer a presenza da civilización clásica nas artes e na organización social e política. 2.Coñecer a pervivencia da mitoloxía e os temas lendarios nas manifestacións artísticas actuais. 3.Identificar os aspectos máis importantes da historia de Grecia e Roma e a súa presenza no noso país e recoñecer as pegadas da cultura romana en diversos aspectos da civilización occidental dos nosos días. 4.Realizar traballos de investigación sobre a permanencia da civilización clásica no contorno, utilizando as tecnoloxías da información e a comunicación. Procedementos e instrumentos de avaliación: Probas ou controis: En 3º da ESO: Non haberá probas específicas senon traballos específicos individuais ou colectivos, facendo uso das T.I.C.. En 4º da ESO: Haberá unha proba por avaliación. Procedementos comúns en 3º e 4º da ESO: - Tarefas individuais ou en grupo de pequenos traballos propostas na clase e na casa. - Atención na aula, coidado do material de traballo e puntualidade. Outros procedementos: - Cuestionarios que permitan verificar a asimilación dos contidos. - Outras tarefas voluntarias. - Exercicios e actividades de comprensión lectora. - Elaboración de resumos e esquemas. Criterios de cualificación: Os resultados dos controis ou actividades e exercicios que se realicen durante o trimestre determinarán as cualificacións de cada avaliación atendendo ás seguintes porcentaxes.: Valoración para a nota de avaliación: 50%. En 3º da ESO: Traballos específicos individuais ou colectivos, facendo uso das T.I.C.. En 4º da ESO: Unha proba por avaliación. Valoración restante para a nota de avalicaión: 50%. En 3º e 4º da ESO: - Tarefas individuais ou en grupo de pequenos traballos propostas na clase e na casa. - Atención na aula, coidado do material de traballo e puntualidade. Para a cualificación das tarefas teremos en conta os seguintes criterios: 5

6 - Puntualidade na entrega. - Presentación axeitada. - Realización completa. - Corrección. - Claridade e corrección na expresión lingüística (coherencia, cohesión, ortografía). - Presentación. IV. Distrubución temporal dos contidos: A seguinte distribución de unidades por trimeste é únicamente unha previsión, xa que a distribución real das mesmas dependerá das respectivas preferencias do grupo ou das profesoras que imparten a materia no comenzo do curso. 1ª Avaliación: UNIDADE 1. As linguas e a súa orixe clásica. Evolución e historia dos sistemas de escritura. O alfabeto grego e a súa orixe, antecedente da maioría dos alfabetos actuais. A orixe das linguas europeas: o indoeuropeo. A expansión do latín: as linguas romances. Pervivencia de elementos grecolatinos nas linguas actuais. Helenismos, latinismos e cultismos máis frecuentes na lingua castelá. Prefixos e sufijos derivados do latín que máis se utilizan no noso idioma. UNIDADE 2. A relixión grecorromana. Principais deuses da mitoloxía grecolatina. Mitos e héroes grecolatinos. A relixión oficial e os cultos privados en Roma. Os rituais, os oráculos, as celebracións relixiosas. Pervivencia da mitoloxía e os temas lendarios nas manifestacións artísticas actuais. UNIDADE 3. A infancia no mundo clásico. O nacemento e os seus diferentes rituais. Os nomes. A educación ateniense, espartana e romana. A escola en Grecia e Roma: materias máis importantes na antigüidade. Útiles e soportes de escritura. A indumentariaa no mundo antigo. 2ª Avaliación: UNIDADE 4: O mundo feminino. Condición da muller na sociedade grega e romana. A vida cotiá da muller grega e romana. A súa indumentaria. 6

7 Rituais das cerimonias matrimoniais en Grecia e Roma. Tipos de matrimonio en Roma. Aspectos legais do matrimonio (especialmente en Roma). UNIDADE 5: O mundo masculino. Profesións e actividades cotiás do home na Antigüidade. O tempo ao longo da xornada. O banquete. As termas. A indumentaria masculina. UNIDADE 6: Política e cidadanía. A polis grega e a democracia ateniense. Sociedade e política no mundo grego e romano. Clases sociais. Órganos de goberno. Fases da historia de Roma. 3ª Avaliación: UNIDADE 7: O exército e a guerra. O exército ateniense e o espartano. As guerras médicas e as guerras do Peloponeso no século V a. C. O exército nos distintos períodos da historia de Roma. A lexión e o campamento. UNIDADE 8: A arte clásica. O concepto de orde arquitectónica. As ordes da arquitectura clásica. O templo grego e o templo romano. A evolución da escultura grega, obras e artistas. A escultura romana. A pintura e o mosaico romanos. UNIDADE 9: Xogos e espectáculos. Os edificios públicos dedicados ao lecer en Grecia e en Roma: teatro, circo e anfiteatro. Os gladiadores. V. Alumnos pendentes: De acordo co establecido polo centro os alumnos coa materia pendente poderán realizar dúas probas parciais, nas datas que determine a Xefatura de Estudos. Se non superan estas probas teñen dereito a presentarse a unha proba global en Maio. Para superar a materia esixiráselles aos alumnos os mínimos establecidos, sendo o resultado de ditas probas un 5. En todo caso o profesor terá un seguimento dos alumnos e da súa preparación da asignatura en relación coas dúbidas e plantexamentos en relación coa orientación dos distintos contidos. Como alternativa a este procedemento de avaliación, ofreceráselles aos alumnos a posibilidade de superar a materia realizando periodicamente exercicios e actividades sobre os contidos da 7

