Farmacología del DOLOR. Analgésicos. Dr. P. Guerra López

Tamaño: px
Comenzar la demostración a partir de la página:

Download "Farmacología del DOLOR. Analgésicos. Dr. P. Guerra López"

Transcripción

1 Farmacología del DOLOR. Analgésicos. Dr. P. Guerra López

2 Una sensación desagradable y experiencia emocional asociada a una lesión tisular real o potencial, o bien descrita en términos de dicha lesión. (I.A.S.P., 1979) 1.- Dolor SINTOMA Diagnóstico y tratamiento Control de síntomas 2.- Dolor EXPERIENCIA EMOCIONAL Difícil valoración Alteraciones emocionales

3 PACIENTE CON DOLOR CRONICO Progresión de la enfermedad DOLOR Incapacidad funcional Alteración emocional

4 El dolor es un síntoma que se trata mal hasta en un 50% de los casos. Causas: Insuficiente formación farmacoterápica del personal sanitario médico y de enfermería El propio paciente y sus familiares Temor Temor a los efectos adversos de los opiáceos En la actualidad, con una buena pauta analgésica sólo se resisten el 5% de los cuadros de dolor

5 PRINCIPIOS GENERALES DEL TRATAMIENTO DEL DOLOR No infravalorar el dolor de un enfermo Identificar el origen del dolor y decidir si será útil administrar fármacos analgésicos Administrar analgesia a horas fijas, no a demanda Pautar medicación de rescate Analgesia escalonada Individualización de dosis Utilizar preferentemente la vía oral Utilizar preparados de composición única No asociar fármacos del mismo grupo

6 FARMACOS DISPONIBLES Analgésicos menores AINESAINES Analgésicos puros Analgésicos mayores Opiáceos Opiáceos mayores Opiáceos Opiáceos menores Fármacos adyuvantes Antidepresivos Anticomiciales

7 DOLOR LEVE O MODERADO Cefaleas Artralgias y mialgias Dismenorrea Otitis Anexitis Abscesos, flemones MEG en cuadros infecciosos Traumatismos leves Dolor postquirúrgico leve Dolores cólicos

8 AINES Salicilatos AAS Acetilsalicilato de lisina Diflunisal Paraaminofenoles Paracetamol Pirazolonas Metamizol Acidos propiónicos Ibuprofeno Naproxeno Ketoprofeno Acidos acéticos Indometacina Ketorolaco Diclofenaco Aceclofenaco Acido antranílico Acido meclofenámico Acido mefenámico Oxicams Piroxicam Tenoxicam

9 AINES Mecanismo común de acción: Inhibición de la Ciclooxigenasa Acción analgésica Intensidad moderada Techo terapéutico Variable entre AINES Acción antiinflamatoria No en relación con la actividad analgésica Acción antitérmica Acción antiagregante

10 ACCION A NIVEL GASTROINTESTINAL Dispepsia, pirosis, gastritis, epigastralgias Lesiones de la mucosa gástrica 5-25% en tratamientos crónicos Mayor prevalencia en mayores de 60 años Se potencia con el tratamiento con corticoides Las lesiones aparecen en los 3 primeros meses de tratamiento Pueden desarrollarlas, aunque en diferente intensidad todos los AINES excepto el Paracetamol Tratamiento: Omeprazol Profilaxis: Misoprostol (Citotec mcg/8 hs)?

11 Renales Agudas: Agudas: OTRAS ACCIONES Hipoperfusión renal Retención de sodio Edemas, HTA, necrosis vascular aguda Crónicas: Crónicas: Nefropatía intersticial crónica Necrosis papilar Dependen de la duración y la dosis Mayor frecuencia si existe enfermedad renal previa

12 Hipersensibilidad Reacciones pseudoalérgicas No mediadas por mecanismo inmune Erupciones maculopapulares,, urticaria, angioedema, rinitis, broncoespasmo,, diarrea, shock anafiláctico Reactividad cruzada entre AINES Reacciones alérgicas Mecanismo inmune Angioedema y shock anafiláctico No reactividad cruzada entre AINES Hematológicas: Raras. Hemorragia, hemólisis, agranulocitosis,, anemias aplásicas y hemolíticas Hematológicas OTRAS ACCIONES

13 AAS SALICILATOS Efecto Efecto máximo con 1200 mg Duración Duración del efecto: 5 horas Dosis Dosis máxima: 4000 mg/día Dosis Dosis habitual: 500 mg/6 hs Acetilsalicilato de lisina Vía Vía oral e i.v. InyesprinInyesprin 900 mg/6 hs Máximo Máximo 7200 mg/día

14 PARACETAMOL Analgésico más utilizado Mecanismo de acción no aclarado Ausencia de efecto antiinflamatorio Antipirético de primera de elección No produce intolerancia gástrica No tiene efecto antiagregante Poco alergizante Produce daño hepático, que a altas dosis (>10 gramos) es irreversible. Dosis habitual: 650 mg/4 hs. Dosis máxima: 4000 mg/día

15 METAMIZOL Administración oral y parenteral (infusión lenta) Analgésico y antitérmico. La analgesia es dosis dependiente (techo 2000 mg equivale a mg de morfina) Uso restringido en varios países por agranulocitosis y anemia aplásica Poco gastroerosivo Espasmolítico (útil en cólico nefrítico) Produce Hipotensión a dosis altas Nolotil v.o: 575 mg/6 hs.. Máximo 3500 mg/día Nolotil i.v e i.m.: 2000 mg/8hs. Máximo 6000 mg/día

16 IBUPROFENO, NAPROXENO Buenos antitérmicos, analgésicos, antiinflamatorios y antiplaquetarios Buena absorción oral Menor incidencia de alteraciones gastrointestinales que AAS No diferencias farmacológicas entre distintos agentes Muy útiles en enfermedades reumáticas y dismenorrea Ibuprofeno: Neobrufen, Espidifen,, 400 mg/4-8 hs. Máx 2400 Naproxeno: Naprosyn: : 500 mg/12 hs

17 DICLOFENACO Analgésico, antitérmico y antiinflamatorio equiparable a ibuprofén Buena absorción oral y rectal Administración parenteral Especial acumulación en líquido sinovial Elevación transitoria de transaminasas 75 mg i.m. es equiparable en eficacia a opiáceos (dosis bajas) en el tratamiento del cólico nefrítico Voltarén i.m.: 75 mg/12 hs.. Máximo 150 mg/día Voltarén v.o: 50 mg/8 hs. Máximo 150 mg/día

18 KETOROLACO Mayor actividad analgésica que antiinflamatoria Antipirético y antiagregante 30 mg. tienen una eficacia analgésica similar a 10 mg de morfina Reacciones adversas: somnolencia, dispepsia, dolor GI, náuseas, edemas, diarrea, vértigo, mareo, cefalea Tonum v.o. 10 mg/6 hs.. Máximo 50 mg/día Tonum i.m o i.v: 30 mg/6 hs.. Máximo 120 mg/día

19 ASOCIACIONES AINE+AINE. No debe utilizarse AINE+Opiáceo menor (codeína) Aumento Aumento de analgesia Considerar los efectos adversos de la codeína: mareo, vértigo, estreñimiento El índice terapéutico disminuye (tenerlo en cuenta al aumentar la dosis) Precaución al usar depresores del SNC AINE+cafeína. No aumenta la analgesia pero sí la sensación de bienestar

20 ASOCIACIONES AINE+Sedante. Frecuentes los antihistamínicos La La sedación altera la respuesta del enfermo Precaución al aumentar la dosis: puede aumentar la sedación y no la analgesia AINE+Anticolinérgico-espasmolítico Útil Útil si el dolor es por espasmo de ML Mejor Mejor la asociación con metamizol Importante el diagnóstico antes del tratamiento

21 ASOCIACIONES AINE+Adrenérgico+Antihistamínico Fármacos Fármacos anticatarrales Eficacia Eficacia discutible SumaciónSumación de efectos secundarios AINES+Vitaminas: Asociación hilarante

22 Analgésicos Opioides Receptores opioides Analgesia Efectos secundarios Tolerancia Dependencia Adicción FARMACOLOGIA COMPLEJA

23 Analgésicos Opioides Complejidad del sistema 1.- Lugar y mecanismo de acción 2.- Relevancia relativa de cada receptor 3.- Tipo de analgésico opioide 4.- Aspectos farmacocinéticos

24 Complejidad del sistema opioide 1.- Lugar y mecanismo de acción Unión a receptores opioides localizados en SNC y SNP. Diferentes receptores opioides (µ, δ, κ y ORL1) Diferentes distribuciones y densidades

25 Receptores implicados en las diferentes acciones opioides Acción Localizacion µ δ κ Analgesia Supraespinal Analgesia espinal Centros supraspinales Asta dorsal Disforia SNC Depresión respiratoria Tronco cerebral Dependencia SNC Tolerancia SNC

