C. Fernández Alonso Médico Adjunto a Urgencias

Tamaño: px
Comenzar la demostración a partir de la página:

Download "C. Fernández Alonso Médico Adjunto a Urgencias"

Transcripción

1 C. Fernández Alonso Médico Adjunto a Urgencias

2 CONCEPTOS DOLOR! Es una experiencia sensorial y emocional desagradabe, asociada a una lesión tisular presente o potencial, o que se describe en términos de dicha lesión. (Merskey 1979)! experiencia perceptiva 3D (Melzack y Cassey) :! sensorial o discriminativa: localización, calidad, intensidad! cognitiva o evaluativa: significado del paciente a su dolor! afectiva o motivacional: consecuencias individuales del dolor! Clasificación (IASP) Torre de Babel (Derasari 2002):! Tiempo de evolución! Fisiopatológica! intensidad Survey of chronic pain in Europe. Breivik et aleuropean Journal of Pain 10 (2006)

3 DOLOR: clasificación temporal! Dolor Crónico o persistente: aquel que persiste durante más tiempo del previsto para su curación tras tratamiento adecuado. *3 meses para IASP, ACR; 6 meses DSM-IV! Dolor irruptivo o disurruptivo: exacerbación transitoria del dolor crónico estable. = Dolor crónico recurrente.

4 DOLOR: clasificación por intensidad! Escala&Visual&Analógica&(EVA).& Leve:1-3 / Moderado 4-6 / Intenso >6, Insoportable 9-10 &&&&&0&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&10& No&dolor&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&Dolor&insoportable&! Escala&facial&de&Wang.& leve moderado severo insoportable

5 Clasifiación fisiopatológica: DOLOR NOCICEPTIVO! Fase Periférica (transducción, inicio transmisión) - nociceptores, 1ª Neurona en gg raquídeo - fibras aferentes sensoriales primarias (A-δ, C) Fase Central (transmisión + modulación + percepción) -Espinal: - Fibras (A-δ, C) liberan NT (+) en mbna presináptica (Glu, sust.p ) - (+) 2ª Neurona en Sust. gris asta posterior medular (R AMPA, NMDA ) -Supraespinal: -Vías Espinotalámicas (3ª Neurona) hasta cortex -Modulan: opioide, α-adr(na), 5-HT, Ach, GABA

6 Aspectos Fisiopatológicos en DN a) Cambios en la terminal nerviosa: formación del neuroma: a) Disminución del umbral de respuesta de nociceptores --- alteración en nº y distribución de canales de Na, Ca,K b) Cambios a nivel espinal: hiperexcitabilidad ( wind up ) y reorganización sináptica del asta dorsal. a) Fibras Ad y C Glutam, Sust.P R (AMPA,NMDA,NK1): Excitan b) Disminuyen receptores inhibitorios (GABA, mu) c) Apoptosis de fibras C y alteración de fibras beta c) Cambios a nivel supraespinal: a) alteración de la segregación espinal (asta dorsal- Sist.P) b) Deficit modulación inhibitoria ( opioides endógenos). c) Hiperexcitabilidad talámica. Gálvez R et al. Medicina de Familia (And) 2006;1:35-49.

7 CONCLUSIONES TRATAMIENTO DEL DOLOR CRÓNICO EN URGENCIAS Neuropatía diabética

8 PREVALENCIA DE DOLOR EN URGENCIAS Triage N= % con dolor sin dolor Intensidad Dolor = Nivel Urgencia 45% Severo Moderado Leve 50% 5% 45% 3% 3% Triage&Dolor N=8115 dolor abdominal nociceptivo / neuropático / mixto? 1% 1% 2% 1% 1% 8% 3% 23% 4% 5% 12% 5% 6% 11% 10% problemas EE MEG dolor torácico cefalea problemas urinarios infecc local/absceso exantemas dolor garganta lumbalgia disnea otalgia heridas caidas TCE agresiones otros Estudio observacional 2º semestre 2009 en Triaje Urgencias HCSC

9 El#dolor:#un#problema#de#salud#! El dolor crónico no es solamente un síntoma, sino que constituye en sí mismo un problema de salud (OMS) 2 Ansiedad Funcionalidad social Depresión Alteraciones de sueño Funcionalidad laboral Deterioro de la calidad de vida de los pacientes Impacto en el entorno social y familiar de los pacientes Impacto económico en el Sistema Sanitario Movilidad reducida 1 Survey of chronic pain in Europe. Breivik et aleuropean Journal of Pain 10 (2006) 2 World Health Organization. WHO Normative Guidelines on Pain Management. June 2007

10 Problemas#en#el#tratamiento#del#dolor#crónico# 1. Comunicación médico - paciente Es la clave para el manejo satisfactorio del dolor y conseguir un tratamiento eficaz Realmente los pacientes están bien tratados? Cuáles son sus preferencias, sus necesidades reales? Se manejan sus expectativas? Están alineados los médicos y pacientes?

11 Problemas#en#el#tratamiento#del#dolor#crónico# 2. Infratratamiento Existen más abandonos por los efectos adversos que por falta de eficacia 31% dolor insoportable 40% no se trató satisfactoriamente 64% analgesia insuficiente Breivik H et al. Eur J Pain 2006;10:

12 Problemas#en#el#tratamiento#del#dolor#crónico# 3. Círculo vicioso del dolor Los tratamientos actuales están limitados debido al difícil equilibrio entre analgesia y tolerabilidad

13 Problemas#en#el#tratamiento#del#dolor#crónico# 4. Aproximación multidimensional y Multimodal Existe una concienciación limitada en cuanto al dolor neuropático, nociceptivo así como en las opciones farmacológicas para cada uno de ellos Conforme aumenta la intensidad de dolor, el componente neuropático se hace más prevalente. Su tratamiento sigue suponiendo un desafío

14 Escala&analgésica&de&la&O.M.S.& WHO.%Anesth%Analg,%1988;%67: % Soporte emocional Comunicación Atención familiar No opioides ± coadyuvantes Opiáceos menores ± No opioides ± coadyuantes Opiáceos mayores ± No opioides ± coadyuvantes Primer escalón Segundo escalón Tercer escalón 4º escalón: analgesia espinal y 5º bloqueo nervioso

15 Primer&escalón&! Dolor%nociceptivo%%(no%neuropático)%%! Dolor%de%intensidad%leve4moderada.%%! Si%techo%analgésico%y%no%desarrollan%dependencia% %! Paracetamol%/%Metamizol%! Acción%preferentemente%central%! Mecanismo%desconocido%(NO?)%! AINES%% %! Acción%preferentemente%Periférica%! Inhibición%inespecífica%o%selectiva%COX42%

16 AINES Vía de admón. Dosis máxima (mg / día) Nº dosis / día SALICILATOS A.A.S vo mg 3-4 Acetilsalicilato de lisina vo, i.v mg 4 PROPIÓNICOS Ibuprofeno Vo, rectal 2400 mg Dexibuprofeno vo Dexketoprofeno vo, i.v 100 (vo), 150 (iv) 3-6 (vo), 2-3 (iv) Naproxeno vo, rectal, i.m ( 1 retard) Ketoprofeno vo, rectal, i.m Flurbiprofeno Vo, ACÉTICOS Y DERIVADOS Indometacina Vo, rectal, i.v , 2(retard) Aceclofenaco Vo, i.m Diclofenaco Vo, rectal, i.m (2 retard) Ketorolaco Vo, i.m, i.v 40 (vo), 90 (im, iv) 4-6 (vo), 4 (im, iv) OXICANES Piroxicam Vo, rectal, im 20 1 Lornoxicam Vo meloxicam Vo, rectal 15 1 tenoxicam Vo 20 1 Selective COX-2 inhibitors Celecoxib Vo Etoricoxib Vo Parecoxib i.m, i.v OTROS Nabumetona Vo Ácido mefenámico Vo

17 OPIOIDES, clasificacion: Agonistas puros Codeína* Tramadol*,** Morfina Metadona Fentanilo Oxicodona Hidromorfona Tapentadol*** *débiles, ** +ISRS, ***+ISRS+Na Agonistas/Antagonistas Nalorfina Pentazocina Nalbufina Agonistas parciales Buprenorfina Antagonistas Naloxona y Naltrexona