8 programación que previamente lles serán entregados. A cualificación dependerá da correción das tarefas encomendadas, tendo en conta tamén a presentación, expresión lingüística e puntualidade. 8

9 PROGRAMACIÓN DE LATÍN. 4º ESO. I. Obxectivos: 1. Comprender textos latinos sinxelos. 2. Identificar e relacionar elementos morfosintácticos e léxicos da lingua latina para realizar a anlálise e a tradución. 3. Desenvolver os hábitos de organización, traballo e disciplina no estudo a través do proceso de análise e traducción de textos latinos. 4. Mellorar a lectura comprensiva e a expresión oral e escrita mediante o coñecemento do vocabulario e as estructuras gramaticais latinas. 5. Coñecer a orixe e evolución das linguas romances para valorar os trazos comúns e a diversidade lingüística como mostra da riqueza cultural dos pobos. 6. Utilizar as regras fundamentais de evolución fonética do latín ás linguas romances e identificar palabras patrimoniais, cultismos e expresións latinas en diferentes contextos lingüísticos. 7. Entender o significado do léxico común de orixe grecolatina da propia lingua e comprender vocabulario culto, científico e técnico a partir dos seus compoñentes etimolóxicos. 8. Reflexionar sobre os elementos formais e as estructuras lingüísticas das linguas romances coñecidas polo alumno, a través da comparación co latín, modelo de lingua flexiva. 9. Coñecer os aspectos relevantes da cultura e da civilización romanas, utilizando diversas fontes de información e diferentes soportes, para identificar e valorar a súa continuidade no noso patrimonio cultural, artístico e institucional. 10. Coñecer os xeneros literarios latinos máis importantes. II. Contidos mínimos: 1. Coñecer os diversos tipos de escritura, distinguilos e comprender as súas funcións: o alfabeto romano, a súa pronuncia e a súa presenza nos alfabetos actuais. 2. Clasificación das linguas indoeuropeas. Distinguir as principais etapas na evolución do latín; as linguas romances: a súa situación. 3. Distinción entre palabras patrimoniais, semicultismos e cultismos. 4. Coñecer os cambios fonéticos máis frecuentes na evolución das palabras e os seus mecanismos de formación: composición e derivación. 5. Recoñecer a terminoloxía científico-técnica de orixe grecolatina. 6. Coñecer o significado dos latinismos e locucións latinas máis frecuentes. 9

10 7. Adquirir unha base morfolóxica elemental: substantivos, adxectivos, pronomes e verbos. 8. Análizar sintácticamente: funcións, concordancias e clasificacións oracionais; e traducir textos latinos sinxelos. 9. Coñecemento e tradución dun vocabulario latino básico. 10.Coñecer o marco xeográfico e histórico da sociedade romana: expansión territorial e esquema 11.cronolóxico. 12.Coñecer o aspectos principais da organización social e política dos romanos: a familia, a vida cotiá. Os espectáculos públicos e os seus edificios representativos. 13.Principais pegadas da romanización en Hispania e, en particular, na Gallaecia. 14.Coñecer os principais deuses, héroes e mitos grecolatinos establecendo comparación cos actuais. 15.Coñecer e comparar as características da relixiosisdade e relixión grega coas actuais. III. Avaliación: Criterios de Avaliación: Recoñecer os elementos morfolóxicos e as estructuras sintácticas elementais da lingua latina e comparalos cos da propia lingua. Traducir textos breves e sinxelos e producir, mediante retroversión, oracións simples utilizando as estructuras propias da lingua latina. Identificar en textos traducidos aspectos históricos ou culturais relacionando os datos con referentes actuais. Aplicar as reglas básicas de evolución fonética a étimos latinos que dean orixe a termos romances do vocabulario habitual e establecer a relación semántica entre un térmo patrimonial e un cultismo. Identificar compoñentes de orixe grecolatina en palabras da linguaxe cotiá e no vocabulario específico das ciencias e da técnica, e explicar o seu sentido etimolóxico. Recoñecer latinismos e locucións usuais de orixe latina incorporadas ás linguas coñecidas polo alumno e explicar o seu significado en expresións orais e escritas, Facer un uso coheren-te das mesmas. Distinguir e valorar a mitoloxía clásica como fonte de inspiración e recoñecer no patrimonio arqueolóxico as pegadas da romanización. 10