26 Complejidad del sistema opioide 2.- Relevancia relativa de los receptores Receptor Receptor µ: : Componente fundamental del sistema opioide para las acciones de morfina Cooperación entre receptores: µ δ

27 Complejidad del sistema opioide 3.- Tipo de fármaco analgésico opioide Agonistas puros (µ)( Morfina, Fentanilo, Metadona,, Codeína,... Agonistas (κ)-antagonistas (µ)( Pentazocina, Nalbufina, Butorfanol Agonistas parciales (µ)( Buprenorfina

28 Complejidad del sistema opioide 4.- Aspectos farmacocinéticos Absorción Distribución Metabolismo Eliminación

29 Complejidad del sistema opioide 4.- Aspectos farmacocinéticos Absorción de morfina oral Equivalencia de las formulaciones/preparados Aplicabilidad de resultados de voluntarios a pacientes Acumulación de morfina R.S. de Cmax y Tmax de morfina oral factores responsables de la variabilidad? Formulación Sujetos Duración del tratamiento

30 Collins, Faura, Moore y McQuay,, JPSM, 1998; 16:388 Patients Healthy volunteers Weighted mean value 8 Multiple doses 6 4 Tmax, hrs Single dose MST Continus MS Contin Moscontin Mundidol Oramorph SR Roxanol SR Multipor system Skenan Vendal retard Morstel SR

31 Complejidad del sistema opioide 4.- Aspectos farmacocinéticos Metabolismo: Meperidina: : metabolito tóxico Morfina: : metabolitos activos M6G: analgésico M3G: antagoniza a 20 M6G 0 Faura CC et al. Pain,, 1996;65: Log. dose *** A

32 Complejidad del sistema opioide 4.- Aspectos farmacocinéticos Indices metabolitos -morfina en plasma Gran variabilidad: edad función renal vía de administración Buena correlación M6G-M3G M3G M6G Area under curve Plasma concentration Faura CC et al. Pain,, 1998;74: M3G

33 Complejidad del sistema opioide Tipo de receptor y tipo de fármaco UTILIZACION CLINICA Tipo de dolor (crónico-agudo) Intensidad (severa-moderada-ligera) Duración del tratamiento (corta-larga) Efectos secundarios Tolerancia Dependencia/Adicción

34 Utilización clínica de opioides 1.- Qué opiaceo? 2.- Con qué frecuencia de administración? 3.- Por qué vía? 4.- Problemática del tratamiento crónico?

35 Utilización clínica de opioides 1.- Elección del Opiaceo a.- Eficacia amplio rango de dosis y alto techo analgésico Agonista puro, mixto o parcial. b.- Rapidez de comienzo y duración de efecto rapidez: medicación a demanda larga duración: menor número de tomas/día (metadona, buprenorfina - fentanilo TTS, morfina SR) c.- Efectos secundarios Comunes y específicos

36 Utilización clínica de opioides 2.- Frecuencia de administración El dolor continuo precisa medicación regular Intervalos según duración de efecto Administración a demanda si aparece dolor adicional

37 Utilización clínica de opioides 3.- Vías de administración Cómodas Cómodas y de larga duración de efecto: Oral Sublingual Transdérmica De De segunda elección: Rectal Subcutánea Especiales: Intravenosa Epidural, intratecal, intraventricular

38 Utilización clínica de opioides 4.- Problemática del tratamiento crónico Progresión de la enfermedad Respuesta a opiaceos Tolerancia Dependencia AdicciónAdicción

39 Utilización clínica de opiaceos 4.- Problemática del tratamiento crónico Respuesta a opiaceos Dolor resistente a opioides: Buena respuesta en 9/14 nociceptivos,, 5/13 neuropáticos. (McQuay HJ et al. Anaesthesia 1992;47:757) Susceptibilidad individual a ES/analgesia Cambiar opioide: metadona por morfina permite un 90% de reducción en la dosis (Crews JC et al. Cancer 1993;72:2266)

40 Utilización clínica de opiaceos 4.- Problemática del tratamiento crónico Tolerancia Estudios en animales Clínica incremento del dolor factores psicológicos opioides en presencia de dolor Day 1 Day 8 El temor a la tolerancia no justifica rechazar o retrasar la utilización de opioides,, que de lo contrario estarían indicados Faura CC et al. Pain,, 1996;65:25

41 Utilización clínica de opiaceos 4.- Problemática del tratamiento crónico Dependencia física Sme.. de Abstinencia: Supresión de tratamiento Reducción de dosis Administración de antagonista Se evita: reducción paulatina Otros fármacos: clonidina Agonistas mixtos contraindicados Adicción Los opiaceos son fármacos adictivos distinguirla de dependencia terapéutica o pseudoadicción Riesgo bajo (4.8%) Factores predictivos? Justifica el riesgo de adicción la privación de analgesia en pacientes con dolor sensible a opioides?

42 Tratamiento del dolor con opiaceos Conclusiones Los opiaceos son analgésicos potentes con una farmacología compleja que afecta a su utilización clínica. Algunos de sus efectos indeseados limitan su utilización. Si el tratamiento opioide es el apropiado (fármaco y dosis) para un paciente con dolor opioide-sensible, la relación beneficio-riesgo es SIEMPRE adecuada.

43 Agonistas puros Morfina Codeína Heroína Metadona Tramadol Petidina Fentanilo Antagonistas puros Naloxona Naltrexona OPIACEOS Agonistas-antagonistas antagonistas mixtos Nalorfina Nalbufina Levalorfan Pentazocina Agonistas parciales Buprenorfina

44 MORFINA Produce analgesia y sensación eufórica No existe techo terapéutico (La analgesia aumenta hasta la anestesia) Tras administración i.v. comienzo de acción a los minutos Vida media de horas Metabolismo de primer paso importante MST continus: : 10, 30, 60 y 100 mg. v.o. Cloruro Mórfico: 10 y 20 mg. i.v o s.c..

45 MEPERIDINA (PETIDINA) Inicio de analgesia más rápido que Morfina (3-12 minutos) Mayor toxicidad cardiaca y riesgo de convulsiones, sobre todo asociados a IMAO o en Insuficiencia Renal Dolantina: : Ampollas de 100 mg. i.v. o s.c.

46 TRAMADOL Techo antiálgico entre pentazocina y petidina Deprime en menor grado el centro respiratorio Buen antitusígeno A dosis altas aumenta la TA y FC Aparece tolerancia lenta en administración crónica Adolonta: Dolor Dolor agudo: mg/8 150mg/8 hs i.v o i.m. Dolor Dolor moderado: 50 mg/8 hs v.o.

47 EFECTOS SECUNDARIOS DE LOS OPIACEOS Sedación y somnolencia Depresión respiratoria (disminuye la respuesta al aumento del CO2) Hipotermia hipotalámica con diaforesis Miosis Náuseas y vómitos: Frecuentes en la 1ª administración y en posición erguida Ceden con : Metoclopramida, Haloperidol, Domperidona Rigidez muscular Hipotensión arterial y bradicardia brusca tras dosis altas

48 EFECTOS SECUNDARIOS DE LOS OPIACEOS Espasmos del esfinter de Oddi (no usar en cólicos biliares) Retención urinaria (precaución en prostáticos) Tolerancia y dependencia física Reacciones psicomiméticas (con los agonistas-antagonistas) antagonistas)

49 FARMACOS COADYUVANTES Antidepresivos (tricíclicos e IMAO) Neuralgia postherpética Neuropatía diabética Miembro fantasma Sales de Litio: Cefalea en racimos crónica Neurolépticos Agitación intensa Insomnio, ansiedad Ansiolíticos Espasmos musculares Cefalea tensional Neuralgia del trigémino Anticonvulsivantes: Neuralgias

50 ANALGESIA ESPECIFICA Odontalgia Termalgin-codeína 1 cap/4 /4-6 hs ó Tonum 1 cp/6 hs Si absceso, asociar Amoxi-clav Otalgia Avisar al ORL, a no ser que seas de familia Angina Cafinitrina o Solinitrina 1 cp o 1 puff s.l. IAM Cl mórfico: 2 a 5 mg i.v. lento. Se puede repetir a los min Si hipotensión o IAM inferior o del VD: Dolantina,, mg i.v. lento

51 ANALGESIA ESPECIFICA Disección aneurisma aórtico Cl mórfico Control de la TA: Pericarditis Adalat 10 mg s.l. Capoten 25 mg s.l. Nitroprusiato sódico: 1 amp (50 mg) en 500 ml SG5% a 10 mcg/min min AAS 0,5-1 gr/6 hs 7-10 días Inacid mg/8 hs Pleuritis AAS 0,5-1 gr/8 hs Espidifen 400 mg/12 hs

52 ANALGESIA ESPECIFICA Neumonía, bronquitis AAS 0,5-1 gr/6 /6-8 hs Paracetamol 650 mg/6-8 hs Neumotórax Codeisán 1 cp/6 /6-8 hs Fractura costal y neoplasias óseas Codeisán 2 cp/6 /6-8 hs MST 10 mg/12 hs Contractura muscular Myolastan 1/2 cp/12 hs Reflujo GE Omeprazol 20 mg noche Espasmo esofágico agudo Cafinitrina 1 cp s.l.