18 Segundo&escalón&! Dolor%crónico%de%intensidad%moderada4severa.%! Poseen%techo%analgésica%y%bajo%desarrollo%de% dependencia.% % Retard: /12h

19 Tercer&escalón&! Dolor%de%intensidad%severa%! No%tienen%techo%terapeútico.% MORFINA VÍA PAUTAS No dar con opioides débiles Solución acuosa de morfina V.O Cada 4 horas Útil en rangos extremos de dosis Comprimidos de liberación rápida de 10 y 20 mg Comprimidos de liberación lenta de 5, 10, 15, 30, 60,100,200 V.O V.R V.O 4 h se puede machacar, masticar y fraccionar Cada 12 h no se puede machacar ni masticar ni fraccionar Sobres de liberación lenta de 30 mg V.O Cada 12h Cápsulas de liberación gradual de 10, 30, 60, 100, 200 mg Ampollas al 1 o al 2% (10mg/1ml y 40 mg/2ml) V.O S.C I.V Cada 12 h en microgránulos útil en sonda nasogastrica Cada 4h Cada 4h o en perfusión cada 24h

20 TERCER&escalón& PRINCIPIO ACTIVO FENTANILO BUPRENORFINA* HIDROMORFONA PRESENTACIÓN Parche (25,50,75,100 mcgr/h) Comp. (transmucoso) 400mcgr Amp iv Parche (35, 52 5, 70 mcgr/h) Comp sl (0,2 mg) Ampolla (100mg) Comp. De 4,8,16,32,64 mg liberación retardada (24h) OXICODONA Comp. De 5,10,20,40,80 mg ( cada 12h) *Precaución con asociar opiáceos parciales o agonistas-antagonistas.

21 Equivalencias&& PRINCIPIO ACTIVO Dosis equivalente Factor de Conversión MORFINA ORAL 10 mg 1 (2:1 sc, 3:1 iv) HIDROMORFONA 2mg 5:1 OXICODONA 5 mg 2:1 TRAMADOL 50 mg 1:5 CODEÍNA 100 mg 1:10

22 Equivalencias&

23

24 Reflexiones

25 Limitaciones Escalera OMS En el Dolor Agudo y postoperatorio (1,2) Dolor irruptivo: Ascensor analgésico? En el dolor neuropático AINES, corticoides no indicados (3) Controversia de opioides (4) 1. Romero J, Gálvez R, Ruíz S Se sostiene la escalera analgésica de la OMS? Rev. Soc.Esp del dolor, Vol 15, nº1 Enero-Febrero Torres LM, Calderon E, Pernía A et al. De la Escalera al ascensor. Rev Soc Esp Dolor 9:(2002);5: Gálvez R, Ruiz S, Romero J. Propuesta de una nueva escalera Analgésica para el dolor neuropático Rev Soc Esp Dolor 13 (2006);6: Ballantyne JC, Mao J. Opioid therapy for chronic pain. N Engl J Med 2003; 349:1943.

26 Opioides#en#dolor#crónico#no#oncológico# Opioides efectivos para aliviar el dolor neuropático crónico Sobre todo tramadol y opioides mayores (Dosis mayores) (1,2) Metanálisis (hasta 8 semanas) eficacia similar a gabapentina (3) Opioides efectivos para aliviar el dolor nociceptivo no oncológico (artritis, lumbalgia) y/o neuropático crónico Metanálisis con Oxicodona y morfina (no codeina ni propoxifeno) superioridad frente a naproxeno y nortriptilina (4) 1. Rowbotham MC, Twilling L, Davies PS, et al. Oral opioid therapy for chronic peripheral and central neuropathic pain. N Engl J Med 2003; 348: Foley KM. Opioids and chronic neuropathic pain. N Engl J Med 2003; 348: Eisenberg E, McNicol ED, Carr DB. Efficacy and safety of opioid agonists in the treatment of neuropathic pain of nonmalignant origin: systematic review and meta-analysis of randomized controlled trials. JAMA 2005; 293: Martell BA, O'Connor PG, Kerns RD, et al. Systematic review: opioid treatment for chronic back pain: prevalence, efficacy, and association with addiction. Ann Intern Med 2007; 146:116.

27

28

29

30 Aprobados por AEM: Parches: Lidocaína al 5% (Versatis) Capsaicina al 8% (Qutenza) Tapentadol (Palexia): analgésico central vía oral, con doble efecto (opioide +IRNA) dolor nociceptivo/neuropático Disponible actualmente:

31 Versa=s & &Qué&es?&! Tratamiento&tópico,&fácil&de&usar,&para&el&dolor& neuropático&localizado&asociado&con&una&infección& previa&por&herpes&zoster&(nph)&& & Mecanismo de acción Tópico Eficacia Rápida y Sostenida Buena Seguridad y Tolerabilidad Opción terapéutica valiosa para el tratamiento de la NPH * Versatis está indicado para el alivio sintomático del dolor neuropático asociado a infección previa por herpes zoster (neuralgia posherpética, NPH). (Ficha Técnica Versatis )

32 Neuralgia&postherpé=ca&

33 Nivel%medular:% 1 Inhibición%presináptica%espinal% Tapentadol Palexia Inhibición%postsináptica% %!%Disminuye%la%transmisión%ascendente%del%dolor% 2 2 Nivel supraespinal: Potenciación vías inhibidoras descendentes! Modifica el balance entre la facilitación y la inhibición descendente (vía NA / α2-ar) 1 3 Nivel medular: 3 Bloquea la recaptación de NA/inhibición mediada α2-ar! Potencia el control inhibitorio Nueva clase analgesia central: sinergia espinal / supraespinal de MOR-NRI

34 Analgesia#mul8modal# " &Combinación&de&fármacos&con& mecanismos#de#acción# complementarios# " &Selección&de&dosis&que&permite& alcanzar&un&efecto#sinérgico#y# minimizar#efectos#adversos# " &Existe&evidencia&cienKfica&sobre&la& eficacia#y#seguridad&de&la&asociación& de&fármacos& " &Un&esquema&de&dosis&adecuado& mejora&la&adherencia&al&tratamiento&y& el&cumplimiento&del&paciente& Langford)RM)et)al.)Clin)Rheumatol.)2006;)25:)S2<S8) Plancarte)et)al.)Cancerologia.)2006;)1:)273<281) Demeules)et)al.)Eur)J)Anaesthesiol.)2003;)20:)7<12))

35 ! 3.000&a.C.&! Primer&documento&médico&! Farmacopea&extensa&! 22&remedios&analgésicos&! Corteza&del&sauce&! Opio&

36

37 ! En&la&actualidad&existe&una&amplia&experiencia&de&Terapia& Multimodal en el dolor agudo postoperatorio, en el cual, se incorporaron conceptos de combinación de anestésicos empleados en la propia cirugía del paciente.! Las combinaciones más empleadas ha sido la de AINES, analgésicos-antipiréticos y opioides por vía parenteral con anestésicos locales infiltrados en la herida o con bloqueo de nervios periféricos.

38 Analgesia&mul=modal&o&balanceada&

39 Combinaciones#analgésicas## Gran interés no solo en el ámbito quirúrgico sino también en Urgencias Hasta la fecha no existe evidencia suficiente Los AINES junto a los opioides parecen ser sinérgicos pero no está claro si son más seguros (hay un estudio donde disminuyeron un 25% de efectos secundarios) y junto al paracetamol no han demostrado ventajas. La combinación de opioides (codeína y morfina) y paracetamol parece mejorar la calidad de vida y la de tramadol con metamizol resulta ambigua, pues la combinación en proporción 1:1 demostró ser sinérgica pero menos segura, mientras que en proporción 1:0.3 fueron más seguros pero con efecto aditivo, no sinérgico.