11 Manexar recursos que lle permitan ao alumnado elaborar, de forma guiada, un traballo sinxelo sobre calquera aspecto da producción artística e técnica, a historia, as institucións, ou a vida cotiá en Roma. Seleccionar axeitadamente a información e presentar o traballo con orde, coherencia e cohesión. Procedementos e instrumentos de avaliación: Levaremos a cabo, na medida do posible, un seguimento personalizado, recollendo as principais incidencias, os progresos e as dificultades do alumno, mediante a observación directa e sistemática das actividades individuais. Dúas probas escritas obxectivas por avaliación. Na avaliación tendranse en conta principalmente dous tipos de exercicios ou preguntas: -Coñecemento e identificación de paradigmas. -Tradución.-que combina o anterior co análise, interpretación e explicación de textos. No segundo -traducción- haberá coherencia entre o análise morfolóxico e sintáctico e a traducción resultante; captarase correctamente ademáis o sentido xeral do texto a traducir. Actividades individuais na clase e as tarefas na casa, ben obrigatorias ou voluntarias: Análise e tradución de textos. Exercicios de morfoloxía e de léxico. Resumos e esquemas dos temas de Civilización e Cultura. Lectura das obras seleccionadas e actividades de comprensión. Exposicións de traballos de investigación facendo uso das T.I.C. Actitude e interese en clase e nas actividades aindividuais ou en grupo programadas fóra da aula. Ademáis da atención na aula, coidado do material de traballo. Puntualidade. A medida que avanza o curso, e especialmente nas avaluacións terceira, ordinaria e final, a traducción cobrará máis peso e será o indicador de logro fundamental. Se a tradución (direta ou inversa) e interpretación do texto non son corretas, o alumno non poderá ser avaliado positivamente. Criterios de cualificación: Nota trimestral ou por avaliacións: Ainda que a avaliación será continua, e polo tanto os exames recollerán os aspectos esenciais das avaliacións anteriores, e tratándose do primeiro curso de latin na ESO, plantexamos a posibilidade de facer probas especiais de recuperación sobre todo na primeira avaliación. Un 80 % da cualificación obtense dos dous exames de avaliación. 11

12 O primeiro será parcial e terá un valor de 30% na 1ª avaliación e nas restantes de 40%. O segundo será global e terá un valor de 50%. na 1ª avaliación e nas restantes de 40%. Posto que a avaliación será continua, os exames recollerán os aspectos esenciais das avaliacións anteriores, non realizandose probas especiais de recuperación. Un 20 % da cualificación reservarase aso seguintes apartados:. Actividades na aula e nas tarefas diarias realizadas en casa (10%). Para a cualificación das tarefas teremos en conta os seguintes criterios: - Puntualidade na entrega. - Presentación axeitada. - Realización completa. - Corrección.. Actitude no traballo de clase e nas actividades propostas (10%). Nota final do curso: A nota media das 3 avaliacións no final do curso, únicamente se fará cando a nota das tres avaliacións sexa maior de 3; se isto se cumpre concederase entón a nota propia da última avaliación. Os alumnos coa 1ª e/ou 2ª avaliacións suspensas coa calificación de tres ou menos de tres, así coma os alumnos que suspenden a última avaliación, deberán facer una proba global de recuperación. Reservaremos un 10% da nota final para a actidude mantida durante o curso: a actitude sempre ha de ser respetuosa cara ó profesorado e os compañeiros, en consoancia coas normas de convivencia e funcionamento do centro. IV. Distribución temporal dos contidos: 1ª Avaliación: Bloque 1: O sistema da lingua latina: MorfoSintaxe. Breve historia sobre a orixe da escritura e os sistemas de escritura. Abecedario latino: a súa orixe e a súa pronunciación clásica. Vocais breves e longas. A acentuación: regra da penúltima sílaba.. A palabra: As súas partes. Tipos de palabras: variables e invariables. As categorias gramaticais. O concepto de lingua flexiva: declinar e conxugar. Os casos e as súas principais funcións sintácticas. A primeira e segunda declinacións. 12

13 Bloque 2: O latín, historia e evolución: a orixe das linguas romances: Indoeuropeo y as súas familias lingüísticas. Marco xeográfico da lingua latina. Latín culto e o latín vulgar. Bloque 3: Formación de palabras: Os lexemas, sufixos e prefixos grecolatinos usados na propia lingua: préstamos, derivación e analoxía como mecanismos de enriquecemento do vocabulario. Compoñentes grecolatinos nas linguas romances. Bloque 4: Contidos non lingüísticos: historia, cultura e civilización romanas. Marco xeográfico e períodos da historia de Roma. Gallaecia e o resto da Hispania: a romanización e o patrimonio arqueolóxico e artístico romano. 2ª Avaliación: Bloque 1: O sistema da lingua latina: MorfoSintaxe. A flexión adxetival de primeira clase e os pronomes persoais e posesivos. A flexión verbal: modo indiciativo. Estructuras sintácticas básicas: a concordancia e as súas regulas. Bloque 2: O latín, historia e evolución: a orixe das linguas romances: Orixe, evolución e etapas do latín: as linguas romances, formación e evolución. Evolución fonética, morfolóxica e semántica ao galego, castelán e outras linguas modernas no romances. Bloque 3: Formación de palabras: Definición das palabras a partir dos seus étimos. Latinismos e locucións latinas. Bloque 4: Contidos non lingüísticos: historia, cultura e civilización romanas. As institucións, política, sociedade e vida cotiá: a famlia romana, composición e roles, vivenda, alimentación e indumentaria. Relación entre o relixioso e o festivo. A mitoloxía clásica: deuses, mitos e heroes. 3ª Avaliación: Bloque 1: O sistema da lingua latina: MorfoSintaxe. A terceira declinación. O adxectivo de segunda clase. Os pronomes demostrativos e de identidade. As preposicións. 13