53 ANALGESIA ESPECIFICA Úlcera péptica Toriol 50 mg/8 hs i.v. Zantac 150 mg/12 hs v.o. Cólico biliar Buscapina 1 amp i.v. Dolantina 1 amp/4 /4-8 hs i.v. Tonum 1 amp/8 hs Pancreatitis Nolotil 1 amp/6 /6-8 hs i.v. Dolantina 1 amp/4 /4-8 hs i.v. Tonum 1 amp/8 hs Herpes Zoster Nolotil 1 cap/6 /6-8 hs.. Si no cede: Tryptizol 25 mg por la noche v.o.

54 ANALGESIA ESPECIFICA Colico nefrítico AnalgesiaAnalgesia Nolotil 1 amp i.m. Voltaren 1 amp i.m. Si en 30 min no cede: Dolantina 1amp i.v. en 10 min Calor Calor local Ingesta Ingesta de líquidos Primperan 1 amp i.v. si náuseas o vómitos

55 ANALGESIA ESPECIFICA Lumbalgia mecánica sin irradiación ciática (lumbago( lumbago) Reposo Calor local Paracetamol-codeína, codeína, 1-21 cp/6 hs Myolastan mg/8 hs Consultar si: déficit motor o sensitivo, disfunción esfínter vesical Si se prolonga la inmovilización o factores riesgo TVP: Clexane 40 mg/24 hs s.c. Lumbalgia con irradiación ciática (ciática( ciática) Tratamiento anterior Ibuprofeno 400 mg/6-8 hs Si no mejora: Corticoides: Dexametesona 4 mg/24 hs i.m. 4 días Infecciosa, inflamatoria, tumoral

56 ANALGESIA ESPECIFICA Crisis gotosa y artritis aguda Analgesia Indometacina 50 mg i.m en Urgencias Indometacina 25 mg/8 hs v.o el primer día Indometacina 25 mg/12 hs el 2º, 3º y 4º día Indometacina 25 mg/ 24 hs a partir 5º día Gastroprotectores Reposo Remitir a consulta Reuma Colchicina: : 0,5 mg/6 hs hasta que ceda el dolor y luego ir reduciendo Descartar artritis infecciosa

57 CEFALEAS Migraña: AINES, ergotamina, sumatriptan Status migrañoso Más Más de 5 días sin causa orgánica que lo justifique Ingreso Ingreso hospitalario Esteroides: Dexametasona (Decadrán): 4 mg/8 hs i.v Metilprednisolona (Urbasón): 80 mg/24 hs i.v

58 Cefalea en racimos CEFALEAS Tratamiento de las crisis agudas: O2 VMK 100% 7 Lpmn min sentado Ergotamina, sumatriptan Tratamiento profiláctico Mantener durante todo el racimo Prednisona: : mg/día con pauta decreciente en 2-32 semanas Puede asociarse a: Litio, Verapamilo, Metisergida, Dihidroergotamina Migraña paroxística crónica Excelente respuesta con indometacina 50 mg/8 hs v.o. Cefalea tensional: : AINES, relajantes musculares, ansiolíticos, antidepresivos

59 TRATAMIENTO DEL DOLOR NEUROPATICO Neuralgia del trigémino Carbamazepina (Tegretol( Tegretol) ) Inicio: 200 mg por la noche. Ir aumentando hasta máximode 600 mg/día Fenitoína Fenitoína (Epanutin( Epanutin) ) 100 mg/8 hs Clonazepam (Rivotril)) mg/día Neuralgia postherpética Analgésicos no narcóticos Antidepresivos: Amitriptilina mg/24 hs Levomepromacina (Sinogan)) mg/24 hs Anticonvulsivantes: : Carbamazepina, Fenitoína

60 TRATAMIENTO DEL DOLOR NEUROPATICO Dolor por desaferenciacion Antidepresivos: Amitriptilina Anticonvulsivantes: : Carbamazepina, fenitoína, clonazepam, valproato. Neurolépticos: levomepromazina, haloperidol AINES Dolor simpático Distrofias simpáticas reflejas Dolor, trastornos vasomotores, alteraciones tróficas Tratamiento no farmacológico AINES, Bloqueo simpático (guanetidina( guanetidina,, anestésicos)

61 Dolor Crónico Tratamiento Farmacológico Primera elección y pilar en el control del dolor +/- Enfoque multidisciplinario Fármacos: Analgésicos no opioides (AINEs,, paracetamol) Analgésicos opioides Fármacos coadyuvantes

62 Tratamiento Farmacológico Escalera Analgésica de la O.M.S. DOLOR 3 DOLOR Coadyuvante +/- No opioide Coadyuvante +/- No opioide +/- opioide débil 2 Coadyuvante +/- No opioide +/- opioide fuerte 1

ANTIINFLAMATORIOS NO ESTEROIDEOS

ANTIINFLAMATORIOS NO ESTEROIDEOS AINEs Opioides -Analgesia Periférica Central -Eficacia Moderada Intensa -Usos clínicos Cefaleas Dolores viscerales Artralgias Dolores intensos Mialgias Dolores moderados -Otras acciones Antitérmico Narcótico

Más detalles

OPIOIDES. 1.Introducción: PÉPTIDOS OPIOIDES ENDÓGENOS. Curso 2013/14

OPIOIDES. 1.Introducción: PÉPTIDOS OPIOIDES ENDÓGENOS. Curso 2013/14 Fármacos opioides Curso 2013/14 1.Introducción: OPIOIDES -Opioide: toda sustancia, tanto endógena como exógena, capaz de unirse a receptores opioides y producir efectos similares a los de la morfina. Dichos

Más detalles

EICOSANOIDES, ANTIINFLAMATORIOS NO ESTEROIDES. 2) Nombre tres diferencias farmacocinéticas entre diclofenac y ácido acetilsalicílico.

EICOSANOIDES, ANTIINFLAMATORIOS NO ESTEROIDES. 2) Nombre tres diferencias farmacocinéticas entre diclofenac y ácido acetilsalicílico. EICOSANOIDES, ANTIINFLAMATORIOS NO ESTEROIDES 1) Tres efectos de la intoxicación con ácido acetilsalicílico. 2) Nombre tres diferencias farmacocinéticas entre diclofenac y ácido acetilsalicílico. 3) Qué

Más detalles

Control del dolor en las situaciones de urgencia. Criterios de analgesia y sedación Profesor Dr Quintana Facultad de Medicina UAM

Control del dolor en las situaciones de urgencia. Criterios de analgesia y sedación Profesor Dr Quintana Facultad de Medicina UAM Control del dolor en las situaciones de urgencia. Criterios de analgesia y sedación Profesor Dr Quintana Facultad de Medicina UAM Dra. Laura Labajo Especialista en MFyC Adjunto de Urgencias HULP Definición

Más detalles

Tratamiento dolor crónico relacionado con el cáncer

Tratamiento dolor crónico relacionado con el cáncer En el tratamiento del dolor crónico oncológico la OMS propone un esquema terapéutico, "la escalera analgésica". Ante el control insuficiente del dolor con los fármacos de un escalón se subirá al siguiente.

Más detalles

Principios activos Eficacia Seguridad Conveniencia Niveles 1 Paracetamol +++ +++ +++ 1-2-3. 2 Ibuprofeno +++ ++ ++ 1-2-3

Principios activos Eficacia Seguridad Conveniencia Niveles 1 Paracetamol +++ +++ +++ 1-2-3. 2 Ibuprofeno +++ ++ ++ 1-2-3 Título: DOLOR Codificación CIE 10 R52.0 dolor agudo R52.1 dolor crónico intratable R52.9 dolor, no especificado Problema: El dolor es un signo y un síntoma, una experiencia anormal sensorial producida

Más detalles

AINES. Qué son los AINEs? Cómo se clasifican? Mecanismo de acción. Los dolores de Dolores. Acción farmacológica: -Efecto Analgésico.