40 Combinaciones#analgésicas## Analgésico# Acción# periférica# Acción#central# Paracetamol/codeína# +# +++# Acción# an8inflamatoria# Paracetamol/tramadol# +# +++# Ibuprofeno/codeína# +++# +++# +++#! Tramadol + AINES (naproxeno, acetomifen, flurbiprofen) Schug)SA.)Clin)Rheumatol.)2006;)25:)S16 S21) Edwards)JE)et)al.)J)Pain)Symptom)Managem.)2002;)23: ) Moore)A)et)al.)Pain.)1997;)70:)193<201) Toms)L))et)al.)Cochrane)Database)Syst)Rev.)2009;)21:CD001547) Dworkin RH,et al. Arch Neurol. 2003;60(11): )

41 Asociaciones&en&Dolor&Neuropá=co&! Pobre&evidencia:&! En&PND:&Venlafaxina&&&gabapentina 1&&! En&PND:&Gabapentina&&&morfina 2&! En&NPH,&PND:&Apósito&de&lidocaína&al&5%&&& Pregabalina 3 & 1. Simpson DA. Gabapentin and venlafaxine for the treatment of painful diabetic neuropathy. Journal of clinical neuromuscular disease. 2001;3: Gilron I, Bailey JM, Tu D, Holden RR, Weaver DF, Houlden RL. Morphine, gabapentin, or their combination for neuropathic pain. N Engl J Med. 2005; 352: Baron R et al. 5% lidocaine medicated plaster versus pregabalin in post-herpetic neuralgia and diabeticpolyneuropathy: An open-label, non-inferiority two-stage RCT study. Curr Med Res Opin. 2009;25:

42 CONCLUSIONES TRATAMIENTO DEL DOLOR CRÓNICO EN URGENCIAS! Requiere Abordaje Multidimensional y Multidisciplinar! Comunicación médico / paciente! Tratamiento adecuado según fisiopatología, intensidad! Equilibrio Eficacia / Tolerabilidad! Adaptación de la Escalera de la OMS! Terapia Multimodal

43 Cesáreo Fernández Alonso. Médico Adjunto del Servicio de Urgencias MANEJO&DEL&DOLOR&EN&URGENCIAS&...Al fin y al cabo perseguimos...

44 MANEJO&DEL&DOLOR&EN&URGENCIAS& Cesáreo Fernández Alonso. Médico Adjunto del Servicio de Urgencias

Dr#C#Fernández#Alonso.##FEA#Urgencias#.Hospital#Clínico#San#Carlos#

Dr#C#Fernández#Alonso.##FEA#Urgencias#.Hospital#Clínico#San#Carlos# Dr#C#Fernández#Alonso.##FEA#Urgencias#.Hospital#Clínico#San#Carlos# ASPECTOS#EPIDEMIOLÓGICOS#!! Importancia!del!problema?! Intensidad Dolor = Nivel Urgencia Severo Moderado Leve 5% 50% 45% Triage N=18.101

Más detalles

PAIN. formación en dolor. Curso online de EDUCATION. Programa Médicos

PAIN. formación en dolor. Curso online de EDUCATION. Programa Médicos PAIN EDUCATION Programa Médicos Curso online de formación en dolor Presentación Fundación Grünenthal apuesta por un mejor abordaje del dolor crónico intenso, por ello ha desarrollado un ambicioso programa

Más detalles

Atención enfermera del dolor en cuidados paliativos

Atención enfermera del dolor en cuidados paliativos 1. EL DOLOR Atención enfermera del dolor en cuidados paliativos Curso de 80 h de duración, acreditado con 11,5 Créditos CFC Programa 1) Historia de enfermería ante el dolor 2) Definición de dolor y analgesia

Más detalles

!"#$#%!&'()*$#% +$&$,%-(%.,/-(*)"#%

!#$#%!&'()*$#% +$&$,%-(%.,/-(*)#% !"#$#%!&'()*$#% +$&$,%-(%.,/-(*)"#% %Cesáreo Fernández Alonso. Médico Adjunto a Urgencias. HCSC 1 todo el mundo sabe! sobre dolor 2 !"#$#%!&'()*$#% 012% CASOS CLÍNICO Nº 1 Enfermedad actual: A.M.D es un

Más detalles

Tratamiento dolor crónico relacionado con el cáncer

Tratamiento dolor crónico relacionado con el cáncer En el tratamiento del dolor crónico oncológico la OMS propone un esquema terapéutico, "la escalera analgésica". Ante el control insuficiente del dolor con los fármacos de un escalón se subirá al siguiente.

Más detalles

Principios activos Eficacia Seguridad Conveniencia Niveles 1 Paracetamol +++ +++ +++ 1-2-3. 2 Ibuprofeno +++ ++ ++ 1-2-3

Principios activos Eficacia Seguridad Conveniencia Niveles 1 Paracetamol +++ +++ +++ 1-2-3. 2 Ibuprofeno +++ ++ ++ 1-2-3 Título: DOLOR Codificación CIE 10 R52.0 dolor agudo R52.1 dolor crónico intratable R52.9 dolor, no especificado Problema: El dolor es un signo y un síntoma, una experiencia anormal sensorial producida

Más detalles

DOLOR NEUROPÁTICO: USO ADECUADO DE LIDOCAÍNA (PARCHES) Y PREGABALINA. UGC Farmacia Atención Primaria Sevilla

DOLOR NEUROPÁTICO: USO ADECUADO DE LIDOCAÍNA (PARCHES) Y PREGABALINA. UGC Farmacia Atención Primaria Sevilla DOLOR NEUROPÁTICO: USO ADECUADO DE LIDOCAÍNA (PARCHES) Y PREGABALINA 1 PA P.A. QUEMÁS CRECEN ( ) (D SEVILLA) Fuentes de Información: MTI. Principios activos que más contribuyen al incremento importe mensual.

Más detalles

UTILIZACION DE OPIOIDES EN ESPAÑA (1992-2006) * Introducción

UTILIZACION DE OPIOIDES EN ESPAÑA (1992-2006) * Introducción UTILIZACION DE OPIOIDES EN ESPAÑA (1992-2006) * Introducción Los derivados del opio se han utilizado desde épocas remotas para tratar la diarrea y mitigar el dolor. En la actualidad, tanto los derivados

Más detalles

Diplomado de Farmacología Clínica Aplicada a la Práctica Odontológica

Diplomado de Farmacología Clínica Aplicada a la Práctica Odontológica Medicamentos adyuvantes en el manejo d Diplomado de Farmacología Clínica Aplicada a la Práctica Odontológica Dra. Margarita Araujo Navarrete Neuroquímica Del dolor Neurotransmisor excitatorio: Glutamato

Más detalles

LOS MEDICAMENTOS EN EL CONTROL DEL DOLOR

LOS MEDICAMENTOS EN EL CONTROL DEL DOLOR LOS MEDICAMENTOS EN EL CONTROL DEL DOLOR El tipo de medicina y el método por el cual se administra dependen del tipo y causa del dolor. Por ejemplo, el dolor constante y persistente se alivia mejor con

Más detalles

Dolor. Vincent van Gogh. 1882

Dolor. Vincent van Gogh. 1882 1 Dolor. Vincent van Gogh. 1882 2 Según tiempo evolución: Dolor agudo y crónico Según localización: Somático y visceral Según etiología: ALERTA ESTIMULACIÓN SNC TRANSMISIÓN SENSACIÓN CON O SIN LESIÓN Nociceptivo

Más detalles

DOLOR CRÓNICO CÓMO LO AFRONTAMOS? DRA. L.C.GARCÍA FAGES DRA. J. VELÁZQUEZ CHACÓN DR. P. ORTELLS NEBOT

DOLOR CRÓNICO CÓMO LO AFRONTAMOS? DRA. L.C.GARCÍA FAGES DRA. J. VELÁZQUEZ CHACÓN DR. P. ORTELLS NEBOT DOLOR CRÓNICO CÓMO LO AFRONTAMOS? DRA. L.C.GARCÍA FAGES DRA. J. VELÁZQUEZ CHACÓN DR. P. ORTELLS NEBOT Clínica del Dolor HOSPITAL DE L ESPERIT SANT Santa Coloma de Gramenet DOLOR CRÓNICO -OMS: El dolor

Más detalles

Anexo II Tratamiento farmacológico de las cefaleas primarias y algias faciales (Grupo de Estudio de Cefaleas, S.E.N.)