14 A oración simple e as oracións coordinadas: nexos coordinantes máis frecontes. Bloque 2: O latín, historia e evolución: a orixe das linguas romances: Termos patrimoniais, cultismos e semicultismos. Bloque 3: Formación de palabras: O vocabulario da ciencia e da técnica: os étimos gregos e latinos nas terminoloxías específicas. O significado etimolóxico das palabras como guía para a adecuada utilización do vocabulario. Bloque 4: Contidos non lingüísticos: historia, cultura e civilización romanas. As pegadas materiais da romanización: urbanismo e edificios significativos; os espectáculos públicos: teatro, circo e anfiteatro. V. Alumnos pendentes: De acordo co establecido polo centro os alumnos coa materia pendente poderán realizar dúas probas parciais, nas datas que determine a Xefatura de Estudos. Se non superan estas probas teñen dereito a presentarse a unha proba global en Maio. Para superar a materia esixiráselles aos alumnos os mínimos establecidos, sendo o resultado de ditas probas un 5. En todo caso o profesor terá un seguimento dos alumnos e da súa preparación da asignatura en relación coas dúbidas e plantexamentos en relación coa orientación dos distintos contidos. Como alternativa a este procedemento de avaliación, ofreceráselles aos alumnos a posibilidade de superar a materia realizando periodicamente exercicios e actividades sobre os contidos da programación que previamente lles serán entregados. A cualificación dependerá da correción das tarefas encomendadas, tendo en conta tamén a presentación, expresión lingüística e puntualidade. 14

15 PROGRAMACIÓN DE LATÍN. 1º BACH. I. Obxectivos: 1. Coñecer e utilizar os aspectos fonéticos, morfolóxicos, sintácticos e léxicos básicos da lingua latina, iniciándose na interpretación e tradución de textos sinxelos e diversos (literarios, históricos, filosóficos) 2. Lectura comprensiva de textos traducidos e orixinais, distinguindo as súas características esenciais e a súa evolución, e analizando a estrutura, o pensamento e a ideoloxía que neles se reflicte, cunha actitude crítica ante o mundo latino e o actual. 3. Ordenar os conceptos lingüísticos propios do alumnado, establecendo categorías, xerarquías, oposicións e relacións entre ámbitos lingüísticos diversos. 4. Identificar os elementos léxicos e principais procedementos de composición e derivación do latín, recoñecendo os elementos léxicos da herdanza latina que permanecen nas linguas romances faladas polo alumnado. 5. Reflexionar sobre os elementos fundamentais que constitúen as linguas e as súas influencias mutuas no espazo e no tempo, recoñecendo as relacións existentes entre as estruturas da lingua latina e as doutras linguas que se derivan ou foron profundamente influídas por ela, e recoñecendo compoñentes significativos desta herdanza (flexión nominal, pronominal e verbal). 6. Identificar e valorar as principais achegas da lingua latina como instrumento transmisor da cultura. 7. Recoñecer o papel integrador do latín en distintas áreas da ciencia, filosofía, historia, literatura, arte, arquitectura e en xeral na cultura e historia de Occidente. 8. Identificar as principais realizacións e fitos históricos do pobo romano e comprobar as distintas formas en que o legado romano evidencia a súa presenza no mundo de hoxe. 9. Recoñecer os elementos da herdanza latina que permañecen no mundo actual e consideralos como unha das claves para a súa interpretación. 10. Valorar as achegas do espírito clásico como elemento integrador de diferentes correntes de pensamento e actitudes (éticas, estéticas) que conforman o ámbito cultural europeo ao que o alumno pertence. 11. Recoñecer a influencia da historia e o legado de Roma na conformación política, social e cultural dos pobos e nacións de Europa, fomentando con iso actitudes de de tolerancia e respecto cara aos seus distintos pobos e os doutras zonas do mundo. 12. Desenvolver o sentimento de pertenencia á unidade política, social e cultural que é Europa, en cuxa base está o mundo latino. 15

16 II. Grao mínimo de consecución para superar a materia: Morfoloxía: 1. Coñecer os diversos tipos de escritura, distinguilos e comprender as súas funcións: o alfabeto romano, a súa pronuncia e a súa presenza nos alfabetos actuais. 2. Clasificación das linguas indoeuropeas. Distinguir as principais etapas na evolución do latín; as linguas romances: a súa situación. 3. Distinción entre palabras patrimoniais, semicultismos e cultismos. 4. Coñecer os cambios fonéticos máis frecuentes na evolución das palabras e os seus mecanismos de formación: composición e derivación. 5. Enunciar correctamente distintos tipos de palabras en latín, distinguíndoos a partir do seu enunciado e clasificándoos segundo a súa categoría e declinación. 6. Declinar palabras e sintagmas en concordancia, aplicando correctamente para cada palabra o paradigma de flexión correspondente. 7. Clasificar verbos regulares segundo a súa conxugación identificando as formas do seu enunciado. 8. Conxugar e traducir os tempos verbais máis frecuentes en voz activa e pasiva, distinguindo as formas persoais e non persoais. Sintaxe: 5. Analizar sintácticamente oracións e textos de dificultade graduada, recoñecendo as funcións sintácticas básicas. 6. Traducir oracións e textos de forma coherente coa análise. 7. Recoñecer, analizar e traducir de forma correcta as construcións de infinitivo e participio máis frecuentes. Textos: 8. Utilizar a análise morfolóxica e sintáctica de textos de dificultade graduada para efectuar correctamente a súa tradución. 9. Facer uso do coñecemento dun léxico latino básico para facer a tradución. Léxico: 10. Coñecer un vocabulario latino básico, explicando a súa relación cos seus derivados en español e galego. 16