AINES. Qué son los AINEs? Cómo se clasifican? Mecanismo de acción. Los dolores de Dolores. Acción farmacológica: -Efecto Analgésico. AINES Los dolores de Dolores Qué son los AINEs? Son medicamentos Anti-Inflamatorios No Esteroidales. Se utilizan para tratar muchos tipos de enfermedades debido al efecto que tienen sobre la inflamación,

Más detalles

Farmacología del Dolor

Farmacología del Dolor Dr. J.Bruno Montoro Ronsano Servicio de Farmacia, Hospital Universitario Vall d Hebron,, Barcelona Dolor: : Definición El dolor es una experiencia sensorial y emocional no placentera relacionada con daño

Más detalles

El dolor desde la perspectiva de Medicina Interna. Luis Audibert HGU Gregorio Marañón Junio 2009

El dolor desde la perspectiva de Medicina Interna. Luis Audibert HGU Gregorio Marañón Junio 2009 El dolor desde la perspectiva de Medicina Interna Luis Audibert HGU Gregorio Marañón Junio 2009 Justificación Alta prevalencia de dolor en nuestras historias clínicas. Tradicional infraestimación del síntoma.

Más detalles

El dolor en el. oncológico. oncovida

El dolor en el. oncológico. oncovida El dolor en el paciente oncológico 17 oncovida C o l e c c i ó n oncovida C o l e c c i ó n 1 2 3 4 5 6 7 8 Concepto de dolor Causa siempre dolor el cáncer? Por qué se produce el dolor? De qué manera se

Más detalles

Uso de Opioides en Dolor Crónico no oncológico. 14 de mayo de 2015

Uso de Opioides en Dolor Crónico no oncológico. 14 de mayo de 2015 Uso de Opioides en Dolor Crónico no oncológico 14 de mayo de 2015 Historia clínica 1 42 años, sexo masculino. Amputación traumática de Miembro inferior izquierdo hace un mes, con dolor de miembro fantasma

Más detalles

Lección 27. Nitratos orgánicos UNIDAD VII: PROBLEMAS CARDIOVASCULARES Y SANGUÍNEOS. Ricardo Brage e Isabel Trapero - Farmacología Lección 27

Lección 27. Nitratos orgánicos UNIDAD VII: PROBLEMAS CARDIOVASCULARES Y SANGUÍNEOS. Ricardo Brage e Isabel Trapero - Farmacología Lección 27 Ricardo Brage e Isabel Trapero - Lección 27 UNIDAD VII: PROBLEMAS CARDIOVASCULARES Y SANGUÍNEOS Lección 27 Nitratos orgánicos Guión Ricardo Brage e Isabel Trapero - Lección 27 1. FUNDAMENTOS 2. COMPUESTOS

Más detalles

DOLOR EN EL PACIENTE ANCIANO INTRODUCCION

DOLOR EN EL PACIENTE ANCIANO INTRODUCCION DOLOR EN EL PACIENTE ANCIANO INTRODUCCION España es uno de los países europeos que ha envejecido más rápidamente a lo largo del siglo XX. En el año 1900 había en España 967.754 personas mayores de 65 años;

Más detalles

20 mg/ml. 24 meses. Protéjase de la luz.

20 mg/ml. 24 meses. Protéjase de la luz. RESUMEN DE LAS CARACTERÍSTICAS DEL PRODUCTO Nombre del producto: SULFATO DE MORFINA-20 () Forma farmacéutica: Solución inyectable SC e IM Fortaleza: 20 mg/ml Presentación: Estuche por 3 ó 5 ampolletas

Más detalles

TRATAMIENTO CON BUPRENORFINA: UN ADIESTRAMIENTO PARA PROFESIONALES MULTIDISCIPLINARIOS EN ADICCION. Módulo III Buprenorfina 101

TRATAMIENTO CON BUPRENORFINA: UN ADIESTRAMIENTO PARA PROFESIONALES MULTIDISCIPLINARIOS EN ADICCION. Módulo III Buprenorfina 101 TRATAMIENTO CON BUPRENORFINA: UN ADIESTRAMIENTO PARA PROFESIONALES MULTIDISCIPLINARIOS EN ADICCION Módulo III Buprenorfina 101 Módulo III Metas del Módulo Este módulo repasa lo siguiente: El desarrollo

Más detalles

La migraña. en situaciones especiales. Jesús Porta-Etessam

La migraña. en situaciones especiales. Jesús Porta-Etessam 00000 04/2014 La migraña en situaciones especiales Jesús Porta-Etessam Unidad de cefaleas Servicio de Neurología Hospital Clínico San Carlos unidaddecefaleas@gmail.com INDICE Migraña y embarazo Actitud

Más detalles

Introducción. Desde un punto de vista funcional se clasifican los fármacos f 1. Ansiolíticos que además s producen un efecto sedante-hipn

Introducción. Desde un punto de vista funcional se clasifican los fármacos f 1. Ansiolíticos que además s producen un efecto sedante-hipn Ansiolíticos e hipnóticos Introducción El 11% de la población general de norteamericanos padece algún tipo de trastorno de ansiedad (Epidemiologic Catchment Area) La ansiedad puede ser una emoción normal

Más detalles

URGENCIAS EN CUIDADOS PALIATIVOS. DOLOR

URGENCIAS EN CUIDADOS PALIATIVOS. DOLOR URGENCIAS EN CUIDADOS PALIATIVOS. DOLOR Los pacientes con neoplasias sólidas tienen dolor en un 70-80%. Alrededor de un 80% lo produce directamente el cáncer y en casi un 20% el dolor se atribuye a complicaciones

Más detalles

PARACETAMOL 300 mg + CLORZOXAZONA 250 mg Tabletas

PARACETAMOL 300 mg + CLORZOXAZONA 250 mg Tabletas PARACETAMOL 300 mg + CLORZOXAZONA 250 mg Tabletas PARACETAMOL 300 mg + CLORZOXAZONA 250 mg Tabletas Analgésico Relajante muscular COMPOSICION: Cada tableta contiene: Paracetamol...300.00 mg. Clorzoxazona...250.00

Más detalles

Eclampsia. Emergencia hipertensiva.

Eclampsia. Emergencia hipertensiva. 221 Labetalol, Clorhidrato 1 Trandate amp 100 mg/20 ml Alfa y beta bloqueante. Colocar en decúbito supino. Eclampsia. Emergencia hipertensiva. Insuficiencia ventricular izquierda. Alergia a betabloqueantes.

Más detalles

PIROXICAM ACCIONES: Analgésica Antiinflamatoria Antipirética Antitrombótica

PIROXICAM ACCIONES: Analgésica Antiinflamatoria Antipirética Antitrombótica ÁCIDOS ENÓLICOS PIROXICAM ACCIONES: Analgésica Antiinflamatoria Antipirética Antitrombótica MECANISMO DE ACCIÓN de prostaglandinas. INHIBICIÓN DE LA COX Inhibe la migración de PMN y monocitos a lugar de

Más detalles

Autor: Dres. Freynhagen R, Serpell M, Latymer M y colaboradores Fuente: SIIC Pain Practice 1-11, Nov 2013. Introducción y objetivos

Autor: Dres. Freynhagen R, Serpell M, Latymer M y colaboradores Fuente: SIIC Pain Practice 1-11, Nov 2013. Introducción y objetivos Importancia de la titulación 05 ENE 15 Seguridad de la pregabalina para el tratamiento de los pacientes con dolor neuropático La pregabalina es una droga de primera línea para el tratamiento de pacientes

Más detalles

Las diez preguntas más frecuentes sobre cefaleas

Las diez preguntas más frecuentes sobre cefaleas Las diez preguntas más frecuentes sobre cefaleas Qué es el dolor de cabeza y como se produce? El dolor de cabeza o cefalea se puede definir como una experiencia desagradable, tanto a nivel sensorial como

Más detalles

Debe utilizarse la dosis eficaz mínima durante el periodo más corto posible a fin de reducir las reacciones adversas.