Anexo II Tratamiento farmacológico de las cefaleas primarias y algias faciales (Grupo de Estudio de Cefaleas, S.E.N.) Anexo II Tratamiento farmacológico de las cefaleas primarias y algias faciales (Grupo de Estudio de Cefaleas, S.E.N.) Las dosis recomendadas son para pacientes adultos. Estas recomendaciones no deberían

Más detalles

Actuación protocolizada del tratamiento del dolor irruptivo / incidental

Actuación protocolizada del tratamiento del dolor irruptivo / incidental Actuación protocolizada del tratamiento del dolor irruptivo / incidental El tratamiento del dolor crónico oncológico debe contemplar el tratamiento analgésico basal y el uso de dosis extras de los analgésicos

Más detalles

Síndrome de dolor crónico: Una enfermedad en si misma. Dr. Raúl Burgos S. Médico Fisiatra Jefe Unidad de Alivio del Dolor y cuidados paliativos HRR

Síndrome de dolor crónico: Una enfermedad en si misma. Dr. Raúl Burgos S. Médico Fisiatra Jefe Unidad de Alivio del Dolor y cuidados paliativos HRR Síndrome de dolor crónico: Una enfermedad en si misma Dr. Raúl Burgos S. Médico Fisiatra Jefe Unidad de Alivio del Dolor y cuidados paliativos HRR 1 Dolor Crónico: Temario Definición Clasificaciones Diferenciación

Más detalles

El dolor en el. oncológico. oncovida

El dolor en el. oncológico. oncovida El dolor en el paciente oncológico 17 oncovida C o l e c c i ó n oncovida C o l e c c i ó n 1 2 3 4 5 6 7 8 Concepto de dolor Causa siempre dolor el cáncer? Por qué se produce el dolor? De qué manera se

Más detalles

Tratamientos médico y semiinvasivo:

Tratamientos médico y semiinvasivo: Tratamientos médico y semiinvasivo: Infiltración de Facetas, Bloqueos Peridurales etc Dra. Sara Gili Grahit* Dr.Riaño*, Dr.Aguilera**, Dr.Garcia**, Dr.Lucas*** *Servicio de Anestesiología, UTD; **Servicio

Más detalles

Farmacología General de Analgésicos Asociación Interacciones

Farmacología General de Analgésicos Asociación Interacciones Farmacología Clínica Aplicada a la P ráctica Odontológica Farmacología General de Analgésicos Asociación Interacciones Omar F. Carrasco Analgésicos, Antiinflamatorios, Antipiréticos no Esteroideos (AI

Más detalles

Tratamiento del dolor oncológico

Tratamiento del dolor oncológico PROTOCOLOS DE PRÁCTICA ASISTENCIAL Tratamiento del dolor oncológico B. Prieto Ríos, F. Navarro Expósito, R. Molina Villaverde y M. Álvarez-Mon Soto Servicio de Enfermedades del Sistema Inmune y Oncología.

Más detalles

ANTIINFLAMATORIOS NO ESTEROIDEOS

ANTIINFLAMATORIOS NO ESTEROIDEOS AINEs Opioides -Analgesia Periférica Central -Eficacia Moderada Intensa -Usos clínicos Cefaleas Dolores viscerales Artralgias Dolores intensos Mialgias Dolores moderados -Otras acciones Antitérmico Narcótico

Más detalles

DOLOR EN EL PACIENTE ANCIANO INTRODUCCION

DOLOR EN EL PACIENTE ANCIANO INTRODUCCION DOLOR EN EL PACIENTE ANCIANO INTRODUCCION España es uno de los países europeos que ha envejecido más rápidamente a lo largo del siglo XX. En el año 1900 había en España 967.754 personas mayores de 65 años;

Más detalles

Opiáceos en el dolor crónico no oncológico (DCNO) MIR-4 Maria Bellido Segarra Tutora Belén Persiva Saura CS RAFALAFENA Septiembre 2015

Opiáceos en el dolor crónico no oncológico (DCNO) MIR-4 Maria Bellido Segarra Tutora Belén Persiva Saura CS RAFALAFENA Septiembre 2015 Opiáceos en el dolor crónico no oncológico (DCNO) MIR-4 Maria Bellido Segarra Tutora Belén Persiva Saura CS RAFALAFENA Septiembre 2015 De que hablamos? Dolor crónico es aquel que dura al menos 3-6 meses

Más detalles

GUÍA DE MANEJO DE DOLOR POR CANCER

GUÍA DE MANEJO DE DOLOR POR CANCER 1.0 Información general Código CIE-10: No figura como dolor por cáncer; se pueden utilizar múltiples códigos dependiendo del área afectada, tiempo de evolución y enfermedad de base. H571. DOLOR OCULAR;

Más detalles

Farmacología del Dolor

Farmacología del Dolor Dr. J.Bruno Montoro Ronsano Servicio de Farmacia, Hospital Universitario Vall d Hebron,, Barcelona Dolor: : Definición El dolor es una experiencia sensorial y emocional no placentera relacionada con daño

Más detalles

El dolor desde la perspectiva de Medicina Interna. Luis Audibert HGU Gregorio Marañón Junio 2009

El dolor desde la perspectiva de Medicina Interna. Luis Audibert HGU Gregorio Marañón Junio 2009 El dolor desde la perspectiva de Medicina Interna Luis Audibert HGU Gregorio Marañón Junio 2009 Justificación Alta prevalencia de dolor en nuestras historias clínicas. Tradicional infraestimación del síntoma.

Más detalles

DEXKETOPROFENO. Evaluación para la Guía Farmacoterapéutica de Hospitales del Sistema Sanitario Público de Andalucía, Según el método GINF.

DEXKETOPROFENO. Evaluación para la Guía Farmacoterapéutica de Hospitales del Sistema Sanitario Público de Andalucía, Según el método GINF. DEXKETOPROFENO Evaluación para la Guía Farmacoterapéutica de Hospitales del Sistema Sanitario Público de Andalucía, Según el método GINF. Autor: José Cabeza Barrera Hospital Clinico San Cecilio. Granada.

Más detalles

Tema 6. Analgesia y dolor perioperatorio

Tema 6. Analgesia y dolor perioperatorio Tema 6. Analgesia y dolor perioperatorio Objetivos Conocer la importancia del dolor en clínica veterinaria. Entender el origen y tipos de dolor. Desarrollar visión antropomórfica al fenómeno del dolor.

Más detalles

Boletín Terapéutico Distrito Sevilla

Boletín Terapéutico Distrito Sevilla Boletín Terapéutico Distrito Sevilla VOLUMEN 1, Nº 4 ABRIL 2009 Servicio de Farmacia. Distrito Sanitario Atención Primaria Sevilla MANEJO DEL DOLOR CRÓNICO NO ONCOLÓGICO EN PACIENTES CON ALGÚN FACTOR DE

Más detalles

URGENCIAS EN CUIDADOS PALIATIVOS. DOLOR

URGENCIAS EN CUIDADOS PALIATIVOS. DOLOR URGENCIAS EN CUIDADOS PALIATIVOS. DOLOR Los pacientes con neoplasias sólidas tienen dolor en un 70-80%. Alrededor de un 80% lo produce directamente el cáncer y en casi un 20% el dolor se atribuye a complicaciones

Más detalles

Uso de Opioides en Dolor Crónico no oncológico. 14 de mayo de 2015

Uso de Opioides en Dolor Crónico no oncológico. 14 de mayo de 2015 Uso de Opioides en Dolor Crónico no oncológico 14 de mayo de 2015 Historia clínica 1 42 años, sexo masculino. Amputación traumática de Miembro inferior izquierdo hace un mes, con dolor de miembro fantasma

Más detalles

Recomendación sobre hábitos saludables

Recomendación sobre hábitos saludables Factores que modifican la intensidad (movimiento-reposo, calor-frío, medicación). Cualidad del dolor (penetrante, punzante, opresivo (Anexo 3). Realizar exploración física relacionada con el síndrome doloroso

Más detalles

PROTOCOLO DE CUIDADOS POSTOPERATORIOS EN GINECOLOGÍA

PROTOCOLO DE CUIDADOS POSTOPERATORIOS EN GINECOLOGÍA PROTOCOLO DE CUIDADOS POSTOPERATORIOS EN GINECOLOGÍA Ana Fuentes Rozalén MIR 2 Obstetricia y Ginecología. Objetivos Cuidados postquirúrgicos. Situación de normalidad. INDIVIDUALIZAR. Introducción Recuperación

Más detalles

TEMA XII: ANALGÉSICOS CENTRALES. OPIOIDES. Opio: látex que se obtiene de la cápsula de la adormidera (Papaver somniferum)

TEMA XII: ANALGÉSICOS CENTRALES. OPIOIDES. Opio: látex que se obtiene de la cápsula de la adormidera (Papaver somniferum) TEMA XII: ANALGÉSICOS CENTRALES. OPIOIDES Opio: látex que se obtiene de la cápsula de la adormidera (Papaver somniferum) Los fármacos f opipoides inducen analgesia intensa Producen efectos subjetivos que