17 11. Distinguir términos patrimoniais e cultismos. 12. Identificar os distintos formantes das palabras. Cultura e civilización. Literatura: 13. Describir e explicar as características da organización social romana. 14. Identificar os principais deuses e heroes da mitoloxía grecolatina, recoñecendo a súa pervivencia na nosa cultura. 15. Describir as características das grandes obras públicas romanas, explicando a súa influencia en modelos urbanísticos posteriores e exemplificando coas que pertecen ao noso patrimonio. 16. Elaborar sínteses sobre os temas de Literatura tratados e facer lectura comprensiva dos textos e obras obrigradas. III. Avaliación: Criterios de Avaliación: 1. Identificar os distintos sistemas de escritura; clasificar as linguas indoeuropeas. 2. Recoñecer a evolución da lingua latina e aparición das distintas linguas románicas. 3. Identificar en textos latinos sinxelos os elementos básicos da morfoloxía regular e da Sintaxe e comparalos cos da propia lingua. 4. Ler e traducir oracións e textos breves e sinxelos, orixinais, adaptados ou elaborados, coa maior fidelidade posible. 5. Producir, mediante retroversión, oracións simples utilizando as estructuras propias da lingua latina. 6. Recoñecer no léxico das linguas faladas no territorio español palabras de orixe latino e analizar a súa evolución fonética, morfolóxica e semántica. 7. Identificar os aspectos máis importantes da historia do pobo romano e da súa presencia no noso país recoñecer as pegadas da cultura romana en diversos aspectos da civilización actual. 8. Aplicar as reglas básicas de evolución fonética a étimos latinos que dean orixe a termos romances do vocabulario habitual e establecer a relación semántica entre un térmo patrimonial e un cultismo. 9. Identificar compoñentes de orixe grecolatina en palabras da linguaxe cotiá e no vocabulario específico das ciencias e da técnica, e explicar o seu sentido etimolóxico. 17

18 10.Recoñecer latinismos e locucións usuais de orixe latina incorporadas ás linguas coñecidas polo alumno e explicar o seu significado en expresións orais e escritas, Facer un uso coherente das mesmas. 11.Identificar en textos traducidos aspectos históricos ou culturais relacionando os datos con referentes actuais. 12.Distinguir e valorar a mitoloxía clásica como fonte de inspiración e recoñecer no patrimonio arqueolóxico as pegadas da romanización. 13.Manexar recursos que lle permitan ao alumnado elaborar, de forma guiada, un traballo sinxelo sobre calquera aspecto da producción artística e técnica, a historia, as institucións, ou a vida cotiá en Roma. Seleccionar axeitadamente a información e presentar o traballo con orde, coherencia e cohesión. Procedementos e instrumentos de avaliación: Dúas probas escritas obxectivas por avaliación Na avaliación tendranse en conta principalmente dous tipos de exercicios ou preguntas: -Coñecemento e identificación de paradigmas. -Tradución.-que combina o anterior co análise, interpretación e explicación de textos. No segundo -traducción- haberá coherencia entre o análise morfolóxico e sintáctico e a traducción resultante; captarase correctamente ademáis o sentido xeral do texto a traducir. Actividades individuais na clase e as tarefas na casa, ben obrigatorias ou voluntarias: Análise e tradución de textos. Exercicios de morfoloxía e de léxico. Resumos e esquemas dos temas de Civilización e Cultura. Lectura das obras seleccionadas e actividades de comprensión. Exposicións de traballos de investigación facendo uso das T.I.C. Actitude e interese en clase e nas actividades aindividuais ou en grupo programadas fóra da aula. Ademáis da atención na aula, coidado do material de traballo. Puntualidade. A medida que avanza o curso, e especialmente nas avaluacións terceira, ordinaria e final, a traducción cobrará máis peso e será o indicador de logro fundamental. Se a tradución (direta ou inversa) e interpretación do texto non son corretas, o alumno non poderá ser avaliado positivamente. Criterios de cualificación: Nota trimestral ou por avaliacións: 18

19 Un 80 % da cualificación obtense dos dous exames de avaliación. O primeiro será parcial e terá un valor de 30% na 1ª avaliación e nas restantes de 40%. O segundo será global e terá un valor de 50%. na 1ª avaliación e nas restantes de 40%. Posto que a avaliación será continua, os exames recollerán os aspectos esenciais das avaliacións anteriores, non realizandose probas especiais de recuperación. Un 20 % da cualificación reservarase aso seguintes apartados:. Actividades na aula e nas tarefas diarias realizadas en casa (10%). Para a cualificación das tarefas teremos en conta os seguintes criterios: - Puntualidade na entrega. - Presentación axeitada. - Realización completa. - Corrección.. Actitude no traballo de clase e nas actividades propostas (10%). Nota final do curso: A nota media das 3 avaliacións no final do curso, únicamente se fará cando a nota das tres avaliacións sexa maior de 3; se isto se cumpre concederase entón a nota propia da última avaliación. Os alumnos coa 1ª e/ou 2ª avaliacións suspensas coa calificación de tres ou menos de tres, así coma os alumnos que suspenden a última avaliación, deberán facer una proba global de recuperación. Reservaremos un 10% da nota final para a actidude mantida durante o curso: a actitude sempre ha de ser respetuosa cara ó profesorado e os compañeiros, en consoancia coas normas de convivencia e funcionamento do centro. IV. Distribución temporal dos contidos: 1ª Avaliación: Literatura: - A poesía épica. - Lectura e comentario: textos da Ilíada e da Odisea. - Lectura: a Odisea e a Eneida. CONTIDOS: Lingua latina: A orixe da escritura e os sistemas de escritura. Abecedario latino: a súa orixe e a súa pronunciación clásica. A acentuación: regra da penúltima sílaba.. A palabra: As súas partes. Tipos de palabras: variables e invariables. 19