Debe utilizarse la dosis eficaz mínima durante el periodo más corto posible a fin de reducir las reacciones adversas. ANEXO III 1 ENMIENDAS A INCLUIR EN LAS SECCIONES RELEVANTES DEL RESUMEN DE LAS CARACTERÍSTICAS DEL PRODUCTO DE LOS MEDICAMENTOS QUE CONTIENEN NIMESULIDA (FORMULACIONES SISTÉMICAS) El texto añadido aparece

Más detalles

LOS MEDICAMENTOS EN EL CONTROL DEL DOLOR

LOS MEDICAMENTOS EN EL CONTROL DEL DOLOR LOS MEDICAMENTOS EN EL CONTROL DEL DOLOR El tipo de medicina y el método por el cual se administra dependen del tipo y causa del dolor. Por ejemplo, el dolor constante y persistente se alivia mejor con

Más detalles

GPC. Guía de Referencia Rápida. Tratamiento farmacológico del dolor neuropático en mayores de 18 años. Guía de Práctica Clínica

GPC. Guía de Referencia Rápida. Tratamiento farmacológico del dolor neuropático en mayores de 18 años. Guía de Práctica Clínica Guía de Referencia Rápida Tratamiento farmacológico del dolor neuropático en mayores de 18 años GPC Guía de Práctica Clínica Catálogo maestro de guías de práctica clínica: IMSS-441-11 Guía de Referencia

Más detalles

Juan Jiménez Alonso Patología Médica II Curso 2005-2006

Juan Jiménez Alonso Patología Médica II Curso 2005-2006 Juan Jiménez Alonso Patología Médica II Curso 2005-2006 CONSULTA CLASES EN INTERNET www.hospitalvirgendelasnieves. org/profesionales/servicios+medi cos/medicina+interna.htm Juan Jiménez Alonso Patología

Más detalles

GUIA DE ATENCION EN MEDICINA 2015-2020

GUIA DE ATENCION EN MEDICINA 2015-2020 GUIA DE ATENCION EN MEDICINA GENERAL-LUMBALGIA 2015-2020 Definición: lumbalgia se define como dolor, tensión muscular o rigidez localizado entre el borde inferior de la últimas costillas y por encima de

Más detalles

Ramón Martínez Pacheco Dpto. Farmacia y Tecnología Farmacéutica Universidad de Santiago de Compostela

Ramón Martínez Pacheco Dpto. Farmacia y Tecnología Farmacéutica Universidad de Santiago de Compostela Ramón Martínez Pacheco Dpto. Farmacia y Tecnología Farmacéutica Universidad de Santiago de Compostela Alrededor de 1/3 de la población son fumadores de tabaco Fumar es causa de importantes tasas de morbilidad

Más detalles

COMISIÓN NACIONAL CONTRA LAS ADICCIONES

COMISIÓN NACIONAL CONTRA LAS ADICCIONES COMISIÓN NACIONAL CONTRA LAS ADICCIONES INFORME EJECUTIVO ANÁLISIS DEL CONSUMO DE SUSTANCIAS EN MÉXICO I. GENERALIDADES DE LOS OPIACEOS Origen El Opio es conocido desde la más remota antigüedad. Encontramos

Más detalles

DOLOR NEUROPÁTICO: USO ADECUADO DE LIDOCAÍNA (PARCHES) Y PREGABALINA. UGC Farmacia Atención Primaria Sevilla

DOLOR NEUROPÁTICO: USO ADECUADO DE LIDOCAÍNA (PARCHES) Y PREGABALINA. UGC Farmacia Atención Primaria Sevilla DOLOR NEUROPÁTICO: USO ADECUADO DE LIDOCAÍNA (PARCHES) Y PREGABALINA 1 PA P.A. QUEMÁS CRECEN ( ) (D SEVILLA) Fuentes de Información: MTI. Principios activos que más contribuyen al incremento importe mensual.

Más detalles

ALERGIA A MEDICAMENTOS

ALERGIA A MEDICAMENTOS ALERGIA A MEDICAMENTOS 1 QUE REACCIONES ADVERSAS PUEDEN CAUSAR LOS MEDICAMENTOS? Los medicamentos tienen como función curar enfermedades pero sin embargo en ocasiones pueden causar problemas. Dentro de

Más detalles

TEMA 3 REACCIONES ADVERSAS DE LOS MEDICAMENTOS

TEMA 3 REACCIONES ADVERSAS DE LOS MEDICAMENTOS TEMA 3 REACCIONES ADVERSAS DE LOS MEDICAMENTOS formigos@ua.es POSIBLES EFECTOS DE UN FÁRMACO EFECTOS DEL FÁRMACO EFECTO FARMACOLÓGICO DESEADO REACCIÓN ADVERSA EFECTO SECUNDARIO REACCIÓN ALÉRGICA EFECTO

Más detalles

TITULACIÓN DE OPIÓIDES EN DOLOR CRÓNICO NO ONCOLÓGICO. Como en el dolor oncológico, en el dolor crónico benigno, está indicada la

TITULACIÓN DE OPIÓIDES EN DOLOR CRÓNICO NO ONCOLÓGICO. Como en el dolor oncológico, en el dolor crónico benigno, está indicada la 1 TITULACIÓN DE OPIÓIDES EN DOLOR CRÓNICO NO ONCOLÓGICO. Dr. Rafael Salazar Vecino Consideraciones previas: Como en el dolor oncológico, en el dolor crónico benigno, está indicada la utilización de opioides

Más detalles

Vademécum III ANALGÉSICOS Y ANTIINFLAMATORIOS ANTISÉPTICOS ANTIBIÓTICOS

Vademécum III ANALGÉSICOS Y ANTIINFLAMATORIOS ANTISÉPTICOS ANTIBIÓTICOS Vademécum III ANALGÉSICOS Y ANTIINFLAMATORIOS ANTISÉPTICOS ANTIBIÓTICOS ANALGÉSICOS Y ANTIINFLAMATORIOS Flurbiprofeno Ibuprofeno Ibuprofeno Diclofenac Sódico Ketorolac Ketorolac ANTISÉPTICOS Digluconato

Más detalles

Metoclopramida. Comprimidos. Formula: Cada comprimido contiene: Metoclopramida (como clorhidrato)... 10 mg. Excipientes autorizados c.s.

Metoclopramida. Comprimidos. Formula: Cada comprimido contiene: Metoclopramida (como clorhidrato)... 10 mg. Excipientes autorizados c.s. Metoclopramida Comprimidos Control Médico Recomendado Industria Argentina Formula: Cada comprimido contiene: Metoclopramida (como clorhidrato)... 10 mg Excipientes autorizados c.s. ACCION TERAPEUTICA:

Más detalles

Cefalea. Las características clínicas de la cefalea no tienen el mismo valor, es así como:

Cefalea. Las características clínicas de la cefalea no tienen el mismo valor, es así como: Cefalea UNIDAD DE NEUROLOGÍA HOSPITAL DR. SÓTERO DEL RÍO La cefalea es un motivo muy frecuente de consulta y en nuestra realidad un síntoma habitualmente asociado a una depresión enmascarada o a un trastorno

Más detalles

ANTIEPILÉPTICOS ANTIEPILÉPTICOS:

ANTIEPILÉPTICOS ANTIEPILÉPTICOS: ANTICONVULSIVANTES ANTICONVULSIVANTES EPILEPSIAS: Grupo de trastornos del sistema nervioso que se caracteriza por la ocurrencia de crisis epilépticas. CRISIS EPILÉPTICAS: Manifestaciones clínicas motoras,

Más detalles

Analgésicos Opioides II. Según la OMS: clasificación clínica. Agonista potente. MORFINA Absorción Hidrosoluble: diferentes vías de administración

Analgésicos Opioides II. Según la OMS: clasificación clínica. Agonista potente. MORFINA Absorción Hidrosoluble: diferentes vías de administración Analgésicos Opioides II Dra. Teresa Pelissier Medicina 2011 Según la OMS: clasificación clínica Agonistas potentes Morfina Heroína: 3, 6 diacetil morfina Oxicodona Metadona Petidina Buprenorfina Fentanil

Más detalles

Farmacología para Fisioterapeutas. Leonor Gómez Sayago Especialista en Farmacia Hospitalaria 18-19 mayo, 1-2 junio 2013

Farmacología para Fisioterapeutas. Leonor Gómez Sayago Especialista en Farmacia Hospitalaria 18-19 mayo, 1-2 junio 2013 Farmacología para Fisioterapeutas Leonor Gómez Sayago Especialista en Farmacia Hospitalaria 18-19 mayo, 1-2 junio 2013 1 Módulo VI: Farmacología aplicada a los diferentes sistemas 1. Farmacología del aparato

Más detalles

Introducción ANTIDEPRESIVOS

Introducción ANTIDEPRESIVOS ANTIDEPRESIVOS Introducción La depresión afecta al 3-5% de la población. El 90% no son tratados por un médico y sólo unos pocos son vistos por un psiquiatra Predominan síntomas como la pérdida de interés

Más detalles

Atención enfermera del dolor en cuidados paliativos

Atención enfermera del dolor en cuidados paliativos 1. EL DOLOR Atención enfermera del dolor en cuidados paliativos Curso de 80 h de duración, acreditado con 11,5 Créditos CFC Programa 1) Historia de enfermería ante el dolor 2) Definición de dolor y analgesia

Más detalles

Lección 20. Fármacos utilizados en los trastornos afectivos UNIDAD V: PSICOFARMACOLOGÍA. Ricardo Brage e Isabel Trapero - Farmacología Lección 20

Lección 20. Fármacos utilizados en los trastornos afectivos UNIDAD V: PSICOFARMACOLOGÍA. Ricardo Brage e Isabel Trapero - Farmacología Lección 20 Ricardo Brage e Isabel Trapero - Lección 20 UNIDAD V: PSICOFARMACOLOGÍA Lección 20 Fármacos utilizados en los trastornos afectivos Guión Ricardo Brage e Isabel Trapero - Lección 20 1. NATURALEZA DE LA