Más detalles

Innovación en el tratamiento del dolor: Tapentadol (Palexia ) Yolanda Escobar Álvarez Servicio de Oncología Médica

Innovación en el tratamiento del dolor: Tapentadol (Palexia ) Yolanda Escobar Álvarez Servicio de Oncología Médica Innovación en el tratamiento del dolor: Tapentadol (Palexia ) Yolanda Escobar Álvarez Servicio de Oncología Médica Epidemiología del dolor oncológico. 18 millones de pacientes en el mundo sufren dolor

Más detalles

UNIVERSIDAD NACIONAL AUTÓNOMA DE MÉXICO FACULTAD DE MEDICINA PLAN DE ESTUDIOS DE LA LICENCIATURA DE MEDICO CIRUJANO Formato de la asignatura

UNIVERSIDAD NACIONAL AUTÓNOMA DE MÉXICO FACULTAD DE MEDICINA PLAN DE ESTUDIOS DE LA LICENCIATURA DE MEDICO CIRUJANO Formato de la asignatura UNIVERSIDAD NACIONAL AUTÓNOMA DE MÉXICO FACULTAD DE MEDICINA PLAN DE ESTUDIOS DE LA LICENCIATURA DE MEDICO CIRUJANO Formato de la asignatura Denominación: Algología Rotación D Clave: Año: Quinto Semestre:

Más detalles

INTRODUCCION AL DOLOR NEUROPATICO. Dr. Rafael Gálvez * * Unidad Dolor (S. Anestesia)..Hospital Universitario Virgen de las Nieves.

INTRODUCCION AL DOLOR NEUROPATICO. Dr. Rafael Gálvez * * Unidad Dolor (S. Anestesia)..Hospital Universitario Virgen de las Nieves. 1 INTRODUCCION AL DOLOR NEUROPATICO Dr. Rafael Gálvez * * Unidad Dolor (S. Anestesia)..Hospital Universitario Virgen de las Nieves.Granada (España) 1. Introducción El dolor neuropático (DN), según la última

Más detalles

Colombia Médica Vol. 37 Nº 3, 2006 (Julio-Septiembre)

Colombia Médica Vol. 37 Nº 3, 2006 (Julio-Septiembre) Tratamiento farmacológico del dolor en pacientes con cáncer RENÉ FERNANDO RODRÍGUEZ, M.D., M.SC. 1, PAOLA DAZA, M.D. 2, MARIO FERNANDO RODRÍGUEZ, M.D. 2 RESUMEN La Organización Mundial de la Salud define

Más detalles

XX Jornades d Actualització en Rehabilitació. Atenció de la patologia artròsica perifèrica DOLOR CRÒNIC I TRACTAMENT FARMACOLÒGIC

XX Jornades d Actualització en Rehabilitació. Atenció de la patologia artròsica perifèrica DOLOR CRÒNIC I TRACTAMENT FARMACOLÒGIC XX Jornades d Actualització en Rehabilitació Atenció de la patologia artròsica perifèrica DOLOR CRÒNIC I TRACTAMENT FARMACOLÒGIC Dra. Mª Victoria Ribera Canudas Unitat de Dolor. Servei d Anestesiologia

Más detalles

Puntos clave manejo opioides

Puntos clave manejo opioides USO DE OPIOIDES EN DOLOR CRÓNICO NO ONCOLÓGICO (DCNO) Daniel Samper Bernal Coordinador Clínica Dolor H. Universitari de Badalona Cap Clínic S. Anestesiologia Puntos clave manejo opioides Indicación Dosificación

Más detalles

OPIOIDES. 1.Introducción: PÉPTIDOS OPIOIDES ENDÓGENOS. Curso 2013/14

OPIOIDES. 1.Introducción: PÉPTIDOS OPIOIDES ENDÓGENOS. Curso 2013/14 Fármacos opioides Curso 2013/14 1.Introducción: OPIOIDES -Opioide: toda sustancia, tanto endógena como exógena, capaz de unirse a receptores opioides y producir efectos similares a los de la morfina. Dichos

Más detalles

Dolor Agudo = Neuropático?

Dolor Agudo = Neuropático? Dolor Agudo = Neuropático? Dolor postoperatorio como un tipo temporal de dolor neuropático Empleo benéfico perioperatorio de medicamentos protectores antihiperalgesicos tales como: Clonidina, Dexmedetomidina,

Más detalles

Capítulo I. Dolor. Concepto. Fisiopatología

Capítulo I. Dolor. Concepto. Fisiopatología Capítulo I. Dolor. Concepto. Fisiopatología Marta Zamora Pasadas CONCEPTO Nunca ha sido fácil dar una definición correcta y completa del dolor. Lo que si está claro es que la connotación de dolor siempre

Más detalles

DOLOR POSTQUIRURGICO

DOLOR POSTQUIRURGICO DOLOR POSTQUIRURGICO Por Qué tratar el Dolor? Porque es lo mas humano, la obligación moral del médico es aliviar el sufrimiento. Existen otras razones, disminuye la ansiedad del paciente y sus familiares,

Más detalles

Tratamiento de los cuadros de dolor crónico benigno

Tratamiento de los cuadros de dolor crónico benigno 1. Gnann JW Jr, Whitley RJ. Clinical practice. Herpes zoster. N Engl J Med. 2002 1;347:340-6. Miguel Angel Benítez del Rosario [Buscar autor en Medline] Aurora Asensio Fraile [Buscar autor en Medline]

Más detalles

DOLOR CRÓNICO NO ONCOLÓGICO

DOLOR CRÓNICO NO ONCOLÓGICO Vol. XV, N.º 1 Año 2014 DOLOR CRÓNICO NO ONCOLÓGICO López M, Penide L, Portalo I, Rodríguez J, Sánchez N, Arroyo V* Servicio de Anestesiología, Reanimación y Terapéutica del Dolor. *Servicio de Farmacia.

Más detalles

Conflicto de intereses:

Conflicto de intereses: DOLOR CRONICO Aspectos Farmacológicos del Tratamiento Guillermo Rafael Prozzi Cátedra de Farmacología Aplicada FCM UNLP Instituto de Salud UNAJ Centro Universitario de Farmacología OPS/OMS grprozzi@gmail.com

Más detalles

Incidencia en España: 11%. Hasta el 61,7% de las personas con dolor toman algún fármaco. Hay un 29% de autoprescripción ante la presencia de dolor.

Incidencia en España: 11%. Hasta el 61,7% de las personas con dolor toman algún fármaco. Hay un 29% de autoprescripción ante la presencia de dolor. Incidencia en España: 11%. Hasta el 61,7% de las personas con dolor toman algún fármaco. Hay un 29% de autoprescripción ante la presencia de dolor. El dolor aumenta con la edad llegando a un 42.6% de la

Más detalles

TIPOS DE DOLOR. Dr. Félix García Sabbagg. Jefe del Servicio de Reanimación y Terapia del Dolor. Departamento de Anestesiología

TIPOS DE DOLOR. Dr. Félix García Sabbagg. Jefe del Servicio de Reanimación y Terapia del Dolor. Departamento de Anestesiología TIPOS DE DOLOR Jefe del Servicio de Reanimación y Terapia del Dolor Departamento de Anestesiología Hospital Nacional Guillermo Almenara El dolor puede ser dividido en dos categorías; nociceptivo y neuropático.