20 As categorias gramaticais. O concepto de lingua flexiva: declinar e conxugar. Os casos e as súas principais funcións sintácticas. O enunciado dos sustantivos e adxectivos. 1.ª e 2.ª declinacións: sustantivos de xénero femenino, masculino e neutro. O adxectivo e a concordancia co sustantivo. As oracións predicativas e atributivas. O verbo Sum Oracións transitivas: o caso acusativo. Os pronombres persoais e posesivos. O tema de presente no modo indicativo activo: presente, imperfecto e futuro imperfcto. O casos ablativo e acusativo e as preposicións: in, ad, e(x), a(b), ad, per, circum, prope. O infinitivo das conjugaciones 1.ª, 2.ª, 3.ª e 4.ª. Sintaxis do infinitivo. A conjugación mixta: capio. A función apelativa: o vocativo. O imperativo de todas as conjugaciones. Oracións interrogativas directas: cur, quomodo, ubis, quis, quid, quantus, -ne e nonne. 3.ª declinación: sustantivos e adxectivos de temas en consonante e temas en -i. Presente de indicativo e infinitivo de possum e eo. Verbos compostos con preverbios: in-, e-, ad-, re-, con-. Os adverbios: Formación a partir de adxectivos. Outros adverbios. Interpretación dos textos: Tradución de textos con diversa temática. Interpretación dos textos de ampliación: Sententiae Latinae sobre a moderación e o traballo. Sobre o matrimonio. Sobre a escravitude. Sobre a vida rural e os campesiños. Sobre o ensino e aprendizaxe. Sobre a beleza e sobre Homero. Sobre adversidade. Sobre o engano. Sobre o inevitable e sobre o recordo. Sobre o dor do recordo, a audacia e o amor. Sobre Rómulo e Remo, e sobre a muller. Léxico e a súa evolución: Concepto de derivación. Dedución de significados a partir da raíz etimológica. Derivados casteláns das palabras latinas. Verbos denominativos: cea/ceo, etcétera. Verbos compostos con curro e uenio, mitto, pono, cado e cedo. Pares de palabras verbo / sustantivo (gaudeo/gaudium). Roma e o seu legado: A formación dos nomes propios en latín. Sociedade: A vida cotiá e as condicións sociais dunha muller romana. O matrimonio. A escravitude. Os libertos. Relación entre patronos e libertos. A expansión territorial romana en Italia: a institución da colonia. Urbanismo e modelo organizativo das coloniae: os duouiri. A vida no campo: o calendario agrícola en Roma. A educación «primaria». O paedagogus. Os instrumentos de aprendizaxe. Métodos de ensino. O ensino secundario. A educación superior: a retórica. Homero: Resumo dos sucesos relatados na Ilíada. A Ilíada: o rescate de Héctor. Virxilio: a Eneida e a súa relación coa Odisea de Homero. Relato do episodio de Odiseo e o cíclope. A raíña Dido. A monarquía: Rómulo e Remo. Horacio: pervivencia literaria da súa obra poética. O tema do carpe diem. 20

21 2ª Avaliación: Literatura: - A novela: Petronio e Apuleyo. - Lectura: a Fábula de Amor y Psique. CONTIDOS: Lingua latina: Oracións subordinadas: mediante conxuncións. Mediante pronombres relativos. Os verbos irregulares nolo e uolo en presente (indicativo, imperativo, infinitivo). Os imperativos irregulares. Os pronombres e adjetivos demostrativos e de identidade. O tema de perfecto no modo indicativo activo: pretérito perfecto, pluscuamperfecto e futuro perfecto. Os numerales. As expresións de tempo e lugar. O locativo. A cuarta declinación. A quinta declinación. Interpretación dos textos: Tradución de textos con diversa temática. Interpretación dos textos de ampliación: Os nomes de persoa en latín. Sententiae Latinae sobre: os deuses e a relixión. A relixión e a superstición. Sobre a paz. Sobre Anibal, Cartago e Escipión. Sobre a política e o pobo. Sobre a plebe e o Senado. Sobre a cidade de Roma. Sobre o grego e os gregos. Sobre Catilina, os costumes e a patria. Léxico e a súa evolución: Derivados casteláns das palabras latinas que aparecen na unidade. Pares de palabras adxectivo / sustantivo (laetus/laetitia, altus/altitudo, dignus/dignitas). Pares de palabras sustantivo / adxectivo (miles/militaris). Composición verbal con mitto, eo, Sum, do, pono. Roma e o seu legado: Os deuses olímpicos e a relixión romana. Os días da semana. Monarquía e República: Anibal. Eleccións e maxistraturas romanas. SPQR (Senatus Populusque Romanus). Roma : urbanismo da cidade. Grecia fronte a Roma. Cicerón: biografía e obra. 3ª Avaliación: Literatura: - A retórica e a oratoria: Cicerón. Principais discursos. - O teatro. A comedia e a traxedia. - Lectura: unha comedia de Plauto. CONTIDOS: 21