Más detalles

EL TRATAMIENTO CON FÁRMACOS DE LA FIBROMIALGIA Y DEL SÍNDROME DE FATIGA CRÓNICA

EL TRATAMIENTO CON FÁRMACOS DE LA FIBROMIALGIA Y DEL SÍNDROME DE FATIGA CRÓNICA EL TRATAMIENTO CON FÁRMACOS DE LA FIBROMIALGIA Y DEL SÍNDROME DE FATIGA CRÓNICA Autor: Dr. Javier Rivera Redondo. Unidad de Reumatología Instituto Provincial de Rehabilitación. Hospital Universitario Gregorio

Más detalles

Qué es? Los Antimaláricos en Reumatología

Qué es? Los Antimaláricos en Reumatología 30 Qué es? Los Antimaláricos en Reumatología 30 Qué es? Los Antimaláricos en Reumatología Son un grupo de medicamentos (también llamados antipalúdicos) que se han usado clásicamente para tratar el paludismo

Más detalles

TRATAMIENTO FARMACOLÓGICO DEL TABAQUISMO

TRATAMIENTO FARMACOLÓGICO DEL TABAQUISMO TRATAMIENTO FARMACOLÓGICO DEL TABAQUISMO PRINCIPALES TRATAMIENTOS TERAPIA SUSTITUTIVA DE NICOTINA (TSN) BUPROPIÓN (ZYNTABAC) VARENICLINA (CHAMPIX) Terapia sustitutiva con nicotina En qué consiste? Administración

Más detalles

CEFALEA. imagcefa4.jpg SANDRA MILENA CORREDOR

CEFALEA. imagcefa4.jpg SANDRA MILENA CORREDOR imagcefa4.jpg SANDRA MILENA CORREDOR DEFINICION Dolor difuso en una ó varias partes de la cabeza. Se ubica por encima de la línea órbitomeatal desde ambos cantos oculares externos al centro del conducto

Más detalles

MARCAR CON UNA X LA RESPUESTA CORRECTA

MARCAR CON UNA X LA RESPUESTA CORRECTA Unidad Didáctica 2. Test de evaluación MARCAR CON UNA X LA RESPUESTA CORRECTA 1. Ante un posible cuadro de dependencia y tolerancia, hay que tener en cuenta que: A. Nunca se deben administrar opioides

Más detalles

Calcitonina Almirall 100 UI Solución inyectable Calcitonina sintética de salmón

Calcitonina Almirall 100 UI Solución inyectable Calcitonina sintética de salmón Lea todo el prospecto detenidamente antes de empezar a usar el medicamento - Conserve este prospecto. Puede tener que volver a leerlo. - Si tiene alguna duda, consulte a su médico o farmacéutico. - Este

Más detalles

Neuralgias craneales y dolor facial

Neuralgias craneales y dolor facial Neuralgias craneales y dolor facial Solo nos referiremos a las neuralgias más frecuentes y al dolor facial persistente idiopático. NEURALGIA DEL TRIGÉMINO Es la neuralgia más frecuente. Se caracteriza

Más detalles

Introducción En los períodos quirúrgicos postoperatorios o síndromes dolorosos crónicos (procedimientos

Introducción En los períodos quirúrgicos postoperatorios o síndromes dolorosos crónicos (procedimientos Analgesia Introducción En los períodos quirúrgicos postoperatorios o síndromes dolorosos crónicos (procedimientos asociados a dolor) la analgesia debe ser pautada por su mayor eficacia. La pauta analgésica

Más detalles

Manejo médico de la oclusión intestinal. Yolanda Vilches Aguirre UCP. H. San Rafael Madrid

Manejo médico de la oclusión intestinal. Yolanda Vilches Aguirre UCP. H. San Rafael Madrid Manejo médico de la oclusión intestinal Yolanda Vilches Aguirre UCP. H. San Rafael Madrid FRECUENCIA Un 5,5-42% de los pacientes con cáncer de ovario. Causa más frecuente de muerte Un 10-28,4% de los pacientes

Más detalles

Anemia: concepto 15/11/2013

Anemia: concepto 15/11/2013 FÁRMACOS ANTIANÉMICOS Cruz Miguel Cendán Enfermería.Curso 2013/14 Anemia: concepto Reducción de la hemoglobina (Hb) y presencia de eritrocitos anormales con deficiencia en su función (capacidad de transporte

Más detalles

TEMA 02 - TRANQUILIZANTES MENORES

TEMA 02 - TRANQUILIZANTES MENORES TEMA 02 - TRANQUILIZANTES MENORES 1.- BENZODIAZEPINAS Las benzodiazepinas tienen un grado variable de efectos sedantes, hipnótico, ansiolítico, anticonvulsivante y relajante muscular. El Alprazolam, tiene

Más detalles

Capítulo 2 Enfermedades del sistema nervioso central

Capítulo 2 Enfermedades del sistema nervioso central Capítulo Enfermedades del sistema nervioso central.01 Epilepsia.0 Meningitis.0.1 Meningitis aguda.0. Meningitis meningocócica, prevención 37 Enfermedades del sistema nervioso central.01 Epilepsia G40.0

Más detalles

Manejo de los efectos secundarios: nuevas soluciones a viejos problemas. VII curso de Actualidad en Urgencias. Hospital Clínico San Carlos

Manejo de los efectos secundarios: nuevas soluciones a viejos problemas. VII curso de Actualidad en Urgencias. Hospital Clínico San Carlos Manejo de los efectos secundarios: nuevas soluciones a viejos problemas VII curso de Actualidad en Urgencias. Hospital Clínico San Carlos Definiciones Reacción adversa: cualquier reacción nociva, indeseable,

Más detalles

Grupo Nº 18: Otorrinolaringología Contenido

Grupo Nº 18: Otorrinolaringología Contenido Grupo Nº 18: Otorrinolaringología Contenido Grupo Nº 18: Otorrinolaringología... 2 BUDESONIDA... 2 CINARIZINA... 2 CLORFENAMINA COMPUESTA... 2 DIFENIDOL... 3 FENILEFRINA... 3 MOMETASONA... 4 NEOMICINA,

Más detalles

MARCAR CON UNA X LA RESPUESTA CORRECTA

MARCAR CON UNA X LA RESPUESTA CORRECTA Unidad Didáctica 3. Test de evaluación MARCAR CON UNA X LA RESPUESTA CORRECTA 1. Cuál de las siguientes afirmaciones es correcta, en relación con antidepresivos tricíclicos? A. En una persona sana tiene

Más detalles

MANEJO DEL DOLOR AGUDO EN EL ANCIANO

MANEJO DEL DOLOR AGUDO EN EL ANCIANO MANEJO DEL DOLOR AGUDO EN EL ANCIANO Belén García Iglesias Complexo Hospitalario Juan Canalejo A Coruña Paciente Anciano Estrategia terapeútica Envejecimiento Proceso biológico que produce una pérdida

Más detalles

Antagonistas de calcio! ! FARMACOS ANTAGONISTAS DE CALCIO! Calcio: regulación celular! Canales de calcio dependientes de voltaje (CCDV)!

Antagonistas de calcio! ! FARMACOS ANTAGONISTAS DE CALCIO! Calcio: regulación celular! Canales de calcio dependientes de voltaje (CCDV)! Antagonistas de calcio FARMACOS ANTAGONISTAS DE CALCIO -1962. Hass y Hartfelder: efectos inotrópicos negativos del derivado de papaverina verapamilo -1967. Fleckenstein y col.: implicación del calcio -1972.

Más detalles

Guía de urgencias médicas en traumatología

Guía de urgencias médicas en traumatología Guía de urgencias médicas en traumatología Hospital Asepeyo Coslada Algoritmos Guía de urgencias médicas en traumatología Hospital Asepeyo Coslada Autor Javier Gutiérrez Guisado Tutor Hospitalario MIR

Más detalles

Tratamiento Analgésico

Tratamiento Analgésico 1 Tratamiento Analgésico A menudo el dolor no se trata de manera adecuada: Cáncer, SIDA, droga dependientes, niños y ancianos, mujeres y minorías étnicas, son los subgrupos más afectados. Incluso en Unidades

Más detalles

En qué consiste el tratamiento del dolor?