Más detalles

GUÍA CLÍNICA GUÍA CLÍNICA

GUÍA CLÍNICA GUÍA CLÍNICA GUÍA CLÍNICA DEL TRATAMIENTO DEL DOLOR EN EN DEL ATENCIÓN TRATAMIENTO PRIMARIA DEL LA DOLOR SOCIEDAD EN ATENCIÓN PRIMARIA GUÍA CLÍNICA ARAGONESA DEL DOLOR Dra. Rodrigo Royo, María Dolores Dr. Quero López,

Más detalles

PROTOCOLO PARA LA VALORACIÓN Y EL CONTROL DEL DOLOR EN PACIENTES CON ALTERACIÓN DE LA INTEGRIDAD CUTÁNEA

PROTOCOLO PARA LA VALORACIÓN Y EL CONTROL DEL DOLOR EN PACIENTES CON ALTERACIÓN DE LA INTEGRIDAD CUTÁNEA PROTOCOLO PARA LA VALORACIÓN Y EL CONTROL DEL DOLOR EN PACIENTES CON ALTERACIÓN DE LA INTEGRIDAD CUTÁNEA 1.- Definiciones: La definición de dolor más aceptada es la asumida por la IASP, que lo define como

Más detalles

Dolor en el anciano. Dr. Alberto José Mimenza Alvarado. Departamento de Geriatría, Instituto Nacional de Ciencias Médicas y Nutrición Salvador Zubirán

Dolor en el anciano. Dr. Alberto José Mimenza Alvarado. Departamento de Geriatría, Instituto Nacional de Ciencias Médicas y Nutrición Salvador Zubirán Dolor en el anciano Dr. Alberto José Mimenza Alvarado Departamento de Geriatría, Instituto Nacional de Ciencias Médicas y Nutrición Salvador Zubirán F Qué entendemos por dolor? El dolor es una experiencia

Más detalles

TITULACIÓN DE OPIÓIDES EN DOLOR CRÓNICO NO ONCOLÓGICO. Como en el dolor oncológico, en el dolor crónico benigno, está indicada la

TITULACIÓN DE OPIÓIDES EN DOLOR CRÓNICO NO ONCOLÓGICO. Como en el dolor oncológico, en el dolor crónico benigno, está indicada la 1 TITULACIÓN DE OPIÓIDES EN DOLOR CRÓNICO NO ONCOLÓGICO. Dr. Rafael Salazar Vecino Consideraciones previas: Como en el dolor oncológico, en el dolor crónico benigno, está indicada la utilización de opioides

Más detalles

Aunque los opioides están recomendados por la OMS para

Aunque los opioides están recomendados por la OMS para Tratamiento con opioides en el Dolor Crónico no Oncológico (DCNO) Feliciano Sánchez Domínguez Médico Adjunto del Servicio de Cuidados Paliativos (Equipo de Soporte Domiciliario). Hospital de Los Montalvos.

Más detalles

TRATAMIENTO DEL DOLOR EN ENDOMETRIOSIS

TRATAMIENTO DEL DOLOR EN ENDOMETRIOSIS TRATAMIENTO DEL DOLOR EN ENDOMETRIOSIS Bautista Gómez, J; Aguilar Romero, MT; Martínez Tellería, A; Fernández Parra, J. INTRODUCCIÓN La endometriosis es un cuadro inflamatorio crónico condicionado por

Más detalles

Papel de los Opiáceos en el Dolor Neuropático

Papel de los Opiáceos en el Dolor Neuropático Unidad para el Estudio y Tratamiento del Dolor Papel de los Opiáceos en el Dolor Neuropático José Luis De la Calle Reviriego I. El dolor neuropático responde raramente a los opiáceos. II. III. Desarrollo

Más detalles

Control del dolor en las situaciones de urgencia. Criterios de analgesia y sedación Profesor Dr Quintana Facultad de Medicina UAM

Control del dolor en las situaciones de urgencia. Criterios de analgesia y sedación Profesor Dr Quintana Facultad de Medicina UAM Control del dolor en las situaciones de urgencia. Criterios de analgesia y sedación Profesor Dr Quintana Facultad de Medicina UAM Dra. Laura Labajo Especialista en MFyC Adjunto de Urgencias HULP Definición

Más detalles

INTRODUCCIÓN AL TRATAMIENTO DEL DOLOR AGUDO EN LOS PACIENTES CON CÁNCER*

INTRODUCCIÓN AL TRATAMIENTO DEL DOLOR AGUDO EN LOS PACIENTES CON CÁNCER* emergencias p o N E N e 1 A s INTRODUCCIÓN AL TRATAMIENTO DEL DOLOR AGUDO EN LOS PACIENTES CON CÁNCER* F. Buisán Servicio de Anestesiología y Reanimación. Hospital Universitario. Valladolid Introducción

Más detalles

CURSO DE HOSPITALIZACION A DOMICILIO PARA MEDICOS RESIDENTES

CURSO DE HOSPITALIZACION A DOMICILIO PARA MEDICOS RESIDENTES CURSO DE HOSPITALIZACION A DOMICILIO PARA MEDICOS RESIDENTES Dolor oncológico. Generalidades. Dolores de difícil control 1y 15 de Marzo 2016 argiñe landa martín santiago OBJETIVO: Programa Adquirir conocimientos

Más detalles

Rafael Cobos Romana Clínica del Dolor Hospital Universitario Virgen del Rocío. SEVILLA

Rafael Cobos Romana Clínica del Dolor Hospital Universitario Virgen del Rocío. SEVILLA Rafael Cobos Romana Clínica del Dolor Hospital Universitario Virgen del Rocío. SEVILLA El dolor: más allá del síntoma Dolor experiencia sensorial y psicológica desagradable y molesta asociada a un daño

Más detalles

Farmacología para Fisioterapeutas. Leonor Gómez Sayago Especialista en Farmacia Hospitalaria 18-19 mayo, 1-2 junio 2013

Farmacología para Fisioterapeutas. Leonor Gómez Sayago Especialista en Farmacia Hospitalaria 18-19 mayo, 1-2 junio 2013 Farmacología para Fisioterapeutas Leonor Gómez Sayago Especialista en Farmacia Hospitalaria 18-19 mayo, 1-2 junio 2013 1 Módulo VI: Farmacología aplicada a los diferentes sistemas 1. Farmacología del aparato

Más detalles

A través de diferentes acciones la campaña tiene como principales objetivos:

A través de diferentes acciones la campaña tiene como principales objetivos: DOSSIER DE PRENSA QUÉ ES CHANGE PAIN? CHANGE PAIN es una campaña internacional sin precedentes que llega ahora a España y que nace con el objetivo de incrementar y mejorar el tratamiento de los pacientes

Más detalles

EICOSANOIDES, ANTIINFLAMATORIOS NO ESTEROIDES. 2) Nombre tres diferencias farmacocinéticas entre diclofenac y ácido acetilsalicílico.

EICOSANOIDES, ANTIINFLAMATORIOS NO ESTEROIDES. 2) Nombre tres diferencias farmacocinéticas entre diclofenac y ácido acetilsalicílico. EICOSANOIDES, ANTIINFLAMATORIOS NO ESTEROIDES 1) Tres efectos de la intoxicación con ácido acetilsalicílico. 2) Nombre tres diferencias farmacocinéticas entre diclofenac y ácido acetilsalicílico. 3) Qué

Más detalles

Tabla de equivalencia aproximada entre opioides

Tabla de equivalencia aproximada entre opioides Tabla de equivalencia aproximada entre opioides Documentos www.1aria.com DOSIS EQUIPOTENTES BUPRENORFINA PARCHE TRANSDÉRMICO 8,75 (0,2 17,5 (0,4 35 (0,8 52,5 (1,2 70 (1,6 105 (2,4 122,5 (2,8 140 (3,2 -

Más detalles

CAMPUS CHANGE PAIN TRATAMIENTO DEL DOLOR CRÓNICO MÓDULO 2 TRATAMIENTO MULTIMODAL DEL DOLOR CRÓNICO

CAMPUS CHANGE PAIN TRATAMIENTO DEL DOLOR CRÓNICO MÓDULO 2 TRATAMIENTO MULTIMODAL DEL DOLOR CRÓNICO RECOMENDACIÓN. Revisar simultáneamente los dos archivos en word (Audio y Texto). La numeración de los títulos corresponde al número de la página en el módulo de estudio. 1 Introducción Tratamiento del

Más detalles

Abordaje del dolor en el paciente oncológico con enfermedad avanzada

Abordaje del dolor en el paciente oncológico con enfermedad avanzada Abordaje del dolor en el paciente oncológico con enfermedad avanzada Julia Urdíroz Borrás Medicina Paliativa CUN No existe conflicto de intereses Indice Cuidados Paliativos Tipo de Pacientes Evaluación

Más detalles

Parámetros de práctica para el manejo del dolor en cáncer

Parámetros de práctica para el manejo del dolor en cáncer Manejo del dolor en cáncer Cir Ciruj 2006;74:381-396 Parámetros de práctica para el manejo del dolor en cáncer Grupo de Consenso para el Manejo del Dolor en Cáncer Uriah Guevara-López,* Alfredo Covarrubias-Gómez,**