22 Lingua latina: Temas de perfecto de temas verbales en -sc- (tipo cogno-sc-ou/cognoui). Os usos do caso ablativo. Instrumental. O verbo fero no tema de presente e de perfecto. A graduación dos adxectivos: Comparativo de superioridade e superlativo. Irregularidades. A comparación nos adverbios. Irregularidades. Proposicións de relativo. Alter, uter e uterque. A voz pasiva: Presente, imperfecto e fut imperf. Pret perfecto, pret pluscuamperf e fut perf. O participio de presente. O participio de perfecto pasivo. Interpretación dos textos: Tradución de textos con diversa temática. Interpretación dos textos de ampliación: Sententiae Latinae sobre: César e os xogos circenses. Sobre a saúde, as ocupacións e a iniciativa. Sobre a vitoria, as adversidades e a ambición. Sobre a retórica, o estudo e a honestidade. Sobre César e o poder. Sobre a navegación. Sobre a filosofía, o destino, a condición humana, o lecer. Sobre as vodas, o matrimonio e o dote. Sobre o poder e a forza. Léxico e a súa evolución: Derivados casteláns das palabras latinas que aparecen na unidade. Composición verbal con facio e fero. Derivación verbal con specio. Adxectivos opostos (amicus/inimicus). Derivación nominal substantivo/adexectivo. Formación de palabras con prefixos: per-, dei-/dis-, circum-. Grupos de palabras (miles, milito, militaris, militia). Uso dos participios de perfecto como adxectivos (paratus, «preparado») e uso da forma neutra como sustantivo (dictum, «un devandito»). Formación de palabras (sustantivos derivados do tema de supino: monitor, monitus, monitio). Formación de palabras: sustantivos en -(t)or e -(t)io (defensor, defensio). Roma e o seu legado: Un día en Roma: a vida cotiá nun día calquera. As Vodas. Cara á idade adulta: a toga viril e a retórica. Espectáculos. O triunfo romano e o exército. O comercio. Grecia. Estoicos e epicúreos. O final da República: Marco Antonio, Octavio e o Senado. O segundo triunvirato. V. Alumnos pendentes: De acordo co establecido polo centro os alumnos coa materia pendente poderán realizar dúas probas parciais, nas datas que determine a Xefatura de Estudos. Se non superan estas probas teñen dereito a presentarse a unha proba global en Maio. Para superar a materia esixiráselles aos alumnos os mínimos establecidos, sendo o resultado de ditas probas un 5. 22

23 PROGRAMACIÓN DE LATÍN. 2º BACH. I. Obxectivos: 1. Identificar e analizar en textos latinos os elementos da morfoloxía irregular e da sintaxe da subordinación e comentar as súas variantes e coincidencias con outras linguas coñecidas polo alumno. 2. Resumir, oralmente ou por escrito, textos latinos orixinais de distintos xéneros literarios, elaborando esquemas básicos do seu contido e diferenciando as ideas principais das secundarias. 3. Traducir de xeito coherente ao galego ou castelán textos latinos de diversos xéneros literarios. 4. Comparar o léxico latino có doutras linguas coñecidas e deducir regras básicas de derivación e composición. 5. Identificar palabras de orixe grecolatina en textos propios das materias de estudio e explicar o seu significado. 6. Contrastar trazos lingüísticos da lingua latina cos da lingua materna e os doutras linguas obxecto de estudio. 7. Elaborar traballos monográficos manexando fontes de diversa índole sobre temas de interese. 8. Producir textos breves en latín de retroversión, utilizando as estruturas propias da lingua latina. 9. Comentar os elementos esenciais de textos traducidos pertencentes a diversos xéneros literarios: tema, estrutura etc. 10. Caracterizar e diferenciar os xéneros da Literatura Latina, buscando en obras da literatura posterior pegadas da súa permanencia. II. Contidos mínimos: Morfoloxía: Identificar, declinar ou conxugar, e traducir todas as formas nominais, pronominais e verbais coas súas peculiaridades. Sintaxe: Recoñecer os diferentes tipos de coordinación e subordinación. Valores de ut, ne e cum. Coñecer as funcións das formas non persoais do verbo: participio, infinitivo. A conxugación perifrástica activa e pasiva. O xerundio e o xerundivo. Textos: Analizar sintácticamente e traducir de textos latinos que integren os contidos gramaticais e culturais estudados. Saber utilizar o diccionario buscando o termo máis apropiado para a tradución do texto. Léxico: 23

24 Coñecer, identificar e traducir un vocabulario latino máis especializado. Recoñecer prefixos e sufixos latinos en palabras do galego e do castelán e deducir o seu significado. Recoñecer os mecanismos de formación das palabras: composición e derivación. Comprender latinismos e locucións de uso frecuente. Explicar etimolóxicamente os topónimos da lista enviada pola C.I.U.G. Literatura: Coñecer as características dos xénero literarios, autores e obras, situándolos no seu tempo, establecendo relacións coa literatura posterior. Ler con sentido crítico as obras ou fragmentos seleccionados de obrigada lectura. III. Avaliación: Criterios de Avaliación: 1. Identificar e analizar en textos latinos os elementos da morfoloxía irregular e da sintaxe da subordinación e comentar as súas variantes e coincidencias con outras linguas coñecidas polo alumno. 2. Resumir, oralmente ou por escrito, textos latinos orixinais de distintos xéneros literarios, elaborando esquemas básicos do seu contido e diferenciando as ideas principais das secundarias. 3. Traducir de xeito coherente ao galego ou castelán textos latinos de diversos xéneros literarios. 4. Comparar o léxico latino co doutras linguas coñecidas e deducir regras básicas de derivación e composición. 5. Identificar palabras de orixe grecolatina en textos propios das materias de estudo e explicar o seu significado. 6. Contrastar trazos lingüísticos da lingua latina cos da lingua materna e os doutras linguas obxecto de estudo. 7. Elaborar traballos monográficos manexando fontes de diversa índole sobre temas de interese. 8. Producir textos breves en latín de retroversión, utilizando as estruturas propias da lingua latina. 9. Comentar os elementos esenciais de textos traducidos pertencentes a diversos xéneros literarios: tema, estrutura etc. 10. Caracterizar e diferenciar os xéneros da Literatura Latina, buscando en obras da Literatura posterior pegadas da súa permanencia. 11. Expoñer por escrito de forma clara os temas de historia e literatura. 24