En qué consiste el tratamiento del dolor? I Ciclo de Conferencias sobre consejos de salud abierto al público En qué consiste el tratamiento del dolor? Dr. Juan M. Vazquez I. Lic. Marta Pagerols i Bonilla Qué es el dolor? Según International Asociation

Más detalles

ALGIDRIN 600 polvo para suspensión oral LISINATO DE IBUPROFENO Sobres monodosis

ALGIDRIN 600 polvo para suspensión oral LISINATO DE IBUPROFENO Sobres monodosis agencia española de medicamentos y productos sanitarios ALGIDRIN 600 polvo para suspensión oral LISINATO DE IBUPROFENO Sobres monodosis FICHA TÉCNICA 1.- NOMBRE DEL MEDICAMENTO ALGIDRIN 600 polvo para

Más detalles

Autores: Dr. F. Oliva Mompeán Servicio de Cirugía Osuna y A.H.V.Macarena.Sevilla. Dr. A. Crespo García Médico Adjunto del Servicio de Anestesia

Autores: Dr. F. Oliva Mompeán Servicio de Cirugía Osuna y A.H.V.Macarena.Sevilla. Dr. A. Crespo García Médico Adjunto del Servicio de Anestesia Autores: Dr. F. Oliva Mompeán Servicio de Cirugía Osuna y A.H.V.Macarena.Sevilla. Dra. M. Manjón Collado Médico Adjunto del Servicio de Cuidados Críticos y Urgencias Dr. A. Crespo García Médico Adjunto

Más detalles

Lección 12. Fármacos analgésicos- antitérmicos y antiinflamatorios no esteroideos. UNIDAD III: ALERGIA, INFLAMACIÓN E INMUNIDAD

Lección 12. Fármacos analgésicos- antitérmicos y antiinflamatorios no esteroideos. UNIDAD III: ALERGIA, INFLAMACIÓN E INMUNIDAD Ricardo Brage e Isabel Trapero - Lección 12 UNIDAD III: ALERGIA, INFLAMACIÓN E INMUNIDAD Lección 12 Fármacos analgésicos- antitérmicos y antiinflamatorios no esteroideos. Guión Ricardo Brage e Isabel Trapero

Más detalles

Fentanilo. Parches: Control del dolor crónico, persistente, de moderado a severo. Dolor intratable que requiera de analgesia opioide.

Fentanilo. Parches: Control del dolor crónico, persistente, de moderado a severo. Dolor intratable que requiera de analgesia opioide. Fentanilo 1.- Grupo Farmacoterapéutico: Analgésico opioide. 2.- Formas farmacéuticas registradas: Solución inyectable (fentanilo base): o 0.05 mg / 2 ml o 0.05 mg / ml o 0.1 mg / 2 ml o 4.2 mg / parche(25

Más detalles

Fórmula: Cada Cápsula Blanda de 600mg de ibuprofeno contiene:

Fórmula: Cada Cápsula Blanda de 600mg de ibuprofeno contiene: IBUMEJORAL 600 RAPIDA ACCION IBUPROFENO 600 mg. Cápsulas Blandas Venta Bajo Receta Industria Argentina Fórmula: Cada Cápsula Blanda de 600mg de ibuprofeno contiene: Acción Terapéutica: Analgésico. Antiinflamatorio.

Más detalles

Conflicto de intereses:

Conflicto de intereses: DOLOR CRONICO Aspectos Farmacológicos del Tratamiento Guillermo Rafael Prozzi Cátedra de Farmacología Aplicada FCM UNLP Instituto de Salud UNAJ Centro Universitario de Farmacología OPS/OMS grprozzi@gmail.com

Más detalles

FICHA DE INFORMACIÓN AL PACIENTE: TRAMADOL

FICHA DE INFORMACIÓN AL PACIENTE: TRAMADOL FICHA DE INFORMACIÓN AL PACIENTE: TRAMADOL 1.1 Acción: Analgésico opiáceo narcótico. 1.- QUÉ ES Y PARA QUE SE UTILIZA 1.2 Cómo actúa este fármaco: El tramadol se une a unos receptores en el cerebro (receptores

Más detalles

FICHA TÉCNICA. Metamizol (D.C.I.) magnésico... 500 mg

FICHA TÉCNICA. Metamizol (D.C.I.) magnésico... 500 mg ALGI-MABO FICHA TÉCNICA 1. NOMBRE DEL MEDICAMENTO ALGI-MABO Cápsulas ALGI-MABO Ampollas ALGI-MABO Supositorios adultos ALGI-MABO Supositorios infantil 2. COMPOSICIÓN CUALITATIVA Y CUANTITATIVA Composición

Más detalles

Midazolam. 1.- Grupo Farmacoterapéutico: Benzodiacepina: Depresor del Sistema Nervioso Central. Inductor del sueño.

Midazolam. 1.- Grupo Farmacoterapéutico: Benzodiacepina: Depresor del Sistema Nervioso Central. Inductor del sueño. Midazolam 1.- Grupo Farmacoterapéutico: Benzodiacepina: Depresor del Sistema Nervioso Central. Inductor del sueño. 2.- Formas farmacéuticas registradas: Solución inyectable 50 mg/10ml Solución inyectable

Más detalles

MANEJO DE LAS CEFALEAS EN LA INFANCIA. Dra. Elena Miravet Fuster Unidad de Neuropediatría. Servicio de Pediatría. Hospital Universitario Son Dureta

MANEJO DE LAS CEFALEAS EN LA INFANCIA. Dra. Elena Miravet Fuster Unidad de Neuropediatría. Servicio de Pediatría. Hospital Universitario Son Dureta MANEJO DE LAS CEFALEAS EN LA INFANCIA Dra. Elena Miravet Fuster Unidad de Neuropediatría. Servicio de Pediatría. Hospital Universitario Son Dureta Generalidades Primer motivo de consulta en Neuropediatría

Más detalles

FICHA DE INFORMACIÓN AL PACIENTE: PARACETAMOL

FICHA DE INFORMACIÓN AL PACIENTE: PARACETAMOL FICHA DE INFORMACIÓN AL PACIENTE: PARACETAMOL 1.- QUÉ ES Y PARA QUE SE UTILIZA 1.1 Acción: Analgésico y antipirético (antitérmico, que reduce la fiebre). 1.2 Cómo actúa este fármaco: Inhibe un enzima que

Más detalles

Estudio de aplicaciones de los AINE para el dolor leve-moderado

Estudio de aplicaciones de los AINE para el dolor leve-moderado Estudio de aplicaciones de los AINE para el dolor leve-moderado Alicia Gavillero Martín 1, Antonio Jesús Zalacaín Vicuña 2 1 DP. 2 Profesor titular de la escuela de podología. Universidad de Barcelona

Más detalles

Psiquiatría 54. Intento de autólisis por tóxicos 140 55. Agitación psicomotriz 142

Psiquiatría 54. Intento de autólisis por tóxicos 140 55. Agitación psicomotriz 142 PRIMERA PARTE: ALGORITMOS DE DECISIÓN POR SÍNTOMA GUÍA 1. Depresión de nivel de consciencia/coma 24 2. Síncope 27 3. Disnea 30 4. Dolor torácico 33 5. Dolor torácico no coronario 35 6. Dolor abdominal

Más detalles

Abordaje terapéutico del dolor y del Dolor Neuropático

Abordaje terapéutico del dolor y del Dolor Neuropático Abordaje terapéutico del dolor y del Dolor Neuropático Es posible normatizar el tratamiento del dolor? Aplicar terapéuticas normatizadas cuando estamos frente a cada paciente no siempre resulta simple

Más detalles

CUIDADOS DE ENFERMERÍA ANTE LA ADMINISTRACIÓN DE ANTICUERPOS MONOCLONALES

CUIDADOS DE ENFERMERÍA ANTE LA ADMINISTRACIÓN DE ANTICUERPOS MONOCLONALES CUIDADOS DE ENFERMERÍA ANTE LA ADMINISTRACIÓN DE ANTICUERPOS MONOCLONALES M. García, M. Celma, L. Gómez, A. Sans, M. Soler Instituto Oncológico Baselga (Hospital Quirón Barcelona) Los anticuerpos monoclonales

Más detalles

Fármacos. anticonvulsivantes

Fármacos. anticonvulsivantes Fármacos anticonvulsivantes Epilepsia: Generalidades Enfermedad neurológica frecuente Utilización n de grupos de fármacos f con acciones farmacológicas similares Objetivo principal: Evitar la propagación

Más detalles

Sección 3: Antialérgicos y fármacos utilizados en la anafilaxia

Sección 3: Antialérgicos y fármacos utilizados en la anafilaxia 49 Sección 3: Antialérgicos y fármacos utilizados en la anafilaxia 3.1 Antialérgicos y fármacos utilizados en la anafilaxia... 50 50 3.1 Antialérgicos y fármacos utilizados en la anafilaxia Los antagonistas

Más detalles

XX Jornades d Actualització en Rehabilitació. Atenció de la patologia artròsica perifèrica DOLOR CRÒNIC I TRACTAMENT FARMACOLÒGIC

XX Jornades d Actualització en Rehabilitació. Atenció de la patologia artròsica perifèrica DOLOR CRÒNIC I TRACTAMENT FARMACOLÒGIC XX Jornades d Actualització en Rehabilitació Atenció de la patologia artròsica perifèrica DOLOR CRÒNIC I TRACTAMENT FARMACOLÒGIC Dra. Mª Victoria Ribera Canudas Unitat de Dolor. Servei d Anestesiologia

Más detalles

INTRODUCCIÓN AL TRATAMIENTO DEL DOLOR AGUDO EN LOS PACIENTES CON CÁNCER*

INTRODUCCIÓN AL TRATAMIENTO DEL DOLOR AGUDO EN LOS PACIENTES CON CÁNCER* emergencias p o N E N e 1 A s INTRODUCCIÓN AL TRATAMIENTO DEL DOLOR AGUDO EN LOS PACIENTES CON CÁNCER* F. Buisán Servicio de Anestesiología y Reanimación. Hospital Universitario. Valladolid Introducción

Más detalles

Hernán Argote Berdugo MD, Michael Macías Vidal QF, Ricardo Ávila de la Hoz QF, Esp.