Más detalles

Estudio de aplicaciones de los AINE para el dolor leve-moderado

Estudio de aplicaciones de los AINE para el dolor leve-moderado Estudio de aplicaciones de los AINE para el dolor leve-moderado Alicia Gavillero Martín 1, Antonio Jesús Zalacaín Vicuña 2 1 DP. 2 Profesor titular de la escuela de podología. Universidad de Barcelona

Más detalles

11 Número de publicación: Int. Cl. 7 : A61K 31/ Inventor/es: Zimmer, Oswald y Selve, Norma. 74 Agente: Gil Vega, Víctor

11 Número de publicación: Int. Cl. 7 : A61K 31/ Inventor/es: Zimmer, Oswald y Selve, Norma. 74 Agente: Gil Vega, Víctor 19 OFICINA ESPAÑOLA DE PATENTES Y MARCAS ESPAÑA 11 Número de publicación: 2 219 811 1 Int. Cl. 7 : A61K 31/427 A61K 31/497 C07D 417/04 A61P 29/00 12 TRADUCCIÓN DE PATENTE EUROPEA T3 86 Número de solicitud

Más detalles

AINES. Qué son los AINEs? Cómo se clasifican? Mecanismo de acción. Los dolores de Dolores. Acción farmacológica: -Efecto Analgésico.

AINES. Qué son los AINEs? Cómo se clasifican? Mecanismo de acción. Los dolores de Dolores. Acción farmacológica: -Efecto Analgésico. AINES Los dolores de Dolores Qué son los AINEs? Son medicamentos Anti-Inflamatorios No Esteroidales. Se utilizan para tratar muchos tipos de enfermedades debido al efecto que tienen sobre la inflamación,

Más detalles

Psicofàrmacos. Escuela de parteras 2013

Psicofàrmacos. Escuela de parteras 2013 Psicofàrmacos Escuela de parteras 2013 Psicofàrmacos Fàrmacos que actùan sobre las funciones cerebrales como sedantes o estimulantes, lo que produce cambios en la percepciòn, estado de ànimo, conciencia

Más detalles

Dolor neuropático en el paciente oncológico. Dra. Marcela Silva M. Neuróloga

Dolor neuropático en el paciente oncológico. Dra. Marcela Silva M. Neuróloga Dolor neuropático en el paciente oncológico Dra. Marcela Silva M. Neuróloga Caso clínico INC 2004: Paciente con antecedentes de cáncer de mama derecho. Ganglios axilares + Mastectomía total+ Qt+ Hormonoterapia

Más detalles

Tratamiento del dolor en el paciente con cáncer

Tratamiento del dolor en el paciente con cáncer Artículo original Tratamiento del dolor en el paciente con cáncer The treatment of pain in cancer patients Rosario-Cruz Mauricio, 1 Medina-Villaseñor Efraín A, 2 Artiachi-de León Gabriel, 3 Quezada-Adame

Más detalles

TEMA XVI: FÁRMACOS ANTIEPILÉPTICOS PTICOS Ó ANTICONVULSIVANTES

TEMA XVI: FÁRMACOS ANTIEPILÉPTICOS PTICOS Ó ANTICONVULSIVANTES TEMA XVI: FÁRMACOS ANTIEPILÉPTICOS PTICOS Ó ANTICONVULSIVANTES 1 EPILEPSIA Caracterizada por descargas neuronales excesivas e incontroladas en el cerebro, aumento en el flujo de cationes al interior celular

Más detalles

Proyecto de tesis. Paul Cifuentes Mejía Francisco Hinestrosa Hurtado

Proyecto de tesis. Paul Cifuentes Mejía Francisco Hinestrosa Hurtado Proyecto de tesis Paul Cifuentes Mejía Francisco Hinestrosa Hurtado Estudio Costo-Efectividad de Lidocaína tópica como adyuvante a Pregabalina y Gabapentina en manejo de dolor neuropático periférico en

Más detalles

PARCHES DE FENTANILO ESTAMOS TRIVIALIZANDO EL USO DE OPIOIDES?

PARCHES DE FENTANILO ESTAMOS TRIVIALIZANDO EL USO DE OPIOIDES? PARCHES DE FENTANILO ESTAMOS TRIVIALIZANDO EL USO DE OPIOIDES? Definición de dolor Sensación o experiencia desagradable, sensorial y emocional que se asocia a lesión tisular, real o potencial. (IASP) Sensación

Más detalles

FARMACOS OPIOIDES INTRODUCCION SISTEMA OPIOIDE ENDOGENO

FARMACOS OPIOIDES INTRODUCCION SISTEMA OPIOIDE ENDOGENO FARMACOS OPIOIDES - Introducción - Sistema opioide endógeno - Caracterización molecular de los receptores opioides - Receptores opioides periféricos - Farmacología clínica de los opioides - Líneas de futuro

Más detalles

GUÍA PARA ENFERMERÍA EN LA ADMINISTRACIÓN DE METADONA EN PACIENTE ONCOLÓGICO

GUÍA PARA ENFERMERÍA EN LA ADMINISTRACIÓN DE METADONA EN PACIENTE ONCOLÓGICO GUÍA PARA ENFERMERÍA EN LA ADMINISTRACIÓN DE METADONA EN PACIENTE ONCOLÓGICO Nº Comunicación: 232 Alonso Riera, Ada.; Almecija Tamayo, D.; Garcia Vazquez S.; Leiva Calvente Mª J.; Ruiz Garcia R.; Peñuelas

Más detalles

CASO CLÍNICO Control del dolor. Residentes Oncología Médica Hospital Clínico San Carlos Madrid

CASO CLÍNICO Control del dolor. Residentes Oncología Médica Hospital Clínico San Carlos Madrid CASO CLÍNICO Control del dolor Residentes Oncología Médica Hospital Clínico San Carlos Madrid ANTECEDENTES PERSONALES Varón de 59 años Ex-bebedor y ex-fumador IQ: hernia inguinal derecha y hernia umbilical

Más detalles

2 Síndromes dolorosos crónicos posquirúrgicos y postraumáticos

2 Síndromes dolorosos crónicos posquirúrgicos y postraumáticos Manejo del Dolor Aprendizaje Basado en Problemas 2 Síndromes dolorosos crónicos posquirúrgicos y postraumáticos No 2. Abril, 2009 ISSN: 2027-3339 Introducción El dolor crónico es una las enfermedades más

Más detalles

La migraña. en situaciones especiales. Jesús Porta-Etessam

La migraña. en situaciones especiales. Jesús Porta-Etessam 00000 04/2014 La migraña en situaciones especiales Jesús Porta-Etessam Unidad de cefaleas Servicio de Neurología Hospital Clínico San Carlos unidaddecefaleas@gmail.com INDICE Migraña y embarazo Actitud

Más detalles

TRATAMIENTO DEL DOLOR CRONICO ONCOLÓGICO

TRATAMIENTO DEL DOLOR CRONICO ONCOLÓGICO TRATAMIENTO DEL DOLOR CRONICO ONCOLÓGICO El dolor es un síntoma frecuente en la evolución del cáncer, afectando a un 70% de los pacientes a lo largo de la enfermedad y produciendo una merma considerable

Más detalles

Tratamiento Analgésico

Tratamiento Analgésico 1 Tratamiento Analgésico A menudo el dolor no se trata de manera adecuada: Cáncer, SIDA, droga dependientes, niños y ancianos, mujeres y minorías étnicas, son los subgrupos más afectados. Incluso en Unidades

Más detalles

Marca registrada (Laboratorio): Zaldiar (Grünental) 20 comprimidos

Marca registrada (Laboratorio): Zaldiar (Grünental) 20 comprimidos TRAMADOL(DCI)+PARACETAMOL(DCI) NO APORTA NADA NUEVO NUEVA ASOCIACIÓN Marca registrada (Laboratorio): Zaldiar (Grünental) 20 comprimidos Grupo Terapéutico: N02AX Otros opioides. Fecha de elaboración: julio

Más detalles

DOLOR CRÓNICO NO ONCOLÓGICO (2ª parte)