25 Procedementos e instrumentos de avaliación: Dúas probas escritas obxectivas por avaliación: 1ª- Tradución con analise morfolóxico e comentario sintáctico; ademais dalgún exercicio particular en relación coa materia morfolóxica ou sintáctica impartida na avaliación. 2ª- Tradución sen diccionario dun pequeno texto traducido previamente polos alumnos; ademais de responder a cuestións referidas ós temas de literatura e tamén de topónimos e latinismos vitos na clase. Actividades individuais na clase e as tarefas na casa: Análise e tradución de textos. Exercicios de morfoloxía e de léxico. Resumos e esquemas dos temas de Civilización e Cultura. Lectura das obras seleccionadas e actividades de comprensión. Exposicións de traballos de investigación facendo uso das T.I.C. Actitude e interese en clase e nas actividades aindividuais ou en grupo programadas fóra da aula. Ademáis da atención na aula, coidado do material de traballo. Puntualidade. - Puntualidade na entrega das tarefas encomendadas. - Presentación axeitada. - Realización completa. - Corrección. Criterios de cualificación: Os criterios de cualificación adáptanse aos das PAU: Tradución: exactitude e precisión no contido e a corrección do resultado na lingua de destino. Gramática: explicación correcta da morfoloxía e as funcións sintácticas de estruturas compleixas. Literatura: exactitude, cantidade (aínda que non se esixe ser exhaustivo) e calidade dos contidos referidos exclusivamente ao tema preguntado, e a claridade e corrección da exposición. Mundo clásico (latinismos, topónimos, lecturas etc.): explicación clara e precisa das cuestións. A cualificación de cada avaliación dependerá da valoración conxunta dos resultados obtidos por cada alumno nas diferentes probas e controis (70 %) e o seu traballo diario (30 %). IV. Distribución temporal dos contidos: 1ª Avaliación: Lingua: Repaso xeral de morfoloxía nominal, adxetival, pronominal e verbal. 25

26 Conxugación verbal pasiva. Coordinación e subordinación: O infinitivo. Os principais nexos da subordinación substantiva. Léxico: Regras fonéticas na evolución de palabras, cambios semánticos de termos latinos. Composición, derivación. Latinismos. Literatura: A Historiografía A analística. César, Salustio, Tito Livio e Tácito. Lectura : A traxedia de Lucrecia I, Ab urbe condita. Tito Livio. A Oratoria e a Retórica Evolución da oratoria en Roma. Cicerón: discursos e obras reóricas. Tácito Lectura: Discursos de Calgaco e Agrícola Agricola. Tácito. 2ª Avaliación Lingua: Graos do adxectivo: comparativos e superlativos. Irregularidades. A Comparación nos adverbios. O Participio: usos concertado e absoluto. A subordinación adxectiva o de relativo. Léxico: Regras fonéticas na evolución de palabras, cambios semánticos de termos latinos. Composición, derivación. Latinismos. Topónimos. Literatura: O teatro en Roma Plauto e Terencio. A traxedia. Outros xéneros dramáticos. Lectura: unha comedia de Plauto: Asinaria, Cásina, Xemelgos (segundo programa de teatro grecolatino de Lugo-Orense

27 A poesía épica A épica homérica. Virxilio e Ovidio. Lecturas: Metamorfoses de Ovidio: Apolo e Dafne I, ; Píramo e Tisbe IV, ; Orfeo e Eurídice X, ª Avaliación: Lingua: O xerundio e o xerundivo. A perifrástica activa e pasiva. A subordinación adverbial. Construcciónes e nexos adverbiais. Léxico: Regras fonéticas na evolución de palabras, cambios semánticos de termos latinos. Composición, derivación. Latinismos. Topónimos. Literatura: A Poesía Lírica A lírica grega. O movemento neotérico: Catulo. A elexía: Ovidio, Tibulo, Propercio. Horacio. Lecturas: Poemas de Catulo a Lesbia: 51, 2, 86, 87, 109, 5, 7, 3, 85, 70, 8, 11. V. Alumnos pendentes: De acordo co establecido polo centro os alumnos coa materia pendente poderán realizar dúas probas parciais, nas datas que determine a Xefatura de Estudos. Se non superan estas probas teñen dereito a presentarse a unha proba global en Maio. Para superar a materia esixiráselles aos alumnos os mínimos establecidos, sendo o resultado de ditas probas un 5. En todo caso o profesor terá un seguimento dos alumnos e da súa preparación da asignatura en relación coas dúbidas e plantexamentos en relación coa orientación dos distintos contidos. O Xefe do Departamento de Latín, Juan Carlos López Longoria. En A Coruña a 30 de Setembro de