Hernán Argote Berdugo MD, Michael Macías Vidal QF, Ricardo Ávila de la Hoz QF, Esp. Colegio Nacional de Químicos Farmacéuticos de Colombia Unidad Regional Atlántico Hernán Argote Berdugo MD, Michael Macías Vidal QF, Ricardo Ávila de la Hoz QF, Esp. Barranquilla, Octubre 2011 Reacciones

Más detalles

Farmacología del dolor

Farmacología del dolor Farmacología del dolor Dr. Juan Manuel Sánchez Objetivos generales: 1) Identificar las diferencias clínicas de los mecanismos fisiopatológicos de dolor neuropático 2) Comprender los mecanismos de acción

Más detalles

División de Gestión de la Salud Integral y el Desarrollo Humano Lavado de manos manejo clínico lumbalgia

División de Gestión de la Salud Integral y el Desarrollo Humano Lavado de manos manejo clínico lumbalgia Código: PA-GU-7-PT-34 Versión: 0 Fecha de actualización: 17-12-2014 Página 1 de 8 1. PROCESO/SUBPROCESO RELACIONADO: Gestión de la Cultura y el Bienestar / Gestión del Bienestar Universitario 2. RESPONSABLE(S):

Más detalles

Tratamiento del dolor oncológico

Tratamiento del dolor oncológico PROTOCOLOS DE PRÁCTICA ASISTENCIAL Tratamiento del dolor oncológico B. Prieto Ríos, F. Navarro Expósito, R. Molina Villaverde y M. Álvarez-Mon Soto Servicio de Enfermedades del Sistema Inmune y Oncología.

Más detalles

BUPICAINA 0,5% Hiperbárica

BUPICAINA 0,5% Hiperbárica BUPICAINA0,5%Hiperbárica BUPIVACAINA5mg/ml Inyectableintrarraquídeo Usoprofesionalexclusivo Parausoraquídeo Nocontieneconservadores Descartarcualquierremanente Envasemonodosis IndustriaArgentina Ventabajoreceta

Más detalles

FICHA TÉCNICA O RESUMEN DE LAS CARACTERÍSTICAS DEL PRODUCTO

FICHA TÉCNICA O RESUMEN DE LAS CARACTERÍSTICAS DEL PRODUCTO FICHA TÉCNICA O RESUMEN DE LAS CARACTERÍSTICAS DEL PRODUCTO 1. NOMBRE DEL MEDICAMENTO Paracetamol/Codeína Kern Pharma 500 mg/30 mg comprimidos EFG 2. COMPOSICIÓN CUALITATIVA Y CUANTITATIVA Cada comprimido

Más detalles

UTILIZACIÓN DE LA VIA SUBCUTANEA EN CUIDADOS PALIATIVOS

UTILIZACIÓN DE LA VIA SUBCUTANEA EN CUIDADOS PALIATIVOS UTILIZACIÓN DE LA VIA SUBCUTANEA EN CUIDADOS PALIATIVOS Sección coordinada por el Dr. Javier Maestro Saavedra. CS Elviña Mesoiro. (A Coruña) En el apartado de cuidados paliativos la vía subcutánea es utilizada

Más detalles

TABLA DE USO DE FÁRMACOS COMUNES EN LA UNIDAD DE ICTUS

TABLA DE USO DE FÁRMACOS COMUNES EN LA UNIDAD DE ICTUS DPT UNIDAD DE ICTUS Fecha: 08/05/2014 Versión1 Revisión: anual Área de Gestión Clínica de Neurociencias TABLA DE USO DE FÁRMACOS COMUNES EN LA UNIDAD DE ICTUS AUTORES -Isabel Prieto Méndez (Supervisora

Más detalles

TRAMADOL LANALGET 100 mg comprimidos de liberación prolongada EFG

TRAMADOL LANALGET 100 mg comprimidos de liberación prolongada EFG Lea todo el prospecto detenidamente antes de empezar a tomar el medicamento - Conserve este prospecto. Puede tener que volver a leerlo - Si tiene alguna duda, consulte a su médico o farmacéutico - Este

Más detalles

DOLOR CRÓNICO CÓMO LO AFRONTAMOS? DRA. L.C.GARCÍA FAGES DRA. J. VELÁZQUEZ CHACÓN DR. P. ORTELLS NEBOT

DOLOR CRÓNICO CÓMO LO AFRONTAMOS? DRA. L.C.GARCÍA FAGES DRA. J. VELÁZQUEZ CHACÓN DR. P. ORTELLS NEBOT DOLOR CRÓNICO CÓMO LO AFRONTAMOS? DRA. L.C.GARCÍA FAGES DRA. J. VELÁZQUEZ CHACÓN DR. P. ORTELLS NEBOT Clínica del Dolor HOSPITAL DE L ESPERIT SANT Santa Coloma de Gramenet DOLOR CRÓNICO -OMS: El dolor

Más detalles

DOLOR IRRUPTIVO: TRATAMIENTO. Silvia Muñoz Borrajo Residente de 3r año de Oncología Médica Hospital Josep Trueta-ICO Girona

DOLOR IRRUPTIVO: TRATAMIENTO. Silvia Muñoz Borrajo Residente de 3r año de Oncología Médica Hospital Josep Trueta-ICO Girona DOLOR IRRUPTIVO: TRATAMIENTO Silvia Muñoz Borrajo Residente de 3r año de Oncología Médica Hospital Josep Trueta-ICO Girona Introducción: Definición Se definecomounaexacerbación b i aguda del dolor de rápida

Más detalles

Tema 13 Analgésicos opioides

Tema 13 Analgésicos opioides Tema 13 Analgésicos opioides Farmacología en fisioterapia OpenCourseWare UPV/EHU OCW-2017 Dr. Iván Manuel Vicente Dra. María Torrecilla Sesma Dpto. Farmacología UPV/EHU Resumen del contenido Generalidades:

Más detalles

Tema 6. Analgesia y dolor perioperatorio

Tema 6. Analgesia y dolor perioperatorio Tema 6. Analgesia y dolor perioperatorio Objetivos Conocer la importancia del dolor en clínica veterinaria. Entender el origen y tipos de dolor. Desarrollar visión antropomórfica al fenómeno del dolor.

Más detalles

GUÍA PARA ENFERMERÍA EN LA ADMINISTRACIÓN DE METADONA EN PACIENTE ONCOLÓGICO

GUÍA PARA ENFERMERÍA EN LA ADMINISTRACIÓN DE METADONA EN PACIENTE ONCOLÓGICO GUÍA PARA ENFERMERÍA EN LA ADMINISTRACIÓN DE METADONA EN PACIENTE ONCOLÓGICO Nº Comunicación: 232 Alonso Riera, Ada.; Almecija Tamayo, D.; Garcia Vazquez S.; Leiva Calvente Mª J.; Ruiz Garcia R.; Peñuelas

Más detalles

RELAXIBYS (Carisoprodol - Paracetamol)

RELAXIBYS (Carisoprodol - Paracetamol) Lea todo el prospecto detenidamente antes de empezar a tomar el medicamento porque contiene información importante para usted. - Conserve este prospecto. Puede tener que volver a leerlo. - Si tiene alguna

Más detalles

Alergia e intolerancia a los alimentos. Prof. Juan Carlos Vitoria Hospital de Cruces. Universidad del País Vasco/EHU. Bilbao

Alergia e intolerancia a los alimentos. Prof. Juan Carlos Vitoria Hospital de Cruces. Universidad del País Vasco/EHU. Bilbao Alergia e intolerancia a los alimentos Prof. Juan Carlos Vitoria Hospital de Cruces. Universidad del País Vasco/EHU. Bilbao Intolerancia a los alimentos Terminología Hipersensibilidad Sensibilidad Alergia

Más detalles