DOLOR CRÓNICO NO ONCOLÓGICO (2ª parte) Vol. 3 Nº 1 MARZO 2011 BOLETÍN CANARIO DE USO RACIONAL DEL MEDICAMENTO DEL SCS DOLOR CRÓNICO NO ONCOLÓGICO (2ª parte) INTRODUCCIÓN SUMARIO DOLOR CRÓNICO NO ONCOLÓGICO DE TIPO NEUROPÁTICO TRATAMIENTO FARMACOLÓGICO

Más detalles

Prevalencia dolor crónico 79% mayores de 85 años. Dolor agudo prevalencia similar todas las edades adultas

Prevalencia dolor crónico 79% mayores de 85 años. Dolor agudo prevalencia similar todas las edades adultas Dolor no oncológico en ancianos Dra Sabrina Carvajalino Palacio Medicina Interna- Cuidado Paliativo Mayo 19 2016 Bogotá, Colombia GENERALIDADES Dolor crónico Dolor que persiste más de 12 semanas y puede

Más detalles

VIA SUBCUTANEA INDICACIONES DISPOSITIVOS FARMACOS. SADEMI 2,3 y 4 DE JUNIO 2016 MOJACAR

VIA SUBCUTANEA INDICACIONES DISPOSITIVOS FARMACOS. SADEMI 2,3 y 4 DE JUNIO 2016 MOJACAR INDICACIONES DISPOSITIVOS FARMACOS SADEMI 2,3 y 4 DE JUNIO 2016 MOJACAR Mª ANGELES ALONSO PANIAGUA MEDICO ESDCP AGSNA ENCARNACION SAEZ MOLINA ENFERMERA ESDCP AGSNA ABSORCION EN TEJIDO CELULAR SUBCUTANEO

Más detalles

DIAGNÓSTICO Y TRATAMIENTO DEL DOLOR MESA 1: Moderador: Dr. JL Alonso Murcia Ponencia: Fisiopatología del dolor Ponencia: Tipos de dolor.

DIAGNÓSTICO Y TRATAMIENTO DEL DOLOR MESA 1: Moderador: Dr. JL Alonso Murcia Ponencia: Fisiopatología del dolor Ponencia: Tipos de dolor. DIAGNÓSTICO Y TRATAMIENTO DEL DOLOR MESA 1: Moderador: Dr. JL Alonso Murcia Ponencia: Fisiopatología del dolor Ponencia: Tipos de dolor. Escalas de valoración del dolor MESA 2: Moderador: Dra. P Fonseca

Más detalles

ADHERENCIA AL TRATAMIENTO EN ANCIANOS INMOVILIZADOS. ESTUDIO A.T.A.I.

ADHERENCIA AL TRATAMIENTO EN ANCIANOS INMOVILIZADOS. ESTUDIO A.T.A.I. X Encuentro Internacional de Investigación en Enfermería ADHERENCIA AL TRATAMIENTO EN ANCIANOS INMOVILIZADOS. ESTUDIO A.T.A.I. Autores.- Soledad de la Plaza, Juan Cárdenas, Nieves García, Fernando Alonso

Más detalles

DOLOR IRRUPTIVO: TRATAMIENTO. Silvia Muñoz Borrajo Residente de 3r año de Oncología Médica Hospital Josep Trueta-ICO Girona

DOLOR IRRUPTIVO: TRATAMIENTO. Silvia Muñoz Borrajo Residente de 3r año de Oncología Médica Hospital Josep Trueta-ICO Girona DOLOR IRRUPTIVO: TRATAMIENTO Silvia Muñoz Borrajo Residente de 3r año de Oncología Médica Hospital Josep Trueta-ICO Girona Introducción: Definición Se definecomounaexacerbación b i aguda del dolor de rápida

Más detalles

TRATAMIENTO PSICOFARMACOLÓGICO DE LA FIBROMIALGIA.

TRATAMIENTO PSICOFARMACOLÓGICO DE LA FIBROMIALGIA. CM de Psicobioquímica, 2014; 3: 69-74. ISSN:2254-917X TRATAMIENTO PSICOFARMACOLÓGICO DE LA FIBROMIALGIA. Sara Mayero. Psiquiatra. Clínica Moncloa. Madrid. Correspondencia: secretaria@psicobioquimica.org

Más detalles

Dolor. Ledo Mosquera,L Muñoz Fernandez,MA González Diaz, CI

Dolor. Ledo Mosquera,L Muñoz Fernandez,MA González Diaz, CI Dolor. Ledo Mosquera,L Muñoz Fernandez,MA González Diaz, CI Qué es el dolor??? Doctor me duele el alma! Es una enfermedad. Es una sensación de disconfort asociada a lesión tisular. No puedo apoyar el pie

Más detalles

Fecha de elaboración: julio 2004. Nueva asociación. Marca registrada (Laboratorio): Zaldiar (Grünental) Grupo Terapéutico: N02AX Otros opioides.

Fecha de elaboración: julio 2004. Nueva asociación. Marca registrada (Laboratorio): Zaldiar (Grünental) Grupo Terapéutico: N02AX Otros opioides. Centro Andaluz de Documentación e Información de Medicamentos (CADIME) Campus Universitario de Cartuja Cuesta del Observatorio, 4 Ap. Correos 2070, Granada 18080. España Telf. +34 958 027 400, Fax 958

Más detalles

Evidencia en la clínica cotidiana: Manejo del dolor neuropático en el ámbito ambulatorio

Evidencia en la clínica cotidiana: Manejo del dolor neuropático en el ámbito ambulatorio Evidencia en la clínica cotidiana: Manejo del dolor neuropático en el ámbito ambulatorio Neuropathic pain management in ambulatory settings Calvo C, Cheng A, Ganiele MN, Ricci R.I., Botargues M, Vietto

Más detalles

Agonistas, antagonistas y efectos adversos de los opioides. Mtro. Rodrigo Guzmán Álvarez

Agonistas, antagonistas y efectos adversos de los opioides. Mtro. Rodrigo Guzmán Álvarez Agonistas, antagonistas y efectos adversos de los opioides Mtro. Rodrigo Guzmán Álvarez Farmacodinamia Especificidad 1. Enzimas 2. Canales 3. Transportadores 4. Receptores 1. Agonistas 2. Antagonistas

Más detalles

Actualización en el tratamiento del dolor. Cuestiones prácticas

Actualización en el tratamiento del dolor. Cuestiones prácticas Actualización en el tratamiento del dolor. Cuestiones prácticas Dr. Miguel A. Núñez Viejo Unidad de Cuidados Paliativos Complejo Hospitalario Universitario de Ourense miguel.angel.nuñez.viejo@sergas.es

Más detalles

El dolor en el anciano escasamente valorado y tratado? Ana María Navarro Valiente. ESAD Área VII

El dolor en el anciano escasamente valorado y tratado? Ana María Navarro Valiente. ESAD Área VII El dolor en el anciano escasamente valorado y tratado? Ana María Navarro Valiente. ESAD Área VII XVII JORNADAS DE LA SOCIEDAD MURCIANA DE GERIATRÍA Y GERONTOLOGÍA ATENCIÓN AL ANCIANO AL FINAL DE LA VIDA

Más detalles

DOLOR ASOCIADO A INFECCIÓN POR HERPES ZOSTER Dr. Luciano Juri Dr Fabián De Rosa

DOLOR ASOCIADO A INFECCIÓN POR HERPES ZOSTER Dr. Luciano Juri Dr Fabián De Rosa DOLOR ASOCIADO A INFECCIÓN POR HERPES ZOSTER Dr. Luciano Juri Dr Fabián De Rosa Introducción: El Herpes Zoster (HZ) es una enfermedad caracterizada por dolor radicular unilateral (de una raíz nerviosa)

Más detalles

INFORME TÈCNICO Nº 011 2009. Ketoprofeno 100mg/2ml inyectable

INFORME TÈCNICO Nº 011 2009. Ketoprofeno 100mg/2ml inyectable INFORME TÈCNICO Nº 011 2009 Ketoprofeno 100mg/2ml inyectable 2. ANALISIS 2.1 EVALUACIÓN DE LA SOLICITUD 1 Alternativas del PNME 2 ATC/DCI: 3 Antimigrañosos considerados en el PNME. M01AE03/ Ketoprofeno

Más detalles

OPIOIDES EN EL DOLOR Reunión Residentes Medicina Interna 2015 Carmen Castellanos Lluch Introducción. Concepto y clasificación. Evaluación del paciente con dolor. Dolor oncológico. Dolor crónico no oncológico.

Más detalles